هیرسوتیسم یا پرمویی

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به هیرسوتیسم یا پرمویی  آندروژن بیش از حدی دارند. این هورمون ها معمولاً رشد جسمی و جنسی مردان را تحریک می کنند. به طور معمول زنان سطح آندروژن کمی دارند، اما این میزان ممکن است به دلایل مختلفی افزایش پیدا کند. افزایش سطح اندروژن می تواند منجر به تقویت بیش از حد فولیکول های مو و رشد بیشتر مو در زنان شود. بر همین اساس، به موهای درشت یا رنگی بر روی صورت و بدن برخی از خانم ها رشد می کند، هیرسوتیسم گفته می شود. هیرسوتیسم موهای سخت و تیره هستند که در قسمت های از بدن خانم ها که معمولاً مو ندارند عمدتا صورت، سینه، شکم تحتانی، ران داخلی و پشت دیده می شوند.

هیرسوتیسم از رشد اضافی مو اغلب ناشی از هورمون های اضافی مردانه (آندروژن ها) و در درجه اول از تستوسترون ناشی می شود. این وضعیت، ممکن است گاهی اوقات بر اثر از یک وضعیت پزشکی یا بیماری بوجود آید. روش های خودمراقبتی و گزینه های درمانی مؤثر برای زنانی که مایل به درمان هیرسوتیسم هستند، وجود دارند. شیوع هیرسوتیسم با افزایش سن خصوصاً بعد از یائسگی افزایش می یابد.

علت هیرسوتیسم

هیرسوتیسم ممکن است علت های زیادی داشته باشد، از جمله:

افزایش سطح آندروژن ها

افزایش سطح آندروژن ها یا افزایش حساسیت فولیکول های مو به آندروژن ها می تواند باعث هیرسوتیسم شود. اگرچه آندروژن ها در سطوح بالاتر در مردان دیده می شود، اما زنان هم در مقادیر کمتری این هورمون ها را دارند. هورمون های مردانه مانند تستوسترون باعث تحریک رشد مو، افزایش اندازه بدن و رشد و رنگدانه موها می شوند.

دیابت

مقادیر بالای انسولین، نیز ممکن است در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشد. انسولین می تواند سلول های تخمدان را برای تولید آندروژن ها تحریک کند. این تحریک ممکن است در خانم هایی که مقاومت به انسولین دارند، مانند مبتلایان به دیابت نوع 2، رخ دهد.

دارو

برخی از داروها می توانند باعث هیرسوتیسم شوند. این موارد شامل ماینوکسیدیل (مینوکسیدیل، روگاین) و دانازول، برای معالجه زنان مبتلا به اندومتریوز می باشد. استفاده همسر بیمار از محصولات موضعی حاوی آندروژن و انتقال آن از طریق تماس پوستی به پوست زنان ممکن است منجر به بروز این وضعیت شود. درمان با آندروژن که شامل تستوسترون، دهیدروپیاندروسترون (DHEA) یا مصرف داروی دانازول می تواند در بروز هیرسوتیسم نقش داشته باشد. بدن به طور طبیعی دهیدروپیاندروسترون تولید می کند و برخی افراد آن را به عنوان مکمل برای درمان با شرایط وابسته به سن مانند پوکی استخوان مصرف می کنند.

هیرسوتیسم ایدیوپاتیک

رشد بیش از حد مو در خانم هایی که سطح آندروژن طبیعی دارند، دوره قاعدگی آن ها منظم است و هیچ شرایط اساسی دیگر ندارد، هیرسوتیسم ایدیوپاتیک نامیده می شود. هیرسوتیسم ایدیوپاتیک نشان می دهد که این اختلال هیچ دلیل مشخصی ندارد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

  PCOS اغلب از بلوغ شروع شده و می تواند منجر به بروز عدم تعادل هورمون های جنسی شود. این بیماری به طور تدریجی و با گذشت زمان ممکن است منجر به رشد بیش از حد مو، دوره های نامنظم قاعدگی، چاقی، ناباروری و گاهی کیست های متعدد در تخمدان ها شود.

سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ در اثر افزایش بیش از حد هورمون کورتیزول از غده های آدرنال و یا مصرف داروهای مانند پردونیزون در طولانی مدت ممکن است ایجاد شود.

هایپرپلازی مادرزادی آدرنال

این وضعیت ارثی با تولید غیر طبیعی هورمون های استروئیدی از جمله کورتیزول و آندروژن توسط غدد آدرنال همراه است.

عوامل خطر هیرسوتیسم

عوامل مختلفی می تواند بر احتمال ابتلا به هیرسوتیسم تأثیر بگذارد، از جمله:

• سابقه خانوادگی. چندین بیماری که باعث هیرسوتیسم می شوند از جمله هایپرپلازی مادرزادی آدرنال و سندرم تخمدان پلی کیستیک جنبه ارثی دارند.
• چاقی. چاق بودن باعث افزایش تولید آندروژن می شود و می تواند هیرسوتیسم را بدتر کند.

علائم هیرسوتیسم

یک زن با خفیف ترین شکل هیرسوتیسم ممکن است متوجه رشد قابل توجهی مو روی لب فوقانی، چانه اطراف نوک پستان یا پایین شکم شود. این موها، موهای بالغ شبیه به موهای سر می باشند. هیرسوتیسم پیشرفته تر باعث می شود موهای بالغ در قسمت فوقانی پشت، شانه ها، قفسه سینه و قسمت فوقانی شکم رشد کنند و معمولاً رشد آن ها در دوران بلوغ شروع می شود. علت هیرسوتیسم قبل یا بعد از بلوغ می تواند به مشکلات هورمونی مربوط باشد و پزشک باید علائم بیمار را برای تشخیص علت اصلی ارزیابی کند.

یک زن مبتلا به هیرسوتیسم ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کند، از جمله:

• آکنه
• پوست چرب
• صدایی عمیق تر
• کلیتوریس بزرگ شده
• ریزش مو، معروف به آلوپسی

زمان مراجعه به پزشک در هیرسوتیسم

هیرسوتیسم همیشه نشان دهنده بیماری پزشکی جدی نیست؛ اما موهای زائد صورت یا بدن بیش از حد و زیاد اغلب نشانه ای از یک مشکل پزشکی اساسی است. علاوه بر آن در شرایطی که هیرسوتیسم قبل از بلوغ شروع شود و با سایر صفات مربوط به مردان مانند صدای عمیق تر همراه باشد، یا در اثر تومور ایجاد شود، فرد باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشد. تومورهای غدد فوق کلیوی، غدد هیپوفیز و تخمدان ها گاهی اوقات می تواند منجر به هیرسوتیسم شود. اگر فکر می کنید موهای درشت زیادی روی صورت یا بدن خود دارید، با پزشک خود در مورد گزینه های درمانی مشورت کنید. ممکن است شما به پزشک متخصص در زمینه اختلالات هورمونی (غدد درون ریز) یا مشکلات پوستی (متخصص پوست) احتیاج داشته باشید.

عوارض هیرسوتیسم

هیرسوتیسم می تواند از نظر عاطفی نگران کننده باشد. برخی از خانم ها نسبت به داشتن موهای ناخواسته حساس هستند و ممکن است حتی دچار افسردگی شوند. همچنین، اگرچه هیرسوتیسم عوارض جسمی ایجاد نمی کند، اما علت اصلی آن می تواند عدم تعادل هورمونی باشد که نیاز به درمان دارد. هیرسوتیسم همراه با ​​دوره های نامنظم قاعدگی ممکن است به سندرم تخمدان پلی کیستیک مربوط باشد که می تواند قدرت باروری را در زنان مهار کند. زنانی که برای معالجه هیرسوتیسم داروهای خاصی مصرف می کنند، به دلیل خطر نقص هنگام تولد بهتر است از باردار شدن خودداری کنند.

تشخیص هیرسوتیسم

پزشک با تمرکز ویژه روی چرخه قاعدگی بیمار، تاریخچه پزشکی او را بررسی می کند.

• در شرایطی که بیمار الگوی قاعدگی منظمی داشته باشد، هیرسوتیسم احتمالاً علت ژنتیکی یا ارثی دارد.
• در مواقعی که فرد قاعدگی نامنظم داشته باشد، علت آن می تواند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد.

اگر هیرسوتیسم و ​​بی نظمی قاعدگی اخیرا شروع شده و بیمار دوره های حذف قاعدگی را تجربه کرده باشد ممکن است علت اصلی به بیماری های جدی تر مانند تومور تخمدان ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز مربوط باشد که در این شرایط پزشک ممکن است آزمایشات تشخیصی را برای تعیین علت تجویز کند. با اندازه گیری سطح تستوسترون و DHEA در خون، پزشک می تواند علائم PCOS، تومورهای تخمدان، تومورهای غده فوق کلیوی یا تومورهایی تحریک کننده غده های آدرنال را بررسی کند. در موارد هیرسوتیسم خفیف که در آن هیچ علائم دیگری وجود نداشته باشد نیازی به انجام آزمایشات بیشتر نیست. در صورت لزوم چندین آزمایش خون برای بررسی کمبود هورمونهای غده آدرنال وجود دارد. پزشک ممکن است سطح هورمون پرولاکتین را برای بررسی علائم تومور در غده هیپوفیز تجویز و قند خون و کلسترول بیمار را کنترل کنند.

موارد زیر همچنین ممکن است به شناسایی تومورها یا بی نظمی های جسمی منجر به هیرسوتیسم کمک کند:

• MRI از مغز
• CT اسکن غده آدرنال
• سونوگرافی از تخمدان

درمان هیرسوتیسم

هیرسوتیسم بدون علائم خاص نیازی به درمان ندارد. برای زنانی که به دنبال درمان هستند، ممکن است گزینه های درمانی شامل معالجه هرگونه بیماری زمینه ای، ایجاد روال خودمراقبتی برای موهای ناخواسته و آزمایش انواع روش های درمانی و داروهای مختلف باشد. در صورت تشخیص علت اصلی این بیماری پزشک ممکن است درمان بیماری زمینه ای را پیشنهاد کند. در مواردی که افزایش سطح انسولین علت هیرسوتیسم باشد، کاهش آن ممکن است در درمان مشکل موثر باشد. کاهش وزن و در پی آن کاهش سطح آندروژن در زنان با زنانی که شاخص توده بدنی بالایی می تواند موثر باشد. مصرف این داروها طبق میانگین چرخه زندگی فولیکول های مو، معمولاً شش ماه طول می کشد.

گزینه های دارویی برای این وضعیت، عبارتند از:

• داروهای ضد بارداری خوراکی. قرص های ضد بارداری یا سایر داروهای ضد بارداری هورمونی که حاوی استروژن و پروژستین هستند، هیرسوتیسم ناشی از تولید آندروژن را درمان می کنند. داروهای ضد بارداری خوراکی یک روش رایج برای هیرسوتیسم در زنانی است که نمی خواهند باردار شوند. عوارض جانبی احتمالی این داروها شامل تهوع و سردرد است.
• ضد آندروژن ها. این نوع داروها از اتصال آندروژن ها به اتصال به گیرنده های بدن جلوگیری می کنند. در صورتی که قرصهای ضدبارداری به اندازه کافی مؤثر نباشند، پس از شش ماه بعد از مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی تجویز می شوند. عوارض جانبی احتمالی این داروها بی نظمی قاعدگی است. از آنجا که این داروها می توانند باعث نقایص هنگام تولد شوند، زنان در هنگام مصرف این داروها باید از باردار شدن خودداری کنند.
• کرم موضعی. گل سرخ (وانیقا) یک کرم تجویز شده مخصوصاً برای موهای زائد صورت در خانم ها است. دو بار در روز به طور مستقیم در ناحیه آسیب دیده صورت مصرف و به کند شدن رشد مو کمک می کند اما موهای موجود را از بین نمی برد.

رویه ها

روش های برداشت مو که ممکن است همراه با درمان های دارویی برای برطرف کردن موهای زائد مورد استفاده قرار بگیرند، عبارتند از:

لیزر درمانی

تکنیک های لیزر موهای زائد، از نور برای ایجاد گرما در فولیکول های مو استفاده می کنند که توانایی آنها در رشد مو را از بین می برد. لیزر درمانی در زنان با پوست های خاص تاثیر بیشتری دارد اما از ایجاد فولیکول های جدید مو جلوگیری نمی کند. افرادی که پوست برنزه یا رنگی تیره دارند، در معرض خطر عوارض جانبی برخی از لیزرها، از جمله تیرگی یا روشن شدن رنگ های معمولی پوست، تاول زدن و التهاب قرار دارند. علاوه بر آن، لیزر گران و وقت گیر است و نیاز به خدمات یک متخصص واجد شرایط مانند متخصص پوست یا جراح پلاستیک دارد. با این حال اثرات آن طولانی تر از اثرات کرم، اصلاح و اپیلاسیون است.

برای افرادی که موهای ناخواسته آنها مشکی، قهوه ای یا گرمی است، لیزر معمولاً گزینه بهتری نسبت به الکترولیز است. این روش درمانی شامل قرار دادن یک سوزن کوچک در هر فولیکول مو است. سوزن یک پالس جریان الکتریکی را به فولیکول وارد و آن را از بین می برد.

الکترولیز

برای افرادی که موهای طبیعی بلوند یا سفید دارند، الکترولیز گزینه بهتر از لیزر درمانی است اما ممکن است فرد به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشد. علاوه بر آن، الکترولیز می تواند دردناک باشد. برای همین قبل از شروع درمان، یک کرم بی حس کننده روی پوست بیمار استفاده می شود. الکترولیز همچنین برای جلوگیری از رشد مو در فولیکول ها گرما ایجاد می کند؛ اما در این روش به جای نور از برق استفاده می شود؛ اما این گزینه درمانی ممکن است باع ایجاد جای زخم شود برای همین کاربرد کمتری دارد. برخی از داروها می توانند تأثیر آندروژن ها بر روی بدن و پوست را تغییر دهند.

ترکیب قرص کنترل موالید که شامل هر دو استروژن و پروژسترون، همچنین می تواند با اثرات آندروژن مقابله کند و ترشح تستوسترون در تخمدان را کاهش دهد. هیرسوتیسم ممکن است بعد از 6 تا 12 ماه بعد از مصرف مداوم قرص های ضد بارداری بهبود یابد. داروهای ضد آندروژن به تنهایی یا همراه با قرص های ضد بارداری می توانند در درمان این بیماری موثر باشند؛ اما مصرف داروهای ضد آندروژن در دوران بارداری به زنان باردار توصیه نمی شود.

سبک زندگی و داروهای خانگی هیرسوتیسم

هیرسوتیسم می تواند باعث پریشانی یا خجالت شود، اما برخی از درمان های زیبایی و پزشکی ممکن است به کاهش سطح آندروژن یا تأثیر آنها در فولیکول های مو کمک کند. روش های خودمراقبتی از قبیل موارد زیر بطور موقت اثر موهای صورت و بدن را از بین می برده یا کاهش می دهد. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه این روش ها منجر به بدتر شدن رشد مو داشته باشد وجود ندارد.

• اصلاح
• سفید کردن مو ها
• اپیلاسیون موم انداختن
• کرم و لوسیون های بهداشتی موبر

اما این گزینه های درمانی می تواند باعث سوزش روی پوست شود. همچنین فرد برای نتیجه گیری بهتر این روش ها باید این درمان ها را به طور مرتب تکرار کند. افراد باید هر 4 تا 6 هفته موم بزنند تا موهای ناخواسته رشد نکند.

پیشگیری هیرسوتیسم

کنترل هیرسوتیسم همیشه امکان پذیر نیست. با این حال، یک رژیم غذایی مغذی  و ورزش منظم می تواند به کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا و دیابت کمک کند. اجتناب از مصرف داروهای غیر ضروری که منجر به هیرسوتیسم می شوند نیز می تواند خطر بروز آن را کاهش دهد.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

برای آمادگی بیشتر هنگام مراجعه به پزشک برای حذف و درمان موهای زائد خود بهتر است اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله سایر شرایط پزشکی و تغییر در چرخه قاعدگی یا انگیزه جنسی و لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و سایر مکمل های مصرفی از جمله دوز آن ها را یادداشت کنید.

برای هیرسوتیسم، برخی از سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:

• به چه تست هایی نیاز دارم؟
• علل احتمالی دیگر علائم من چیست؟
• چه عاملی باعث ایجاد علائم من می شود؟
• بهترین روند درمانی که پیشنهاد می کنید، چیست؟
• من بیماری دیگری دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه این شرایط را با روند های درمانی با هم مدیریت کنم؟

احتمالاً پزشک از شما سؤالاتی می کند، مانند:

• چه زمانی علائم شما شروع شد؟
• آیا قصد دارید به زودی باردار شوید؟
• آیا چرخه قاعدگی شما تغییر کرده است؟
• آیا اندازه سینه های شما تغییر کرده است؟
• آیا دیگران اظهار نظر کرده اند که صدای شما تغییر کرده است؟
• آیا جدیدا تغییری در وزن شما ایجاد شده و یا آکنه روی پوست خود تجربه کرده اید؟

منابع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/182659

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hirsutism/symptoms-causes/syc-20354935