سیستم عضلانی

سیستم عضلانی، شامل انواع مختلفی از ماهیچه می باشد که هر کدام نقش اساسی در عملکرد بدن دارند. ماهیچه ها به فرد اجازه می دهند حرکت کند، حرف بزند و غذا بخورد. آن ها ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل می کنند. سایر عملکردهای به ظاهر نامربوط، از جمله تنظیم دمای بدن و بینایی هم به نوبه ای به سیستم عضلانی وابسته هستند. ما در این مقاله سعی کردیم با بررسی عملکرد و ساختار سیستم عضلانی بتوانیم شما را با این سیستم و چگونگی کنترل بدن آشنا کنیم.

• سیستم عضلانی حاوی بیش از 600 عضله است که با هم کار می کنند تا عملکرد کامل بدن را فعال نگه دارند.
• عضلات حدود 40 درصد از وزن فرد را تشکیل می دهند و بیشترین عضله در بدن گلوتئوس ماکسیموس در باسن است.

انواع ماهیچه ها در سیستم عضلانی

بر اساس اعلام انستیتوی ملی بهداشت (NIH)، فعالیت ماهیچه ها اغلب با فعالیت های پاها، بازوها و سایر اندام ها همراه هستند، اما عضلات در حرکات ظریف تر مانند حالت صورت، حرکات چشم و تنفس نقش دارند. به گزارش NIH، سیستم عضلانی را می توان به سه نوع ماهیچه اسکلتی، صاف و قلبی تقسیم کرد.

عضله اسکلتی

ماهیچه های اسکلتی، ماهیچه هایی هستند که فرد می توانند آگاهانه آن ها را کنترل کند. آن ها به استخوان ها متصل شده و با انقباض خود باعث حرکت استخوان ها می شوند. هر عملی که شخص آگاهانه انجام دهد مستلزم استفاده از عضلات اسکلتی است. نمونه هایی از چنین فعالیت هایی شامل دویدن، جویدن و نوشتن می باشد. عضلات اسکلتی تنها بافت عضلانی ارادی در بدن انسان هستند و هر عملی را که فرد آگاهانه انجام می دهد، کنترل می کند. بیشتر عضلات اسکلتی به دو استخوان در طول مفصل متصل می شوند.

عضله صاف

عضله احشایی در داخل اندام هایی مانند معده و روده ها و همچنین در رگ های خونی یافت می شود که به آن عضله صاف نیز گفته می شود زیرا برخلاف عضله اسکلتی، از لحاظ ظاهری دارای باند های اسکلتی یا قلبی نیستند. عضلات احشایی که ضعیف ترین بافت عضله می باشند از طریق اندام های بدن، در نقل و انتقال مواد های مختلف بدن نقش دارند. از آنجا که عضله احشایی توسط قسمت ناخودآگاه مغز کنترل می شود، به عنوان عضله غیر ارادی شناخته می شود، زیرا فرد نمی تواند آن ها را کنترل کند. این عضله ها در حرکت مواد غذایی در طول دستگاه گوارش و حفظ گردش خون از طریق رگ ها نقش اساسی دارد.

عضله قلب

قلب یک ماهیچه غیر ارادی است که وظیفه پمپاژ خون در بدن را برعهده دارد. عضله قلب انقباضات خاص خود را که ضربان قلب را تشکیل می دهد تحریک می کند. سیگنال های سیستم عصبی میزان این انقباض را کنترل می کنند. این نوع عضله قوی است و به طور غیر ارادی عمل می کند و مانند عضلات احشایی، عضله قلب به طور غیرمستقیم کنترل می شود.

وظایف اصلی سیستم عضلانی

عملکردهای اصلی سیستم عضلانی، عبارتند از:

 تحرک

وظیفه اصلی سیستم عضلانی تحرک است. وقتی عضلات منقبض می شوند، آن ها منجر به حرکت ناخالص و مفید بدن می شوند.

حرکت ناخالص به حرکات بزرگ و هماهنگ اشاره دارد و شامل موارد زیر است:

• دویدن
• پیاده روی
• شنا کردن

حرکت خوب شامل حرکات کوچکتر، مانند:

• نوشتن
• حالات چهره
• صحبت كردن

 ثبات

تاندون های عضلانی بر روی مفاصل کشیده شده و به ثبات مفصل کمک می کنند. تاندون های عضلانی در مفصل زانو و مفصل شانه در ثبات بدن بسیار مهم هستند. عضلات اصلی ماهیچه های شکمی، پشت و لگن هستند که باعث تثبیت بدن شده و برای انجام کارهایی مانند بلند کردن وزنه ها کمک می کنند.

وضعیت

ماهیچه های اسکلتی در هنگام نشستن یا ایستادن بدن به وضعیت صحیح بدن کمک می کنند. وضعیت مناسب بدن به قوی بودن عضلات و انعطاف پذیری آن ها وابسته است. ماهیچه های سفت، ضعیف یا محکم منجر به وضعیت ضعیف بدن و نامناسب بودن شکل ظاهری بدن می شود حتی وضعیت نامناسب در طولانی مدت می تواند به درد مفاصل و عضلات در شانه ها، کمر، گردن و قسمت های دیگر بدن منجر شود.

گردش خون

عضله صاف در شریان ها و رگ ها نقش بسیار مهمی در گردش خون در بدن دارند. این عضلات فشار خون و گردش خون را در شرایط کم خونی و یا کم آبی بدن حفظ می کنند. آن ها برای افزایش جریان خون در مواقع ورزش شدید وقتی بدن نیاز به اکسیژن بیشتری دارد، گسترش می یابند.

تنفس

تنفس به استفاده از عضله دیافراگمی وابسته است. دیافراگم یک عضله گنبدی شکل می باشد که در زیر ریه ها قرار دارد. انقباض دیافراگم منجر به بزرگ شدن حفره قفسه سینه  و پر شدن ریه ها از هوا می شود. وقتی عضله دیافراگم شل می شود، هوا را از ریه ها خارج می کند.

هضم

غذا از طریق دستگاه گوارش با حرکتی مانند موج به نام پریستالالیس حرکت می کند. عضلات موجود در دیواره های اندام های توخالی منقبض و باعث می شوند غذا از طریق مری به معده منتقل شود. ماهیچه فوقانی معده برای ورود مواد غذایی شل می شود، در حالی که ماهیچه های تحتانی ذرات مواد غذایی را با اسید معده و آنزیم ها مخلوط می کنند. غذای هضم شده از طریق معده توسط پریستالالیس به داخل روده منتقل می شود. انقباض ماهیچه ها باعث دفع مدفوع می شود.

دفع ادرار

دستگاه ادراری عضلات صاف و اسکلتی را شامل می شود که عبارتند از:

• مثانه
• کلیه ها
• پروستات
• مجرای ادرار
• آلت تناسلی مرد یا مهبل

ماهیچه ها و اعصاب برای نگه داشتن و رهایی ادرار از مثانه باید با یکدیگر همکاری کنند. مشکلات ادراری، مانند کنترل مثانه ضعیف یا احتباس ادرار، در اثر آسیب به اعصاب حامل سیگنال به عضلات ایجاد می شود.

زایمان

عضلات صاف در رحم هنگام زایمان منبسط  و منقبض می شوند. این حرکات جنین را از طریق واژن انتقال می دهند. همچنین، عضلات کف لگن به هدایت سر نوزاد در کانال زایمان کمک می کند.

کنترل حرکات چشم

شش ماهیچه اسکلتی در اطراف چشم، حرکات آن را کنترل می کند. این ماهیچه ها به سرعت و دقیق کار می کنند و به چشم اجازه می دهند:

• اطراف را ببیند.
• اشیاء متحرک را ردیابی کند.
• یک تصویر پایدار را تشکیل دهد.

آسیب به عضلات چشم باعث اختلال در بینایی می شود.

محافظت از اندام

ماهیچه های داخل تنه از اندام های داخلی در قسمت جلویی  کناره ها و پشت بدن محافظت می کنند. استخوان های ستون فقرات و دنده ها نقش بیشتری در محافظت از بدن دارند.

تنظیم دما

حفظ دمای طبیعی بدن عملکرد مهم سیستم عضلانی است. تقریبا 85 درصد از گرمائی که فرد در بدن خود ایجاد می کند از انقباض عضلات ناشی می شود. کاهش گرمای بدن از یک حد خاص موجب می شود عضلات اسکلتی فعالیت خود را برای ایجاد گرما افزایش دهند. لرزیدن یکی از نمونه های این مکانیسم است. عضلات موجود در رگ های خونی نیز برای حفظ گرمای بدن منقبض می شوند. حرکت عضله صاف در رگ های خونی می تواند دمای بدن را در محدوده طبیعی برگرداند. این عمل جریان خون را افزایش داده و گرمای اضافی را از طریق پوست آزاد می کند.

پنج واقعیت جالب در مورد سیستم عضلانی

• ماهیچه ها تقریبا 40 درصد از وزن کل را تشکیل می دهند.
• گلوتئوس ماکسیموس بزرگترین عضله بدن است که در باسن قرار دارد.
• قلب سخت ترین عضله بدن است که روزانه 5 کوارتز خون و 2،000 گالن در روز پمپاژ می کند.
• گوش دارای کوچکترین ماهیچه های بدن در کنار کوچکترین استخوان ها است. این ماهیچه ها گوش داخلی را در کنار هم نگه داشته و به پرده گوش متصل می شوند.
• ماهیچه ای به نام ماساژ دهنده در فک قوی ترین عضله از نظر وزن هستند که به دندان اجازه می دهد تا با نیرویی حداکثر 55 پوند بر روی دندان ها بسته شود.

عضلات در تمام عملکردهای بدن از ضربان قلب و تنفس گرفته تا دویدن و پریدن نقش دارند. آسیب دیدگی عضلات می تواند بر حرکت، گفتار و موارد دیگر بدن تأثیر بگذارد. در صورت مشاهده علائم ضعف عضلانی یا دردی که هیچ علت مشخصی ندارد، فرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می تواند در مورد مشکل تصمیم بگیرد و یک برنامه درمانی مناسب ارائه دهد.

اختلالات سیستم عضلانی

انواع مختلف دیستروفی عضلانی

دیستروفی عضلانی گروهی از بیماری های ارثی هستند که با ضعف و هدر رفتن بافت عضله  مشخص می شود. 9 نوع دیستروفی عضلانی وجود دارد که انواع آن ها باعث از بین رفتن قدرت، افزایش ناتوانی و تغییر شکل احتمالی عضله می شوند. انواع مختلف دیستروفی عضلانی از نظر نوع عضلات آسیب دیده، سن شروع و میزان پیشرفت آن متفاوت و مشهورترین دیستروفی عضلانی، دیستروفی عضلانی دوشن  و دیستروفی عضلانی بکر (BMD) هستند.

علائم	سن  شروع	نوع آتروفی عضلانی
علائم تقریباً مشابه دوشن می باشد، اما زیاد شدید نیستند. بیماری در نوع بکر  نسبت به دوشن کندتر  پیشرفت می کند.	نوجوانی تا اوایل بزرگسالی	بکر  Becker
علائم این بیماری شامل ضعف عضلات عمومی و ناهنجاری های مفصل   است و بیماری به آرامی پیشرفت می کند.	تولد	مادرزادی Congenital
علائم آن شامل ضعف عمومی عضلات است که بر لگن، بازوها و پا تأثیر می گذارد و سرانجام تمام عضلات ارادی را درگیر می کند و فقط در پسران دیده می شود. به ندرت می تواند بر زنانی که علائم خفیف تری دارند و پیش آگهی بهتری دارند، تأثیر می گذارد.	2 تا 6 سال	دوشن  Duchenne
علائم آن شامل ضعف و هدر رفتن عضلات دست، ساعد و ساق پا  می باشد. پیشرفت آن کند است و  به ندرت منجر به ناتوانی کامل می شود.	40 تا 60 سال	دیستال  Distal
علائم آن شامل ضعف و هدر رفتن عضلات شانه، بازو و ساعد است.  پیشرفت بیماری کند است. مرگ ناگهانی بیمار ممکن است در اثر مشکلات قلبی رخ دهد.	دوران کودکی تا نوجوانی	Emery-Dreifuss
علائم این بیماری شامل ضعف عضلات صورت است که با از بین رفتن شانه ها و بازوها همراه می باشد.	دوران کودکی تا بزرگسالان	facioscapulohumeral
علائم این بیماری شامل ضعف و تحلیل رفتن عضله ها می باشد که در ابتدا بر کمربند شانه و لگن تأثیر می گذارد. پیشرفت بیماری کند است. مرگ بیماران معمولاً به دلیل عوارض قلبی -ریوی رخ می دهد.	اواخر کودکی تا میانسالی	Limb-Girdle
علائم این بیماری شامل ضعف در تمام گروه های عضلانی است که ابتدا روی صورت، پاها، دست ها و گردن تأثیر می گذارد. پیشرفت بیماری کند است.	20 تا 40 سال	میوتونیک Myotonic
علائم بر روی عضلات پلک و گلو تأثیر می گذارد و باعث ضعف ماهیچه های گلو می شود که به مرور زمان باعث عدم توانایی بلع و   کمبود مواد غذایی می شوند. پیشرفت بیماری کند است.	40 تا 70 سالگی	چشمی حلقی Oculopharyngeal

 اختلالات اسکلتی عضلانی

اختلالات اسکلتی عضلانی (MSD) شرایطی هستند که می توانند بر روی عضلات، استخوان ها و مفاصل تأثیر بگذارند.  MSD ها به طور کلی شامل موارد زیر می باشند:

• آرتروز
• تاندونیت
• فیبرومیالژیا
• سندرم تونل کارپ
• شکستگی استخوان
• آرتریت روماتوئید (RA)

MSDs رایج هستند و خطر ابتلا به آن ها با افزایش سن افزایش می یابد. شدت MSD می تواند متفاوت باشد. در بعضی موارد باعث درد و ناراحتی می شوند که فعالیت های روزمره فرد را مختل می کند. تشخیص زودرس و درمان آن ها ممکن است به کاهش علائم و بهبود پیش آگهی بلند مدت بیماری کمک کنند.

علائم MSD

علائم MSD می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ورم
• درد مکرر
• مفاصل سفت

آن ها می توانند بر روی هر قسمت عمده سیستم اسکلتی عضلانی تأثیر بگذارند، از جمله موارد زیر:

• پا
• زانو
• باسن
• گردن
• شانه ها
• مچ دست
• بازگشت

در برخی موارد، علائم MSD در فعالیت های روزمره مانند پیاده روی یا نوشتن دخالت می کند.

علت MSD

برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلا به این اختلالات را افزایش دهند، عبارتند از:

• سن
• اشتغال
• شیوه زندگی
• سطح فعالیت
• سابقه خانوادگی

برخی فعالیت ها زیر می توانند باعث پارگی و ضعف در سیستم اسکلتی عضلانی  و منجر به MSD شوند:

• نشستن های طولانی مدت
• بلند کردن وزنه های سنگین
• درگیر شدن در حرکات تکراری
• وضعیت نامناسب نشستن و ایستادن در محل کار

تشخیص MSD

بسته به علت علائم، برنامه درمانی بیمار متفاوت خواهد بود و به تشخیص درست و به موقع بیماری بستگی دارد. پزشک احتمالا برای تشخیص وضعیت بیمار یک معاینه فیزیکی انجام می دهند و شرایط مختلف بدن را بررسی می کنند، از جمله:

• ورم
• درد
• قرمزی
• آتروفی عضله
• ضعف عضلانی
• رفلکس های غیرطبیعی

پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه X یا اسکن MRI و حتی آزمایش خون را برای بررسی بیماری های روماتیسمی مانند RA سفارش دهند.

درمان  MSD

پزشک بر اساس تشخیص و شدت علائم، یک برنامه درمانی را توصیه می کند. برای رفع درد موقت آن ها ممکن است ورزش ملایم و داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن را پیشنهاد کنند. برای علائم شدیدتر، داروهایی برای کاهش التهاب و درد تجویز می شود. در بعضی موارد، آن ها ممکن است فیزیوتراپی، کاردرمانی یا هر دو را توصیه کنند. این روش های درمانی می توانند به بیمار کمک کنند تا یاد بگیرد که چگونه درد و ناراحتی خود را مدیریت کرده و قدرت و دامنه حرکتی خود را حفظ و فعالیت های روزمره خود را تنظیم کند.

پیشگیری MSD

ماهیچه ها، استخوان ها و مفاصل به طور طبیعی با افزایش سن ضعیف تر می شوند و خطر ابتلا به MSD را با افزایش سن افزایش می دهند اما این بدان معنا نیست که MSD ها قابل پیشگیری نباشند. افراد می توانند با مراقبت از بدن خطر ابتلا به این اختلالات را کاهش دهند. ایجاد عادات سبک زندگی سالم بسیار مهم است. تمرینات تقویت منظم و کشش می تواند به قوی نگه داشتن استخوان ها، مفاصل و ماهیچه ها کمک کند. همچنین انجام فعالیت های روزمره به روش های مطمئن و ایمن نیز در جلوگیری از کمردرد اهمیت زیادی دارند.