سرگیجه اصطلاحی است که برای توصیف طیف وسیعی از احساسات از قبیل احساس ضعف، سستی، ضعف یا ناپایداری به کار می رود. سرگیجه باعث ایجاد یک احساس اشتباه می شود که فرد احساس چرخش و حرکت در اطراف می کند. سرگیجه احساس سبکی، مبهم بودن یا عدم تعادل است. این عامل روی اندام های حسی، به ویژه چشم و گوش تأثیر می گذارد، بنابراین ممکن است گاهی اوقات باعث غش شود.
سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای از اختلالات مختلف است. این اختلال یکی از شایعترین دلایلی است که بزرگسالان به خاطر آن به پزشک مراجعه می کنند و حتی می تواند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. اما به ندرت خطرناک و جدی می باشد. درمان سرگیجه به علت و علائم آن بستگی دارد و معمولاً درمان موثر است، اما ممکن است مشکل عود کند و دوباره برگردد.
علت سرگیجه
2. اختلال گردش خون: در صورت عدم خون رسانی به مغز ممکن است فرد احساس سرگیجه، ضعف یا خستگی کند. برخی اختلالات گردش خونی که می تواند منجر به این احساس شوند، عبارتند از:
سایر دلایل سرگیجه:
- گرمای بیش از حد (هایپرترمی) و کمبود آب بدن
- دارو. داروهای مانند داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی، آرام بخش
- شرایط عصبی. برخی از اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و مولتیپل اسکلروز
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی). در این شرایط سرگیجه ممکن است با تعریق و اضطراب همراه باشد.
- اختلالات اضطرابی. حملات وحشت و ترس از ترک خانه یا قرار گرفتن در فضاهای بزرگ و باز (آگورفوبیا) از این اختلالات با سرگیجه همراه است.
- کاهش سطح آهن (کم خونی). که در این شرایط سرگیجه می تواند با سایر علائم مانند خستگی، ضعف و رنگ پریدگی همراه باشد.
- مسمومیت با مونوکسید کربن. با علائمی مانند سردرد، سرگیجه، ضعف، معده ناراحت، استفراغ، درد قفسه سینه و سردرگمی همراه است.
اگر با سرگیجه مزمن مواجه هستید یا علائم دیگری همراه با سرگیجه دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص و درمان دقیقی ارائه شود.
مطالعه بیشتر: شایع ترین علل سرگیجه و استفراغ
عوامل خطر سرگیجه
عواملی که ممکن است خطر سرگیجه را افزایش دهند، عبارتند از:
- سابقه بروز سرگیجه در گذشته که احتمال بازگشت و عود دوباره آن را بیشتر می کند.
- سن.سالمندان به علت شرایط پزشکی و مصرف دارو های زیاد بیشتر این حس را همراه با عدم تعادل تجربه می کنند.
در صورت لزوم همین الان با متخصص مغز و اعصاب در پزشکت مشورت کنید.
علائم سرگیجه
افرادی که دچار این حالت می شوند ممکن است آن را به صورت احساسات زیر توصیف کنند:
- احساس شناور بودن
- سبکی یا احساس ضعف
- از دست دادن حس تعادل
- حس کاذب حرکت یا چرخش
این احساسات ممکن است با راه رفتن، ایستادن یا حرکت دادن سر برانگیخته یا بدتر شود. این حالت ممکن است همراه با حالت تهوع و یا آنقدر ناگهانی یا شدید باشد که فرد سریعا مجبور است بنشیند و یا دراز بکشد. احتمال دارد این حالت چند ثانیه یا روز طول بکشد و حتی دوباره عود کند و برگردد.
به طور کلی، در صورت تجربه هرگونه سرگیجه مکرر، ناگهانی، شدید یا طولانی مدت و غیر قابل توضیح فرد باید به پزشک مراجعه کند. علاوه بر آن بروز تجربه همزمان با علائم زیر می تواند نشان دهنده فوریت پزشکی باشد که نیاز فوری مراجعه به پزشک دارد:
- غش
- تشنج
- دوبینی
- استفراغ مداوم
- اختلال در تنفس
- درد قفسه سینه
- اختلال در راه رفتن
- تغییر ناگهانی در شنوایی
- تهوع یا فلج بازوها یا پاها
- بی حسی یا ضعف صورت
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- سردرگمی یا اختلال در تکلم
- سرگیجه ناگهانی همراه با سردرد شدید
مطالعه بیشتر: علت سردرد و سرگیجه همزمان
تشخیص سرگیجه
پزشکان در بیشتر مواقع برای تشخیص و علت آن، تاریخچه و سابقه بیماری فرد را بررسی کرده و معاینات جسمی را انجام می دهند و ممکن است برای تشخیص و ارزیابی بیشتر دستور انجام اسکن MRI یا سی تی اسکن بدهند. حتی این امکان وجود دارد که فرد به تست شنوایی و تست تعادل نیاز داشته باشد، از جمله:
- پساتوگرافی
- تست حرکت سر
- تست حرکت چشم
- تست صندلی چرخشی
- در این تست پزشک هنگام ردیابی یک جسم متحرک، مسیر چشم بیمار را رصد و ارزیابی می کند.
- درصورت مشکوک شدن به سرگیجه خوش خیم پراکسیسمال، پزشک ممکن است آزمایش حرکت سر به نام مانور دیکس هالپایک را برای بررسی و تشخیص تجویز کند.
علاوه بر این، پزشک می تواند یک آزمایش خون برای بررسی عفونت و سایر آزمایش ها را برای ارزیابی سلامت قلب و عروق خون توصیه کند.
عوارض سرگیجه
سرگیجه می تواند خطر سقوط و آسیب دیدگی و احتمال تصادف را افزایش دهد. در صورت عدم درمان سرگیجه ناشی از بیماری ممکن است باعث بروز عواقب طولانی مدت در افراد شود.
مطالعه بیشتر: سرگیجه بعد از غذا
جهت ویزیت آنلاین با متخصص مغز و اعصاب روی لینک کلیک کنید.
درمان سرگیجه
سرگیجه اغلب بدون درمان برطرف می شود و معمولا بدن در طی دو هفته با آن سازگاری پیدا می کند. در صورت تمایل فرد به درمان، پزشک آن را بر اساس علت وضعیت و علائم پایه گذاری می کند و ممکن است شامل داروها و تمرینات تعادلی باشد. در صورتی که هیچ علت خاصی برای آن پیدا نشود همچنان ادامه داشته باشد، داروهای تجویزی و سایر روش های درمانی می توانند در تسکین علائم موثر باشند.
داروها
- داروهای پیشگیری از حملات میگرن
- قرص های ادرار آور در صورت ابتلا فرد به بیماری منیر همراه با رژیم غذایی کم نمک
- دارو های برای تسکین فوری سرگیجه همراه با حالت تهوع از جمله آنتی هیستامین ها و ضد آلرژیک ها
- داروهای ضد اضطراب مانند دیازپام (Valium) و الپرازولام (Xanax) که ممکن است باعث اعتیاد و خواب آلودگی شوند.
درمان
- روان درمانی. روان درمانی در کمک به افرادی که سرگیجه آن ها در اثر اختلالات اضطرابی ایجاد می شود، موثر است.
- تعادل درمانی. تعادل درمانی با استفاده از تمرینات خاصی برای بهبود سیستم تعادل بیمار انجام می گیرد و در مواردی انجام می شود که سرگیجه ناشی از شرایط گوش داخلی مانند نوریت وستیبولار باشد.
- تکنیک موقعیت سر. تکنیکی به نام جابجایی کانال (Epley) یا مانور معمولاً در تسکین نوع خوش خیم موقعیت پراکسیسمال موثر هستند. این تکنیک ها توسط پزشک، شنوایی سنج یا یک فیزیوتراپی انجام می شود و معمولاً بعد از یک یا دو روش درمانی موثر خواهند بود. بیمار باید قبل از انجام این عمل، در مورد مشکلات گردن یا کمر، شبکیه جدا شده یا رگ های خونی خود با پزشک مشورت کند.
جراحی یا سایر روش ها
- تزریق پزشک در برخی موارد ممکن است آنتی بیوتیک جنتامایسین را برای غیرفعال کردن عملکرد تعادل به گوش داخلی تزریق کند.
- برداشتن اندام حس گوش داخلی یا لابیرینتکتومی روشی است که بندرت مورد استفاده قرار می گیرد و در آن لابیرنت هشتی در گوش آسیب دیده غیرفعال می شود.
سبک زندگی و داروهای خانگی سرگیجه
برخی راهکار ها برای تسکین سرگیجه در منزل، عبارتند از:
- از حرکت یا تعویض موقعیت به طور ناگهانی خودداری کنید.
- در صورت لزوم از حرکت ناگهانی خودداری کنید و با یک عصا قدم بزنید.
- فعالیت هایی مانند یوگا و تای چی را انجام دهید که تعادل را بهبود می بخشند.
- همیشه هنگام قدم زدن از پله ها یا پایین رفتن از پله ها، از نرده ها استفاده کنید.
- از احتمال عدم تعادل خود آگاه باشید، که می تواند منجر به سقوط و آسیب جدی شود.
- اگر دچار سرگیجه مکرر و بدون هشدار می شوید از رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.
- روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از موقعیت های استرس زا خودداری کنید.
- به مقدار کافی مایعات بنوشید، رژیم غذایی سالم بخورید، به اندازه کافی بخوابید و از استرس خودداری کنید.
- برای جلوگیری از سرگیجه یک رژیم غذایی سالم و حاوی سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی بخورید.
- اگر سرگیجه به دلیل گرمای بیش از حد یا کمبود آب بدن ایجاد شده، در یک مکان خنک استراحت کنید و آب یا یک نوشیدنی بنوشید.
- از مصرف کافئین، الکل، نمک و دخانیات خودداری کنید. استفاده بیش از حد از این مواد می تواند علائم و نشانه های شما را بدتر کند.
- اگر گمان می کنید سرگیجه شما به دلیل دارویی ایجاد شده است، در مورد کاهش دوز یا جابجایی به داروی دیگر با پزشک خود مشورت کنید.
- هنگامی که احساس سرگیجه می کنید و استراحت کنید تا سرگیجه از بین برود، بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید.
- اگر سرگیجه با حالت تهوع همراه است، یک آنتی هیستامین بدون نسخه مانند مکلزین یا دیمن هیدرینات (درامامین) را امتحان کنید. اما در نظر داشته باشید که این داروها ممکن است باعث خواب آلودگی شود. آنتی هیستامین های بدون نسخه زیاد مؤثر نیستند.
مطالعه بیشتر: درمان خانگی سرگیجه
پیش آگهی سرگیجه
بیشتر موارد سرگیجه به محض اینکه علت اصلی درمان شود، به خودی خود برطرف می شوند. در موارد نادر، سرگیجه می تواند نشانه مشکل جدی سلامتی باشد. سرگیجه ممکن است هنگام ایجاد غش یا از بین رفتن تعادل منجر به عوارض شود. این مسئله به ویژه هنگامی که شخصی در حال رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین است، خطرناک است. اگر احساس می کنید دچار این حالت شده اید احتیاط کنید. اگر نگران شرایط خود هستید، با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
احتمالا پزشک عمومی قادر به تشخیص و درمان علت سرگیجه هستند و حتی ممکن است شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد. برای آمادگی بهتر هنگام مراجعه به پزشک سعی کنید علایمی را که تجربه کرده اید همراه با اتفاقات اخیر مانند افسردگی و یا اضطراب را یادداشت کرده و لیستی از تمام داروهای بدون نسخه، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید، بنویسید.
در این مورد برخی سوالات مهمی که می توانید از پزشک بپرسید ،عبارتند از:
- محتمل ترین علایم من چیست؟
- آیا باید محدودیت های خاصی را رعایت کنم؟
- چه آزمایش های تشخیصی را پیشنهاد می کنید؟
- آیا علائم من ممکن است بدون درمان از بین برود؟
- آیا علل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
- آیا مشکل من موقتی است و یا در طولانی مدت ادامه دارد؟
- چه گزینه های درمانی می توانند به تسکین علائم من کمک کنند؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری دارید که بتوانم از آن ها استفاده کنم؟
سوالات پزشک از بیمار
پزشک به احتمال زیاد سوالاتی راجع به وضعیت شما می پرسد، از جمله:
- آیا تعادل خود را از دست می دهید؟
- چه دارویی، ویتامین یا مکمل مصرف می کنید؟
- آیا همراه با آن بینایی شما دچار اختلال می شود؟
- آیا سرگیجه با حرکت دادن سرتان بدتر می شود؟
- آیا هنگام سرگیجه دچار ضعف یا حالت تهوع هم می شوید؟
- فکر می کنید چه مواقعی این حالت اتفاق میفتد و علت آن چیست؟
- آیا می توانید اولین باری که دچار سرگیجه شده اید را توصیف کنید؟
- آیا همراه با آن دچار زنگ و یا وزوز گوش یا مشکلات شنوایی شده اید؟
مطالعه بیشتر: مشکلات تعادل
آخرین دیدگاه‌ها