قلب جنین

از زمانی که متوجه بارداری خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوید، یکی از اولین نقاط عاطفی که احتمالا مشتاقانه منتظر آن هستید، شنیدن صدای تپش ضربان قلب کودکتان است. به طور کلی، ضربان قلب جنین یکی از هیجان انگیزترین صداهایی است که والدین انتظار شنیدن آن را دارند. قلب و سیستم گردش خون جنین در هر هفته بارداری دچار تغییراتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که این تغییرات نشان دهنده رشد و سلامت جنین است. بر همین اساس، ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت هر آنچه که مربوط به قلب جنین و مراحل رشد آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود را بررسی کنیم. پس اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری را از این فرایند هیجان انگیز در طول دوران بارداری خود کسب کنید، ادامه مقاله را تا انتها بخوانید.

قلب جنین چه زمانی ضربان دارد؟ 

در هفته 5، لوله قلب نوزاد به طور خود به خود شروع به تپیدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، اگرچه هنوز نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید صدای آن را بشنوید. اگر یک سونوگرافی سه ماهه اول بارداری انجام دهید (گاهی بین هفته های 6 تا 9 بارداری)، پزشک یا یک متخصص سونوگرافی باتجربه تصویری از کودک شما می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد تا ضربان قلب او را بررسی کند. سونوگرافی همچنین تاریخ تقریبی زایمان شما را به همراه تعداد جنین تأیید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

مطالعه بیشتر: رژیم غذایی سه ماهه اول بارداری

چه زمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید ضربان قلب کودک را بشنوید؟

در صورت دریافت سونوگرافی ممکن است برای اولین بار در حدود هفته دهم بارداری ضربان قلب کودک خود را بشنوید، اگرچه زمان آن در زنان و شرایط های مختلف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند کمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ متفاوت باشد. اما اگر هنوز در این مرحله صدای جنین خود را نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شنوید و یا صدا قابل تشخیص نیست نگران نباشید. در این شرایط احتمال دارد جنین در گوشه رحم پنهان شده یا پشتش رو به بیرون باشد و این امر باعث می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که سونوگرافی داپلر نتواند هدف خود را شناسایی کند. اما نگران نباشید در جلسات معاینه بعدی به احتمال زیاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید ضربان قلب کودک خود را بشنوید.

ضربان قلب طبیعی جنین

در 6 هفتگی، قلب کودک 110بار در دقیقه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تپد. تنها در دو هفته دیگر، ضربان قلب جنین به 150 تا 170 ضربه در دقیقه افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. این تقریباً دو برابر سرعت ضربان قلب شماست!

در هفته 9 یا 10، قلب کودک شما حدود 170 ضربه در دقیقه می‌زند. این سرعت از اینجا به بعد و در حدود هفته 20، به حدود 140 ضربه در دقیقه کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.

در طول زایمان، ضربان قلب طبیعی جنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از 110 تا 160 ضربه در دقیقه باشد، اگرچه تغییرات مختصری خارج از این محدوده ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد. اما این شرایط اغلب طبیعی هستند.

مطالعه بیشتر: رشد جنین در هفته هشتم بارداری

جهت ویزیت غیرحضوری و فوری با متخصص زنان همین الان کلیک کنید.

از چند هفتگی صدای قلب جنین با داپلر شنیده می شود؟

شما به احتمال زیاد ضربان قلب کودک خود را با داپلر در حدود هفته 12 می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شنوید، اما ممکن است در اوایل هفته 10 آن را بشنوید. به خاطر داشته باشید که کارشناسان از جمله سازمان غذا و دارو (FDA) نسبت به استفاده از داپلر جنین در خانه هشدار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند، مگر اینکه تحت نظارت یک متخصص پزشکی انجام شود. چون دستگاه‌هایی که در خانه استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند به اندازه دستگاه‌هایی که پزشکان استفاده می‌کنند دقیق نیستند، بنابراین ممکن است ضربان قلب نوزاد را به درستی تشخیص ندهند. همین امر منجر به ترس غیرضروری در مادران می‌شود. به علاوه، استفاده صحیح از داپلر خانگی بدون آموزش ممکن است سخت باشد. برای مثال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید ضربان قلب خود را با ضربان قلب کودکتان اشتباه بگیرید. در حدود هفته 20 بارداری، شما اغلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید ضربان قلب کودک خود را با گوشی پزشکی بشنوید. حدود 8 تا 10 هفته پس از اینکه توسط داپلر قابل تشخیص باشد.

قلب و سیستم گردش خون جنین چگونه رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟ 

رشد قلب جنین در اوایل بارداری شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و صدای آن حتی بعد از زایمان تغییر پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

• رشد سه ماهه اول

در هفته چهارم، یک رگ خونی مشخص در داخل جنین شما تشکیل شده که به زودی به قلب و سیستم گردش خون کودک تبدیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در هفته پنجم، ساختارهای اولیه ای که قلب کودک را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند، به طور خود به خود شروع به تپیدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

قلب در این مراحل اولیه، شبیه لوله‌ای است که می‌پیچد و تقسیم می‌شود تا در نهایت قلب و دریچه‌هایی (که باز و بسته می‌شوند تا خون را از قلب به بدن آزاد کنند) تشکیل می‌دهند. رگ های خونی پیش ساز نیز در طول چند هفته اول در جنین شروع به تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

در هفته ششم، قلب کودک شما دارای چهار حفره توخالی است که هر یک دارای یک ورودی و خروجی است تا خون به داخل و خارج جریان یابد. تحولات هیجان انگیز گردش خون در هفته 12 ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد.

• رشد سه ماهه دوم

در هفته 17، مغز جنین شروع به تنظیم ضربان قلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا برای زندگی در دنیای بیرون آماده شود. (تا این لحظه قلب خود به خود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تپید.)

مویرگ ها نیز در طول سه ماهه دوم به سرعت تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. این رگ‌های خونی کوچک، خون اکسیژن‌دار را به بافت‌های بدن کودک می‌رسانند و سپس خون بدون اکسیژن را دوباره به سیستم گردش خون باز می‌گردانند. در طول سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری ، پزشک ساختار قلب جنین و هر گونه نقص مادرزادی قلب را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

اگر پزشک شما نیاز به گوش دادن و مشاهده بهتر قلب کودک شما داشته باشد، ممکن است اکوکاردیوگرام جنین را بین هفته های 18 تا 24 بارداری توصیه کند. اگر سابقه خانوادگی نقایص مادرزادی قلبی دارید، یا اگر شخصاً دیابت، فنیل کتونوری یا بیماری خودایمنی دارید، باید مطمئن شوید که اکوکاردیوگرام جنین برای کودک شما حتما انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.

مطالعه بیشتر: وضعیت جنین در هفته 35 بارداری

سوالی داری؟ کلیک کن.

ویزیت آنلاین با بهترین متخصصان زنان و مامایی  

• رشد سه ماهه سوم

سیستم گردش خون نوزاد در سه ماهه آخر بارداری به تدریج و پیوسته به رشد خود ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد، به طوری که تا هفته 40 برای اولین بار در خارج از رحم آماده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

قلب جنین از حدود 5 تا 6 هفته بارداری شروع به تپیدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. همچنین ممکن است در این مرحله بتوان اولین علامت قابل رویت جنین را که به عنوان قطب جنین شناخته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، مشاهده کرد.

مراحل رشد قلب جنین از هفته های 5 تا 10 به صورت زیر است: 

هفته بارداری	سطح رشد قلب
هفته پنجم	قلب در حال رشد از دو لوله تشکیل شده است که در وسط به هم متصل شده اند و یک تنه با چهار لوله منشعب ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. قلب شروع به تپیدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و ممکن است با استفاده از سونوگرافی واژینال بتوان آن را تشخیص داد.
هفته ششم	قلب جنین به طور چشمگیری تغییر کرده است ،لوله اصلی قلب حلقه زده است، شکل S شکل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد و ناحیه ای برای بطن ها ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
هفته هفتم	بطن ها و دهلیزهای قلب شروع به جدا شدن و توسعه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
هفته هشتم	دریچه های بین دهلیزها و بطن های قلب تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
هفته 9 و 10	آئورت و ورید ریوی تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در هفته دهم، قلب جنین به طور کامل رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

اکوکاردیوگرافی جنین

اکوکاردیوگرام جنین که گاهی اوقات اکو جنین نامیده می شود، یک سونوگرافی از قلب جنین است که می تواند در اوایل چهار ماه پس از لقاح انجام شود. اطلاعات ارائه شده در طول سونوگرافی به پزشک این امکان را می دهد که مشکلات قلبی احتمالی را رد کنند و یا تشخیص دهد، مشکلات را قبل از تولد درمان کنند یا حتی برای یک موقعیت اضطراری در هنگام تولد برنامه ریزی کند.

اکو جنین حدود 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. اما اگر موقعیت جنین، دیدن قلب را سخت کند ممکن است حتی بیشتر طول بکشد.

دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است اکوکاردیوگرافی جنین انجام شود. به عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی بیماری های قلبی دارید، یا احتمال دارد جنین شما یک اختلال ژنتیکی مانند سندرم داون داشته باشد، یا پزشک شما در طول یک سونوگرافی معمول مامایی متوجه یک ناهنجاری شده است، در تمام این شرایط ممکن است اکو جنین تجویز شود.

اکوکاردیوگرام جنین را می توان زودتر انجام داد، اما بازه زمانی 18 تا 24 هفته، زمان ایده آلی برای دیدن جزییات است. اگرچه قلب، در اوایل بارداری رشد می کند، اما در هفته 17 یا 18 به اندازه کافی بزرگ است که بتوانیم ساختارها را ببینیم و مطمئن شویم که همه چیز آنطور که باید شکل گرفته است.

چرا ممکن است به اکو جنین نیاز داشته باشم؟

دلایل متعددی وجود دارد که چرا ممکن است به اکوکاردیوگرام جنین نیاز داشته باشید، از جمله:

• باردار شدن در سنین بالا
• بارداری با فناوری کمک باروری
• سابقه برخی عفونت ها در بارداری
• داشتن فرزند قبلی با نقص قلبی
• تشخیص یک مشکل ژنتیکی در جنین
• داشتن سابقه خانوادگی مشکلات ژنتیکی قلبی
• سوء مصرف الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری
• سابقه ابتلا به یک بیماری مانند دیابت یا لوپوس
• دریافت نتایج آزمایش غیرطبیعی در سایر آزمایشات
• مصرف دارویی که ممکن است باعث ایجاد نقص می شود.
• تشخیص ناهنجاری ها در سونوگرافی جنین از جمله ضربان نامنظم

مطالعه بیشتر: ماکروزومی جنین

در هر زمان و مکانی که هستی سوالتو از متخصص زنان و زایمان آنلاین بپرس.

نحوه عملکرد قلب جنین

در حالی که سیستم گردش خون جنین در طول بارداری به سرعت رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، در واقع در رحم به طور کاملا متفاوتی نسبت به زمانی که کودک شما متولد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، عمل خواهد کرد.

از آنجایی که نوزادان در داخل رحم تنفس نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اصولا ریه ها قبل از تولد هیچ عملکردی ندارند. تا آن زمان، سیستم گردش خون در حال رشد برای تامین مداوم خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی به بند ناف نیاز دارد. شریان‌ها و سیاهرگ‌های ناف آنچه را که کودک شما نیاز دارد از شما به او منتقل می‌کند، سپس خون بدون اکسیژن و مواد زائد را برای دفع به بدن مادر بازمی‌گرداند.

بیشتر تفاوت‌های فیزیکی بین قلب جنین و قلب بالغ در روند هدایت خون به دور از ریه‌های نوزاد است. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که کودک شما متولد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، تمام این تفاوت های جنینی از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود و یا به طور کامل ناپدید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

مطالعه بیشتر: افزایش وزن جنین در بارداری

نحوه تشخیص ضربان قلب

متخصص زنان و زایمان و یا ماما ممکن است یک اسکن برای تشخیص ضربان قلب جنین در مراحل مختلف بارداری را برای مادر تجویز کند. اما در شرایطی که زن سابقه لکه بینی، خونریزی یا مشکلاتی در بارداری داشته باشد، پزشک معالج احتمال دارد اسکن را در اوایل هفته 7 بارداری توصیه کند.

همچنین پزشک ممکن است سونوگرافی را در سه ماهه اول بارداری برای تشخیص موارد زیر تجویز کند:

• تشخیص تعداد جنین ها
• بررسی ضربان قلب جنین
• تایید بارداری و تشخیص سن جنین
• بررسی علت هر گونه خونریزی یا درد
• تشخیص هر گونه ناهنجاری جنین یا رحم
• تشخیص و یا رد احتمالی حاملگی خارج رحمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
• بررسی سلول ها یا توده های غیر طبیعی احتمالی

مطالعه بیشتر: ناهنجاری کروموزومی در جنین

از طرفی هم پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ضربان قلب جنین را به روش های مختلفی تشخیص دهد، از جمله:

اسکن ترانس واژینال:

سونوگرافی ترانس واژینال در مراحل اولیه بارداری، معمولا قبل از هفته 11 می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند ضربان قلب جنین را بررسی کند. اسکن ترانس واژینال داخلی است. پزشک برای نظارت بر رشد جنین، دستگاهی را وارد واژن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. با این حال، تقریباً تا هفته هفتم بارداری، تشخیص ضربان قلب جنین دشوار است. در صورتی که اسکن شکمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تصویر واضحی از جنین ارائه نکند، اسکن ترانس واژینال نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند پس از 11 هفته مفید باشد.

اسکن ترانس شکم:

در طول سه ماهه دوم و سوم، اسکن ترانس شکم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به ارزیابی بارداری کمک کند. برای انجام آن، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، ژل روان‌کننده را روی زیر شکم زن پخش می‌کند. سپس یک دستگاه اسکنر اولتراسوند دستی را روی شکم حرکت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند تا رحم و جنین را پیدا کنند.

در سه ماهه دوم، قلب جنین به طور کامل تشکیل شده است و پزشک باید ضربان قلب را در اسکن تشخیص دهد. پزشک در سه ماهه دوم یا سوم از اسکن ترانس شکم برای موارد زیر استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند:

• تعیین سن و رشد جنین
• تشخیص علائم زایمان زودرس
• بررسی وضعیت و تعداد جنین
• ارزیابی دهانه رحم و رحم
• بررسی مایع آمنیوتیک و جفت
• بررسی یا وجود ناهنجاری های جنینی
• تشخیص علت هرگونه خونریزی یا درد و توده های مشکوک

چرا در برخی شرایط ضربان قلب جنین قابل تشخیص نیست؟

در برخی شرایط پزشک ممکن است نتواند ضربان قلب جنین را به خوبی تشخیص دهد، از جمله:

• اسکن در اوایل بارداری
• بزرگ بودن شکم مادر
• حاملگی خارج از رحم

سخن آخر

زمانی که طول جنین 7 میلی متر یا بیشتر شد، پزشک انتظار شنیدن ضربان قلب را دارد. اگر نتوانند ضربان قلب را تشخیص دهند، پزشک ممکن است از شما بخواهد تا یک هفته دیگر برای اسکن مجدد مراجعه کنید. در صورت بروز هرگونه نگرانی و تشخیص موارد حاد پزشک ممکن است اکوکاردیوگرام جنین را توصیه کند.

قلب جنین در حدود هفته پنجم بارداری شروع به تپیدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. حتی قلب ممکن است در این مرحله با استفاده از سونوگرافی واژینال تشخیص داده شود. در طول دوران بارداری و زایمان، متخصص زنان و زایمان و یا ماما بر ضربان قلب جنین نظارت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اما اگر در مورد ضربان قلب جنین خود نگران هستید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانید با متخصصین پزشکی در پزشکت مشورت کنید.