کلوئید یا اسکار زخم

زخم ها در بافت ها، رنگ ها و اندازه های مختلفی به وجود می آیند. بسیاری از جای زخم ها با گذشت زمان کوچکتر شده و بعد از مدتی دیگر به کلی ناپدید می شوند. اما برای حدود 10 درصد از افراد جهان این موضوع متفاوت است. حتی صدمات و آسیب های جزئی می توانند زخم های بیش از حد بزرگ، تیره و برآمده بر روی سطح پوست شان ایجاد کند. کلوئید یا اسکار زخم بیشتر از یک زخم و آسیب پوستی به نظر می رسند. حتی ممکن است با گذشت زمان به رشد خود را ادامه داده و بافت بیشتری را به عنوان زخم درگیر کنند. این نوع از زخم ها به عنوان کلوئید یا اسکار زخم شناخته می شوند.

هنگام بروز آسیب دیدگی پوستی، بافت فیبری به نام بافت زخم برای ترمیم و محافظت از آسیب بر روی زخم شکل می گیرد. در بعضی موارد، بافت اسکار (جای زخم) بیش از حد طبیعی رشد می کند. حتی باعث برآمدگی های بزرگی به نام کلوئید روی سطح پوست خواهد شد. کلوئیدها می توانند بسیار بزرگتر از زخم اصلی باشند. آن ها معمولاً بر روی پوست قفسه سینه، شانه ها، گوش و گونه ها ظاهر می شوند. البته بروز کلوئید فقط محدود به این قسمت ها نبوده و می تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند.

کلوئیدها برای سلامتی فرد مضر نبوده و آسیبی به همراه نخواهند داشت. اما همین برآمدگی های پوستی می تواند زیبایی پوست را کم کرده و موجب نگرانی فرد مبتلا شود.

علت کلوئید

بیشتر انواع آسیب های پوستی می توانند منجر به بروز کلوئید ها شوند. این آسیب های پوستی شامل موارد زیر می شوند:

• جای جوش
• سوختگی ها
• جای زخم ناشی از آبله مرغان
• سوراخ کردن گوش
• خراشیدگی های پوستی
• محل برش های جراحی
• محل واکسیناسیون

به طور تقریبی می توان گفت 10 درصد از افراد در جهان زخم های کلوئیدی را تجربه می کنند. احتمال بروز زخم های کلوئیدی در زنان و مردان به یک اندازه بوده ولی افرادی که رنگ پوست تیره دارند بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به کلوئیدها هستند.

دیگر عواملی که می تواند احتمال بروز کلوئیدها را افزایش دهد، عبارتند از:

• آسیایی بودن
• لاتین بودن
• بارداری
• افراد دارای سن زیر 30 سال

ظاهراً ژنتیک تأثیر زیادی بر روی بروز کلوئید های پوستی دارد و این بدین معنی است که اگر یکی یا هر دو والدین دارای ژنتیک با گرایش بروز کلوئید پوستی باشند، احتمال ابتلا به کلوئید در فرزندشان تا حد زیادی افزایش خواهد یافت. طبق یک مطالعه صورت گرفته در مورد علت بروز کلوئیدها، ژن شناخته شده به عنوان ژن AHNAK ممکن است نقش تعیین کننده ای در بروز کلوئیدها داشته و مشخص کند که چه کسی دچار کلوئید شود یا نشود. محققان دریافتند افرادی که دارای ژن AHNAK هستند، احتمال ابتلا به اسکارهای کلوئیدی در آن ها تا حد قابل توجهی نسبت به دیگران بیشتر است.

اگر با عوامل خطرناک افزایش دهنده احتمال بروز کلوئید آشنا شده اید، ممکن است دیگر تمایلی به سوراخ کردن بدن، جراحی های غیر ضروری و خال کوبی نداشته و از این کارها خودداری کنید.

 علائم کلوئید

کلوئیدها از رشد زیاد بافت زخم ها به وجود می آیند. معمولاً جای زخم های کلوئیدی از خود زخم اصلی هم بزرگتر هستند. بروز چنین جای زخم های کلوئیدی ممکن است چندین هفته تا حتی چند ماه به طول بینجامد.

علائم و نشانه های بروز کلوئیدهای پوستی شامل موارد زیر می شود:

• لکه پوستی خارش دار
• محلی که به صورت گوشتی، صورتی یا قرمز رنگ در آمده است.
• ناحیه ای متورم یا پوسته پوسته که معمولاً حالت برجستگی دارد.
• منطقه ای که با گذشت زمان با بزرگتر شدن بافت زخم به رشد خود ادامه می دهد.

زخم های کلوئیدی ممکن است با خارش شدید همراه باشند. اما معمولاً برای سلامتی فرد مضر نبوده و بی خطر هستند. گاهی اوقات نیز فرد ممکن است در نتیجه ساییده شدن لباس به کلوئید به وجود آمده احساس سوزش و ناراحتی جزئی را تجربه کند که کاملاً طبیعی است.

در بعضی موارد زخم های کلوئیدی می تواند قسمت بزرگی از بدن فرد را درگیر کند. اما چنین وضعیتی کمتر اتفاق افتاده و نادر است. اما در صورت بروز، بافت زخم کلوئیدی سفت و سخت بوده ممکن است محدوده حرکت فرد را با محدودیت روبرو کند.

کلوئیدها بیش از آنکه برای سلامتی فرد مشکل ایجاد کنند به زیبایی فرد آسیب زده و از نظر ظاهری نگران کننده هستند. به عنوان مثال اگر کلوئید بزرگی بر روی گوش فرد به وجود بیاید، زیبایی ظاهری فرد آسیب دیده و باعث ناراحتی فرد مبتلا خواهد شد.

 مقایسه کلوئیدها با زخم هیپرتروفیک ها

کلوئیدها گاهی با نوعی اسکار شایع دیگر به نام زخم هایپرتروفیک اشتباه گرفته می شوند در حالی که زخم های هایپرتروفیک مسطح بوده و ممکن است رنگ صورتی یا قهوه ای باشند. از تفاوت های این دو نوع جای زخم می توان به این مورد اشاره کرد که زخم های هایپرتروفیک بر خلاف زخم های کلوئیدی کوچکتر بوده و با گذشت زمان خود به خود بهبود یافته و ناپدید خواهند شد.

احتمال بروز زخم هایپرتروفیک در بین جنسیت و اقوام مختلف یکسان بوده و معمولاً در نتیجه آسیب های شیمیایی و فیزیکی مثل سوراخ کردن گوش یا استفاده از عطرهای شیمیایی به وجود می آیند.

در ابتدا، زخم هایپرتروفیک می تواند با خارش و درد همراه باشد، اما با بهبودی علائم پوست، خارش و درد تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

کلوئید و پیرسینگ (سوراخ کردن)

کلوئیدها در اغلب موارد بعد از سوراخ کردن قسمتی از بدن به وجود می آیند. این که آیا علت اصلی بروز کلوئیدها پیرسینگ است یا آسیب دیدگی های پوستی باعث بروز بیشتر کلوئیدها می شود ناشناخته بوده و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. اما احتمال بروز کلوئیدها بر روی غضروف گوش بسیار بیشتر از دیگر نواحی است. علت اصلی آن همین سوراخ کردن گوش است.

پیشگیری از بروز کلوئیدها همیشه ممکن نیست. اما می توان با استفاده از شیوه های زیر احتمال بروز کلوئید بعد از سوراخ کردن بدن را کاهش داد:

 استفاده از حلقه های غیر فلزی

در مطالعه ای که در مجله پوست استرالیا به چاپ رسید، دلیل این که چرا کلوئیدها تمایل بیشتری به تشکیل در قسمت پشت گوش بعد از سوراخ کردن گوش دارند، مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این مطالعه نشان می داد که استفاده از حلقه های فلزی بیش از دیگر حلقه ها باعث بروز کلوئیدها بر روی غضروف گوش می شوند.

به همین خاطر پیشنهاد می شود تا برای کاهش احتمال بروز کلوئیدها در پشت گوش بعد از سوراخ کردن آن، بهتر است از حلقه های غیر فلزی استفاده کنید.

سن و پیرسینگ (سوراخ کردن)

مطالعه ای که در مجله AAP به چاپ رسید نشان می دهد كه بروز كلوئیدهای ناشی از سوراخ گوش، در كودكانی كه گوش هایشان پس از 11 سالگی سوراخ شده بودند شایع تر از دیگر کودکان است. در نتیجه بروز کلوئیدها پس از سوراخ  کردن گوش در کودکان زیر 11 سال بسیار کمتر بود.

به همین خاطر توصیه می شود که اگر قصد سوراخ کردن گوش فرزندتان را دارید، این کار را حتماً قبل از رسیدن به سن 11 سالگی انجام داده یا اگر پیش زمینه خانوادگی ابتلا به کلوئید را دارید، بهتر است از انجام این کار بپرهیزید. زیرا بعد از به وجود آمدن، کلوئیدها به سختی از بین رفته و حتی بعد از جراحی، احتمال رشد مجدد و برگشت آن ها وجود دارد. زیرا بدن فرد نسبت به عمل جراحی دقیقاً مثل آسیب وارد شده پاسخ داده و مجدداً کلوئید دیگر در محل جراحی به وجود خواهد آمد.

سبک زندگی و درمان خانگی کلوئید

هیچ داروی خانگی برای خلاص شدن از کلوئیدها پس از به وجود آمدن آن، وجود ندارد. با این حال مواردی وجود دارد که افراد پس از آسیب دیدگی در پوست می توانند در خانه انجام دهند تا از شکل گیری کلوئیدها جلوگیری کرده یا اثرات و علائم ظاهری آن را کمرنگ تر کند.

ورقه های سیلیکونی یا ژل

سیلیکون یکی از پرکاربردترین داروهای اسکار است که تأثیر آن بر روی کوچک تر شدن جای زخم های کلوئیدی به اثبات رسیده است. سیلیکون از خطرات جانبی کمی داشته و استفاده از آن بسیار آسان است. بررسی های منتشر شده در مجله جراحی پلاستیک و مجله جراحی زیبایی پوست کاملاً این موضوع را تأیید می کنند. استفاده از ورق های سیلیکونی یا ژل می تواند روشی مؤثر برای کوچک کردن زخم های کلوئیدی موجود بوده و حتی می تواند از بروز آن ها جلوگیری کند.

کرم پوست یا لوسیون

برخی محصولات پوستی و کرم های حاوی لانولین یا بنزینوم می تواند به بهبود ظاهر اسکارهای کلوئیدی کمک کند. به منظور استفاده از این کرم ها فرد باید به طور منظم از کرم های حاوی لانولین یا بنزینوم استفاده کرده و جای زخم را در روند درمان پانسمان کند. اگرچه که بسیاری از افراد استفاده از کرم های حاوی عصاره پیاز یا ویتامین E  را برای اسکارها مفید دانسته و مصرف آن را توصیه می کنند. اما بررسی ها نشان داد می دهد که مصرف کرم های با این محتویات تأثیر به خصوصی نداشته و کمکی به بهبود کلوئیدها نخواهد کرد.

درمان های دارویی

کرم ترتینوئین (رتین- آ)

ترتینوئین یک داروی تجویزی است که برای پوست کاربرد دارد. از این دارو معمولاً برای بهبود آکنه و چین و چروک استفاده می شود. زیرا این کرم می تواند به بازسازی پوست کمک کرده و به روند ترمیم پوست سرعت ببخشد. رتینوئیدها، مانند کرم ترتینوئین و ایزوترتینوئین، می تواند به کاهش اندازه و ظاهر کلوئیدها کمک کند.

 کرایوتراپی (سرما درمانی)

کرایوتراپی فرایندی درمان است که در طی آن با استفاده از دستگاه دستی بافت های پوستی را به طور موقت منجمد می کنند. اکثر افراد درمان را به خوبی تحمل می کنند. اما برخی از افراد ممکن است در طی درمان کرایوتراپی درد شدیدی را تجربه کنند که بعد از اتمام روند درمانی این احساس درد کاملاً از بین خواهد رفت.

بررسی ها نشان می دهد که بعد از چندین جلسه درمان کرایوتراپی، اندازه کلوئیدها 50 درصد کوچک تر از اندازه اولیه شان شده اند. اما نتیجه این تحقیق نشان می دهد که این اثر بخشی تنها در مورد کلوئیدها کوچک و دارای عمر کمتر از 3 سال صادق است.

تزریق استروئید

این روش درمانی سال ها است که با موفقیت بر روی کلوئیدها انجام گرفته و اثرات قابل توجهی داشته است. بررسی ها نشان می دهد که کورتیکو استروئید های تزریقی یک روش مؤثر برای کاهش اندازه و بهبود ظاهر کلوئیدها هستند. که استروئید درمانی بهترین شیوه برای درمان کلوئیدهای تازه به وجود آمده بوده و بهتر است با عمل جراحی ترکیب شود. علاوه بر این می توان برای نتیجه بهتر، تزریق استروئید را با کرایوتراپی به صورت همزمان انجام داد.

 کرم ایمیکیمود (imiquimod)

این کرم برای معالجه انواع ضایعات پوستی از جمله سرطان های پوستی سطحی پایه سلول استفاده می شود. به نظر می رسد که استفاده از این کرم بعد از برداشتن کلوئید به شیوه جراحی، به بهبود سریع تر و جلوگیری از بروز مجدد کلوئید کمک خواهد کرد. مصرف  این کرم احتمال بازگشت کلوئید را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد.

پرتو درمانی

پرتو درمانی یکی از درمان های جدیدی است که نتایج امیدوار کننده ای را از خود نشان داده است. در این شیوه درمانی بعد از عمل جراحی و برداشتن کلوئید، فرد باید یک دوره کوتاه پرتو درمانی انجام دهد. بررسی ها نشان می دهند، شیوه پرتو درمانی شیوه مؤثری برای درمان کلوئید بوده است. حتی می توان از آن به عنوان یک شیوه درمانی با کمترین عوارض جانبی استفاده کرد.

نتیجه گیری

هنگام بروز آسیب دیدگی پوستی، بافت فیبری به نام بافت زخم برای ترمیم و محافظت از آسیب بر روی زخم شکل می گیرد. در بعضی موارد، بافت اسکار (جای زخم) بیش از حد طبیعی رشد می کند. حتی باعث برآمدگی های بزرگی به نام کلوئید روی سطح پوست خواهد شد. این جای زخم های برجسته به وجود آمده برای سلامتی فرد مشکلی ایجاد نمی کند. فقط از نظر زیبایی نگران کننده است.

درمان های متنوعی برای کلوئیدها وجود دارد که می توان از آن ها برای بهبود جای زخم کلوئیدی استفاده کرد. اما در بسیاری از موارد احتمال بازگشت کلوئید در فرد با پیش زمینه ژنتیکی وجود دارد.