درد و صدمات زانو یکی از آسیب های بسیار شایع در سراسر جهان است که بیشتر افراد فعال و ورزشکاران را درگیر می کند. عقب زدگی زانو (Hyperextended knee) در حقیقت نوعی آسیب دیدگی زانو است که در نتیجه خم شدن بیش از حد زانو به سمت عقب اتفاق میفتد. غالباً این آسیب دیدگی دردناک بوده و قابل درمان است. عقب زدگی زانو معمولاً زمانی اتفاق میفتد که بیشترین فشار به زانو وارد می شود. به عنوان مثال به زمین نشستن بعد از پریدن یا توقف ناگهانی بعد از دویدن از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز عارضه عقب زدگی زانو در فرد شود. با توجه به ذات این نوع آسیب دیدگی، ورزشکاران بیش از دیگران در معرض این عارضه قرار خواهند داشت. بعد از بروز این آسیب دیدگی فرد ممکن است دچار تورم، درد متوسط تا شدید و آسیب دیدگی بافت نرم اطراف زانو شود.
علت عقب زدگی زانو
زمانی که فشار یا وزن زیاد بر روی زانو وارد شود، ممکن است محدوده حرکتی زانو تغییر کرده و زانو به سمت عقب حرکت کند. این حالت معمولاً با درد، تورم و پارگی یا کشیدگی MCL، LCL، ACL یا PCL همراه خواهد بود.
علل شایع بروز عقب زدگی زانو معمولاً شامل موارد زیر می شود:
- وارد شدن فشار بر روی استخوان ران یا پاتلا (Patella)، بر روی استخوان تیبیا و فشار بیش از حد بر روی یک یا چند رباط در داخل مفصل زانو می تواند باعث بروز عقب زدگی زانو در فرد شود. به عنوان مثال این عارضه ممکن است در نتیجه توقف یکباره یک بسکتبالیست در هنگام دویدن و انداختن تمام وزن بر روی یکی از پاها به وجود بیاید.
- وارد شدن ضربه غیر منتظره به بخش جلویی زانو، باعث حرکت زانو به سمت عقب شود. این عقب رفتن ناگهانی ممکن است باعث پارگی یا کشیدگی ACL پا و بروز عارضه عقب زدگی زانو در فرد شود. به عنوان مثال هنگامی که بازیکن فوتبالیستی تکل می شود و ضربه بخش جلویی زانوی وی وارد می شود، احتمال بروز عقب زدگی زانو وجود خواهد داشت.
عوامل خطر عقب زدگی زانو
افراد فعال در رشته های ورزشی مثل ژیمناستیک، اسکیت و دیگر ورزشکاران بیش از دیگران در معرض ابتلا به این عارضه قرار خواهند داشت. علاوه بر این احتمال بروز این عارضه در افراد مسن که در احتمال افتادن آن ها زیاد است نیز بیشتر از دیگران خواهد بود. موارد خطر دیگری که احتمال بروز اختلال را افزایش می دهد نیز شامل ضعیف بودن عضلات چهارسر ران یا همان عضلات قرار گرفته در قسمت بالایی پا می شود.
علائم عقب زدگی زانو
- معمولاً تشخیص این عارضه کار بسیار ساده ای خواهد بود.
- فرد مبتلا به این عارضه خود متوجه عقب رفتن بیش از حد زانوی خود شده و متوجه می شود که دیگر با ران پای او در یک راستا قرار ندارد.
بعد از بروز اختلال معمولاً فرد شاهد بروز علائم زیر خواهد بود:
- تورم
- بی ثباتی زانو
- درد متوسط تا شدید در ناحیه زانو
- کبودی قابل توجه در ناحیه آسیب دیدگی
- احساس ضعف در زانو که باعث می شود تا فرد نتواند به راحتی روی پای خود بایستد.
افراد بعد از بروز عقب زدگی زانو معمولاً دچار مشکلات حرکتی شده و انعطاف پذیری زانوی آن ها تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت. حتی در بیشتر موارد فرد در خم یا صاف کردن زانوی آسیب دیده خود دچار مشکل خواهد بود.
این کاهش میزان تحرک و انعطاف پذیری زانو ممکن است به علت بروز یکی از موارد زیر باشد:
- تورم و التهاب
- آسیب دیدگی رباط ها
- ضعف در زانوی آسیب دیده
علائم این عارضه ممکن است خفیف تا شدید باشد و میزان شدت علائم بستگی به شدت ضربه خواهد داشت. علاوه بر این شدت آسیب دیدگی به بافت های اطراف و رباط ها تأثیر بسیار زیادی در میزان درد و تجربه فرد از این عارضه خواهد داشت.
عوارض عقب زدگی زانو
این عارضه معمولاً با عوارض جانبی زیر همراه خواهد بود:
- درد
- تورم و التهاب
- پارگی نسبی یا کامل رباط پا
- بی ثباتی زانو در هنگام حرکت
در نتیجه این عوارض جانبی نیز فرد ممکن است در حرکت، ورزش و حتی انجام فعالیت های روزانه خود با چالش روبرو باشد. البته در موارد شدید، کشش بیش از حد رباط های زانو ممکن است باعث پارگی نسبی یا کامل رباط پای فرد آسیب دیده شود.
درمان عقب زدگی زانو
درمان این عارضه بستگی به میزان شدت عقب زدگی زانو خواهد داشت. البته غالباً درمان عقب زدگی زانو شامل تکنیک RICE می شود.
R– استراحت
در پی بروز آسیب دیدگی زانو بهترین راهکار یپشگیرانه، استراحت و جلوگیری از بروز آسیب دیدگی های بیشتر در ناحیه زانو خواهد بود. استراحت برای یک ورزشکار نیز به این معنی است که در چند مسابقه شرکت نکرده و روی نیمکت فقط تماشاگر بازی باشد. برای یک فرد عادی نیز استراحت به این معنی است که با پای آسیب دیده خود راه نرفته یا هنگام راه رفتن از عصای کمکی استفاده کند.
در حین استراحت می توانید برای بهبودی سریع تر از اقدامات زیر نیز کمک بگیرید:
- داروهای ضد التهابی
- استفاده از مسکن های ضد درد
- فیزیوتراپی برای بازیابی محدودی حرکتی زانو
I . یخ
یکی دیگر از درمان های بسیار محبوب برای بهبود علائم آسیب دیدگی های مثل عقب زدگی زانو، استفاده از یخ است. یخ کمک زیادی به کاهش درد و تورم خواهد کرد. فرد مبتلا برای کاهش علائم خود حداقل باید روزی دو بار به مدت 15 دقیقه کمپرس یخ را روی زانوی آسیب دیده خود قرار دهد. البته دقت داشته باشید که برای این کار نباید یخ را به صورت مستقیم روی زانو قرار داده شود. برای این کار یخ را داخل حوله یا پارچه بپیچید تا به پوست شما آسیب نرساند.
C– فشار
- منظور از فشار، بانداژ کردن پای آسیب دیده است.
- استفاده از باندهای کششی بهترین گزینه برای بانداژ کردن زانوی آسیب دیده خواهد بود. فشار نیز اثری همانند یخ داشته و علاوه بر حمایت از زانوی آسیب دیده به کاهش درد و التهابات ناشی از عقب زدگی زانو کمک خواهد کرد.
E- بالا نگه داشتن
برای بهبود سریع تر آسیب دیدگی زانوی خود بهتر است هر جا که توانستید، پای خود را بالا برده و به دیوار تکیه دهید. برای اینکار پا باید بالاتر از قلب قرار بگیرد، به همین خاطر بهتر است روی زمین دراز بکشید. بالشتی زیر سر خود قرار داده و پاهای خود را روی مبل یا دیوار قرار دهید.
درمان عقب زدگی زانو در موارد شدید
در موارد شدیدتر عقب زدگی زانو، ممکن است زانوی آسیب دیده نیاز به انجام عمل جراحی برای ترمیم رباط ها یا صاف کردن زانوی عقب رفته داشته باشد. یکی از شایع ترین عوارض جانبی بروز عقب زدگی زانو، پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) است. با این حال تاندون ها و ساختارهای حمایتی دیگر پا نیز ممکن است در اثر این عارضه آسیب ببینند. رباط ACL از یک جفت رباط تشکیل شده که در قسمت جلویی زانو قرار گرفته اند. در موارد بسیار شدید آسیب دیدگی زانو، ممکن است برای ترمیم عارضه عقب زدگی زانو فرد نیاز به چندین جراحی در نقاط مختلف زانو داشته باشد.
ریکاوری بعد از آسیب
زمان مورد نیاز برای ریکاوری بعد از آسیب دیدگی زانو متفاوت خواهد بود.
به عنوان مثال در مواردی که آسیب دیدگی زانو شدید نباشد، ممکن است روند بهبودی بین 2 تا 4 هفته به طول بیانجامد. دقت داشته باشید که در زمان ریکاوری و بازیابی بهتر است از هرگونه فعالیت فیزیکی که باعث بدتر شدن علائم می شود، بپرهیزید. همچنین رعایت نکات گفته شده در تکنیک RICE اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر می خواهید سریع تر زانوی شما بهبود یابد، حتماً این موارد را به صورت روزانه تکرار کنید.
در صورتی که برای درمان عقب زدگی زانو نیاز به جراحی پیدا کنید. بدون شک روند ریکاوری طولانی تر شده و ممکن است به 6 ماه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشد. همچنین بعد از عمل جراحی، پزشک به عنوان بخشی از روند درمانی جلسات فیزیوتراپی را برای فرد تجویز خواهد کرد. فیزیوتراپی کمک می کند تا بعد از عمل جراحی مجدداً محدوده حرکتی زانوی فرد به حالت قبلی برگشته و عضلات ناحیه زانو قدرت خود را مجدداً به دست بیاورد.
ورزش برای عقب زدگی زانو
تمرینات زیادی وجود دارد که فرد می تواند به دنبال آسیب های ناحیه زانو انجام دهد. هدف از انجام این تمرینات بهبود دامنه حرکت و افزایش قدرت فرد مبتلا خواهد بود. البته قبل از انجام ورزش ها بهتر است با پزشک معالج یا فیزیوتراپ مشورت کنید.
برخی از ورزش هایی که فرد بعد از درمان می تواند انجام دهد، عبارتند از:
- شنا کردن
- استپ آپ مورب
- ورزش با دوچرخه ثابت
- نشستن در کنار دیوار
- بالا آوردن پاها خوابیده
- حرکات کشش همسترینگ
- حرکات چهار سر، تقویت عضلات چهار سر (عضلات ران) به وسیله انقباض می تواند به حفظ ثبات و وضعیت زانو کمک زیادی کند
نکته بسیار مهم برای انجام ورزش های گفته شده این است که حتماً این حرکات باید به آرامی و با تکرار کم شروع شده و به مرور زمان با تقویت عضلات تعداد و سرعت انجام آن ها را افزایش داد.
خلاصه
عقب زدگی زانو معمولاً زمانی اتفاق میفتد که بیشترین فشار به زانو وارد می شود.
به عنوان مثال به زمین نشستن بعد از پریدن یا توقف ناگهانی بعد از دویدن از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز عارضه عقب زدگی زانو در فرد شود. با توجه به ذات این نوع آسیب دیدگی، ورزشکاران بیش از دیگران در معرض این عارضه قرار خواهند داشت. بعد از بروز این آسیب دیدگی فرد ممکن است دچار تورم، درد متوسط تا شدید و آسیب دیدگی بافت نرم اطراف زانو شود. درمان این عارضه بستگی به میزان شدت عقب زدگی زانو خواهد داشت. البته غالباً درمان عقب زدگی زانو شامل تکنیک RICE می شود. علاوه بر این در دوره درمان می توانید از حرکات ورزشی و تمرینات به خصوصی برای تقویت عضلات اطراف زانو استفاده کنید. تا سرعت بهبود افزایش یافته و احتمال بروز مجدد این عارضه زانو به حداقل ممکن برسد.
