تأثیر افزایش و کاهش ملانین در بدن: توصیه های مهم

رنگ پوست، مو و چشم‌های ما تا حد زیادی به ماده‌ای طبیعی به نام ملانین وابسته است؛ ماده‌ای که نقش حیاتی در محافظت از پوست در برابر اشعه‌ی خورشید و تعیین رنگ طبیعی بدن دارد. اما گاهی افزایش و کاهش ملانین در بدن باعث تغییرات قابل‌توجهی در ظاهر و حتی سلامت پوست می‌شود. از تیرگی ناگهانی در برخی نواحی گرفته تا کم‌رنگ شدن یا بروز لکه‌ها، همگی می‌توانند نشانه‌ای از نوسانات سطح ملانین باشند.

اگر متوجه تغییراتی در رنگ پوست یا موی خود شده‌اید، بهتر است آن را ساده نگیرید. در چنین شرایطی، مشاوره‌ی دقیق پزشکی می‌تواند راهگشای شما باشد. تیم تخصصی پزشکت آماده است تا با بررسی دقیق علت افزایش و کاهش ملانین در بدن، بهترین راهکارهای درمانی و مراقبتی را متناسب با شرایط پوستی شما ارائه دهد.

ملانین چیست؟

ملانین بر اثر اکسیداسیون اسید آمینه ای به نام تیروزین تولید می شود. این تنوع رنگ های زیبا که ملانین به آن وارد می شود، عمدتاً شاخه ای از ترکیب ژنتیکی افراد است. ملانین می تواند از رنگ های تیره سیاه و قهوه ای تا زرد و قرمز درخشان متغیر باشد.

بسته به رنگ، ملانین به دو شکل ظاهر می شود:

• Eumelanin شکل تیره ملانین است که معمولاً در انسان و حیوانات به رنگ های سیاه، قهوه ای یا خاکستری وجود دارد.
• فئوملانین شکل پر رنگ تر ملانین است که در صورت وجود به وفور به موها رنگ قرمز، در برخی نژادها کک و مک و رنگ قرمز متمایل به زرد به پرهای پرندگان می دهد.

بر اساس ژنتیک، هر فرد در این سیاره تقریباً دارای تعداد مساوی ملانوسیت است. به بیان واضح، هر کس رنگ پوست متفاوتی دارد. در حالی که برخی پوست تیره دارند، برخی دیگر پوست روشن دارند و غیره.

این به دلیل فعال شدن نسبت بیشتری از ژن ها در ملانوسیت ها برای تولید مقدار اضافی ملانین از هر سلول اتفاق می افتد. این منجر به تولید ملانین فراوان از یک سلول می شود، نه اینکه تعداد ملانوسیت ها بیشتر از یک فرد با پوست روشن باشد. فردی که پوست روشن دارد نتیجه تولید کمتر ملانین از همان تعداد سلول است.

 

در صورت نیاز به مشاوره پزشکی می‌توانید از طریق خدمات گفتگوی آنلاین با دکتر ارائه شده در پزشکت، با بهترین متخصصان کشور در تماس باشید. 

 

نقش ملانین در بدن

ملانین رنگدانه‌ای طبیعی است که در پوست، مو و چشم‌ها وجود دارد و رنگ ظاهری آن‌ها را تعیین می‌کند؛ اما نقش ملانین فقط در زیبایی و رنگ پوست خلاصه نمی‌شود. این ماده یکی از مهم‌ترین سپرهای دفاعی بدن در برابر اشعه‌های مضر خورشید است. ملانین مانند یک فیلتر طبیعی عمل کرده و با جذب بخشی از اشعه فرابنفش (UV)، از سلول‌های پوستی در برابر آسیب، پیری زودرس و حتی خطر ابتلا به سرطان پوست محافظت می‌کند.

علاوه بر محافظت در برابر نور خورشید، ملانین در عملکرد عصبی و بینایی نیز نقش دارد. در چشم، ملانین کمک می‌کند تا نور اضافی پراکنده نشود و بینایی واضح‌تری ایجاد شود. در سیستم عصبی، وجود این رنگدانه در برخی نواحی مغز (مثل ماده سیاه یا substantia nigra) با کنترل حرکات و عملکردهای عصبی ارتباط دارد.

همچنین میزان افزایش و کاهش ملانین در بدن می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات در سلامت عمومی یا وضعیت هورمونی فرد باشد. به عنوان مثال کمبود ملانین می‌تواند باعث سفیدی مو یا لکه‌های سفید پوستی شود؛ در حالی‌ که افزایش آن ممکن است به تیرگی یا بروز لکه‌های تیره منجر گردد.

در نتیجه ملانین نقشی فراتر از زیبایی دارد؛ این رنگدانه به‌عنوان یک محافظ طبیعی، تنظیم‌کننده عملکردهای حیاتی و شاخصی از سلامت بدن شناخته می‌شود.

عوامل موثر بر تولید ملانین

پیش از بررسی راهکارهای افزایش و کاهش ملانین در بدن، به عوامل موثر بر تولید ملانین می‌پردازیم. دلیلی که ما را بر اساس رنگ متمایز می کند، تولید ملانین است.

تولید این رنگدانه به عوامل زیادی بستگی دارد که به شرح زیر هستند:

• ترکیب ژنتیکی: نوادگان نژادها و فرهنگ‌های مختلف از نظر ژنتیکی مستعد تولید مقدار و رنگ خاصی از ملانین به عنوان یک صفت ارثی هستند.
• قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش: تولید ملانین تا حد زیادی به تحریک ملانوسیت ها توسط اشعه UV بستگی دارد. ملانین به عنوان یک سپر محافظ برای جلوگیری از آسیب پوست ناشی از اشعه UV عمل می کند. افرادی که در معرض نور خورشید قرار می گیرند، احتمالا ملانین بیشتری تولید می کنند.
• اندازه ملانوسیت ها: اندازه ملانوسیت ها می تواند در افراد متفاوت باشد. این می تواند تفاوت قابل توجهی در تولید ملانین در فرد ایجاد کند.
• بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها ممکن است بر تولید ملانین در فرد تأثیر بگذارند، مانند آلبینیسم که یک بیماری ژنتیکی است که در آن فرد قادر به تولید ملانین نیست. ویتیلیگو که یک وضعیت خودایمنی است، با کاهش تدریجی ملانوسیت‌ها مشخص می‌شود. افراد مبتلا به آلبینیسم در برابر سرطان پوست آسیب پذیر هستند؛ به خصوص اگر پوست آنها در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش محافظت نشده باشد.

 

به منظور دریافت مشاوره پزشکی آنلاین پوست و مو از پزشکت کلیک کنید. 

 

چرا ملانین در مواد غذایی مهم است؟

ملانین به عنوان یک دفاع طبیعی در برابر آسیب های ناشی از اشعه های مضر UV خورشید عمل می کند. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش یک عامل محیطی است که به شروع سرطان های پوست مانند کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)، کارسینوم سلول بازال (BCC) و ملانوم بدخیم کمک می کند.

ملانین حتی به صورت گرانول در ملانوسیت ها تولید می شود و به جذب و توزیع انرژی نور از اشعه UV کمک کرده تا از مواد ژنتیکی در سلول ها محافظت کند. نوسانات در ترکیب هورمونی یا ژنتیکی یک فرد می تواند افزایش و کاهش ملانین در بدن را مختل کرده و منجر به بیماری های پوستی مانند سوختگی پوست و سایر بیماری های بدخیم مانند سرطان و آلبینیسم شود.

چگونه ملانین بدن را افزایش دهیم؟

با توجه به اثرات افزایش و کاهش ملانین در بدن، باید بدانید که فرآیند پیچیده تولید ملانین، توسط عوامل مختلفی تحریک می شود که می تواند بر افزایش سطح ملانین در بدن شما تأثیر بگذارد.

به غیر از نور ماوراء بنفش، چندین ماده مغذی مانند اسیدهای آمینه و ویتامین ها در تولید ملانین دخیل هستند که می‌تواند به تغییر رنگ پوست به سمت تیره تر کمک کرده و از شما در برابر اشعه های مضر UV محافظت کند.

بیایید به طور خلاصه موارد مختلفی را در برنامه روزانه شما که می تواند به افزایش ملانین در بدن شما کمک کنند را مرور کنیم.

1. برای افزایش ملانین برنزه شوید

راه قطعی برای افزایش سطح ملانین، قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. اگرچه دراز کشیدن و آفتاب گرفتن می تواند رنگ مشخصی به پوست شما بدهد؛ اما خطر ابتلا به سرطان پوست، مانند ملانوما را افزایش می دهد. خوشبختانه محصولات متعددی در بازار موجود است که می توان از آنها به عنوان محافظ برای پوشاندن اثرات مضر نور خورشید استفاده کرد.

به افرادی که مستعد آسیب نور خورشید هستند، افراد با پوست روشن و افرادی که تمایل به برنزه شدن دارند توصیه می شود که همیشه هنگام بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب استفاده کرده تا آسیب ناشی از اشعه ماوراء بنفش خورشید را تحمل کنند.

قرار دادن پوست برهنه در معرض آفتاب به مدت 15 دقیقه در روز می تواند به تولید آن کمک کند. شما همچنین می توانید منابع UV مصنوعی مانند اتاق های برنزه کننده و تخت های برنزه را انتخاب کنید.

2. برای افزایش ملانین غذاهای غنی از تیروزین بخورید

یکی از راهکارهای افزایش ملانین آن است که ملانین از اکسیداسیون اسید آمینه تیروزین تشکیل می شود. علاوه بر این، تیروزین همچنین به تولید انتقال دهنده های عصبی مختلف کمک می کند که انتقال تکانه های عصبی را امکان پذیر می کند.

از آنجایی که تیروزین پیش ساز ملانین است، از غذاهای حاوی تیروزین مانند: تخم مرغ، گوشت، مرغ، پنیر، بوقلمون و غلات کامل استفاده کنید تا تولید ملانین در بدن شما افزایش یابد؛ همچنین می توانید برای دریافت مکمل غذایی غنی از تیروزین با پزشک خود مشورت کنید.

3. برای افزایش ملانین غذاهای غنی از آنتی اکسیدان مصرف کنید

آنتی اکسیدان ها می توانند به افزایش تولید ملانین و تقویت رنگدانه های پوست کمک کنند. اگرچه برخی از مطالعات نشان می دهد که آنتی اکسیدان ها ممکن است کمک کنند، تحقیقات و آزمایشات بیشتری برای تایید اثربخشی آن مورد نیاز است.

ریزمغذی ها مانند پلی فنول ها، فلاونوئیدها و ویتامین E آنتی اکسیدان های قوی هستند که می توانند در تولید آن نقش داشته باشند. در حالی که بسیاری از آنتی اکسیدان ها می توانند به ایجاد رنگ کمک کنند، برخی دیگر ممکن است به کاهش آن کمک خواهند کرد.

 

خدمات پزشک خانواده آنلاین پزشکت ارائه شده است تا شما بتوانید روند سلامت اعضای خانواده خود را به راحتی پیگیری کنید. 

 

4. برای افزایش ملانین غذاهای غنی از ویتامین E بخورید

ویتامین E به دلیل نقشی که در سلامت پوست از طریق خواص آنتی اکسیدانی اش دارد، مورد تجلیل قرار گرفته است. در حال حاضر هیچ مطالعه ای وجود ندارد که بتواند ارتباط بین ویتامین E و افزایش تولید این رنگدانه را مرتبط کند.

برخی از مطالعات اثرات محافظتی ویتامین E را بر روی پوست در برابر آسیب های ناشی از نور خورشید نشان می دهد. از خوراکیهای ملانین ساز مانند: آجیل (بادام، آجیل کاج، بادام هندی)، روغن های گیاهی (آفتابگردان، سویا، زیتون) و میوه هایی مانند: کیوی ، انبه، آووکادو، آلو و انگور استفاده کنید.

5. برای افزایش ملانین پوست بتاکاروتن دریافت کنید

اگر به دنبال راهکارهای افزایش ملانین هستید، باید بدانید که بتاکاروتن پیش ساز ویتامین A است. ویتامین A می تواند به بالغ شدن و عملکرد صحیح سلول های پوست کمک کند. هیچ مدرک علمی روشنی در مورد توانایی ویتامین A برای تولید ملانین وجود ندارد.

فواید بهبود پوست ویتامین A می تواند به تولید ملانین و تقویت بافت پوست کمک کند؛ در نتیجه به عنوان یک عامل بالقوه برای پوشاندن اثرات مضر اشعه ماوراء بنفش خورشید عمل می کند.

گنجاندن غذاهای غنی از بتاکاروتن مانند: هویج، گوجه فرنگی، فلفل قرمز، اسفناج، پاپایا، کدو تنبل و خربزه در رژیم غذایی به حفظ سلامت پوست کمک می کند و به پوست شما برنزه ای طبیعی می بخشد که ماندگاری طولانی دارد.

توجه: مصرف بتاکاروتن با افزایش خطر سرطان های مرتبط با دخانیات مانند سرطان ریه مرتبط است. از این رو توصیه می شود برای افرادی که سیگار می کشند، از مقدار معمول رژیم غذایی تجاوز نکنید.

راه های کاهش ملانین در بدن

با توجه به نقش افزایش و کاهش ملانین در بدن، سه راهکار درمانی مختلف وجود دارند که می توانند، چه به طور مستقیم یا غیر مستقیم به مهار سنتز ملانین در پوست کمک کنند. شما می توانید برای تشخیص اینکه کدام راهکارها برای شما مناسب هستند، با متخصص پوست خود مشورت کنید.

1. داروهای موضعی برای کاهش تولید ملانین در بدن

این پمادها در کاهش تولید ملانین موثر هستند و اغلب برای درمان هایپرپیگمانتاسیون استفاده می شوند.

اسید کوجیک

اسید کوجیک هنگامی که روی پوست استفاده می شود، فعالیت آنزیمی به نام تیروزیناز را که کاتالیزوری برای سنتز ملانین است، مهار می کند؛ بنابراین اسید کوجیک به کاهش تشکیل ملانین کمک می کند و در نتیجه از طریق این مکانیسم باعث ایجاد رنگدانه می شود.

مزیت استفاده از آنها این است که بر خلاف بسیاری از دیگر عوامل روشن کننده پوست، آسیب سلولی ایجاد نمی کند. برای همین از آنها به طور گسترده در محصولات آرایشی و مراقبت از پوست استفاده می شود.

هیدروکینون

هیدروکینون یک اثر بازدارنده قوی بر فعالیت تیروزیناز دارد که در نهایت می تواند میزان ملاتونین را کاهش دهد. با این حال هنگامی که این ماده سفید کننده در غلظت های بالا استفاده می شود، ممکن است آسیب های سلولی زیادی ایجاد کند؛ به همین دلیل است که در برخی کشورها استفاده از آن ممنوع است.

2. درمان های بالینی برای کاهش تولید ملانین در بدن

با توجه به اثرات افزایش و کاهش ملانین در بدن، متخصصان پوست برخی از روش های غیرتهاجمی پوست را برای کمک به روشن شدن هایپرپیگمانتاسیون توصیه می‌کنند. این شامل روشن کردن پوست با لیزر، درمان پروتئین غنی از پلاکت (PRP) و لایه برداری شیمیایی است.

با این حال استفاده از هر یک از این روش ها ممکن است عوارض جانبی زیر را ایجاد کنند، از جمله:

• خارش
• قرمزی پوست
• خشکی شدید

در صورتی که باردار هستید و امکان مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین بارداری ارائه شده در پزشکت استفاده کنید.

3. درمان های طبیعی برای کاهش تولید ملانین در بدن

باتوجه به اهمیت افزایش و کاهش ملانین در بدن، برای کاهش ملانین در بدن می توانید مداخلات طبیعی زیر را برای کاهش هایپرپیگمانتاسیون امتحان کنید.

ویتامین C

استفاده از ویتامین C می تواند به کاهش هایپرپیگمانتاسیون کمک کند. ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است که فعالیت رادیکال های آزاد را مهار می کند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های واکنش‌پذیر ناپایدار هستند که استرس اکسیداتیو را روی سلول‌های سالم آزاد می‌کنند و باعث آسیب می‌شوند.

سلول های پوست برای جذب و از بین بردن این رادیکال های آزاد ملانین تولید می کنند؛ همچنین ویتامین C می تواند با خنثی کردن خود رادیکال های آزاد به کاهش این نوع تشکیل ملانین کمک کند.

ویتامین B3 و B5

ویتامین B3 (نیاسین) و ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک) با ممانعت از تعامل بین ملانوسیت ها، می توانند سرعت ساخت ملانین را کاهش دهند.

عصاره آلوئه ورا

بررسی ها نشان می دهد که آلوئه ورا حاوی مواد فعالی مانند آلوئزین است که به کاهش تولید ملانین کمک می کند. برای همین از آن در انواع محصولات روشن کننده پوست استفاده می شود.

فلاونوئیدها

فلاونوئیدها گروهی از ترکیبات پلی فنلی هستند که در میوه ها و سبزیجات یافت می شوند و اثرات آنتی اکسیدانی قوی از خود نشان می دهند. این مواد مغذی گیاهی با اثرات اکسیداتیو رادیکال‌های آزاد مقابله می کنند و میزان سنتز ملانین را کاهش می دهند.

چای سبز

استفاده از عصاره چای سبز می تواند از تولید ملانین پیشگیری کند. عصاره چای سبز حاوی ترکیبات طبیعی به نام پلی فنول است که به عنوان آنتی اکسیدان قوی عمل کرده که از فعالیت رادیکال های آزاد جلوگیری می کند؛ در نتیجه تشکیل ملانین را محدود خواهد کرد.

عصاره توت

از پوست ریشه درخت توت عصاره به دست می آید که دارای خواص روشن کنندگی پوست است؛ اما برای تایید این ادعا به آزمایشات بالینی بیشتری برای افزایش و کاهش ملانین در بدن توسط این درمان گیاهی نیاز خواهد بود.

سویا

سویا (Glycine soja) یک عامل ایمن و موثر برای کاهش هایپرپیگمانتاسیون است؛ اما اثر آن معمولاً برگشت پذیر خواهد بود.

زردچوبه

کورکومین، ترکیب فعال زردچوبه، به طور قابل توجهی تولید ملانین را در ملانوسیت های طبیعی انسان مهار می کند. اغلب به عنوان یک عامل سفید کننده در لوازم آرایشی و درمان هایپرپیگمانتاسیون استفاده می شود.

عصاره شیرین بیان

مصرف شیرین بیان می تواند به مدیریت تولید ملانین کمک خواهد کرد. عصاره شیرین بیان می تواند با محدود کردن تشکیل ملانین و جلوگیری از غلظت آن در یک مکان به روشن شدن رنگدانه های پوست کمک کند.

شیر

شیر حاوی پروتئین های خاصی است که به عنوان آنتی اکسیدان قوی عمل کرده و به مهار تولید ملانین کمک می کنند.

ماست

ماست حاوی اسید گلیکولیک، اسید لاکتیک، اسید مالیک، اسید تارتاریک و اسید سیتریک است که به حل شدن سلول‌های مرده روی سطح پوست شما کمک می‌کند تا به راحتی از بین بروند و پوست سالم زیرین آن نمایان شود. با این حال این اثر لایه برداری کاملاً سطحی است و واقعاً بر سنتز ملانین تأثیر نمی گذارد.

عسل

عسل ممکن است بر افزایش و کاهش ملانین در بدن تأثیری نداشته باشد؛ اما یک عامل سفید کننده طبیعی است که به محو شدن هایپرپیگمانتاسیون و یکنواخت شدن رنگ پوست شما کمک می کند.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد ملانین

بعد از بررسی راهکارهای افزایش و کاهش ملانین در بدن، باید بدانید که مصرف بیش از حد ملانین عواقب نامطلوبی دارد که در ادامه بیان شده است.

1. کمبود ویتامین D

سنتز ویتامین D توسط نور خورشید آغاز می شود؛ زیرا پیش ساز را به شکل فعال خود تبدیل می‌کند. افرادی که ملانین اضافی دارند بیشتر مستعد کمبود ویتامین D هستند و ملانین به عنوان محافظی عمل کرده که از جذب نور خورشید که برای تشکیل ویتامین D لازم است جلوگیری می کند.

این همچنین می تواند باعث سایر بیماری ها مانند پوکی استخوان و راشیتیسم شود. ویتامین D علاوه بر اینکه برای حفظ استخوان ها و ساختار اسکلتی بدن مفید بوده، یک قرص ملانین ساز پوست است و در جذب کلسیم و فسفر نیز نقش دارد. هنگام بیرون رفتن از برنزه کردن، باید سطح ویتامین D خود را بررسی کنید.

2. هایپرپیگمانتاسیون

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید به منظور افزایش سطح ملانین می تواند منجر به هایپرپیگمانتاسیون شود که باعث ایجاد لکه های تیره، ملاسما و لکه های پیری می شود.

مراقبت های روزانه برای پیشگیری از هیپرپیگمانتاسیون

برای کاهش هیپرپیگمانتاسیون ناشی از آفتاب، اقدامات زیر را دنبال کنید:

• از قرار گرفتن در معرض مستقیم خورشید خودداری کنید.
• مرتباً پوست خود را لایه برداری نکنید زیرا پوست شما را نسبت به اشعه ماوراء بنفش خورشید بسیار حساس می کند.
• از مصرف هر گونه کرم موضعی یا اقلام خانگی با PH پایین مانند شستشوی لیموترش یا سرکه خودداری کنید.

مشاوره فوری پزشکی درباره افزایش و کاهش ملانین در بدن در پزشکت

اگر به دنبال درک علت تغییر رنگ پوست یا موهای خود هستید و می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان افزایش و کاهش ملانین در بدن را کنترل کرد، همین حالا از خدمات مشاوره تخصصی پزشکت استفاده کنید. تنها با چند کلیک، به پزشکان متخصص پوست متصل شوید و پاسخ پرسش‌های خود را به‌صورت آنلاین دریافت کنید.

سخن آخر

تغییر در میزان افزایش و کاهش ملانین در بدن فقط مسئله‌ای ظاهری نیست؛ بلکه می‌تواند نشانه‌ای از عملکرد درونی بدن باشد. از کمبود ویتامین‌ها تا اختلالات هورمونی، هر یک می‌توانند در این فرآیند نقش داشته باشند و بر سلامت پوست تأثیر بگذارند.

شناخت دقیق علت و انتخاب درمان مناسب، کلید بازیابی تعادل در تولید ملانین است. با توجه به اهمیت این ماده در حفاظت پوست و زیبایی طبیعی، آگاهی و پیگیری تخصصی می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند و سلامت پوست را در بهترین حالت نگه دارد.