نورالژی سه قلو چیست؟

نورالژی سه قلو، وضعیتی است که با درد ناشی از عصب سه قلو تشخیص داده می شود. این عصب، از نزدیک گوش شروع شده و به سه قسمت به سمت چشم، گونه و فک تقسیم می شود. انسان ها دو عصب سه قلو در هر طرف صورت خود دارند، اما درد نورالژی سه قلو، بیشتر در یک طرف رخ می دهد.

درد نورالژی سه قلو برخلاف درد صورت، ناشی از مشکلات دیگر است. این درد غالباً به عنوان دردی ناشی از ضربه چاقو، سوزش یا تماس با الکتریسیته توصیف می شود. این درد، آن قدر شدید است که فرد مبتلا نمی تواند غذا خورده یا مایعات بنوشد. درد، در عرض چند ثانیه از صورت فرد عبور می کند. اما با پیشرفت اختلال، درد می تواند چند دقیقه و حتی بیشتر، طول بکشد.

نورالژی سه قلو، گاهی اوقات به عنوان تیک دوولورو شناخته می شود. این اصطلاح، به معنی “تیک دردناک” است.

علل بروز نورالژی سه قلو

نورالژی سه قلو، معمولاً خود به خود رخ می دهد. اما گاهی اوقات با وارد شدن ضربه به صورت یا استفاده از روش های دندانپزشکی، ممکن است بروز پیدا کند.

این بیماری ممکن است در اثر فشار یک رگ خونی به عصب سه قلو ایجاد شود، که به آن، فشرده سازی عروقی نیز گفته می شود. با گذشت زمان، پالس شریان بر روی عصب، می تواند عایق عصب را که میلین نامیده می شود، از بین برده و عصب را در معرض دید و حساسیت بالا قرار دهد.

علائم حاصله، می تواند شبیه علائم ناشی از مشکلات و اختلالات دندانی باشد. گاهی اوقات، افراد مبتلا به نورالژی سه قلو، که مشکل شان تشخیص داده نشده است، در تلاش برای کنترل درد، چندین روش درمانی دندانپزشکی را، برای رفع درد خود، بررسی می کنند.

مولتیپل اسکلروزیس  یا تومور(با وجود این که نادر است)، می تواند باعث ایجاد نورالژی سه قلو شود. در حال حاضر محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا نورالژی پس از بیماری هرپس (ناشی از زونا ) می تواند با این بیماری ارتباط داشته باشد یا خیر.

علائم نورالژی سه قلو

نورالژی سه قلو، نسبت به مردان، بیشتر در زنان رخ می دهد. همچنین، این اختلال، در افراد مسن (معمولاً 50 سال به بالا) بیشتر دیده می شود. نورالژی سه قلو، بیشتر در سمت راست صورت اتفاق می افتد تا چپ. این اختلال، معمولاً در بین اعضای خانواده، به ارث نمی رسد.

علائم نورالژی سه قلو، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بروز درد شدید و چاقو مانند در گونه یا فک، که ممکن است شبیه شوک الکتریکی باشد.
• دوره هایی از درد نیز ممکن است در اثر لمس صورت یا دندان ها ایجاد شود. اصلاح، آرایش، مسواک زدن، لمس دندان یا در لب یا زبان، غذا خوردن، نوشیدن یا صحبت کردن، یا حتی نسیم ملایم یا برخورد آب با صورت، می تواند باعث بروز این مشکل شود.

همچنین، ممکن است که فرد، به خاطر تصور بازگشت درد، دچار اضطراب شود.

درد نورالژی سه قلو

عصب سه قلو، به سه شاخه تقسیم می شود: چشم، فک بالا و فک پایین. هر شاخه، حسی را برای نواحی مختلف صورت، ایجاد می کند. بسته به اینکه کدام شاخه و کدام قسمت عصب تحریک می شود، درد نورالژی سه قلو در هر نقطه از صورت احساس می شود.

بیشتر اوقات، در نورالژی سه قلو، در قسمت تحتانی صورت احساس می شود. شدت درد، در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از افراد، این درد را شدیدتر از تجربه حمله قلبی، دفع سنگ کلیه یا حتی زایمان گزارش می دهند.

تشدید شدن درد نورالژی سه قلو، ممکن است با سوزن سوزن شدن یا بروز بی حسی در صورت، شروع شود. این درد، در دوره های متناوب رخ می دهد. این دوره های حملات، از چند ثانیه تا دو دقیقه طول می کشد. تا زمانی که درد تقریباً به حد نهایی نرسیده باشد، بیشتر و بیشتر می شود.

عود درد، ممکن است چند هفته یا چند ماه ادامه یابد. پس از آن، ممکن است که یک دوره بدون درد، که می تواند یک سال یا بیشتر طول بکشد، به وجود آید. اگرچه ممکن است به نظر برسد که درد نورالژی سه قلو از بین می رود، اما همیشه با شدت بیشتری برمی گردد.

در برخی موارد، به جای درد شدید و چاقو مانند، نورالژی سه قلو به صورت یک درد مبهم و مداوم ظاهر می شود. این عارضه و سایر تغییرات و علائم، گاهی به عنوان “نورالژی غیر معمول سه قلو” توصیف می شوند.

تشخیص نورالژی سه قلو

روش تشخیص نورالژی سه قلو، شامل یک معاینه فیزیکی و پرسیدن سابقه پزشکی دقیق است تا سایر علل درد صورت، رد شود. پزشک شما (معمولاً پزشک مراقبت های اولیه یا متخصص مغز و اعصاب) در مورد دفعات بروز و شدت درد، علت‌ بروز و درمان آن، نظر خواهد داد. از آن جا که هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص نورالژی سه قلو وجود ندارد، رسیدن به ماهیت درد، کلید تشخیص است.

پزشک‌ شما همچنین ممکن است انجام تصویربرداری یا تست های آزمایشگاهی، مانند اسکن CAT یا MRI با وضوح بالا از عصب سه قلو و مناطق اطراف آن را توصیه کند. این آزمایشات می توانند به تعیین اینکه آیا درد ناشی از تومور یا ناهنجاری عروق خونی یا مولتیپل اسکلروزیس تشخیص داده نشده، است، کمک کند.

برخی از تکنیک های پیشرفته MRI ممکن است به پزشک کمک کنند تا ببیند رگ خونی در حال فشردن شاخه ای از عصب سه قلو است یا خیر؟

درمان نورالژی سه قلو

بیشتر داروهای ضد درد بدون نسخه و نسخه ای، بر روی افراد مبتلا به نورالژی سه قلو، اثر گذار نیستند. اما بسیاری از روش های درمانی مدرن، می توانند درد را کاهش داده یا از بین ببرند. پزشک ممکن است انجام یک یا چند روش درمانی زیر را توصیه کند:

داروهای نورالژی سه قلو

بسیاری از افرادی که از نورالژی سه قلو رنج می برند، سال ها با موفقیت، این بیماری را با دارو مدیریت می کنند. در درمان دارویی نورالژی سه قلو، از برخی از داروهای مشابه تجویز شده برای کنترل تشنج، استفاده می شود که شامل کاربامازپین، گاباپنتین و داروهای مشابه، هستند.

انجام آزمایش های منظم خون ممکن است در هنگام مصرف برخی از داروها، برای بررسی تعداد گلبول های سفید خون، پلاکت ها، سطح سدیم و عملکرد کبد مورد نیاز باشد.

متخصص مغز و اعصاب یا پزشک مراقبت های اولیه می تواند به شما در انتخاب بهترین دارو و مناسب ترین دوز کمک کند. بیشتر بیماران، درمان را با دوزهای کم شروع کرده و به تدریج، دوز را تحت نظارت بالینی، افزایش می دهند. تا زمانی که به بهترین تاثیر تسکین درد، با کمترین عوارض جانبی، دست یابند، افزایش دو ادامه می یابد.

بلوک های نورالژی سه قلو

بلوک های نورالژی، تزریقی هستند (با داروی استروئیدی یا عامل دیگر) که در قسمت های مختلف عصب، برای کاهش درد، تزریق می شوند. این دارو ها، ممکن است برای افراد مبتلا به نورالژی سه قلو، دردی موقت را ایجاد کنند. معمولاً برای دستیابی به تاثیر تسکینی مطلوب، تزریق های متعدد مورد نیاز است.

ممکن است اثرات این داروها، برای افراد مختلف، مدت زمان متفاوتی داشته باشد.

جراحی نورالژی سه قلو

اگر با وجود افزایش دوز، درد نورالژی سه قلو شما دیگر کنترل نمی شود، یا اگر عوارض جانبی آن غیرقابل تحمل است، چندین روش جراحی باید در نظر گرفته شود. این کار کمک می کند تا قبل از نیاز فوری به درمان، با این گزینه ها آشنا شوید، بنابراین شما و پزشکتان زمان لازم برای ارزیابی آن ها را خواهید داشت.

سلامت کلی، سن، میزان درد و در دسترس بودن روش، همگی در این تصمیم تأثیرگذار هستند. اکثر افراد مبتلا به نورالژی سه قلو، کاندیدای انجام هر یک از گزینه های درمانی مبتنی بر جراحی هستند. پزشک شما می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که کدامیک از آن ها و به چه ترتیبی باید انجام شوند.

جراحی نورالژی سه قلو، فرآیندی ظریف و دقیق است. زیرا ناحیه درگیر این اختلال، بسیار کوچک است. به دنبال جراحان مغز و اعصاب مجرب باشید که تعداد زیادی از افراد مبتلا به نورالژی سه قلو را ویزیت و به خوبی درمان کرده اند.

ریزوتومی

چندین نوع ریزوتومی، برای نورالژی سه قلو وجود دارد که همه آن ها روشهای سرپایی بوده و تحت بیهوشی عمومی در اتاق عمل انجام می شوند. جراح، یک سوزن بلند را از طریق گونه، در قسمت آسیب دیده صورت وارد کرده و از یک جریان الکتریکی (گرما) یا یک ماده شیمیایی (گلیسیرین یا گلیسرول) برای از بین بردن فیبرهای دردناک عصب سه قلو استفاده می کند.

به طور کلی، برای کسانی که برای اولین بار تحت جراحی ریزوتومی نورالژی سه قلو قرار گرفته اند، روش شیمیایی توصیه می شود. کسانی که این روش را دنبال می کنند، اغلب از درمان شیمیایی و حرارتی که در طول یک جلسه انجام می شود، سود می برند.

این عمل حدود 30 دقیقه به طول می انجامد و اکثر بیماران چند ساعت بعد، بدون هیچ دردی به خانه می روند. از بین سه گزینه جراحی، ریزوتومی سریع ترین تسکین درد نورالژی سه قلو را ارائه می دهد. ممکن است کمی تورم یا کبودی گونه را تجربه کنید.

پزشک شما داروهای ضد دردی را تجویز می کند و در صورت لزوم برنامه ای را برای قطع تدریجی داروهای مصرفی، به شما ارائه می دهد. ریزوتومی، حدود 80 درصد از بیماران مبتلا به نورالژی سه قلو درد را تسکین می دهد. اما این روش، یک راه حل موقتی است که معمولاً یک تا سه سال طول می کشد. زمانی که عصب دوباره رشد کند، درد باز می گردد.

ریزوتومی یک درمان جراحی توصیه شده برای بیماران مبتلا به نورالژی سه قلو ناشی از مولتیپل اسکلروزیس (MS) است. این روش، حداقلی ترین پارامترهای تهاجمی را دارا بوده و می توان آن را با خیال راحت تکرار کرد. زیرا به دلیل پیشرفت MS، احتمال بازگشت درد بیشتر است.

جراحی فشرده سازی میکرو عروقی (MVD)

جراحی فشرده سازی میکرو عروقی (MVD) به عنوان طولانی ترین روش درمانی برای نورالژی سه قلو ناشی از فشرده سازی رگ های خونی در نظر گرفته می شود. این روش، به درمان حدود 80 درصد از افراد مبتلا به این اختلال، کمک می کند.

این دارو برای افرادی که از سلامت کامل برخوردار بوده و می توانند جراحی و بیهوشی عمومی را تحمل کنند، مناسب است و شیوه زندگی آن ها، می تواند دوره بهبودی چهار تا شش هفته ای را رقم بزند. هدف از جراحی MVD جدا کردن رگ خونی از عصب سه قلو، با قرار دادن یک بالشتک از تفلون در بین آن ها است.

جراح برشی را پشت گوش ایجاد کرده و تکه کوچکی از جمجمه را برمی دارد تا به عصب سه قلو و عروق خونی اطراف دسترسی پیدا کند. سپس، جراح یک بالشتک را در اطراف رگ خونی قرار می دهد تا دیگر روی عصب فشرده یا مالیده نشود. این جراحی دو تا سه ساعت به طول می انجامد و بیماران می توانند انتظار داشته باشند که تا چند روز، برای بهبود و مشاهده تاثیرات جراحی، در بیمارستان بمانند. تسکین درد با MVD سریع بوده، اما فوری نیست.

خطرات این جراحی شامل نشت مایع مغزی نخاعی، کاهش شنوایی (در صورت آسیب به عصب شنوایی) و بی حسی صورت است که ممکن است در برخی موارد ایجاد شود. در موارد نادر، خونریزی، عفونت، تشنج و فلج نیز ممکن است رخ بدهد. در برخی از افرادی که تحت عمل جراحی MVD قرار می گیرند، درد نورالژی سه قلو ممکن است عود کند.

این شرایط، احتمالاً به دلیل رشد مجدد رگ های خونی ایجاد می شود. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک به شما، در انتخاب گزینه های دیگر، کمک خواهد کرد. روش MVD به ندرت نیاز به تکرار پیدا می کند.

رادیو جراحی استریوتاکتیک

جراحی رادیو استریوتاکتیک، گاهی اوقات به عنوان CyberKnife یا Gamma Knife شناخته می شود، یکی دیگر از روشهای سرپایی است که می تواند برای درمان نورالژی سه قلو استفاده شود. این روش، شامل تابش بک پرتو بسیار متمرکز و دقیق است که برای تسکین درد، به سمت عصب سه قلو هدایت می شود.

جراحان از MRI و سی تی اسکن برای ایجاد تصویر دقیق از سر برای تعیین محل عصب سه قلو استفاده می کنند. سپس، آنها با انکولوژیست ها و فیزیکدانان تشعشعی، برای ارائه پرتودرمانی که حدود 45 دقیقه طول می کشد، همکاری می کنند.

این روش بدون درد بوده و بدون بیهوشی انجام می شود. نزدیک به 70 درصد از بیماران، طی چند هفته پس از انجام جراحی رادیو استریوتاکتیک برای رفع نورالژی سه قلو، تسکین درد قابل توجهی را تجربه می کنند. تسکین ممکن است چندین سال طول بکشد، اما در برخی موارد ممکن است عصب پس از تابش بهبود یافته و دوباره درد را ایجاد کند.

عوارض جانبی آن حداقل بوده و ممکن است شامل خستگی و بی حسی صورت باشد. بنابراین زمان بهبودی کوتاه است. از آنجا که این روش شامل تابش دوزهای بالایی از تشعشع در نزدیکی مغز است، توصیه می شود که بیماران بیش از دو بار آن را به عنوان درمان نورالژی سه قلو، انجام ندهند.

منبع:

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/trigeminal-neuralgia