هیپوگلیسمی (افت قند خون)
هیپوگلیسمی (افت قند خون) ناشی از سطح بسیار پایین قند خون (گلوکز)، می باشد. قند خون پایین همچنین ممکن است به عنوان یک واکنش به انسولین یا شوک انسولین شناخته شود.
علائم هیپوگلیسمی (افت قند خون)
واکنش هر شخص به قند خون پایین متفاوت است.
علائم قند خون پایین به سرعت اتفاق می افتد و شامل موارد زیر است:
- تشنج
- گیجی
- سردرد
- تاری دید
- گرسنگی
- حالت تهوع
- رنگ پریدگی
- عرق کردن، لرز
- احساس لرزش
- احساس ضعف
- ضربان قلب سریع
- احساس سرگیجه
- احساس خواب آلودگی
- عصبی یا مضطرب بودن
- تحریک پذیری یا بی تابی
- کابوس یا گریه در هنگام خواب
- کاهش مهارت در حرکات ارادی و عدم تعادل
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی در لب، زبان یا گونه ها
قند خون پایین باعث آزاد شدن اپی نفرین (آدرنالین)، می شود. اپی نفرین همان عاملی هست که می تواند باعث علائم کمبود قند خون مانند لرزش قلب، تعریق، سوزن سوزن شدن و اضطراب شود.
اگر سطح قند خون پایین ادامه یابد، مغز گلوکز کافی دریافت نمی کند و عملکرد آن متوقف می شود و ممکن است منجر به تشنج، اغما و به ندرت مرگ شود.
علت هیپوگلیسمی (افت قند خون)
هیپوگلیسمی (افت قند خون) وقتی اتفاق می افتد که سطح قند خون (گلوکز) بیش از حد پایین بیاید.
دلایل مختلفی ممکن استعمال، شایع ترین علت، عارضه جانبی داروهای مورد استفاده در درمان دیابت است.
علت احتمالی همراه با دیابت
افراد مبتلا به دیابت ممکن است انسولین کافی (دیابت نوع 1) تولید نکنند یا ممکن است نسبت به آن واکنش کمتری نشان دهند (دیابت نوع 2). برای رفع این مشکل، فرد مبتلا به دیابت ممکن است انسولین یا داروهای دیگری برای کاهش قند خون مصرف کند. اما انسولین زیاد یا سایر داروهای دیابت ممکن است باعث شود سطح قند خون خیلی پایین بیاید و باعث هیپوگلیسمی شود. هیپوگلیسمی همچنین ممکن است بعد از مصرف داروی دیابت درصورتی که به اندازه معمول غذا نخورند یا اگر بیش از حد معمول ورزش کنند، اتفاق بیفتد.
تزریق تصادفی نوع انسولین اشتباه، مصرف بیش از حد انسولین یا تزریق مستقیم به عضله (به جای زیر پوست)، می تواند باعث کاهش قند خون شود.
علت احتمالی، بدون سابقه دیابت
کمبود قند خون در افراد فاقد دیابت بسیار کمتر است.
علل آن ممکن است موارد زیر را شامل شود:
داروها
مصرف داروی ضددیابت خوراکی، به طور تصادفی یک دلیل احتمالی هیپوگلیسمی است.
سایر داروها ممکن است باعث ایجاد هیپوگلیسمی بویژه در کودکان یا در افراد با نارسایی کلیه شوند.
مصرف زیاد الکل
نوشیدن زیاد و بدون خوردن غذا می تواند کبد شما را از انتشار گلوکز ذخیره شده به جریان خون منع کند و باعث هیپوگلیسمی شود.
برخی از بیماری ها
بیماری های شدید کبد مانند هپاتیت و اختلالات کلیه می تواند باعث هیپوگلیسمی شود.
تولید بیش از حد انسولین
یک تومورنادر در لوزالمعده (انسولینوما) ممکن است باعث تولید بیش از حد انسولین شود و درنتیجه منجر به هیپوگلیسمی شود.
سایر تومورها ممکن است منجر به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین شود.
بزرگ شدن سلول های بتا لوزالمعده که انسولین تولید می کنند ممکن است منجر به ترشح بیش از حد انسولین شود و باعث هیپوگلیسمی شود.
کمبود هورمون
برخی از اختلالات غدد فوق کلیوی و غده هیپوفیز (با ترشح هورمون رشد) می توانند منجر به کمبود هورمون های کلیدی تنظیم کننده تولید گلوکز شود.
در صورت کمبود هورمون رشد، کودکان ممکن است دچار کمبود قند خون شوند.
پرونده پزشکی
بسیاری از مبتلایان به دیابت، به ویژه افرادی که از انسولین استفاده می کنند، باید در هر زمان دارای پرونده پزشکی باشند.
در صورت بروز حمله شدید هیپوگلیسمی، تصادف یا موارد اضطراری دیگر، پرونده پزشکی می تواند در مورد وضعیت سلامتی فرد اطلاعات مهمی را ارائه دهد، از جمله اینکه فرد به دیابت مبتلا هست، و مقدار و میزان انسولین مصرفی در پرونده پزشکی مشخص می باشد.
تنظیم قند خون
اما برای درک چگونگی اتفاق افتادن هیپوگلیسمی، بایدبدانید که بدن شما چگونه قندخون را به طور طبیعی تامین می کند.
هنگامی که غذا می خورید، بدن شما کربوهیدرات ها را از بین مواد غذایی مانند نان، برنج، ماکارونی، سبزیجات، میوه و محصولات لبنی به مولکول های مختلف قندی از جمله گلوکز تبدیل می کند.
گلوکز منبع اصلی انرژی بدن شما است، اما بدون کمک انسولین نمی تواند وارد سلول های بیشتر بافت شود.
هنگامی که سطح گلوکز افزایش می یابد، سلول های خاصی (سلول های بتا) در لوزالمعده شما انسولین را آزاد می کنند. این اجازه می دهد تا گلوکز وارد سلول شود و سوخت مورد نیاز سلول های شما را برای عملکرد صحیح تامین کند. هر گونه گلوکز اضافی در کبد و ماهیچه های شما به شکل گلیکوژن ذخیره می شود.
اگر چندین ساعت غذا نخورید، قند خون کاهش می یابد، هورمون دیگری از لوزالمعده به نام گلوکاگون به کبد شما هشدار می دهد تا گلیکوژن ذخیره شده را تجزیه کند و گلوکز را دوباره وارد جریان خون کند. این باعث می شود سطح قند خون شما در حد طبیعی بماند تا وقتی که شما دوباره غذا بخورید.
گذشته از تجزیه گلیکوژن به گلوکز در کبد، بدن نیز توانایی تولید گلوکز را دارد. این روند در درجه اول در کبد، و بعد در کلیه ها رخ می دهد.
هیپوگلیسمی (افت قند خون) بعد از غذا
هیپوگلیسمی معمولاً هنگامی رخ می دهد که شما غذا نخورده باشید مثل شرایطی که روزه هستید، اما همیشه اینطور نیست. گاهی اوقات هیپوگلیسمی بعد از غذا خوردن اتفاق می افتد زیرا بدن انسولین بیشتری نسبت به مقدار لازم تولید می کند.
این نوع از هیپوگلیسمی، به نام هیپوگلیسمی واکنشی یا پس از مصرف غذا، ممکن است در افرادی که جراحی معده داشته اند زیاد رخ دهد.
عوارض هیپوگلیسمی (افت قند خون)
اگر طولانی مدت علائم هیپوگلیسمی را نادیده بگیرید، ممکن است هوشیاری خود را از دست دهید.
دلیل این است که مغز شما برای عملکرد صحیح به گلوکز نیاز دارد.
علائم و نشانه های هیپوگلیسمی را زود تشخیص دهید زیرا هیپوگلیسمی درمان نشده منجر به از دست دادن هوشیاری یا اغما و مرگ می شود.
هیپوگلسمیا همچنین می تواند در وقوع تصادفات، سقوط از ارتفاع نقش داشته باشد.
عدم آگاهی از هیپوگلیسمی (افت قند خون)
با گذشت زمان، حملات مکرر هیپوگلیسمی می تواند به عدم آگاهی از هیپوگلیسمی منجر شود.
بدن و مغز دیگر علائم هشدار دهنده قند خون پایین، مانند لرز و ضربان قلب نامنظم را بروز نمی دهد.
وقتی این اتفاق بیفتد، خطر هیپوگلیسمی شدید و خطرات جدی افزایش می یابد.
پیشگیری هیپوگلیسمی (افت قند خون)
اندازه گیری مداوم گلوکز (CGM) گزینه ای است برای برخی از افراد، به ویژه افرادی که از هیپوگلیسمی خود اطلاعی ندارند.
این دستگاه ها یک سیم ریز را در زیر پوست قرار می دهند که می تواند میزان قندخون را برای گیرنده ارسال کند.
اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، برخی از مدل های CGM با زنگ هشدار به شما هشدار می دهند. بعضی از پمپ های انسولین اکنون با CGM ها مجهز شده اند و می توانند با مسدود کردن پمپ های انسولین اجازه نمی دهد قند خون کاهش یابد و به جلوگیری از کمبود قند خون کمک کند.
مواظب باشید که همیشه یک قند یا مواد قندی همراه خود داشته باشید، تا بتوانید قبل از کاهش میزان خطرناک قند خون ، افت قند خون را درمان کنید.
اگر مبتلا به دیابت نیستید اما دارای تکرار کمبود قند خون هستید، خوردن وعده های غذایی مکرر و کوچک در طول روز یک اقدام متوقف کننده برای جلوگیری از پایین آمدن قند خون است. با این حال ، این رویکرد یک روش طولانی مدت توصیه نمی شود. با پزشک خود مشورت کنید تا هویت خود را شناسایی کرده و علت اصلی کمبود قند خون را درمان کنید.
مطالعات به طور مداوم نشان می دهد که هرچه بیشتر فرد، قند خون خود را بررسی کند، خطر ابتلا به هیپوگلیسمی کمتر می شود. این امر به این دلیل است که می بینید وقتی قند خون کاهش یافته است و می توانید قبل از کم شدن آن را درمان کنید.
اگر می توانید، اغلب قبل و بعد از غذا، قبل و بعد از ورزش، قبل از خواب وحتی در نیمه های شب میزان قند خون خود را بررسی کنید.
درمان هیپوگلیسمی (افت قند خون)
اگر این روش باعث افزایش قند خون و بهبود علائم شما نمی شود، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
درمان طولانی مدت نیاز به شناسایی و درمان علت اصلی هیپوگلیسمی دارد.
“قانون 15-15”
قانون 15-15، 15 گرم کربوهیدرات برای افزایش قند خون مصرف کنید و بعد از 15 دقیقه میزان قند خون را چک کنید.
اگر هنوز میزان قندخون کمتر از 70 میلی گرم در لیتر است باید یکبار دیگر ۱۵ گرم کربوهیدرات مصرف شود.
این مراحل را تکرار کنید تا قند خون شما حداقل 70 میلی گرم در لیتر برسد.
پس از بازگشت قند خون به حالت عادی، یک وعده غذایی یا میان وعده میل کنید تا مطمئن شوید که دوباره قند خون شما افت پیدا نمی کند.
15 گرم کربوهیدارت به میزان،نصف فنجان آب میوه طبیعی یا یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل می باشد.
بسیاری از افراد تمایل دارند تا زمانی که احساس بهتری پیدا کنند، بخواهند تا حد ممکن غذا بخورند. این می تواند باعث بالا رفتن سطح قند خون شود. استفاده از روش گام به گام “قاعده 15-15” می تواند در جلوگیری از این امر به شما کمک کند، تا از افت قند خون جلوگیری کنید.
توجه داشته باشید:
کودکان خردسال معمولاً به کمتر از 15 گرم کربوهیدرات برای رفع سطح قند خون نیاز دارند.
ممکن است نوزادان به 6 گرم احتیاج داشته باشند، کودکان نوپا ممکن است به 8 گرم نیاز داشته باشند و ممکن است کودکان کوچک به 10 گرم احتیاج داشته باشند.
این امر باز فردی به فرد دیگر متفاوت بوده، بنابراین درمورد میزان مورد نیاز با تیم دیابت خود صحبت کنید.
هنگام درمان، انتخاب نوع کربو هیدرات مهم است.
کربوهیدرات های پیچیده یا مواد غذایی حاوی چربی به همراه کربوهیدرات می توانند جذب گلوکز را کند کنند به همین دلیل از این نوع مواد غذایی در درمان کاهش قند خون استفاده کرد.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypoglycemia/symptoms-causes
