اگزما

اگزمای پوستی که آن را با نام درماتیت آتوپیک نیز می شناسند یک مشکل شایع پوستی است که خودش را با خارش و التهاب پوست نشان می دهد. در این مقاله در مورد علائم و علت بروز بیماری اگزما صحبت نموده و شیوه های درمان آن را بازگو خواهیم کرد.

شیوع اگزما

این عارضه پوستی بیشتر در کودکان و افراد جوان، مثل صورت نوزادان بروز پیدا می کند. اما اگزما فقط مختص این قشر سنی نبوده و می تواند نوزادان، کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان را درگیر کند.

انواع اگزما

زمانی که افراد از اگزما صحبت می کنند منظورشان همان درماتیت آتوپیک است. این بیماری خودش را با خشکی، خارش پوست و قرمزی نشان می دهد. این نوع رایج ترین و مزمن ترین نوع اگزما است.

دیگر انواع اگزما شامل موارد زیر می شود:

درماتیت تماسی

درصورتی که فرد با محرک های خارجی تماس پیدا کند، دچار درماتیت تماسی خواهد شد. علائم این نوع درماتیت شامل خارش، سوزش و قرمزی می شود. البته مشکلات التهابی نیز برای فرد به وجود می آید که از میان برداشته شدن محرک، التهابات درمان خواهد شد.

درماتیت دیس هیدروتیک

این نوع از اگزما یا همان درماتیت، انگشتان، کف دست ها و بخش هایی از پا را درگیر می کند. درماتیت دیس هیدروتیک باعث ایجاد خارش و پوسته پوسته شدن پوست شده و ممکن است باعث ایجاد درد در فرد شوند. این نوع از اگزما بیشتر در خانم ها اتفاق می افتد.

درماتیت نومولار

این نوع از درماتیت در ماه های سرد سال مثل زمستان و پاییز باعث ایجاد قسمت های خشکی به شکل دایره در پوست می شوند. درماتیت نومولار بیشتر پاها را درگیر نموده و در مردان اتفاق می افتد.

درماتیت سبوریک

این نوع از اگزما بیشتر باعث خارش، قرمزی و پوسته ریزی به خصوص در کف سر، ابروها، بالای پلک ها، دو طرف بینی و پشت گوش ها خواهد شد.

علائم اگزما

یکی از علائم اصلی اگزما خارش بوده و در کنار آن فرد شاهد خشکی، التهاب، ناراحتی پوست و پوسته ریزی خواهد شد. این نوع علائم ممکن است به یکباره عود کرده و پس از مدتی بهبودی دوباره شدت بگیرند. اگزما ممکن است در هر قسمتی از بدن اتفاق افتاده و هرجایی از بدن فرد را درگیر کند. این قسمت ها معمولاً شامل دست ها، داخل آرنج، پشت زانو یا سر (به خصوص کف سر و گونه ها) می شود. این نوع بیماری پوستی واگیر دار نبوده و با بالا رفتن سن فرد از شدت آن کاسته خواهد شد.

دیگر علائم اگزما شامل موارد زیر می شود:

• خارش شدید
• پوسته ریزی و ضخیم شدن پوست
• تاول های قرمز و قهوه ای تیره بر روی پوست
• بر آمدگی های کوچکی که در صورت خارش آب از آن خارج شود.
• تاول های به رنگ زرد که می تواند نشانه ای از عفونت باشد.

دستکاری و خاراندن پوست مبتلا به اگزما باعث برانگیخته شدن بیشتر پوست و التهاب آن خواهد شد. همچنین در صورتی که فرد دچار عفونت شده باشد، می توان با درمان آنتی بیوتیکی آن را درمان کرد.

علت اگزما

علت اصلی بروز اگزما مشخص نیست. اما متخصصان پوست و مو بر این باورند که بیش فعالی سیستم ایمنی بدن در برابر محرک های خارجی باعث بروز این بیماری پوستی می شود.

گاهی اوقات اگزمای پوستی در نتیجه پاسخ غیر طبیعی بدن به پروتئین ها که بخشی از بدن هستند اتفاق می افتد. این در حالی است که به طور طبیعی، سیستم ایمنی بدن به پروتئین ها کاری نداشته و فقط به پروتئین های مهاجم مثل باکتری ها و ویروس ها حمله می کند.

متأسفانه در بیماری اگزما، سیستم ایمنی بدن قدرت تشخیص بین پروتئین های بدن و مهاجم را از دست داده و به پروتئین های خودی حمله می کند که منجر به بروز التهابات پوستی می شود.

زمانی اگزمای فرد عود می کند که پوست یک یا چند علائم اگزما را از خود نشان می دهد. محرک های شایع برای تشدید اگزما شامل موارد زیر می شود:

• مواد شیمیایی موجود در شوینده ها و خوشبو کننده ها که باعث خشکی پوست می شوند.
• موادی مثل پشم
• پارچه ها و الیاف مصنوعی
• عرق
• تب
• کاهش شدید رطوبت هوا
• استرس
• آلرژی های غذایی
• حیوانات
• عفونت های دستگاه تنفسی

عوامل خطر اگزما

بعضی از عوامل هستند که می توانند احتمال بروز اگزما را تا حد زیادی افزایش دهند. اگزما بیشتر در کودکان مبتلا به آسم یا تب یونجه یا بزرگسالانی که قبل از 30 سال دچار این بیماری ها می شوند، اتفاق می افتد. افرادی که در خانواده آن ها سابقه بروز اگزما وجود دارد نسبت به دیگران مستعد تر بوده و احتمال بروز اگزما در این افراد تا حد قابل توجهی بیشتر است.

تشخیص اگزما

آزمایش به خصوصی برای تشخیص اگزما وجود ندارد. اما پزشک در صورت آشنایی با علائم بیماری و مشاهده قبلی آن، به راحتی می تواند اگزمای فرد را تشخیص دهد. البته تست پوستی پچ (patch) یکی از روش هایی است که می توان با استفاده از آلرژن ها تحریک پذیری فرد را مورد ارزیابی قرار داد.

در حین این تست، آلرژن مورد نظر بر روی پچ قرار گرفته و روی پوست چسبانده می شود. اگر فرد نسبت به آلرژن مورد نظر حساسیت داشته باشد، پوست او دچار التهاب و تورم خواهد شد.

درمان اگزما

پزشک متخصص پوست با تشخیص صحیح نوع اگزما می تواند درمان مناسبی برای اگزمای پوستی فرد تجویز کند. گاهی اوقات برای درمان سریع تر پزشک ممکن است چندین درمان را با هم تجویز کند.

بعضی از گزینه های درمانی پیش رو برای اگزما شامل موارد زیر می شود:

درمان های دارویی

بعضی از آنتی هیستامین های بدون نیاز به نسخه می تواند علائمی مثل خارش را کاهش دهد. پس از مصرف آنتی هیستامین ها، هیستامین مسدود شده و واکنش حساسیت زایی محرک ها غیر ممکن خواهد شد.

نکته: دقت داشته باشید که بیشتر انتی هیستامین ها باعث ایجاد احساس خواب آلودگی در فرد می شوند. در نتیجه بهتر است زمانی از این داروها استفاده کنید که نیازی به هوشیاری نداشته باشید.

کرم های کورتیزون (استروئیدی) و پمادها نیز می تواند به کاهش خارش و پوسته ریزی کمک کند. البته در صورت استفاده طولانی مدت از این شیوه درمانی ممکن است دچار علائم زیر شوید:

• نازک شدن پوست
• التهاب
• تغییر رنگ پوست

استروئید های با قدرت اثر کم مثل هیدروکورتیزون ها را می توان بدون نسخه از داروخانه ها تهیه کرد. در صورتی که بدن فرد نسبت به چنین استروئیدهایی پاسخ نداد، می توان از استروئید هایی با قدرت اثر پذیری بالا که نیاز به تجویز پزشک دارند استفاده نمود. در اگزمای شدید، پزشک ممکن است داروهای کروتیکو استروئیدی خوراکی تجویز کند که البته مصرف این نوع داروها با عوارضی همچون پوکی استخوان همراه خواهد بود.

در صورت ابتلای فرد به عفونت نیز، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی را تجویز کند. گاهی اوقات نیز از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی برای کنترل بیش فعالی سیستم ایمنی استفاده می شود. این داروها از عود کردن اگزما جلوگیری نموده ولی ممکن است با عوارض جانبی مثل سرطان، عفونت، فشار خون بالا یا بیماری های کلیه  همراه باشد.

درمان های دیگر

نوردرمانی (فوتوتراپی)، اشعه فرابنفش یا لامپ های مهتابی درمان هایی است که می تواند برای جلوگیری از برانگیخته شدن مجدد اگزما مورد استفاده قرار گیرد.

درمان خانگی اگزما

بروز استرس می تواند علائم بیماری هایی مثل اگزما را تاحد قابل توجهی افزایش دهد. برای کاهش استرس در طول روز می توانید از تکنیک های زیر استفاده کنید:

• انجام تمرینات تنفسی
• تمرینات یوگا
• مدیتیشن
• گوش دادن به موزیک های آرامش بخش و ملایم
• اولویت قرار دادن خواب شبانه

کمپرس یخ نیز می تواند به کاهش علائمی مثل خارش پوستی فرد کمک کند. همچنین می توانید 15 تا 20 دقیقه محل مبتلا به اگزما را در داخل آب گرم قرار دهید.

درمان های جایگزین دیگری نیز وجود دارد که می تواند علائم اگزما را تا حد زیادی کاهش دهد. به علت بروز عوارض جانبی بهتر است پیش از استفاده از درمان های گیاهی یا ورزش، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.

درمان های خانگی رایج شامل موارد زیر می شود:

• چای سیاه، سبز و اولانگ
• روغن آفتاب گردان، نارگیل، گل پامچال و گل گاو زبان
• طب سوزنی
• آروما تراپی
• تکنیک های آرامش بخش مثل مدیتیشن، یوگا، استراحت دادن به عضلات و تصویر سازی

پیشگیری از اگزما 

تغییر در سبک زندگی و کاهش استرس ها در طول زندگی می تواند احتمال عود و بروز مجدد اگزما را تا حد زیادی کاهش دهد. بهتر است از محرک هایی مثل پارچه های زبر، صابون های قوی و نرم کننده ها دوری کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که هوای خشک و سرد می تواند یکی از عوامل بروز درماتیت پوستی باشد. افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک معمولاً دچار خارش پوستی می شوند که باید از خاراندن خودشان بپرهیزند زیرا این کار باعث آسیب رسیدن و افزایش علائم پوستی فرد می شود.

نتیجه گیری

عارضه پوستی اگزما بیشتر در کودکان و افراد جوان، مثل صورت نوزادان اتفاق می افتد. اما اگزما فقط مختص این قشر سنی نبوده و می تواند نوزادان، کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان را ممکن است درگیر کند. بروز اگزما دلیل کاملاً مشخصی نداشته و گاهی اوقات اگزمای پوستی در نتیجه پاسخ غیر طبیعی بدن به پروتئین ها که بخشی از بدن هستند اتفاق می افتد.

پزشک متخصص پوست با تشخیص صحیح نوع اگزما می تواند درمان مناسبی برای اگزمای پوستی فرد تجویز کند. فرد نیز برای جلوگیری از بروز مجدد علائم و بهبود یک سری تغییرات در سبک زندگی داشته و علاوه بر کنترل استرس از قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده اگزما دوری کند.