گلودرد (فارنژیت) درد، خراشیدن یا سوزش گلو است که اغلب هنگام بلعیدن بدتر می شود. شایع ترین علت گلودرد یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا است. گلو درد ناشی از ویروس به خودی خود برطرف می شود. گلو استرپ (عفونت استرپتوکوکی) که کمتر بروز می کند از باکتری ناشی می شود و برای جلوگیری از عوارض نیاز به درمان با آنتی بیوتیک ها دارد. سایر دلایل کمتر شایع گلو درد ممکن است نیاز به درمان پیچیده تری داشته باشند.
علت گلودرد
ویروس هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می شوند، اکثرا در بروز فارنژیت تاثیر زیادی دارند. در اغلب موارد، عفونت های باکتریایی هم می توانند باعث گلودرد شوند.
عفونت های ویروسی
بیماری های ویروسی که باعث گلو درد می شوند، عبارتند از:
- سرخک
- آنفولانزا
- آبله مرغان
- مونونوکلئوز
- سرماخوردگی
- کروپ (یک بیماری شایع در دوران کودکی است که با یک سرفه خشن تشخیص داده می شود).
عفونت های باکتریایی
تعدادی از عفونت های باکتریایی می توانند باعث گلودرد شوند. شایع ترین آن ها استرپتوکوک پیوژنز است که باعث گلودرد می شود.
علل دیگر
سایر علت های گلودرد شامل موارد زیر است:
- فشار عضلانی. فریاد زدن، بلند صحبت کردن یا صحبت کردن طولانی مدت و بدون وقفه، ماهیچه های گلو را تحت فشار قرار می دهد.
- بیماری ریفلاکس معده (GERD). نوعی اختلال دستگاه گوارش است که علائم دیگر آن ممکن است شامل سوزش سر دل، کوفتگی و احساس یک توده در گلو باشد.
- خشکی هوای. خشک داخلی می تواند گلو را خشن و ملتهب کند. همچنین تنفس از طریق دهان (غالباً به دلیل احتقان مزمن بینی) ممکن است باعث خشکی و گلودرد شود.
- آلرژی. حساسیت به شوره سر، قالب، گرد و غبار و گرده گیاهان می تواند باعث گلودرد شود. این مشکل ممکن است با ترشحات بینی که می تواند گلو را تحریک و ملتهب کند، بدتر شود.
- تحریک کننده ها. آلودگی هوا در فضای باز و آلودگی داخل خانه مانند دود تنباکو یا مواد شیمیایی می تواند باعث گلودرد مزمن شود. جویدن تنباکو، نوشیدن الکل و خوردن غذاهای تند نیز می تواند گلو را تحریک کنند.
- تومورها. تومورهای سرطانی گلو، زبان یا جعبه صوتی (حنجره) می تواند باعث گلودرد شود. سایر علائم مرتبط به این تومور ها شامل خشکی، مشکل در بلع، تنفس پر سر و صدا، توده در گردن و خون در بزاق یا خلط می باشد.
- عفونت HIV. گلو درد و سایر علائم شبه آنفلوانزا گاهی اوقات بعد از ابتلا به HIV ظاهر می شود. همچنین، مبتلایان به HIV ممکن است به دلیل عفونت قارچی به نام برفک دهانی یا به دلیل عفونت ویروسی به نام سیتومگگالوویروس (CMV) دچار گلودرد مزمن شود که در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف می تواند جدی باشد.
به ندرت، آبسه در گلو یا اپیگلوتیت منجر به بروز گلودرد می شوند. هر دو این بیماری ها می توانند راه های هوایی را مسدود و یک مشکل پزشکی ایجاد کنند.
عوامل خطر گلودرد
اگرچه گلودرد می تواند در هر کسی ایجاد شود، اما برخی عوامل خطر بروز آن را افزایش می دهند، از جمله:
- عفونت مزمن یا مکرر سینوس. ترشحات بینی می تواند گلو را تحریک کند یا عفونت را انتشار دهد.
- سن. گلو استرپ، شایع ترین عفونت باکتریایی مرتبط با گلو درد است که در کودکان و نوجوانان (3 تا 15 ساله) بیشتر دیده می شود.
- آلرژی. آلرژی های فصلی یا واکنش های حساسیتی مداوم به گرد و غبار، قالب ها یا حیوانات اهلی و حیوان خانگی باعث ایجاد گلو درد می شوند.
- قرار گرفتن در معرض مواد محرک شیمیایی. ذرات موجود در هوا از سوختن سوخت های فسیلی و مواد شیمیایی رایج خانگی می توانند باعث تحریک گلو شوند.
- تجمع عفونت. عفونت های ویروسی و باکتریایی در هر مکانی که افراد جمع می شوند، چه در مراکز مراقبت از کودک، چه در کلاس ها، در مطب ها یا در هواپیما، به راحتی انتشار می یابند.
- قرار گرفتن در معرض دود تنباکو. سیگار کشیدن و دود دست دوم می تواند گلو را تحریک کند. استفاده از محصولات دخانی نیز خطر ابتلا به سرطان دهان، گلو و جعبه صدا را افزایش می دهد.
- سیستم ایمنی ضعیف. خطر ابتلا به انواع عفونت در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر است. علل شایع کاهش سیستم ایمنی بدن HIV، دیابت، درمان با استروئیدها یا عوارض شیمی درمانی، استرس، خستگی و رژیم غذایی ضعیف است.
علائم گلودرد
علائم گلودرد بسته به علت می تواند متفاوت و شامل موارد زیر باشد:
- اختلال در بلع
- صدایی خشن
- غدد متورم در گردن یا فک
- التهاب یا قرمزی در لوزه ها
- درد یا احساس خراش در گلو
- تکه های سفید یا چرک روی لوزه ها
- دردی که با بلع یا صحبت کردن بدتر می شود.
عفونت های ناشی از فارنژیت ممکن است منجر به علائم و نشانه های دیگری از سایر بیماری ها باشند، از جمله:
- تب
- سرفه
- عطسه
- سردرد
- بدن درد
- آبریزش بینی
- حالت تهوع یا استفراغ
زمان ضرورت مراجعه به پزشک در گلودرد
انجمن اطفال آمریکا به والدین توصیه می کند، در شرایطی که گلو درد کودک با خوردن اولین نوشیدنی در صبح از بین نرفت، به پزشک مراجعه شود. علاوه بر آن در شرایطی که علائم کودک با اختلال در تنفس و بلع همراه باشد نیاز به مراجعه به پزشک دارد. بر همین اساس انجمن حلق و بینی آمریکا به بزرگسالان توصیه می کند در شرایط بروز گلو درد همراه با علائم زیر به دنبال درمان و مراجعه به پزشک باشند:
- درد گوش
- درد مفاصل
- اختلال در بلع
- اختلال در تنفس
- توده ای در گردن
- خون در بزاق یا خلط
- تورم در گردن یا صورت
- مشکل در باز کردن دهان
- کهیر و یا ضایعات پوستی
- خشکی گلو بیش از دو هفته
- تب بالاتر از 38.3 درجه سانتی گراد
- گلودرد شدید است که بیش از یک هفته طول بکشد.
تشخیص گلودرد
در هنگام تشخیص بیماری و علت آن، پزشک معاینه بدنی را طبق مراحل احتمالی زیر انجام می دهد:
- بررسی گلو و احتمالاً گوش ها و مجرای بینی با استفاده از چراغ قوه
- لمس و معاینه گردن برای بررسی غدد تورم (غدد لنفاوی)
- بررسی میزان تنفس با استفاده از گوشی پزشکی
در بسیاری از موارد، پزشکان از آزمایش ساده ای برای تشخیص باکتری های استرپتوکوکی استفاده می کنند. پزشک برای نمونه برداری از ترشحات، یک سواپ استریل را روی قسمت پشت گلو مالش می دهد و نمونه را تهیه و برای بررسی به آزمایشگاه می فرستد. بسیاری از کلینیک ها به آزمایشگاه مجهز هستند که می تواند در طی چند دقیقه نتیجه آزمایش سریع آنتی ژن را مشخص کنند. اگرچه، آزمایش سریع آنتی ژن می تواند باکتری های استرپ را به سرعت تشخیص دهد ولی زیاد هم دقیق نیست و در موارد ضروری پزشک می تواند آزمایشات دیگری را تجویز کند. در بعضی موارد، پزشکان می تواند از یک آزمایش مولکولی برای شناسایی باکتری های استرپتوکوکی استفاده کنند.
درمان گلودرد
گلو درد ناشی از عفونت ویروسی معمولاً پنج تا هفت روز طول می کشد و نیازی به درمان پزشکی ندارد. بسیاری از افراد برای کاهش درد و تب، به داروهای تسکین دهنده خفیف مثل استامینوفن روی می آورند. برای تسکین علائم در کودکان می توانید با مشورت پزشک از داروهای بدون نسخه ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید؛ اما باید توجه داشته باشید هرگز به کودکان یا نوجوانان آسپرین ندهید زیرا مصرف آسپرین در ریه در آن ها می تواند منجر به التهاب کبد و مغز و بروز سندرم ریه شود.
درمان عفونت های باکتریایی
اگر فارنژیت شما یا فرزند تان ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک یا متخصص کودکان آنتی بیوتیک تجویز می کنند. بیمار باید حتی بعد از تسکین علائم حتما تمام دوره های آنتی بیوتیک را طبق تجویز پزشک ادامه دهند. عدم مصرف درست دارو می تواند منجر به وخیم شدن عفونت یا انتشار آن در قسمت های دیگر بدن شود. عدم تکمیل دوره کامل آنتی بیوتیک ها برای درمان گلو استرپت می تواند خطر ابتلا به تب روماتیسمی یا التهاب جدی کلیه را در کودک افزایش دهد. در صورت فراموش کردن دوز با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. در مواردی که گلو درد ناشی زا عوامل غیر از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، پزشک می تواند بسته به شرایط بیمار، درمان های بیشتری را ارائه دهد. پزشکان معمولاً دوره ای از آنتی بیوتیک ها را که حدود 10 روز طول می کشد، تجویز می کنند.
سبک زندگی و داروهای خانگی گلودرد
صرف نظر از علت بیماری، رعایت برخی از راهکارها می توانند در تسکین علائم فارنژیت موثر باشند. بر همین اساس بیمار باید:
- استراحت کافی داشته باشد.
- شیرینی یا آب نبات سخت سفت بخورند. شیرینی و آب نبات ممکن است گلو درد را تسکین دهد، اما آنها را به دلیل خطر خفگی به کودکان 4 و بالاتر نباید داد.
- از قرار گرفتن در معرض محرک ها خودداری شود. بیماران بهتر است از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و عوامل محرک که می تواند گلو را تحریک کند، خودداری کنند.
- هوا منزل خود را مرطوب کنند. برای از بین بردن خشکی هوا که ممکن است باعث تحریک بیشتر گلو درد شود می تواند از مرطوب کننده هوا استفاده کرد البته بیماران باید به طور مرتب مرطوب کننده را تمیز کنند.
- مایعات زیادی بنوشد. مصرف مایعات گلو را مرطوب نگه می دارد و از کمبود آب بدن جلوگیری می کنند. همچنین مصرف مایعات گرم مانند آبگوشت، چای بدون کافئین یا آب گرم همراه با عسل می توانند درد گلو را تسکین دهد؛ اما بیماران باید از مصرف کافئین و الکل که می تواند منجر به کم آبی شود، خودداری کنند.
- آب نمک غرغره کنند. غرغره با آب نمک به میزان 1/4 تا 1/2 قاشق چایخوری نمک سفره در 120 تا 240 میلی لیتر آب گرم می تواند به تسکین گلو درد کمک کند. کودکان بزرگتر از 6 سال و بزرگسالان می توانند محلول را غرغره کرده و سپس آن را تف کنند.
طب جایگزین
اگرچه تعدادی از درمان های جایگزین معمولاً برای تسکین گلودرد مورد استفاده قرار می گیرند، اما شواهد در مورد عملکرد آن محدود است. بیماران برای درمان عفونت باکتریایی، حتما به مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارند و نباید فقط به درمان های جایگزین اعتماد کنند. علاوه برآن، بهتر است قبل از استفاده از هرگونه داروی گیاهی، با پزشک مشورت شود، زیرا برخی از دارو های گیاهی می توانند با داروهای تجربی تداخل ایجاد کنند و حتی مصرف آن ها ممکن است برای کودکان، زنان باردار و شیرده و افراد با شرایط بهداشتی خاصی مناسب نباشد.
محصولات گیاهی یا جایگزین برای گلودرد اغلب به صورت چای، اسپری یا شرربت بسته بندی می شوند. داروهای جایگزین رایج برای درد گلو، عبارتند از:
- نارون لغزنده
- ریشه شیرین بیان
- ریشه Marshmallow
پیشگیری گلودرد
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به گلودرد، دور شدن از عوامل بیماری زا و رعایت بهداشت مناسب است. برای رعایت بهداشت مناسب می توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
- از تماس نزدیک با افرادی که مریض هستند خودداری کنید.
- از به اشتراک گذاشتن غذا، لیوان یا وسایل شخصی خود با دیگران خودداری کنید.
- قبل از غذا و بعد از عطسه یا سرفه بخصوص بعد از استفاده از توالت دستان خود را به طور کامل بشویید.
- از ضد عفونی کننده های دست مبنی بر الکل به عنوان جایگزینی برای شستن دست ها در هنگام دسترسی به صابون و آب استفاده نکنید.
- به طور مرتب تلفن، Remote TV و صفحه کلید رایانه را با ضد عفونی کننده تمیز کنید. هنگام مسافرت، در اتاق اتاق خود، تلفن ها و کنترل ها را تمیز کنید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
پزشک ممکن است برای درمان بهتر، شما را به متخصص گوش، حلق و بینی یا متخصص آلرژی ارجاع دهد.
برای آمادگی بیشتر در هنگام مراجعه به پزشک بهتر است لیستی از علائم و اطلاعات شخصی اصلی، سابقه پزشکی و لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید، بنویسید.
در مورد گلودرد، برخی از سؤالات که باید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
- چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- چه آزمایشات تشخیصی لازم است؟
- چگونه می توانم از خودم مراقبت کنم؟
- چه عاملی باعث ایجاد علائم من می شود؟
- چه مدت بیماری من مسری خواهد بود؟ چه زمانی می توانم به محیط کار خود برگردم؟
احتمالاً پزشک سوالاتی را در مورد بیماری شما می پرسد، از جمله:
- آیا تب دارید؟
- آیا در تنفس مشکل دارید؟
- آیا علائمی غیر از گلودرد هم دارید؟
- آیا شخص دیگری در خانه شما بیمار بوده است؟
- چه چیزی باعث بهتر و یا بدتر شدن بیماری شما می شود؟
- آیا سیگار می کشید؟ آیا شما یا فرزندتان مرتباً در معرض دود دست دوم قرار دارید؟
آخرین دیدگاه‌ها