طعم تلخ دهان، ترش یا بد ممکن است واکنش به چیزی باشد که خورده اید. اگر در برخی شرایط با آروغ زدن، طعم تلخی را در دهان خود احساس کردید، این وضعیت طبیعی است. اما با این حال، اگر این علامت به طور مکرر رخ دهد، می تواند نگران کننده باشد.
سه مورد از شایع‌ترین دلایل ایجاد طعم بد در دهان، عبارتند از:
- کمبود روی
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- داروها، از جمله شیمی درمانی
هر تغییری در ادراک چشایی معمولی به نام دیسژئوزی شناخته می شود. این یکی از چندین شرایطی است که بر طعم تأثیر می گذارد. سایر اختلالات چشایی شامل هیپوژوزی است (از دست دادن حساسیت چشایی) و پیری(از دست دادن کامل چشایی) هستند. اما در هر صورت تشخیص دیسژئوزی گاهی اوقات می تواند چالش برانگیز باشد. یافتن درمان مناسب می تواند یک فرآیند آزمون و خطا باشد. در برخی موارد، این وضعیت ممکن است خود به خود برطرف شود. در موارد دیگر، احتمال دارد نیاز به درمان برای رفع علت زمینه ای داشته باشد. برهمین اساس ما سعی کرده ایم در این مقاله از پزشکت شایع ترین علل طعم تلخ در دهان را بررسی کنیم. آنها عبارتند از:
داروها و طعم تلخ در دهان
بررسی ها نشان می دهد. حداقل 250 داروی مختلف می توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. برخی از اصلی ترین دارو هایی که باعث ایجاد طعم تلخ در دهان می شوند، عبارتند از:
- داروهای شیمی درمانی: از جمله سیس پلاتینسیکلوفسفامید و اتوپوزید
- برخی از داروهای عصبی: از جمله داروهای ضد پارکینسون، داروهای میگرن و شل کننده های عضلانی
- داروهای قلب: شامل بسیاری از داروهای فشار خون بالا، دیورتیک ها، استاتین ها و داروهای ضد آریتمی
- آنتی بیوتیک ها: از جمله آمپی سیلین، ماکرولیدها، کینولون هاسولفامتوکسازول- تری متوپریم، تتراسایکلین و مترونیدازول
- داروهای روانگردان: شامل اکثر داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، برخی از داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد اضطراب، تثبیت کننده های خلق و خو و خواب آورها.
- سایر داروهای تجویزی و بدون نسخه (OTC): از جمله داروهای تیروئید، آنتی هیستامین ها، گشادکننده های برونش، ضدالتهاب ها، کمک کننده های ترک سیگار، ضد قارچ ها و ضد ویروس ها
پزشکان معمولاً طعم ترش ناشی از دارو را پس از حذف موارد دیگر تشخیص می دهند. پزشک اغلب تشخیص علت اصلی این وضعیت را با بررسی موارد زیر شروع می کنند:
- عفونت
- سرطان
- رفلکس اسید
- کمبودهای تغذیه ای
بر اساس زمان بروز علائم، پزشک شما ممکن است بتواند داروی ایجاد کننده مشکل را مشخص کند. حتی ممکن است پس از بررسی سایر داروهایی که مصرف می کنید، بتواند علت اصلی را تشخیص دهد. سپس، در صورت لزوم، ممکن است نیاز به قطع یا جایگزینی داروی محرک باشد.
کمبود روی و تلخی دهان
کمبود روی یکی از شایع ترین علل اختلالات چشایی است. توصیف طعم ترش مرتبط با کمبود روی اغلب دشوار است. در حالی که علت دقیق آن ناشناخته است، روی غلظت پروتئینی به نام گوستین را افزایش می دهد. از آنجایی که بدن از این پروتئین برای تولید جوانه های چشایی استفاده می کند، ممکن است کمبود آن منجر به مشکلات چشایی شود.
کمبود روی ممکن است ناشی از شرایط زیر باشد:
- الکل
- سوء تغذیه
- شیمی درمانی
- کمبود روی در رژیم غذایی
- جذب ضعیف روی در روده ها
- کوپرین (پنی‌سیلامین) که برای درمان سنگ کلیه استفاده می‌شود.
- دیورتیک های تیازیدی، داروهایی که برون ده ادرار را افزایش می دهند.
- کاپوتن (کاپتوپریل)، یک مهارکننده ACE که برای فشار خون بالا و سایر موارد استفاده می شود.
علاوه بر این، کمبود روی با بیماری های خاصی همراه است. آنها عبارتند از:
- سرطان
- سلیاک
- بیماری کرون
- دیابت
- بیماری کبد
- پانکراتیت
- کولیت زخمی
- بیماری مزمن کلیوی
- کم خونی سلول داسی‌شکل
کمبود روی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشکان کمبود روی را با اندازه گیری غلظت روی در نمونه خون تشخیص می دهند. اگر کمبود روی دارید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که مصرف روی را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. غذاهایی که به طور طبیعی حاوی روی هستند عبارتند از:
- تخم مرغ
- لبنیات
- صدف
- گوشت قرمز
- لوبیا و حبوبات
در حالی که یک مکمل روی روزانه ممکن است به عادی سازی سطح خون کمک کند، در وهله اول آنچه باعث کاهش سطح روی در خون شده است را برطرف نمی کند.
با این حال، برای بهبود طولانی مدت، شناسایی علت ضروری است. برای مثال، اگر دارویی باعث کمبود روی شود، ممکن است لازم باشد با پزشک خود برای قطع، جایگزینی یا تنظیم دوز دارو مشورت کنید. پی بردن به این موضوع اغلب یک فرآیند آزمون و خطا است. پزشک شما سن، وزن، سابقه پزشکی، وضعیت سلامتی، مصرف فعلی دارو و علائم همزمان شما را در ارزیابی علل احتمالی بررسی می کند.
در حالی که اغلب می‌توانید کمبود روی را با مصرف مکمل‌ها برطرف کنید، ایده خوبی است که علت کمبود روی را در بدنتان بیابید. یادگیری علت به شما امکان می دهد مشکل را در دراز مدت حل کنید.
GERD یا رفلاکس اسید معده
اسفنکتر تحتانی مری (LES) در انتهای مری قرار دارد. این گروه از ماهیچه‌های غیرارادی منقبض می‌شوند تا از بازگشت اسید معده به گلو جلوگیری کنند. این وضعیت که به عنوان رفلاکس اسید شناخته می شود، می تواند باعث ایجاد طعم ترش یا تلخ و همچنین علائم زیر شود:
- سرفه کردن
- گرفتگی صدا
- سوزش سردل
- درد قفسه سینه
- بوی بد دهان
- سوزش در گلو
- مشکل در بلع
- احساس یک توده در گلو
اگر همراه با سوزش سر دل باشد و بلافاصله پس از خوردن غذا ایجاد شود، معمولاً می‌توانید ریفلاکس را به عنوان علت طعم ترش یا تلخ مشخص کنید. با این حال، برای ارزیابی و تشخیص رسمی به پزشک خود مراجعه کنید.
محرک های رایج رفلاکس اسید، عبارتند از:
- الکل
- کافئین
- غذاهای چرب
- غذاهای اسیدی
- سیگار کشیدن
- خوردن وعده های غذایی حجیم
حاملگی و چاقی نیز می تواند منجر به بروز GERD شوند. به این دلیل که در هر دو حالت، اضافه وزن بر معده و مری فشار وارد می کند. فتق هیاتال (فتق معده) می تواند اثر مشابهی داشته باشد. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بخشی از معده شما از طریق دیافراگم شما فشار می آورد. همانطور که معده به سمت بالا فشار می آورد، می تواند موقعیت LES را تغییر دهد و درست بسته نشود.
برای تشخیص GERD، پزشک ممکن است موارد زیر را پیشنهاد کند:
- آندوسکوپی، روشی که امکان بررسی LES را فراهم می کند.
- مانومتری، آزمایشی که انقباضات ماهیچه های مری را اندازه گیری می کند.
- کاوشگر pH سرپایی که در آن پروب بلعیده شده چگونگی و زمان وقوع رفلاکس را اندازه گیری می کند.
درمان معمولاً شامل ترکیبی از داروهای OTC و داروهای تجویزی است. این شامل:
- آنتی اسیدها
- مسدود کننده های H2 مانند پریلوسک (امپرازول)
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs) مانند Nexiumا سومپرازول
- لیورسال (باکلوفن) برای کمک به تقویت عضلات LES
- تغییر در رژیم غذایی، کاهش وزن و ترک سیگار نیز می تواند کمک کننده باشد.
تشخیص اینکه کدام غذاها یا فعالیت‌ها باعث رفلاکس اسید شما می‌شوند ممکن است کمی طول بکشد. بنابراین، گاهی اوقات درمان مؤثر ریفلاکس مستلزم محدود کردن یا اجتناب از برخی غذاها و مصرف داروهای OTC یا تجویزی است. خبر خوب این است که به محض کنترل علائم GERD، احساس مزه ترش یا تلخ نیز باید از بین برود. طعم ترش همراه با سوزش سر دل که مدت کوتاهی پس از خوردن غذا ایجاد می شود، نشانه این است که مزه بد دهان ممکن است ناشی از ریفلاکس باشد.
سایر علل طعم تلخ در دهان
سایر شرایط ممکن است درک چشایی شما را تغییر دهند یا اختلال موجود را بدتر کنند، از جمله:
- عفونت یا بیماری
- سندرم سوزش دهان
- بهداشت ضعیف دندان
- بارداری، به ویژه در سه ماهه اول
- کاندیدیازیس دهان (برفک)، عفونت قارچی در دهان یا گلو
- یائسگی، که ممکن است طعم را به دلیل تغییرات در سطح هورمون تغییر دهد.
- آسیب مغزی یا جراحی، که می تواند باعث ایجاد حس چشایی فانتوم شود.
- خشکی دهان (سندرم دهان خشک)، که درک چشایی را تغییر می دهد.
- کم آبی که منجر به خشکی دهان می شود و بر طعم آن تأثیر می گذارد.
- پرتودرمانی سر و گردن که می تواند به بافت های بزاقی آسیب برساند.
- مسمومیت با سرب که اغلب با یک خط آبی در امتداد لثه تشخیص داده می شود.
- اضطراب و استرس، که می تواند منجر به خشکی دهان و تغییر طعم چیزها شود.
- اختلالات عصبی (مرتبط با اعصاب) مانند صرع، مولتیپل اسکلروزیس، فلج بل، تومورهای مغزی و زوال عقل
- سندرم آجیل کاج، که می تواند باعث ایجاد طعم تلخ شود که ممکن است یک تا سه روز پس از خوردن آجیل کاج ایجاد شود.
چگونه طعم تلخ دهان را از بین ببریم؟
علت اصلی طعم تلخ هرچه که باشد، می توانید کارهایی برای کاهش و یا تسکین علائم خود انجام دهید. برخی از نکات عملی درمان خانگی عبارتند از:
- برای افزایش تولید بزاق آدامس بدون قند بجوید.
- سیگار را ترک کنید. علت اصلی طعم ترش هر چه باشد، سیگار کشیدن تنها اثرات آن را تشدید می کند.
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. معاینات منظم دندانپزشکی و استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال را فراموش نکنید.
- از غذاهای تند یا چرب که باعث رفلاکس اسید می شوند، اجتناب کنید. حتی اگر GERD دلیل طعم بد دهان شما نباشد، رفلکس اسید معده فقط علائم شما را بدتر می کند.
- دهان خود را با نصف قاشق چایخوری نمک به اضافه یک قاشق چایخوری جوش شیرین که به یک لیوان آب اضافه شده است بشویید که ممکن است به کاهش طعم تلخ کمک کند.
- مقدار زیادی آب بنوشید که می تواند دهان شما را هیدراته کرده و باعث ادرار شما شود. تکرر ادرار می تواند به دفع ناخالصی هایی که ممکن است به علائم شما کمک کند کمک کند. افزودن کمی آب لیمو به آب نیز ممکن است به کاهش طعم بد دهان شما کمک کند.
سخن آخر
Dysgeusia اصطلاح پزشکی برای تغییر در ادراک چشایی معمول است. اغلب این اختلال با احساس طعم تلخ یا ترش در دهان همراه است. بسیاری از عوامل می توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند، از جمله داروها، کمبودهای تغذیه ای، GERD، سایر شرایط بهداشتی که منجر به خشکی دهان می شود. درمان به علت آن بستگی دارد، اما می‌توانید با نوشیدن آب زیاد، رعایت بهداشت دهان و دندان و ترک سیگار در کوتاه مدت علائم را برطرف کنید.
تجربه طعم تلخ در دهان نسبتاً رایج است و نباید دلیلی فوری برای نگرانی باشد. بیشتر مزه های تلخ قابل درمان هستند و زمانی که پزشک علت را تشخیص می دهد، ممکن است فرد بتواند این علامت را مدیریت کند. پس از تشخیص علت و شروع درمان، جوانه های چشایی باید به حالت عادی برگردند و طعم تلخ در دهان از بین برود.
در برخی موارد، مصرف یک دوز در شب به جای روز ممکن است به کاهش طعم تلخ در دهان شما کمک کند. با این حال، اگر مربوط به دارویی باشد که برای مدت کوتاهی از آن استفاده می کنید، مانند آنتی بیوتیک، ممکن است لازم باشد تا زمانی که درمان کامل شود، طعم ناخوشایند آن را تحمل کنید. هرگز قبل از مشورت با پزشک خود مصرف دارو را قطع نکنید.
آخرین دیدگاه‌ها