ارتباط دیابت و سکته مغزی چیست؟

بیماری دیابت می‌تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های دیگر از جمله سکته را افزایش دهد. بر اساس گزارش انجمن سکته مغزی آمریکا، به طور کلی افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر از افراد غیر مبتلا به دیابت در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند. علاوه براین در سنین پایین تر نیز احتمال بروز سکته مغزی در این افراد وجود دارد. اگر از قبل به دیابت مبتلا بودید، خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته در شما بیشتر از افراد غیر مبتلا به دیابت خواهد بود.

علل بروز سکته مغزی

دیابت بر توانایی بدن برای تولید انسولین یا استفاده صحیح از این هورمون تأثیر می گذارد. از آنجایی که انسولین نقش مهمی در جذب گلوکز به سلول‌ها از جریان خون دارد، افراد مبتلا به دیابت اغلب در خون خود غلظت بالایی از قند دارند. با گذشت زمان، این قند اضافی می‌تواند به تجمع لخته‌ها یا رسوبات چربی در داخل عروقی که خون را به گردن و مغز می‌رسانند، کمک کند. این فرآیند به عنوان آترواسکلروز شناخته می‌شود.

در صورتی که اندازه و حجم این رسوبات افزایش پیدا کند، می‌تواند باعث تنگ شدن دیواره عروق خونی یا حتی انسداد کامل آنها شود. ایجاد هر گونه وقفه در جریان خون مغز مانع از رسیدن خون و اکسیژن به سلول‌های مغز می‌شود. این مسئله می‌تواند منجر به بروز سکته مغزی شود. بدون درمان سریع، سکته مغزی می‌تواند منجر به آسیب دائمی یا مرگ سلولی شود. اگر در داخل مغز خونریزی رخ دهد، سکته مغزی نیز ایجاد می‌شود. انواع اصلی سکته مغزی، عبارت‌اند از:

• سکته هموراژیک
• سکته مغزی ایسکمیک
• حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

سکته مغزی ایسکمیک شایع ترین نوع سکته مغزی است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سرخرگی که خون غنی از اکسیژن را به مغز می‌رساند، مسدود ‌شود. در اغلب موارد انسداد عروق توسط لخته خون بروز پیدا می‌کند. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، حدود 87٪ از موارد سکته‌های مغزی، شامل سکته‌های ایسکمیک است.

چرا دیابت خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد؟

سطح بالای قند خون احتمال ایجاد رسوبات چربی یا لخته شدن خون را در رگ‌های خونی افزایش می‌دهد. این عوارض می‌توانند جریان خون را مسدود کرده و از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری کنند. به این ترتیب آسیب‌های مرتبط با این شرایط بروز پیدا خواهد کرد. علاوه براین افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای بروز خونریزی‌های کوچک در مغز هستند که می‌تواند منجر به سکته مغزی هموراژیک شود.

علائم سکته دیابتی مانند سایر سکته‌های مغزی است. این مشکلات شامل مشکلات گفتاری، سردرد ناگهانی و شدید، ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن، گیجی، سرگیجه، از دست دادن تعادل و مشکلات بینایی است.

آیا قند خون پایین می‌تواند علائم سکته را ایجاد کند؟

هیپوگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که سطح گلوکز خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر باشد. این وضعیت به طور بالقوه جدی، خطرناک و کشنده است و می‌تواند بر افراد مبتلا به دیابت که از انسولین استفاده می‌کنند، تأثیر بگذارد. این علائم شامل گیجی، از دست دادن هوشیاری و تشنج است. همچنین این شرایط می‌تواند باعث بروز فلج و مشکلات گفتاری شود. این علائم می‌توانند شبیه علائم سکته مغزی باشند.

به طور خلاصه می‌توان گفت که افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای بروز سکته هستند. در صورتی که به بیماری دیابت مبتلا هستید، باید بدانید که یکی از راه‌های کاهش خطر بروز سکته، پیروی از برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک برای مدیریت سطح قند خون است.

علاوه براین افراد مبتلا به دیابت می‌توانند اقداماتی مشابه افراد غیر مبتلا به دیابت انجام دهند. مواردی مانند اجتناب از سیگار کشیدن، محدود کردن مصرف الکل و ورزش منظم از این جمله‌اند.

پیش آگهی ابتلا به دیابت و سکته مغزی

خطر سکته مغزی در افراد مبتلا به دیابت بیشتر از افراد غیر مبتلا به دیابت است. اما فرد می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را با کنترل دیابت و ایجاد تغییراتی خاص در سبک زندگی خود کاهش دهد. بر اساس گزارش انجمن دیابت آمریکا، در مورد افراد مبتلا به دیابت، احتمال سکته مغزی 1.5 برابر بیشتر از افرادی است که به این بیماری مبتلا نیستند. این خطر به این علت است که تغییرات مکرر در سطح قند خون می‌تواند بر سیستم قلبی عروقی تأثیر بگذارد.

سطح بالای قند خون می‌تواند به عروق خونی و اعصاب آسیب برساند و احتمال سکته مغزی را افزایش دهد. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون رسانی به مغز قطع شود. بیشتر سکته‌های مغزی ناشی از مسدود شدن یک رگ خونی در مغز یا گردن توسط لخته خون است.

با گذشت زمان، سطح بالای قند خون می‌تواند به عروق خونی و اعصاب آسیب برساند. افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد غیر مبتلا به دیابت، برای دوره‌های طولانی تری دارای میزان قند خون بالایی هستند. به خصوص اگر این بیماری به خوبی کنترل نشده باشد، این شرایط رخ می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود که فرد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض سکته مغزی قرار گیرد.

علاوه براین افراد مبتلا به دیابت بیشتر احتمال دارد که به بیماری‌های دیگری مانند فشار خون بالا و چاقی مبتلا شوند. این مسائل خطر بروز بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهند. انجمن قلب آمریکا (AHA) گزارش می‌دهد که 16 درصد از بزرگسالان بالای 65 سال مبتلا به دیابت در اثر سکته مغزی می‌میرند و 68 درصد به علت نوعی بیماری قلبی جان خود را از دست می‌دهند.

برخی منابع دیابت را «یکی از هفت عامل خطر اصلی قابل کنترل برای ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی منبع» می‌دانند. این فهرست شامل چاقی، فشار خون بالا، رژیم غذایی ناسالم و کشیدن سیگار نیز می‌شود.

علائم هشدار دهنده سکته مغزی در بیماران دیابتی

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون در ناحیه‌ای از مغز به علت لخته شدن یا پارگی رگ مسدود شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سلول‌های مغز در آن ناحیه از دریافت اکسیژن و مواد مغذی محروم می‌شوند. این وضعیت باعث مرگ بافت سلولی و در برخی موارد آسیب مغزی می‌شود.

بی حسی یا ضعف در یک طرف صورت می‌تواند از جمله علائم بروز سکته باشد. علائم سکته مغزی و علائم هشدار دهنده معمولاً به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند. بسیاری از پزشکان از افرادی که در معرض خطر سکته مغزی هستند، درخواست می‌کنند که F.A.S.T را یاد بگیرند. علائم هشدار دهنده و برنامه اقدام سریع، مخفف عبارات زیر است:

• زمان تماس با اورژانس است.
• افتادگی صورت از یک طرف
• مشکلات گفتاری، مانند گفتار نامفهوم
• ضعف بازو یا حرکت یک دست به سمت پایین وقتی هر دو دست بالا می‌روند.

با این حال فراتر از F.A.S.T شاخص‌ها و علائم دیگری از سکته مغزی نیز وجود دارد که عبارت‌اند از:

• گیجی
• بروز یک سردرد شدید
• مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم
• بی حسی یا ضعف در یک طرف صورت یا بدن
• مشکل در راه رفتن و سایر مشکلات مرتبط با هماهنگی و تعادل

این علائم به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و می‌توانند شدید باشند. به طور کلی برخی از علائم سکته مغزی بین مردان و زنان با یکدیگر متفاوت است. به همین علت برای آشنایی با علائم سکته مغزی در مردان یا زنان، با پزشک معالج خود مشورت کنید.

پیشگیری از بروز سکته مغزی در بیماران دیابتی

توجه به این نکته ضروری است که برخی از افراد برای کاهش خطر بروز سکته مغزی به مصرف دارو نیاز دارند. در مورد دیگر افراد، مدیریت دیابت و رعایت یک سبک زندگی سالم برای پیشگیری از بروز مشکلات قلبی برای کاهش خطر بروز سکته کافی است. افراد مبتلا به دیابت می‌توانند با توجه به رژیم غذایی خود و انجام اقدامات دیگر برای پیشگیری از افزایش سطح قند، سطح قند خون خود را کنترل کنند.

دستورالعمل‌های فعلی سازمان‌های مرتبط با نظام سلامت توصیه می‌کند که افراد برای مدیریت سطح قند خون خود از یک برنامه غذایی فردی پیروی کنند. برنامه غذایی معمولاً با کمک یک متخصص تغذیه برای بیمار آماده می‌شود. برخی از راه‌های کاهش خطر بروز سکته مغزی، عبارت‌اند از:

• ترک سیگار
• ترک مصرف الکل
• حفظ سطح کلسترول خوب بدن
• حفظ وزن در محدوده متعادل و مناسب
• درمان فشار خون بالا و پیشگیری از افزایش آن
• استفاده از رژیم غذایی حاوی سبزیجات زیاد و کمترین میزان کلسترول بد

علاوه براین به طور منظم ورزش کنید، حداقل 2 ساعت و 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط در هفته داشته باشید. این برنامه ورزشی می‌تواند شامل پیاده روی سریع نیز باشد.

بهبودی ناشی از سکته مغزی چه مدت طول می کشد؟

فرد ممکن است به دنبال سکته مغزی دچار مشکلاتی در تعادل و هماهنگی خود شود. شرایط بهبود سکته مغزی برای هر کسی متفاوت است. برخی از افراد پس از سکته در عرض چند هفته بهبودی کامل پیدا می‌کنند. با این حال برای برخی دیگر، این مدت ممکن است سال‌ها طول بکشد و برخی از افراد هرگز به طور کامل بهبود نمی‌یابند.

بهبودی تا حد زیادی به این مسئله بستگی دارد که پزشک برنامه درمانی مناسبی را تجویز کرده است یا خیر. زمان شروع درمان نیز مهم است. اگر فردی به سرعت برنامه درمان اضطراری سکته مغزی را دریافت کند، به احتمال زیاد فرآیند بهبودی او، نتیجه بهتری خواهد داشت.

درمان اضطراری سکته مغزی بسته به نوع سکته مغزی متفاوت است، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترمیم رگ خونی به کمک انجام جراحی
• استفاده از داروهای لخته شکن یا ضد لخته
• روش‌های استنت گذاری به کمک انجام جراحی
• روش‌های اندوواسکولار برای رفع هرگونه انسداد

پس از سکته مغزی، اغلب برخی از اثرات طولانی مدت ممکن است بروز پیدا کنند. از جمله این موارد، عبارت‌اند از:

• افسردگی
• ضعف یا فلج یک طرفه
• مشکل در بیان احساسات
• مشکل در خوردن و بلعیدن
• مشکلات تعادل و هماهنگی
• مشکل در کنترل مثانه یا روده
• مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار

فردی که سکته کرده است، بسته به وضعیت سلامتی، ممکن است که به توانبخشی نیاز داشته باشد. برخی از گزینه‌های توانبخشی، عبارت‌اند از:

• کاردرمانی برای آسان کردن انجام امور و کارهای روزانه
• فیزیوتراپی برای کمک به بهبود تعادل، هماهنگی و رفع ضعف
• گفتار درمانی برای کمک به فرد برای یادگیری مجدد نحوه صحبت کردن و درک گفتار

برنامه درمانی مناسب، توسط پزشک معالج بیمار تجویز خواهد شد.

سخن آخر

به طور کلی احتمال بروز سکته مغزی در افراد مبتلا به دیابت بیشتر از افراد غیر مبتلا به این بیماری است. برخی از افراد پس از سکته مغزی بهبودی کاملی پیدا می‌کنند، در حالی که برخی دیگر با علائم پایدار رو به رو می‌شوند. درمان سریع پس از سکته مغزی، خطر بروز عوارض طولانی مدت را کاهش می‌دهد.

افراد می‌توانند با رعایت یک سبک زندگی سالم و مدیریت عوامل ایجاد کننده خطر، از جمله کنترل علائم دیابت، استفاده از یک رژیم غذایی متنوع و مغذی و ورزش منظم، اقداماتی را برای پیشگیری از بروز سکته انجام دهند.