سوء تغذیه شرایطی است ناشی از کمبود مواد مغذی یا مصرف بیش از حد آن است. سوءتغذیه می تواند به مشکلات جدی منجر شود، از جمله رشد سنگ کلیه، مشکلات چشم، دیابت و بیماری های قلبی. سوء تغذیه، میلیاردها انسان را در سراسر جهان تهدید می کند. برخی از جمعیت بسته به شرایط و سبک زندگی در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از سوء تغذیه ها قرار دارند.
انواع سوء تغذیه
Undernutrition تغذیه کمتر از حد: این نوع سوء تغذیه از عدم دریافت مقدار کافی پروتئین، کالری یا ریز مغذی ها ناشی می شود. منجر به لاغری، کوتاه شدن قد بر اساس سن (کوتولگی-stunting) و کاهش وزن می شود.
Overnutrition تغذیه بیش از حد: مصرف بیش از حد برخی مواد مغذی مانند پروتئین، کالری یا چربی نیز می تواند منجر به سوء تغذیه شود. این معمولاً منجر به اضافه وزن یا چاقی می شود.
افرادی که دچار کمبود تغذیه هستند اغلب کمبود ویتامین ها و مواد معدنی، به ویژه آهن، روی، ویتامین A و ید را دارند.
با این حال، کمبود ریز مغذی همچنین با تغذیه بیش از حد ممکن است رخ دهد.
علائم سوء تغذیه
علائم و نشانه های سوء تغذیه به نوع آن بستگی دارد.
توانایی تشخیص اثرات سوء تغذیه میتواند به افراد کمک کند تامسائل مربوط به کمبود تغذیه یا تغذیه با مواد مغذی را شناسایی و درمان کنند.
کمبود تغذیه به طور معمول از عدم دریافت مواد مغذی کافی در رژیم غذایی شما ناشی می شود.
این می تواند باعث علایم زیر شود:
- خستگی
- کاهش وزن
- معده متورم
- تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز
- تأخیر در بهبود زخم
- افسردگی و اضطراب
- خشکی مو و پوست
- گونه های توخالی و گودی چشم
- از دست دادن چربی و توده عضلانی
مبتلایان به سوتغذیه زیر ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشند.
کمبود شدید پروتئین، باعث احتباس مایعات و شکم متورم می شود.
از طرف دیگر ، وضعیت ماراسوس marasmus که ناشی از کمبود شدید کالری است، منجر به تحلیل و کاهش چشمگیر چربی و ماهیچه های بدن می شود.
سوء تغذیه همچنین می تواند منجر به کمبود عناصر مغذی شود.
برخی از رایج ترین نقایص و علائم آن ها شامل:
ویتامین A: خشکی چشم، نابینایی در شب، افزایش خطر عفونت.
روی: از دست دادن اشتها، رشد نامنظم، تأخیر در بهبود زخم ها، ریزش مو، اسهال.
آهن: اختلال در عملکرد مغز، مشکلات مربوط به تنظیم دمای بدن، مشکلات معده.
ید: بزرگ شدن غدد تیروئید (گواتر)، کاهش تولید هورمون تیروئید، مشکلات رشد و نمو.
از آنجا که سوء تغذیه منجربه مشکلات جسمی جدی و مشکلات سلامتی می شود، می تواند خطر مرگ را افزایش دهد.
علائم اصلی تغذیه با اضافه وزن و چاقی است، اما همچنین می تواند منجر به کمبود مواد مغذی شود.
تحقیقات نشان می دهد افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، احتمالاً مصرف ناکافی و سطح پایین ویتامین ها و مواد معدنی دارند. در یک مطالعه در 285 نوجوان، مشخص شد که سطح ویتامین های A و E خون در افراد چاق 2 تا 10٪ کمتر از افراد با وزن طبیعی است. این به احتمال زیاد به دلیل اضافه وزن و چاقی می تواند ناشی از مصرف بیش از حد غذاهای آماده و فرآوری شده باشد که دارای کالری زیاد و چربی هستند. یک مطالعه در بیش از 17000 بزرگسال و کودک نشان داد که افرادی که فست فود می خورند. میزان ویتامین های A و C و کالری بالاتر، چربی و سدیم بیشتر نسبت به کسانی که از این نوع مواد غذایی پرهیز می کنند دارند.
تشخیص سوء تغذیه
ابزارهایی که برای شناسایی سوء تغذیه به کار می روند شامل نمودارهای کاهش وزن و شاخص توده بدنی (BMI)، آزمایش خون برای وضعیت ریزمغذی و معاینات فیزیکی هستند. اگر سابقه کاهش وزن و سایر علائم مرتبط با سوء تغذیه را دارید، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را برای شناسایی کمبود ریز مغذی ها تجویز نماید. از طرف دیگر، شناسایی کمبودهای مواد مغذی که ناشی از تغذیه بیش از حد است، می تواند مشکل زا باشد. اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید و غذاهای بیشتر فرآوری شده و فست فود را می خورید، ممکن است ویتامین یا مواد معدنی کافی دریافت نکنید. برای مشخص شدن کمبود مواد مغذی، در مورد عادت های غذایی خود با پزشک خود مشورت کنید.
اثرات بلند مدت
سوء تغذیه می تواند منجر به ایجاد بیماری ها و شرایط مزمن ایجاد اختلال در سلامتی شود.
اثرات طولانی مدت تغذیه با رژیم غذایی شامل خطر بیشتری برای چاقی، بیماری های قلبی و دیابت است.
محققان معتقدند كه كمبود تغذیه در كودكان باعث ایجاد تغییر در متابولیسم می شود. حتی احتمال ابتلا به بیماری های مزمن را در بزرگسالی به وجود می آورد.
تغذیه شبانه نیز می تواند در پیشرفت برخی از موارد سوتغذیه نقش داشته باشد.
به طور خاص، کودکان دارای اضافه وزن یا چاقی شانس بیشتری برای بیماری های قلبی و دیابت نوع 2 دارند.
یک مطالعه در بین کودکان نشان داد که افرادی که چاق بودند بیش از چهار برابر احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را در مقایسه با همسالان خود که دارای BMI معمولی بودند، داشتند. از آنجا که اثرات طولانی مدت سوء تغذیه می تواند خطر ابتلا به برخی بیماری ها را افزایش دهد، جلوگیری و درمان ممکن است به کاهش شیوع بیماری های مزمن ناشی از سو تغذیه کمک کند.
علل سوء تغذیه
کمبود تغذیه یک مشکل جهانی است که می تواند ناشی از شرایط محیطی، اقتصادی و پزشکی باشد.
WHO تخمین می زند که بیش از 460 میلیون بزرگسال و 150 میلیون کودک دچار کمبود تغذیه هستند. در حالی که بیش از دو میلیارد بزرگسال و کودک دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.
علل شایع سوء تغذیه عبارتند از:
عدم امنیت غذایی یا عدم دسترسی به مواد غذایی کافی و مقرون به صرفه
- مطالعات، عدم امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته را به سوء تغذیه ربط می دهد.
مشکلات هضم و مشکلات مربوط به جذب مواد مغذی
- شرایطی که باعث سوء جذب، مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک و رشد زیاد باکتری ها در روده ها می شود، می تواند باعث سوء تغذیه شود.
مصرف زیاد الکل
- استفاده زیاد از الکل می تواند منجر به مصرف ناکافی پروتئین، کالری و ریزمغذی ها شود.
اختلالات سلامت روانی
- افسردگی و سایر اختلالات روان پزشکی می تواند خطر سو تغذیه را افزایش دهد.
- در یک مطالعه مشخص شد که شیوع سوء تغذیه در افراد مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد سالم 4٪ بیشتر بوده است.
عدم توانایی در تهیه مواد غذایی
- مطالعات نشان داد که: ضعف، کم تحرکی به عنوان عوامل خطر سوء تغذیه است و مهارت های تهیه غذا را مختل می کند.
جمعیت در معرض خطر
سوء تغذیه در تمام نقاط جهان بر افراد تأثیر می گذارد، اما برخی از جمعیت درمعرض خطر بیشتری قرار دارند.
جمعیت هایی که مستعد سوء تغذیه هستند عبارتند از:
- افرادی که در کشورهای در حال توسعه یا مناطقی با دسترسی محدود به مواد غذایی زندگی می کنند، کمبود تغذیه و کمبود مواد مغذی به ویژه در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و آسیای جنوبی رایج است.
- افراد با افزایش نیازهای مغذی، به ویژه کودکان و زنان باردار یا شیرده، در برخی از کشورهای در حال توسعه، 24-31٪ از مادران باردار و شیرده، مبتلا به سوء تغذیه می شوند.
- افرادی که در فقر زندگی می کنند و درآمد کم دارند، وضعیت اقتصادی پایین با سو تغذیه همراه است.
- بزرگسالان مسن، به ویژه کسانی که به تنهایی زندگی می کنند یا معلولیت دارند، تحقیقات نشان می دهد که تا 22٪ از افراد مسن بزرگ دچار تغذیه می شوند و بیش از 45٪ در معرض خطر هستند.
- افرادی که مشکلاتی در جذب مواد مغذی تأثیر می گذارد، افراد مبتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو ممکن است چهار برابر بیشتر از افراد بدون این شرایط سوء تغذیه داشته باشند.
پیشگیری و درمان سوء تغذیه
پیشگیری و درمان شامل پرداختن به علل اساسی است.
سازمان های دولتی، سازمان های مستقل و مدارس می توانند در جلوگیری این امر نقش داشته باشند.
تحقیقات نشان می دهد که برخی از موثرترین راه های جلوگیری از سوء تغذیه شامل تهیه قرص آهن، روی و ید، مکمل های غذایی و آموزش تغذیه به جمعیت در معرض خطر کمبود تغذیه است. علاوه بر این، برنامه های که باعث ترغیب انتخاب غذای سالم و فعالیت بدنی برای کودکان و بزرگسالان در معرض خطر تغذیه می شود، می تواند از اضافه وزن و چاقی جلوگیری کند. شما همچنین می توانید با خوردن رژیم غذایی با انواع غذاهای حاوی مقادیر کافی کربوهیدرات، پروتئین، چربی ها، ویتامین ها، مواد معدنی و آب در جلوگیری از سوء تغذیه کمک کنید.
از طرف دیگر، درمان سوء تغذیه اغلب رویکردهای فردی دارد.
اگر گمان می کنید که شما یا کسی که می شناسید دچار سوء تغذیه شده اید، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.
پزشک می تواند علائم و نشانه های سو تغذیه را ارزیابی کند. راهنمایی های از قبیل ارجاع به یک متخصص تغذیه را برای تهیه برنامه غذایی که ممکن است شامل مکمل ها باشد، توصیه می کند.
آخرین دیدگاه‌ها