لیکن پلان ، اختلالی است که می تواند باعث تورم و احساس سوزش در پوست، مو، ناخن ها و غشاهای مخاطی شود. لیکن پلان درگیر کننده پوست، معمولاً به صورت برجستگی های بنفش، خارش دار و صاف ظاهر می شود. همچنین، این نوع از لیکن پلان، طی چند هفته ایجاد می شود.
در بخش های دیگر بدن نیز، اختلال لیکن پلان ایجاد می شود. در دهان، واژن و سایر نواحی پوشیده از غشای مخاطی، لیکن پلان لکه های سفید ایجاد می کند. همچنین، گاهی اوقات با زخم های دردناک تشخیص داده می شود.
در اغلب موارد بروز این اختلال، افراد مبتلا می توانند موارد معمولی و خفیف لیکن پلان را در خانه و بدون مراقبت های پزشکی، درمان کنند. اگر این بیماری باعث بروز درد یا خارش شدید شود، ممکن است برای درمان آن، به داروهای تجویزی نیاز داشته باشید.
نکته مهم دیگری درباره بیماری لیکن پلان وجود دارد. اختلال لیکن پلان مسری نیست.
علائم اختلال لیکن پلان
علائم و نشانه های ناشی از بروز لیکن پلان، بسته به مناطق آسیب دیده بدن، متفاوت است. علائم و نشانه های شایع بروز لیکن پلان، عبارت اند از:
- خارش
- ریزش مو
- تغییر رنگ پوست سر
- ایجاد آسیب یا از دست دادن ناخن
- ایجاد زخم های دردناک در دهان یا واژن
- تاول هایی که ترکیده و پوسته پوسته می شوند
- ایجاد لکه های سفید توری در دهان یا روی لب یا زبان
- برجستگی های ارغوانی و مسطح، بیشتر در قسمت داخلی ساعد، مچ دست یا مچ پا و گاهی اوقات دستگاه تناسلی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برآمدگی های ریز یا عارضه هایی شبیه بثورات پوستی، بدون هیچ دلیل واضحی، مانند واکنش آلرژیک شناخته شده یا تماس با پیچک سمی، در شما ایجاد شوند، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده علائم یا نشانه های مرتبط با اختلالات لیکن پلان دهان، اندام تناسلی، پوست سر یا ناخن، به پزشک خود مراجعه کنید.
بهتر است از همان ابتدا، تشخیص این اختلال سریع و دقیق انجام شود. زیرا تعدادی از بیماری های پوستی و مخاطی می توانند باعث بروز ضایعات و ناراحتی های شدید تری شوند.
علل بروز اختلال لیکن پلان
اختلال لیکن پلان زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول های پوست یا غشاهای مخاطی خودی، حمله می کند. مشخص نیست چرا این واکنش ایمنی غیرطبیعی رخ می دهد. اما این اختلال، جزو بیماری های مسری طبقه بندی نمی شود.
اختلال لیکن پلان می تواند توسط علل زیر ایجاد شود:
- عفونت هپاتیت C
- تزریق واکسن آنفولانزا
- تماس با رنگدانه ها، مواد شیمیایی و فلزات خاص
- مصرف مسکن هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- مصرف داروهای خاص برای درمان بیماری های قلبی، فشار خون بالا یا آرتریت
عوامل مستعد کننده ابتلا به لیکن پلان
هر فردی می تواند به بیماری لیکن پلان مبتلا شود. اما با این حال، این بیماری بیشتر افراد میانسال را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که لیکن پلان دهانی، اغلب زنان میانسال را درگیر می کند.
عوارض و آسیب های لیکن پلان
ممکن است درمان لیکن پلان ایجاد شده در فرج و واژن دشوار بوده و باعث ایجاد درد شدید و گاهی اسکار شود. اختلال عملکرد جنسی ناشی از لیکن پلان، می تواند به عنوان یک عارضه طولانی مدت در فرد ایجاد شود. زخم های دهانی ممکن است بر توانایی خوردن شما تأثیر بگذارند.
همچنین، ممکن است پوست آسیب دیده حتی پس از برطرف شدن بثورات، کمی تیره تر به نظر بیاید. این حالت، به ویژه در افراد دارای پوست تیره، بیشتر مشاهده می شود.
بروز لیکن پلان دهانی، خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد. لیکن پلان مجرای گوش، در صورت عدم درمان صحیح و به موقع، ممکن است منجر به کاهش شنوایی فرد مبتلا شود.
تشخیص بیماری لیکن پلان
پزشک بر اساس علائم بروز یافته در شما، سابقه پزشکی تان، انجام معاینه فیزیکی و در صورت لزوم، بررسی نتایج آزمایشات تشخیصی اختلال لیکن پلان، نظر قطعی خود را اعلام خواهد کرد. آزمایشات تشخیصی بیماری لیکن پلان، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
بیوپسی. پزشک شما یک قطعه کوچک از بافت آسیب دیده را برای معاینه در زیر میکروسکوپ، از بدن تهیه می کند. بافت مورد بررسی قرار می گیرد تا مشخص شود آیا دارای الگوهای سلولی مشخصه لیکن پلان است یا خیر.
آزمایش هپاتیت C. ممکن است خون شما برای آزمایش ابتلا یا عدم ابتلا به هپاتیت C، که محرک احتمالی بروز لیکن پلان است، آزمایش شود.
آزمایشات آلرژی. ممکن است پزشک شما را به متخصص آلرژی یا متخصص پوست ارجاع دهد تا بفهمد آیا به چیزی که باعث ایجاد لیکن پلان می شود، حساسیت دارید یا خیر. برخی از آلرژن ها ممکن است در بعضی از افراد، باعث بروز لیکن پلان شوند.
در صورت مشکوک بودن پزشک به وجود انواع مختلف لیکن پلان، مانند لیکن پلان مخاطی، اندام تناسلی، گوش یا دهان، ممکن است انجام آزمایش های دیگری لازم باشد.
درمان اختلال لیکن پلان
لیکن پلان ایجاد شده بر روی پوست، در اغلب موارد، پس از گذشت ماه ها و سال ها، به خودی خود برطرف می شود. اگر این بیماری غشاهای مخاطی شما را تحت تأثیر قرار دهد، پس بیشتر در برابر درمان مقاوم بوده و مستعد عود است. به طور کلی، صرف نظر از هر روش درمانی که استفاده می کنید، باید سالی یکبار برای ویزیت های احتیاطی، به پزشک خود مراجعه کنید.
داروها و سایر روش های درمانی ممکن است به تسکین خارش، تسکین درد و بهبود سرعت درمان کمک کنند. درمان اختلال لیکن پلان می تواند چالش برانگیز باشد. با پزشک خود مشورت کنید تا مزایای بالقوه روش درمانی مورد نظر را در برابر عوارض جانبی احتمالی آن، بسنجید.
کورتیکواستروئیدها و درمان لیکن پلان
اولین انتخاب برای درمان اختلال لیکن پلان، معمولاً استفاده از کرم یا پماد کورتیکواستروئید تجویز شده، است. اگر این روش درمانی، کمکی به بهبود شما نمی کند و وضعیت بیماری شما، شدید یا گسترده تر شده است، پزشک ممکن است مصرف قرص یا تزریق کورتیکواستروئیدها را پیشنهاد کند.
عوارض جانبی شایع استعمال کورتیکواستروئیدهای موضعی شامل تحریک یا نازک شدن پوست در محل استفاده از کرم و بروز برفک دهان است. به طور کلی، کورتیکواستروئیدها هنگامی که طبق دستور و برای استفاده کوتاه مدت مصرف شوند، بی خطر تلقی می شوند.
داروهای ضد عفونی مخصوص دهان
داروهای خوراکی دیگری که در شرایط خاص، برای درمان این بیماری استفاده می شوند، شامل هیدروکسی کلروکین ضد مالاریا و آنتی بیوتیک مترونیدازول، هستند.
داروهای سرکوب کننده پاسخ ایمنی. رفع علائم و نشانه های شدید اختلال لیکن پلان، ممکن است به مصرف داروهای تجویزی که سرکوب یا اصلاح کننده پاسخ ایمنی بدن شما هستند، نیاز داشته باشد. برخی از داروها، مانند آزاتیوپرین (آزازان، ایموران)، مایکوفنولات (Cellcept)، سیکلوسپورین (Gengraf، Sandimmune، دیگران) و متوترکسات (Trexall)، بدین منظور استفاده می شوند.
آنتی هیستامین ها. مصرف داروی آنتی هیستامین از طریق دهان ممکن است خارش ناشی از لیکن پلان را تسکین دهد.
نور درمانی. نور درمانی (فتوتراپی) ممکن است به درمان لیکن پلان ایجاد شده بر روی پوست، کمک کند. در رایج ترین روش فتوتراپی برای درمان لیکن پلان، از اشعه ماوراء بنفش B (UVB) استفاده می شود. این اشعه، تنها به لایه فوقانی پوست (اپیدرم) نفوذ می کند. نور درمانی معمولاً به دو تا سه جلسه درمان در هفته، و به مدت چند هفته، نیاز دارد.
این روش درمانی برای افرادی با پوست تیره توصیه نمی شود. زیرا این روش، خطر تیره شدن پوست آن ها را حتی پس از برطرف شدن بثورات، افزایش می دهد.
رتینوئیدها. اگر بیماری شما به مصرف کورتیکواستروئیدها یا نور درمانی پاسخ نمی دهد، پزشک شما ممکن است داروی رتینوئیدی را که از طریق دهان مصرف می شود، تجویز کند( مانند استریتین (سوریاتان)).
رتینوئیدها می توانند نقایص مادرزادی ایجاد کنند، بنابراین، مصرف این داروها برای خانم هایی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند توصیه نمی شود. در صورت بارداری یا شیردهی، پزشک ممکن است درمان موضعی با رتینوئید را به تأخیر بیندازد. همچنین ممکن است روش درمان دیگری را انتخاب کند.
مقابله با عوامل محرک بروز لیکن پلان
اگر پزشک شما مشکوک است که لیکن پلان شما در اثر ابتلا به عفونت هپاتیت C، آلرژی یا دارویی که مصرف می کنید، ایجاد شده است، ممکن است به درمان دیگری نیاز داشته باشید. به عنوان مثال، ممکن است لازم باشد داروها را عوض کنید یا از تماس با آلرژن ها اجتناب کنید.
پزشک شما ممکن است شما را به متخصص آلرژی، یا در مورد عفونت هپاتیت C، به متخصص بیماری های کبدی (متخصص کبد)، جهت درمان بهتر و سریع تر، ارجاع دهد.
سبک زندگی و داروهای خانگی لیکن پلان
اقدامات خود مراقبتی، می توانند به کاهش خارش و ناراحتی ناشی از بروز لیکن پلان کمک کنند. برخی از این اقدامات، عبارت اند از:
- استفاده از کمپرس سرد
- قرار گرفتن در وان حاوی بلغور جو دوسر کلوئیدی، سپس به دنبال آن، استفاده از لوسیون های مرطوب کننده
- استفاده از کرم یا پماد هیدروکورتیزون بدون نسخه، حاوی حداقل 1 درصد هیدروکورتیزون (در صورت عدم استفاده از کورتیکواستروئید موضعی)
همچنین، از خراشیدن یا آسیب رساندن به پوست خود جلوگیری کنید.
برای پیشگیری از بروز لیکن پلان دهانی، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک مهم است. با اجتناب از موارد زیر، می توانید به کاهش درد و احتمال ابتلا با زخم های دهان، کمک کنید:
- ترک سیگار
- ترک مصرف الکل
- ترک مصرف غذا و نوشیدنی های تند یا اسیدی
روش های جایگزین درمان لیکن پلان
چند آزمایش بالینی کوچک، فواید ژل آلوئه ورا را برای درمان لیکن پلان دهان و واژن، نشان داده است. همچنین، بهتر است به دنبال روش های جایگزین پزشکی باشید که به کاهش استرس تان کمک کنند. زیرا استرس می تواند علائم و عوارض اختلال لیکن پلان را بدتر کند.
قبل از انجام هرگونه روش درمانی جایگزین برای برطرف کردن لیکن پلان، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای جایگزین یا مکمل های ویتامینی، در صورت ترکیب با داروهای تجویزی، منجر به برو، عوارض جانبی جدی می شوند.
آماده شدن برای مراجعه به پزشک
در این قسمت از مقاله، برخی از اطلاعاتی که به شما کمک می کنند تا برای ویزیت خود آماده شوید، ذکر شده اند. قبل از قرار ملاقات خود لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی که به مدت طولانی تجربه کرده اید.تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله دوزهای آن ها
در مورد بیماری لیکن پلان، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید، عبارت اند از:
- آیا به انجام آزمایش نیاز دارم؟
- این تغییرات پوستی تا کی ادامه خواهند داشت؟
- درمان چه عوارضی را می توان انتظار داشت؟
- محتمل ترین علت ایجاد کننده علائم من چیست؟
- چه درمان هایی در دسترس است و کدام را توصیه می کنید؟
- آیا علل احتمالی دیگری برای بروز علائم بیماری وجود دارد؟
پزشک شما به احتمال زیاد، سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- آیا اخیراً واکسینه شده اید؟
- آیا به ماده خاصی، حساسیت دارید؟
- در کجای بدن خود ضایعات را پیدا کرده اید؟
- آیا اخیراً مصرف داروهای جدیدی را شروع کرده اید؟
- آیا مناطق آسیب دیده خارش دارند، دردناک هستند یا اصلا ناراحت کننده نیستند؟
- به چه شکلی شدت درد یا ناراحتی خود را توصیف می کنید؟ خفیف، متوسط یا شدید؟
آخرین دیدگاه‌ها