زایمان طبیعی

درک مراحل زایمان طبیعی پایه و اساس آماده سازی برای تولد نوزاد سالم است. زنان بهتراست در طول دوران بارداری خود زمان بگذارند و با پیشرفت و نقاط عطف زایمان طبیعی آشنا شوند. اما این نکته را هم در نظر داشته باشند که علائم و نشانه های زایمان طبیعی در بین همه زنان یکسان نیست.

علائم شروع زایمان طبیعی

سبک شدن

سبک شدن اصطلاحی است که با نزدیک شدن زمان زایمان در مواقع پایین آمدن سر جنین به سمت لگن استفاده می شود. سبک شدن ممکن است دو هفته قبل از شروع زایمان رخ دهد، یا حتی اصلاً بروز نکند. تا قبل از سبک شدن در دوران بارداری فشار زیادی روی مثانه مادر وجود دارد که این فشار هنگام ادرار کردن بیشتر است.

بسیاری از زنان بعد از این مرحله، راحت تر نفس می کشند زیرا فشار روی دیافراگم کاهش می یابد.

مخاط پلاگین

مخاط پلاگین می تواند نشانه دیگری از زمان وقوع زایمان باشد. مخاط پلاگین توسط غدد گردن رحم ایجاد می شود، به طور معمول ورودی دهانه رحم را مسدود و از عفونت پیشگیری می کند. مخاط پلاگین ترشحات رنگی یا قهوه ای هستند. این مخاط هنگامی که سر جنین روی دهانه رحم قرار می گیرد، از غدد گردن رحم به همراه مقدار کمی خون از مهبل خارج شود. عبور پلاک مخاط ممکن است روزها قبل و یا حتی بعد از شروع زایمان رخ دهد. ترشح مخاط پلاگین پس از معاینه واژن شایع است.

مطالعه بیشتر: فرق زایمان طبیعی و سزارین

پارگی کیسه آب

• به پارگی خود به خودی غشای جنین، “پارگی کیسه آب” گفته می شود.
• غشای جنین، غشایی است که کودک را احاطه کرده، که در هنگام پارگی آن مایع آمنیوتیک شفاف از مهبل خارج می شود.
• معمولاً پارگی غشاها تا زمان شروع زایمان اتفاق نمیفتد.

انقباضات متناوب

زایمان طبیعی با شروع انقباضات شروع می شود. در این مرحله، دهانه رحم نازک می شود.

انواع انقباضات متناوب در طی زایمان طبیعی عبارتند از:

• انقباضات نامنظم. معروف به انقباضات Braxton-Hicks  یا “زایمان طبیعی کاذب”، در سه ماهه سوم رخ می دهد و تا پایان بارداری ادامه پیدا می کنند. انقباضات نامنظم لزوماً علامت زایمان قریب الوقوع نیستند. برخی از خانم ها حتی در سه ماهه دوم بارداری این انقباضات را تجربه می کنند.
• انقباضات Braxton-Hicks. معمولاً خفیف تر از انقباضات زایمان طبیعی هستند و در فواصل منظم رخ نمی دهد.

مطالعه بیشتر: درد زایمان و راه های کاهش آن

در صورت لزوم همین الان با متخصص زنان آنلاین در پزشکت تلفنی مشورت کنید.

مراحل زایمان طبیعی

زایمان طبیعی به سه مرحله تقسیم می شود. مربوط به گشاد شدن دهانه رحم، تولد نوزاد و زایمان جفت است.

مرحله 1 زایمان:

با شروع انقباضات منظم شروع می شود و با اتساع کامل دهانه رحم خاتمه می یابد. طبق گفته دفتر آمریكا در مورد بهداشت زنان، مرحله اول زایمان معمولاً 12 تا 18 ساعت است، اما طول آن می تواند بسیار متفاوت باشد. بیشتر زایمان طبیعی بی سر و صدا شروع می شوند. تعداد کمی از زایمان طبیعی در واقع با پارگی کیسه آب شروع می شوند.

مرحله 1 طولانی ترین مرحله زایمان است. این مرحله با نازک و گشاد شدن دهانه رحم مشخص می شود.

بعضی اوقات پزشکان این مرحله را به سه مرحله جداگانه تقسیم می کنند:

• مرحله نهان
• مرحله فعال
• مرحله انتقال

در تمام مراحل مرحله 1، انقباضات وجود دارند. انقباضات اولیه 30 تا 45 ثانیه طول می کشد و چند دقیقه با هم فاصله دارند.

مرحله نهان

• در طی مرحله نهفته، دهانه رحم حدود 3 تا 4 سانتی متر باز می شود. در این مرحله بسیاری از زنان در بیمارستان بستری می شوند.

مرحله فعال

• در مرحله فعال، دهانه رحم حدود 7 سانتی متر گشاد شده و انقباضات شدیدتر می شوند.

مرحله انتقال

• در مرحله انتقال، دهانه رحم به طور کامل تا 10 سانتی متر باز می شود.
• انقباضات قوی و دردناک  هر 3 تا 4 دقیقه اتفاق میفتند و از 60 تا 90 ثانیه طول می کشند.
• انتقال شامل آخرین مرحله، شدیدترین و خوشبختانه کوتاه ترین مرحله اول زایمان می باشد.
• گردن رحم تا این زمان نزدیک به باز شدن خواهد بود و انقباضات در اوج خود با دوره بسیار کوتاه استراحت ادامه می یابند.
• بسیاری از خانم ها در طی انتقال دچار افزایش شدید آدرنالین می شوند. اثرات افزایش آدرنالین می تواند شامل لرزیدن، تعریق و حالت تهوع باشد.

مطالعه بیشتر: زایمان طبیعی با بیهوشی اپیدورال

مرحله 2 زایمان و یا فشار:

در مرحله دوم دهانه رحم کاملاً باز می شود. گاهی اوقات به این مرحله “فشار” گفته می شود.

سر جنین معمولاً ابتدا از رحم خارج می شود. بعد از آن فشار مداوم باعث خارج شدن شانه ها و بدن نوزاد می شود. برخی از خانم ها در این مرحله ترجیح می دهند موقعیت های خود را تغییر دهند. این مرحله ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. طبق گفته دانشکده زنان و زایمان آمریکایی (ACOG)، زنی که برای اولین بار زایمان می کند، در صورت عدم استفاده از بی حسی، باید مرحله 2 را طی 2 ساعت انجام دهد.

حاملگی، در صورت بیهوشی تا 2 ساعت و در صورت عدم استفاده از آن، 1 ساعت طول می کشد.

در زایمان زودرس، انقباضات شدید تر می شوند، به طوری که با تغییر موقعیت یا فعالیت از بین نمی روند.

تشخیص انقباضات اولیه

زنان اگر مطمئن نیستند که انقباضات آنها نشان دهنده انقباضات اولیه برای زایمان هستند، این روش را امتحان کنند:

• کمی تند راه بروید و سپس برای استراحت دراز بکشید.
• اگر انقباضات در طول راه رفتن و استراحت یکسان باشند و از بین نروند، احتمالاً زایمان شروع شده است.

 اتساع بر حسب سانتی متر اندازه گیری می شود. ده سانتی متر نشانگر اتساع کامل رحم و پایان مرحله اول زایمان است.

در طول مرحله اول زایمان، انقباضات به تدریج بیشتر می شوند تا در مدت زمان طولانی تر، قوی تر و نزدیک تر به هم رخ دهند. هنگامی که دهانه رحم شما کاملاً گشاد شد، کودک شما هم اکنون می تواند از لگن عبور کند و راه خود را از کانال زایمان و به دنیا پیچاند. این مرحله دوم زایمان است و اغلب با احساس مادر زایمان شروع به فشار می کند و با تولد نوزاد به پایان می رسد. مرحله دوم زایمان به طور قابل توجهی کوتاهتر از مرحله اول است اما مانند مرحله اول می تواند زنان مختلف، متفاوت باشد. ممکن است ماما یا پزشک از زن بخواهد که تنفس و فشار خود را کند کند تا سر و شانه کودک به آرامی با حداقل خطر و آسیب ظاهر شود.

مطالعه بیشتر:زایمان در آب گرم

مرحله 3 زایمان طبیعی:

• مرحله 3 با تحویل نوزاد شروع می شود.
• در مرحله 3، جفت و غشای جنین از بدن مادر خارج می شوند.
• مرحله 3 معمولاً فقط 5 تا 30دقیقه طول می کشد.

مرحله 3 با انقباضات خفیف و خون ریزی همراه می باشد. پس از تولد کودک، قسمت سخت زایمان طبیعی به پایان می رسد. زنان پنج تا سی دقیقه پس از تولد کودک، دوباره احساس انقباض خواهند کرد، و این نشان می دهد که بدن آماده تحویل جفت است. این مرحله سوم و آخر مرحله زایمان طبیعی است، در این شرایط قرار دادن کودک روی قفسه سینه، اغلب باعث تشویق تحویل جفت می شود.

کنترل درد در طول زایمان

چندین داروی مسکن مختلف برای کنترل درد وجود دارند. اما بسیاری از خانم ها برای کنترل درد در حین زایمان از دریافت دارو خودداری می کنند، در حالی که برخی دیگر روش های کنترل درد پزشکی را انتخاب می کنند. بی حسی موضعی گزینه دیگری برای کنترل درد در طول زایمان است. تحقیقات نشان داده است که بیهوشی موضعی نسبت به داروهای تزریقی برای کنترل درد مؤثر هستند. زنانی که تصمیم دارند از داروهای درد استفاده نکنند می توانند از تکنیک های تنفسی برای کنترل درد استفاده کنند. تکنیک های مراقبه و یوگا نیز مفید بوده اند.

نظارت هنگام زایمان

نوع نظارت انتخاب شده به عوامل مختلفی بستگی دارد و در زنان مختلف، متفاوت خواهد بود.

در مرحله اول زایمان، برای بررسی باز و نازک شدن دهانه رحم، معاینات لگن انجام می گیرند. ضربان قلب کودک معمولاً به طور متناوب با دستگاه داپلر بررسی می شود، یا ممکن است نظارت مداوم الکترونیکی روی جنین انجام گیرد. نظارت خارجی جنین با قرار دادن مبدل بر روی دیواره شکم مادر انجام می شود. مبدل، ضربان قلب جنین را تشخیص داده و آن را بر مانیتور نشان می دهد. نظارت داخلی روش دیگری است که برای پیگیری ضربان قلب جنین استفاده می شود. با استفاده از این فناوری، یک گیرنده کوچک از دهانه رحم عبور کرده و به پوست سر جنین وصل می شود.

سوالی داری؟ کلیک کن.

ویزیت آنلاین با بهترین متخصصان زنان و مامایی

مراقبت پس از زایمان

بعد از زایمان، سلامت نوزاد ممکن است اولویت اصلی والدین باشد. اما مراقبت های بعد از زایمان برای سلامت مادر مهم هستند. بارداری بدن زنان را تغییر می دهد و هنگام تولد نوزاد این تغییرات ادامه پیدا می کنند.

برخی از تغییرات پس از زایمان عبارتند از:

درد واژن:

اگر در حین زایمان زن دچار اپی تیزوتومی یا پارگی واژن شده باشد، ممکن است بهبودی زخم تا چند هفته طول بکشد. زخم های عمیق تر زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند.

زنان بهتر است برای درد واژن ، راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:

• روی یک بالش یا حلقه خالی بنشینند.
• محل زخم را با یک کیسه یخ خنک کنند و یا یک دستمال سرد را بین نوار بهداشتی در محل زخم قرار دهند.
• یک مسکن بدون نسخه بخورند. در صورت لزوم از پزشک خود در مورد اسپری یا کرم بی حس کننده مشورت بگیرند.
• برای پیشگیری از یبوست با پزشک معالج خود در مورد استفاده از نرم کننده مدفوع یا ملین مشورت کنند.
• درد شدید و یا مداوم می تواند نشانه عفونت باشد در این صورت به پزشک معالج خود مراجعه کنند.

ترشحات واژن:

زنان ممکن است پس از زایمان تا هفته ها ترشح واژینال متشکل از مخاط و خون (لکه ها) داشته باشند. این ترشحات تا چند روز اول قرمز خواهد بود، سپس کاهش یافته و آبکی می شود و به صورتی و سفید یا زرد تغییر می کند. در صورت خون ریزی شدید واژینال به خصوص اگر با درد لگن، تب یا حساسیت رحم همراه باشد، باید به پزشک مراجعه شود.

انقباضات:

زنان در طی چند روز اول پس از زایمان ممکن است دچار انقباض های موقتی شوند. این انقباضات که اغلب شبیه انقباضات قاعدگی هستند با فشردن رگ های خونی در رحم به جلوگیری از خون ریزی بیش از حد کمک می کند. ورم پاها در دوران شیردهی به دلیل آزاد شدن اکسی توسین رایج است. در این مواقع پزشک ممکن است یک مسکن  را توصیه کند.

مطالعه بیشتر:بی اختیاری ادرار پس از زایمان

بی اختیاری ادرار:

حاملگی، سزارین و زایمان طبیعی می تواند عضلات کف لگن را تضعیف و یا مجروح کند.

ضعیف شدن عضلات لگن در زنان باعث شود هنگام عطسه، خندیدن یا سرفه، چند قطره ادرار نشت کند (بی اختیاری استرس). این مشکلات معمولاً طی چند هفته بهبود خواهد یافت. اما در برخی موارد ممکن است در دراز مدت ادامه یابد. در این موارد بهتر است زنان باردار از نوار بهداشتی استفاده کرده و و تمرین های Kegel را انجام دهند. برای انجام صحیح تمرینات کگل زنان می توانند عضلات سینه، شکم، ران و باسن را شل کنند. عضلات لگن را فشار داده و بین 5 تا 10 ثانیه آن ها را در این موقعیت نگه دارند. به طور همزمان مقعد را فشار داده و و مهبل خود را سریعا به سمت بالا بکشند و بلافاصله عضلات را سفت و آزاد کنند. 5 تا 10 ثانیه آن ها را شل کرده و دوباره این کار تکرار شود.

بهتر است حداقل سه بار در روز، 10 تا 15 بار پشت سر هم این تمرینات انجام شوند.

بواسیر و دفع مدفوع:

درد و تورم در نزدیکی مقعد، همگام دفع مدفوع می تواند علائم بواسیر باشد. زنان پس از زایمان برای بهبودی بواسیر و رفع ناراحتی می توانند از کرم هموروئید بدون نسخه و یا شیاف حاوی هیدروکورتیزون استفاده کنند. ناحیه مقعد خود را به مدت 10 تا 15 دقیقه دو تا سه بار در روز در آب گرم خیس کنند. برای نرم و رقیق کردن مدفوع غذاهای پر فیبر، از جمله میوه ها، سبزیجات و غلات کامل بخورند و آب زیادی بنوشند. در صورت لزوم به پزشک مراجعه شود.

مطالعه بیشتر:مشکلات دفع مدفوع پس از زایمان

حساسیت پستان:

چند روز پس از تولد، ممکن است پستان زنان محکم و لطیف شوند. برای جلوگیری از یا به حداقل رساندن حساسیت به لمس در پستان، شیردهی مکرر توصیه می شود. اگر پستان، از جمله ناحیه های تیره پوست (areolae) اطراف نوک آن حساس شده باشند، ممکن است کودک در شیرخوردن مشکل داشته باشد. برای کمک به شیر خوردن کودک، بهتر است از دست برای پمپاژ پستان استفاده شود. مادران نکات مربوط به شیردهی و افزایش شیر مادر را رعایت کنند.

ریزش مو و تغییر پوست:

در دوران بارداری، افزایش سطح هورمون باعث افزایش ریزش مو می شود. زنان تا پنج ماه ریزش مو بعد از زایمان را تجربه خواهند کرد. علائم کشیده شدن پوست بعد از زایمان ناپدید نمی شوند، اما در نهایت به مرور زمان کم رنگ می شوند. علاوه بر آن، تکه های تیره روی صورت (کلواسما) به تدریج ناپدید می شود.

برای درمان افسردگی پس از زایمان به صورت ۲۴ ساعته با روانشناس آنلاین صحبت کن.

تغییرات خلق و خوی:

زایمان باعث تغییرات خلق و خوی می شود. بسیاری از مادران دوره ای از احساس اضطراب یا افسردگی را تجربه می کنند که گاهی اوقات افسردگی پس از زایمان خوانده می شود. افسردگی پس از زایمان معمولاً طی دو هفته از بین می رود. زنان بهتر است در این دوره مراقب خودشان باشد. احساسات خود را بروز دهند، و از شریک زندگی خود، خانواده و یا دوستان خود کمک بخواهند. اگر بعد از مدتی علائم بهبود پیدا نکنند و زن در مراقبت از کودک یا انجام کارهای روزانه مشکل داشته باشد و یا افکاری برای آسیب رساندن به خود یا کودک دارد، باید به مشاور و یا روان شناس مراجعه کند.

علائم افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

• اضطراب
• غم و اندوه
• خستگی زیاد
• اختلال در خواب
• از دست دادن اشتها
• نوسانات شدید خلقی

کاهش وزن:

بیشتر خانم ها در هنگام زایمان 6 کیلوگرم وزن کم می کنند. علت این کاهش وزن  خروج کودک، جفت و مایع آمنیوتیک است.

سپس، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم به خانم کمک می کند تا به وزن قبل برسد.

بررسی و معاینه پس از زایمان

کالج زنان و زایمان توصیه می کنند زنان در 3 هفته اول پس از زایمان به پزشک خود مراجعه کنند. در این ملاقات، پزشک وضعیت روانی و جسمی زن را بررسی کرده و در مورد پیشگیری از بارداری بعدی و رعایت فاصله بین زایمان ها زنان را راهنمایی می کنند. اطلاعات مربوط به مراقبت از کودک و تغذیه نوزاد را بررسی کنند، در مورد عادت های خواب و مسائل مربوط به خستگی بیمار بررسی های لازم صورت بگیرد و یک معاینه جسمی را انجام می دهد. معاینه جسمی شامل بررسی شکم، مهبل، گردن رحم و رحم می باشد تا زن از بهبود کامل خود مطمئن شود.