سردرد های هورمونی

عوامل بسیاری از جمله سابقه خانوادگی و سن در بروز سردرد برای زنان و مردان، نقش دارد. با این حال، زنان اغلب متوجه ارتباط بین سردرد و تغییرات هورمونی خودشان می شوند که اصولا به سردردهای هورمونی معروف هستند. هورمون های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری دارند و همچنین ممکن است وضعیت شیمیایی مربوط به سردرد در مغز را تحت تأثیر قرار دهند. ثابت بودن سطح استروژن ممکن است سردردها را بهبود بخشد، اما متغیر بودن سطح آن می تواند باعث شدیدتر شدن سردرد شود. سردرد می تواند در اثر بسیاری از عوامل از جمله ژنتیک و محرک های غذایی ایجاد شود.

در خانم ها، میزان نوسان هورمون عامل مهمی در بروز سردردهای مزمن و میگرن قاعدگی است. سطح هورمون در چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی تغییر می کند و همچنین تحت تأثیر قرص های ضدبارداری و روش های جایگزینی هورمون قرار می گیرد. انواع مختلفی از داروها و سایر روش های درمانی برای تسکین سردردها استفاده می شود. زنانی که سردرد هورمونی را تجربه می کنند، اغلب در دوران بارداری یا به محض یائسگی سردرد آن ها تسکین می یابند.

انواع سردرد های هورمونی

 انواع و دلایل مختلفی از سردرد وجود دارد، اما فقط دو مورد از آنها می تواند به چرخه قاعدگی مرتبط باشد.

سردردهای تنشی

این یک نوع سردرد بسیار رایج است که اغلب در هر دو طرف سر احساس می شوند. برخی از زنان در طول دوره قاعدگی خود سردردهایی مشابه با نوع تنشی را تجربه می کنند.

میگرن

 میگرن نوعی اختلال با سردردهای مشخص است که می تواند ناتوان کننده باشد. سردردهای میگرنی معمولاً بسیار شدید هستند و در یک طرف سر احساس می شوند. میگرن می تواند عوارض جانبی دیگری مانند احساس تهوع، استفراغ، وخیم تر شدن فعالیت طبیعی و حساسیت به نور یا صدا داشته باشد. برخی از افرادی که به بیماری میگرن مبتلا هستند ممکن است علائم اورا مانند علائم بینایی یا حسی را تجربه کنند که قبل یا در حین حمله رخ می دهد و این می تواند نشانه از بروز سردرد میگرنی باشد. احتمالاً زنان سه برابر بیشتر از مردان حداقل یک میگرن را در طول سال تجربه می کنند، که محققان فکر می کنند به دلیل تأثیر هورمون های مرتبط با چرخه قاعدگی، به ویژه استروژن است. تصور می شود میگرن قاعدگی در اثر افت هورمون ها قبل از شروع دوره ایجاد می شود.

درصد کمی از زنان در شروع دوره خود سردرد میگرنی را تجربه می کنند. این میگرن اغلب طولانی تر است و نسبت به میگرن که در مواقع دیگر اتفاق میفتد حالت تهوع بیشتری دارد و معمولا با علائم اورا همراه نیست. میگرن که فقط با شروع دوره قاعدگی ایجاد می شود به میگرن خالص قاعدگی معروف است.

علت سردرد های هورمونی

بروز سردردها به ویژه سردردهای میگرنی با هورمون زنانه استروژن مرتبط است. استروژن مواد شیمیایی موجود در مغز را کنترل می کند که بر احساس درد تأثیر می گذارد. افت سطح استروژن می تواند باعث سردرد شود.

 سطح هورمون به دلایل مختلف تغییر می کند، از جمله:

چرخه قاعدگی. سطح استروژن و پروژسترون قبل از قاعدگی به پایین ترین سطح خود می رسد.

بارداری. میزان استروژن در دوران بارداری افزایش می یابد، بر همین اساس در بسیاری از خانم ها، سردردهای هورمونی در دوران بارداری از بین می روند. با این حال، برخی از خانم ها اولین میگرن خود را در دوران بارداری اولیه تجربه می کنند که پس از سه ماهه اول تسکین می یابند. سطح استروژن پس از زایمان، به سرعت کاهش می یابد.

 یائسگی. نوسان سطح هورمون در perimenopause (سال های منتهی به یائسگی) باعث سردرد های بیشتری در خانم ها می شود. تقریباً دو سوم زنانی که میگرن را تجربه می کنند می گویند با رسیدن به یائسگی علائم آنها بهبود می یابد. اما در برخی از زنان در این دوران میگرن بدتر می شود که ممکن است به دلیل استفاده از روش های جایگزینی هورمون باشد.

قرص های ضدبارداری و جایگزینی هورمون درمانی. قرص های ضد بارداری و جایگزینی هورمون درمانی می توانند باعث بالا رفتن سطح هورمون شوند. زنانی که میگرن آن ها در نتیجه تغییرات هورمونی در هنگام مصرف قرص به وجود می آیند، معمولاً در هفته آخر چرخه قاعدگی، دچار میگرن می شوند.

سایر عوامل مؤثر

تصور می شود ژنتیک در میگرن مزمن نقش دارد. علاوه بر آن، ترکیبی از عوامل می توانند در بروز آن نقش داشته باشند، مانند:

• استرس
• محصولات سویا
• مصرف زیاد کافئین
• تغییرات شدید آب و هوا
• حذف وعده های غذایی
• شیرین کننده های مصنوعی
• خوابیدن خیلی زیاد یا خیلی کم
• چراغ های شدید، صداها یا بوها
• مشروبات الکلی، به ویژه شراب قرمز
• گوشت فرآوری شده، سوسیس ها و ماهی دودی
• مونو سدیم گلوتامات (MSG)، تقویت کننده طعم دهنده

علائم سردرد های هورمونی

علامت اصلی سردرد هورمونی، سردرد یا میگرن است. علاوه بر آن بسیاری از خانم ها علائم دیگری را تجربه می کنند که می تواند به پزشکان در تشخیص سردرد هورمونی کمک کند. میگرن دردی است که از یک طرف سر شروع می شود. همچنین ممکن است باعث حساسیت به نور و حالت تهوع یا استفراغ شود.

علائم دیگر سردردهای هورمونی، عبارتند از:

• آکنه
• یبوست
• خستگی
• درد مفاصل
• کاهش ادرار
• از دست دادن اشتها
• هوس مصرف الکل، نمک یا شکلات

سردرد های بارداری یا شیردهی

سطح استروژن در اوایل بارداری به سرعت بالا می رود و در کل حاملگی بالا باقی می ماند. میگرن اغلب در دوران بارداری بهبود می یابد یا حتی از بین می رود. با این حال، سردردهای تنشی معمولاً بهبود نمی یابند، زیرا تحت تأثیر تغییرات هورمونی قرار نمی گیرند. بسیاری از داروهای سردرد ممکن است اثرات مضر یا ناشناخته بر روی کودک در حال رشد داشته باشد. افسردگی پس از زایمان، کاهش ناگهانی سطح استروژن همراه با استرس، عادات غذایی نامنظم و کمبود خواب ممکن است باعث سردرد مجدد شود.

زنانی که قصد باردار شدن دارند و یا فکر می کنند که ممکن است باردار باشند یا خانم های شیرده، بهتر است در مورد دارو های دوران بارداری و دارو در شیردهی با پزشک مشورت کنند. برخی از داروهای سردرد ممکن است به رشد کودک آسیب برساند. اگرچه زنان باید در مورد داروهای که برای سردرد می خورند در هنگام شیردهی احتیاط کنند، اما احتمالاً پزشک می تواند در تعیین نوع دارو در شیردهی به آن ها کمک کرده و دارو های دیگری را پیشنهاد کند.

سردرد یائسگی

برای برخی از زنان، میگرن به محض پایان دوره قاعدگی و شروع یائسگی بهبود می یابد، اما سردردهای تنشی اغلب در این دوره بدتر می شوند. زنانی که سردردهای آن ها بعد از یائسگی ادامه پیدا می کنند، به احتمال زیاد باید به مصرف داروهای خود ادامه دهند و از سایر روش های درمانی نیز استفاده کنند.

پیشگیری از بارداری برای مبتلایان به میگرن

سردردها، گاه عارضه روش های هورمونی ضد بارداری هستند به طوری که مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی میگرن را تحت تأثیر قرار داده و تا 24٪ سردرد را در مبتلایان افزایش می دهد. سردردهای استروژن نوعی از سردردهایی است که افراد هنگام مصرف قرص های ضدبارداری تجربه می کنند. این نوع سردرد معمولاً طی 3 روز از بین می رود، اما در چرخه بعدی برمی گردد. بسته به سن و سایر عوامل خطر، ممکن است استفاده از برخی راه های پیشگیری از بارداری از سایر روش ها بی خطر باشند. به افرادی که میگرن مبتلا به اورا هستند توصیه نمی شود از داروهای ضد بارداری هورمونی ترکیبی (مانند قرص، حلقه یا لکه) استفاده کنند، چون ابتلا به میگرن با اورا یک عامل خطر برای تجربه سکته مغزی است.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده (CDC) توصیه می کنند افرادی که میگرن مزمن دارند از اشکال خاص پیشگیری از بارداری بی خطر استفاده کنند، از جمله:

• ایمپلنت
• قرص های پروژسترون
• هر نوع پیشگیری از بارداری اضطراری
• دستگاه داخل رحمی (IUD) هورمونی یا مسی

افرادی که میگرن بدون اورا تجربه می کنند، می توانند از قرص های ضد بارداری هورمونی نیز استفاده کنند. اما ممکن است به افرادی که سایر عوامل خطر سکته مغزی مانند سن زیاد دارند یا سیگاری هستند توصیه شود که از کنترل هورمونی ترکیبی استفاده نکنند. افرادی که سردرد غیر میگرنی دارند، هیچ محدودیتی در کنترل هورمونی هنگام تولد ندارند.

عوارض سردرد های هورمونی

 به طور کلی میگرن می تواند با بروز برخی عوارض مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب همراه باشد. خانم هایی که سردردهای مکرر هورمونی دارند یا میگرن قاعدگی نیز دارند ممکن است در معرض بروز این عوارض قرار بگیرند. داروهای ضد بارداری خوراکی و استروژن برای بسیاری از زنان بی خطر است، اما در برخی موارد ممکن است با خطر سکته مغزی و لخته شدن خون همراه باشد. زنان با فشار خون بالا یا سابقه خانوادگی سکته مغزی به ویژه در معرض خطر هستند.

در صورت بروز سردرد ناگهانی، شدید و علائم زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:

• راش
• سرگیجه
• تنگی نفس
• گرفتگی گردن
• علائم شدید دیگر

تغییر سبک و درمان خانگی سردرد های هورمونی

 هرچه زودتر درمان سردرد خود را شروع کنید، احتمال تسکین آن بیشتر خواهد بود.

برای تسکین سردرد های هورمونی، می توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• محلی را که احساس درد می کنید، ماساژ دهید.
• برای پیشگیری از کم آبی بدن، مقدار زیاد آب بنوشید.
• از قرار گرفتن در هوای شدید خودداری کنید. تغییرات آب و هوایی، گرما و سرما می توانند منجر به میگرن و سردرد شود.. در مورد گرمای شدید و قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد احتیاط کنید، زیرا خستگی و کم آبی باعث سردرد نیز می شود.
• فضایی تاریک و ساکت پیدا کنید. برای افرادی که سردرد میگرنی را تجربه می کنند، نور و صدا می تواند علائم میگرنی را تشدید کند. در یک اتاق تاریک و ساکت دراز بکشید.
• سطح استرس خود را کاهش دهید. استرس می تواند منجر به بروز میگرن و سردرد شود. به همین دلیل، تکنیک های مدیریت استرس را یاد بگیرد و سطح استرس خود را با این تکنیک ها کاهش دهید.
• خواب کافی داشته باشید. از آنجا که خستگی و اختلالات خواب با میگرن و بروز سردرد ارتباط دارد زنان مبتلا به سردرد های هورمونی بهتر است سعی کنند که خواب کافی داشته باشند. زنانی که معمولاً صبح ها بعد از بیدار شدن از خواب دچار سردرد می شود، برای بررسی آپنه خواب به پزشک مراجعه کنند.

درمان سردرد در دوران قاعدگی

کاهش سطح استروژن درست قبل از پریود ممکن است منجر به بروز سردرد در زنان شود. بسیاری از زنان مبتلا به میگرن قبل از یا در دوران قاعدگی سردرد گزارش می دهند. میگرن مربوط به قاعدگی ممکن است از چند طریق درمان شود. درمان های اثبات شده برای میگرن اغلب برای درمان میگرن قاعدگی مؤثر است.

آنها شامل موارد زیر هستند:

• طب سوزنی. طب سوزنی می تواند سردرد را بهبود بخشد.
• تمرینات آرامش. برای کاهش و مدیریت استرس، تمرینات آرامشی را امتحان کنید.
• تسکین دهنده درد بدون نسخه. این داروها ممکن است بلافاصله پس از شروع سردرد، درد را تسکین دهند.
• بیوفیدبک. بیوفیدبک ممکن است با کمک به شما در نظارت بر نحوه واکنش بدن به استرس، سردردهای هورمونی را بهبود بخشد.
• استفاده از یخ. یک پارچه سرد یا یک بسته یخ را روی ناحیه دردناک روی سر یا گردن خود نگه دارید. بسته یخ را در یک حوله بپیچانید تا از پوست خود محافظت کنید.

 دارو درمانی سردردهای هورمونی

برخی از داروها بر درمان حاد سردرد تمرکز می کنند و اصولا پس از شروع سردرد یا حمله میگرنی مصرف می شوند، این داروها، عبارتند از:

• منیزیم. شواهد نشان می دهد که منیزیم می تواند درد میگرن را تسکین دهد.
• تریپتانس. این دارو برای معالجه هر دو میگرن حاد قاعدگی و همچنین میگرن بی ارتباط با چرخه قاعدگی مورد استفاده قرار می گیرد و داروهای خاص میگرنی هستند که می توانند شدت حمله میگرن را کاهش دهند.
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs ). نوعی از مسکن ها و داروهای ضد التهابی هستند که بسیاری از آنها بدون نسخه در دسترس می باشند. ایبوپروفن و کتوپروفن نسبت به دارونما در تأثیر سردردهای تنشی تاثیر بیشتری دارند. استامینوفن (پاراستامول)، باعث تسکین درد مشابه می شود.

برای زنانی که دوره های منظم قاعدگی دارند، پزشک می تواند دارو تجویز کند. مصرف این دارو ها چند روز قبل از دوره قاعدگی شروع می شود و تا دو هفته ادامه می یابد. در زنانی که در طول چرخه ماهانه خود چندین سردرد ناتوان کننده را تجربه می کنند، پزشک مصرف دارو های NSAID را تجویز می کند. در زنانی که در طول چرخه قاعدگی میگرن دارند و یا دوره های نامنظمی را تجربه می کنند، پزشک ممکن است مصرف روزانه دارو را توصیه کند. داروهای روزانه ممکن است شامل مسدود کننده های بتا، ضد تشنج، مسدود کننده کانال کلسیم، ضد افسردگی یا منیزیم باشد. علاوه بر آن پزشک برای جلوگیری از بروز سردرد، به ویژه در صورتی که سایر داروها مؤثر نباشند، تزریق ماهانه یک پپتید را می تواند تجویز کند. البته پزشکان برای تجویز دارو، سایر شرایط و وضعیت پزشکی بیمار را در نظر می گیرند.

هورمون درمانی

اگر استفاده از دارو تاثیری بر روند تسکین سردرد نداشته باشد، پزشک ممکن است هورمون درمانی را تجویز کند. از قرص های ضد بارداری معمولاً برای کاهش سردردهای هورمونی استفاده می شود. پزشکان به طور معمول مصرف دارو را به مدت سه تا شش ماه توصیه می کنند.