نارسایی جفت چیست؟

در نارسایی جفت، جفت به درستی کار نمی کند. جفت همان اندامی است که وظیفه فراهم کردن مواد مغذی و اکسیژن را برای جنینی که در حال رشد است را بر عهده دارد. نارسایی جفت نشان می دهد که کودک در حال رشد، به اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای رشد مناسب و استاندارد را دریافت نمی کند.

متخصصان پزشکی اغلب از اصطلاحات “نارسایی جفت” و “اختلال عملکرد جفت” به جای یکدیگر استفاده می کنند. اصطلاح دیگری که برای این بیماری استفاده می شود “نارسایی عروق رحمی جفتی” است. این نارسایی تقریباً 8 درصد از تمام بارداری ها را تحت تأثیر قرار می دهد.

نارسایی جفت با سایر مشکلات مهم بارداری از جمله پره اکلامپسی preeclampsia و چیزی به نام “محدودیت رشد داخل رحمی” همراه است که در آن کودک آنطور که باید رشد نمی کند. هر دو حالت  ممکن است منجر به زایمان زودرس و بروز عوارض دیگر شوند.

مطالعه بیشتر: شناخت انواع مختلف جفت 

عوارض نارسایی جفت چیست؟

نارسایی جفت می‌تواند باعث شود که جنین رشد کمتری نسبت به حد انتظار و استاندارد به ازای تعداد هفته ی گذشته از عمر خود  داشته باشد. این وضعیت گاهی اوقات «Small for gestational age» یا SGA  و یا محدودیت رشد جنین” یا IUGR نیز شناخته می شود.

در صورت بروز نارسایی جفت چون جنین نمی تواند اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کند، به اندازه طبیعی و مورد انتظار رشد نمی کند. نارسایی جفت تنها علت  IUGR نیست، اما یکی از علل اصلی بروز آن است. جنین‌های مبتلا به IUGR معمولاً وزنی کمتر از 90 درصد سایر جنین‌های هم سن خود دارند.

محدودیت رشد جنین

IUGR  نتیجه شرایطی است که نوزاد به دلیل نارسایی جفت، کاهش اکسیژن و مواد مغذی کمتر ایجاد می شود. در این شرایط جنین در حال رشد شروع به ذخیره و حفظ منابع خود می کند که منجر به کاهش رشد کلی جنین می شود.

احتمال و ریسک مرده زایی (مرگ جنین پیش از تولد)

جنین هایی که نسبت به سن خود کوچک هستند، در مقایسه با نوزادانی که جثه متوسطی و قابل قبولی دارند، بیشتر در معرض خطر مرده زایی هستند. نارسایی جفتی که باعث IUGR می شود یکی از بزرگترین عوامل خطر برای مرده زایی است.

مطالعه بیشتر: کندگی جفت 

در صورت لزوم همین الان با متخصص زنان آنلاین در پزشکت مشورت کنید.

خطر بروز بیماری در نوزاد

نوزادانی که از مادرانی مبتلا به نارسایی جفت متولد می شوند، در ریسک بیشتری در ابتلا به برخی بیماری های خاص پس از تولد هستند. برخی از این موارد، عبارتند از:

هیپوکلسیمی: کمبود کلسیم بدن

هایپوگلایسمی: کمبود قند خون

هایپر بیلیروین: افزایش بیلی روبین خون یا همان زردی یا یرقان در نوزادان

در صورت بروز برخی از این مشکلات ممکن است نوزاد پس از زایمان نیاز به مراقبت در بخش مراقبت های ویژه نوزادان داشته باشد.

فقدان علائم بارداری

مادرانی که نارسایی جفت دارند اغلب علائم قابل توجهی را تجربه نمی کنند. با این حال، مادر ممکن است متوجه شود که جنین به اندازه بارداری های قبلی تحرکی ندارد. یا خودش به اندازه بارداری قبلی وزن اضافه نمی کند.

پره اکلامپسی (Preeclampsia)

پره اکلامپسی یک وضعیت پزشکی است که باعث بروز علائمی مانند فشار خون بسیار بالا، سردرد و ورم در مادر می شود. دانشمندان هنوز در حال یادگیری در مورد رابطه بین پره اکلامپسی و نارسایی جفت هستند، اما پره- اکلامپسی ممکن است در افراد مبتلا به نارسایی جفت شیوع بیشتری داشته باشد.

در پره اکلامپسی، محققان همچنین کاهش جریان خون به جفت را مشاهده کردند. برای همین به نظر می رسد که نارسایی جفت یکی از علل پره اکلامپسی در برخی از زنان باشد.

هم IUGR و هم پره اکلامپسی از عوامل زایمان زودرس هستند. نوزادانی که به طور قابل توجهی قبل از موعد مقرر تولدشان متولد می شوند، احتمال بیشتری دارند که دچار بیماری های زمینه ای مانند مشکلات تنفسی  بشوند. و به احتمال زیاد نیاز به گذراندن دوره های درمان طولانی در بیمارستان و یا حتی در بخش مراقبت های ویژه نوزادان داشته باشند.

مطالعه بیشتر: فشارخون بالا در بارداری 

در صورت لزوم همین الان با متخصص زنان آنلاین در پزشکت مشورت کنید.

چه چیزی باعث نارسایی جفت می شود؟

نارسایی جفت زمانی اتفاق می افتد که جفت به خوبی کار  نکند. به طور معمول، این اندام که در دوران بارداری رشد می کند، مقدار زیادی اکسیژن و مواد مغذی به جنین در حال رشد می دهد و به رشد جنین در اندازه و وزن کمک می کند. اما گاهی جفت مشکل دارد و نمی تواند وظایف خودش را به خوبی انجام دهد.

برخی از عللی که می توانند باعث نارسایی جفت شوند عبارتند از:

• مشکلات در شکل گیری رگ های خونی در جفت
• ناهنجاری های بند ناف
• جفت سرراهی (زمانی که جفت تا حدی مجرای خروجی رحم را می پوشاند).
• تومور و سرطان جفت

اما گاهی اوقات بروز هر گونه مشکل در سلامت مادر ممکن است باعث نارسایی جفت شود. به عنوان مثال، این نارسایی ممکن است در زنانی که به مدت طولانی فشار خون بالایی داشته، یا در زنانی که به دلیل بارداری دچار فشار خون بالا شده اند، رخ دهد.

بروز برخی بیماری های زمینه در مادر می تواند باعث بروز نارسایی جفت شوند:

• دیابت
• آنمی (کم خونی)
• بیماری های قلبی و ریسک
• سیگار کشیدن، نوشیدن زیاد الکل و مصرف مواد مخدر نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد. با این حال، علت اصلی ایجاد نارسایی جفت در اغلب موارد مشخص نیست.

مطالعه بیشتر: مشاوره آنلاین پزشک زنان

تشخیص نارسایی جفت

متخصص زنان و زایمان شما ممکن است در معاینه دوره ای تشخیص دهد که کودک کوچکتر از حد انتظار است.  در این صورت آنها ممکن است نگران این موضوع شوند که شاید رحم به اندازه ای که انتظار می رود رشد نکرده است.

این فرضیه را می توان در یک تست غربالگری طبیعی بارداری، سونوگرافی، که از امواج صوتی برای ارائه تصویری از نوزاد استفاده می کند، بررسی کرد. این روش همچنین می تواند تخمین خوبی از وزن کودک را نشان دهد.

اگر وزن جنین کمتر از حد انتظار باشد (در مقایسه با سایرین در آن مرحله از بارداری)، نارسایی جفت ممکن است تشخیص داده شود. هر چند برخی از نوزادان به دلیل بیماری های زمینه مختلف مانند عفونت یا نقص ژنتیکی جدی مادرزادی، وزن کمتری را داشته باشند.

اما اگر هم شما و هم همسرتان بسیار کوتاه قد هستید، این احتمال وجود دارد که نوزادی با وزن نسبتاً کم نیز نسبت به سن خود کوچک باشد و در عین حال رشد خوبی داشته باشد.

با این حال، برخی از نوزادان ممکن است به طور طبیعی وزن اضافه نکنند (شاید به دلیل نارسایی جفت)، اما وزن آنها ممکن است کمی بیش تر از حد استانداردی باشد.

بررسی عروق خونی

سونوگرافی داپلر، آزمایشی است که از امواج صوتی برای بررسی چگونگی جریان خون در رگ های خاص استفاده می کند، همچنین می تواند سرنخ هایی در مورد IUGR و نارسایی احتمالی جفت ارائه دهد. این تست را می توان همزمان با سونوگرافی معمولی بارداری انجام داد. سونوگرافی داپلر می تواند موارد زیر را تشخیص دهد:

شریان نافی: در یک جنین با IUGR، شریان نافی که مواد زائد را از جنین به مادر می برد، ممکن است از نظر جریان خون ناهنجاری هایی را نشان دهد، همچنین  شریان های رحمی که خون را به رحم می برند، ممکن است مشکلاتی داشته باشند. اینها همچنین می توانند سرنخ های کمک کننده به تشخیص را نیز ارائه دهند.

شریان مغزی میانی: سرنخ دیگری در جریان خونرسانی در جنین، سرخرگی است که به سمت مغز نوزاد می رود. نوزادانی که مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند، اغلب  این کمبود را با هدایت خون بیشتری به سمت مغز جبران می‌کنند.

از طریق تجزیه و تحلیل رابطه بین این شریان‌ها، پزشک ممکن است سرنخ‌هایی در مورد اینکه آیا نارسایی وجود دارد یا نه و اینکه آیا می تواند خطر آفرین باشد یا نه، به دست آورد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است یک آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی به نام تصویربرداری تشدید مغناطیسی جنین (MRI) را توصیه کند. این آزمایش از میدان های مغناطیسی برای دریافت اطلاعات دقیق تر در مورد نوزاد و جفت استفاده می کند.

درمان نارسایی جفت

متأسفانه، نارسایی جفت را نمی توان به طور مستقیم درمان کرد. اما برای مدیریت مشکل و افزایش شانس بارداری سالم، کارهای زیادی  را می توان انجام داد.

کنترل و مدیریت، بخش کلیدی درمان نارسایی جفت است. تیم پزشکی به دقت شما و کودکتان را زیر نظر خواهند داشت. مدیریت شرایط از طریق قرار ملاقات های منظم مامایی (OB) و گاهی اوقات برگزاری جلسات بیشتر نیز خواهد بود. این نظارت، برای افزایش شانس بارداری و تولد نوزاد سالم بسیار مهم است.

برخی تست هایی که برای نظارت و کنترل وضعیت بارداری سالم انجام می شوند، عبارت اند از :

• سونوگرافی منظم بارداری (برای تخمین اندازه و دیدن نحوه حرکت جنین)
• سونوگرافی داپلر (برای مشاهده چگونگی جریان خون در عروق کلیدی)
• نظارت بر قلب جنین (برای جستجوی الگوهایی که نشان می دهد کودک مضطرب است).

پزشک همچنین از شما می خواهد که میزان حرکت کودک را پیگیری کنید و اگر متوجه کاهش تحرک جنین خود شدید به آنها اطلاع دهید.

سلامت مادر باردار

همچنین مهم است که مادر برای بررسی و حفظ سلامت خود تا حد امکان تحت نظر باشد. اگر بیماری زمینه ای دارید که ممکن است به خطر بروز نارسایی جفت (مانند فشار خون بالا) را افزایش دهد، احتمالا برای آن درمان های لازم را دریافت خواهید کرد.

برنامه ریزی برای زایمان

اگر به نظر برسد که کودک دارد کمبود های ناشی از نارسایی جفت را جبران می کند، تیم پزشکی شما احتمالاً از شما می خواهد که بارداری خود را تا زمانی که ممکن است حفظ کنید و برای زایمان عجله نکنید. با این حال، اگر کودک علائم واضحی از ناراحتی را نشان دهد، ممکن است نیاز به زایمان زودرس داشته باشید تا زودتر بچه خود را به دنیا بیاورید.

در برخی موارد، پزشک ممکن است یک زایمان برنامه ریزی شده (سزارین) را برای کاهش استرس در هنگام زایمان توصیه کند.

اگر نارسایی جفت دارید، بهتر است با یک متخصص آموزش دیده در بارداری های پرخطر مشورت کنید. اگر مشکل شدید باشد، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید.

سخن آخر

نارسایی جفت مشکلی است که در آن جفت مواد مغذی و اکسیژن کافی را به نوزاد در حال رشد نمی‌رساند. این یکی از شایع ترین علل محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) است که باعث می شود کودک کوچکتر از حد طبیعی خودش باشد.

نارسایی جفت ممکن است خطر بروز بیماری دیگر مانند مرده زایی، زایمان زودرس، پره اکلامپسی و سایر مشکلات پزشکی نوزاد را افزایش دهد.

سونوگرافی از نوزاد و جریان خون از طریق عروق خونی مهم می تواند به تشخیص نارسایی جفت کمک کند. درمان قطعی برای آن وجود ندارد. با این حال، با نظارت های فراوان‌ و همه جانبه تیم پزشکی شما می تواند به مدیریت این مشکل کمک کند و بهترین شانس بارداری سالم را به شما بدهد.

بسیاری از نوزادانی که با نارسایی جفت دست و پنجه نرم می کنند،  پس از تولد زندگی سالمی خواهند داشت. پیشگیری قرار ملاقات های پزشکی، خوب غذا خوردن و پرهیز از مواد مخدر، الکل و سیگار، شانس شما را برای داشتن یک بارداری سالم افزایش می دهد.