خونریزی مغزی چیست؟

زمان مطالعه: 8 دقیقه

خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است. این بیماری، خونریزی در مغز یا اطراف آن است. دلایل خونریزی مغزی شامل فشار خون بالا، سوء مصرف دارو، ضربه، رگ های خونی ضعیف یا گشاد شده (آنوریسم) که نشت می کند. بسیاری از افرادی که دچار خونریزی مغزی می شوند، علائمی مانند سکته مغزی دارند و ممکن است در یک طرف بدن ضعف، تکلم یا احساس بی حسی داشته باشند.

دشواری در انجام فعالیت های روزمره، از جمله مشکلات در راه رفتن یا حتی زمین خوردن، علائم طبیعی نیست. حدود 13٪ از کل سکته های مغزی ناشی از خونریزی در مغز است.

این وضعیت پزشکی به خونریزی داخل جمجمه نیز معروف است. این یک وضعیت اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد. جمجمه مغز را احاطه کرده و هر گونه نشت خون از خونریزی باعث فشرده سازی و آسیب به بافت های مغز می شود. اگر رگ خونی در مغز نشت کند یا ترکیده و باعث خونریزی شود، سکته مغزی خونریزی دهنده اتفاق میفتد.

فشرده سازی ناشی از خونریزی بیش از حد ممکن است به حدی باشد که خون غنی از اکسیژن، قادر به جریان یافتن در بافت مغز نباشد. کمبود اکسیژن در مغز، می تواند منجر به تورم یا ادم مغزی شود.

خون جمع شده ناشی از خونریزی، همچنین می تواند در توده ای معروف به هماتوم جمع شود. فشار اضافی می تواند از رسیدن اکسیژن به سلول های مغزی جلوگیری کند که منجر به مرگ آنها می شود.

خونریزی مغزی تا چه حدی شایع است؟

عوارض و علائم این بیماری در گروه های سنی مختلف، متفاوت است. خونریزی مغزی به احتمال زیاد در سالمندان رخ می دهد. بیشتر خونریزی های داخل مغزی که به طور ناگهانی در کودکان اتفاق میفتد به دلیل ناهنجاری در رگ های خونی است. سایر علل احتمالی شامل بیماری های خونی، تومورهای مغزی، سپتی سمی یا استفاده از الکل یا داروهای غیرقانونی است. در نوزادان، این بیماری می تواند به دلیل آسیب دیدگی هنگام تولد یا ضربه شدید نیروی به شکم یک مادر هنگام بارداری رخ دهد.

علائم و برخی از گزینه های درمانی در بزرگسالان و کودکان بسیار شبیه است. درمان در کودکان به محل خونریزی و همچنین شدت آن بستگی دارد.

بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) سکته مغزی پنجمین علت اصلی مرگ در ایالات متحده است. خونریزی بیشتر در سالمندان دیده می شود، اما ممکن است در کودکان نیز وجود داشته باشد. طبق انجمن ملی سکته مغزی، سکته مغزی در حدود 1 مورد از هر 4000 تولد زنده اتفاق میفتد. در کودکان زیر 2 سال کمی شیوع بیشتری دارد. کودکان معمولاً از این بیماری با نتایج بهتر از بزرگسالان بهبود می یابند زیرا مغز کودک هنوز در حال رشد است.

علائم خونریزی مغزی

” من بدترین سردرد زندگی ام را دارم.” این کلمات هنگام ورود پزشک به داخل اتاق برای ملاقات بیمار هشدار می دهند. در كتابهای درسی آمده است كه این علامت یكی از سرنخ هایی است كه بیمار ممكن است از این بیماری ناشی از نشت آنوریسم مغزی رنج می برد. اگر این کلمات با برخی علائم دیگری همراه باشد که بیمار از سفتی گردن شکایت دارد و قادر به تحمل چراغ های اتاق خودش نیست، این باعث سو ظن ها بیشتر می شود.

این بیماری، می تواند طیف وسیعی از علائم مختلف را ایجاد کند. این علائم ممکن است شامل گزگز ناگهانی، ضعف، بی حسی یا فلج صورت، بازو یا پا باشد. این اتفاق به احتمال زیاد فقط در یک طرف بدن رخ می دهد. اگرچه سردرد غالباً با خونریزی در مغز همراه است، اما همیشه رخ نمی دهد.

غالباً، علائم مرتبط با این بیماری به ناحیه خاصی از مغز که درگیر شده است، بستگی دارد، به نحوی که:

• اگر خونریزی در قسمتی از مغز باشد که با بینایی همراه است، احتمال دارد در بینایی فرد مشکلاتی ایجاد شود. ممکن است مشکلاتی در تعادل و هماهنگی، ضعف یک طرف، بی حسی یا تشنج ناگهانی ایجاد شود.
• مرکز گفتار برای بسیاری از افراد در سمت چپ مغز قرار دارد. خونریزی در این منطقه ممکن است باعث اختلالات گفتاری مشخص شود.
• اگر خونریزی در قسمت پایین مغز (ساقه مغز) رخ دهد، جایی که بیشتر عملکردهای خودکار بدن تنظیم می شود، ممکن است بیمار بی هوش شود و به کما برود.
• بعلاوه، بعضی اوقات علائم این بیماری ممکن است خیلی ناگهانی بروز کرده و به سرعت تشدید شود. از طرف دیگر، علائم می توانند در طی چندین ساعت یا حتی چند روز به آرامی پیشرفت کنند.

علائم دیگر این بیماری، عبارتند از:

• تشنج
• مشکل در بلعیدن
• مشکلات بینایی
• بی حالی یا بی هوشی
• سردرد ناگهانی و شدید
• از دست دادن تعادل یا هماهنگی
• مشکل در صحبت کردن یا تکلم نامفهوم

شناخت سریع این علائم برای شروع درمان در اسرع وقت ضروری است.

انواع خونریزی مغزی کدامند؟

این بیماری اغلب با توجه به جایی که در مغز اتفاق میفتد، نام گذاری می شود. این بیماری انواع مختلفی دارد. نوع آن به محل خونریزی بستگی دارد:

• خونریزی داخل مغزی: این نوع خونریزی در داخل مغز اتفاق می افتد.
• خونریزی زیر عنکبوتیه: این خونریزی بین مغز و غشاهای پوشاننده آن رخ می دهد.
• خونریزی زیر دورا: این نوع در زیر لایه داخلی دورا و بالای مغز اتفاق میفتد.
• خونریزی اپیدورال: این زمانی است که خونریزی بین جمجمه و مغز ایجاد می شود.

انواع این بیماری می توانند سلامتی فرد را به طور جدی تهدید کنند.

تشخیص نوع خونریزی وقتی خونریزی درون مغز رخ می دهد مهم است. در برخی از انواع خونریزی ها ممکن است سردرد یا علائمی ایجاد نشود، زیرا مغز ما توانایی درک این اختلال مداوم را ندارد. با این حال، پوشش های مغز (مننژ) بسیار حساس هستند و اگر خونریزی در آنجا رخ دهد منجر به بروز علائم می شود. سردرد ناگهانی و شدید یکی از علائم شایع سکته مغزی است.

چه عواملی باعث خونریزی مغزی می شود؟

شایعترین علت این بیماری، افزایش فشار خون است. با گذشت زمان، فشار خون بالا می تواند دیواره های شریانی را ضعیف کرده و منجر به پارگی شود. در این شرایط خون در مغز جمع  و منجر به علائم سکته می شود.

• از دیگر دلایل خونریزی می توان به آنوریسم یک نقطه ضعیف در دیواره شریان اشاره کرد که پس از آن باد می کند و ممکن است پاره شود.
• ناهنجاری های شریانی (AVM) اتصالات غیرطبیعی بین عروق و رگ ها هستند و معمولاً از بدو تولد وجود دارند و می توانند در اواخر زندگی باعث خونریزی مغزی شوند.
• در برخی موارد، افراد مبتلا به سرطان، ممکن است سرطان به مغز آنها (بیماری متاستاتیک) منتقل شود و بیمار در مناطقی از مغز که سرطان گسترش یافته است، دچار خونریزی مغزی شود.
• در سالمندان، رسوبات پروتئین آمیلوئید در امتداد رگ های خونی می تواند باعث ضعیف شدن دیواره رگ منجر به سکته مغزی می شود.
• کوکائین یا سوء مصرف مواد مخدر می تواند رگ های خونی را ضعیف کرده و منجر به خونریزی در مغز شود. برخی داروها همچنین می توانید خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

پزشکان چگونه خونریزی مغزی را تشخیص می دهند؟

در صورت مشکوک بودن به هر نوع سکته، ارزیابی فوری لازم است. معاینه ممکن است شواهدی از آسیب مغزی را به همراه ضعف، اختلال گفتار و یا از دست دادن احساسات نشان دهد.

به طور کلی، یک بررسی رادیولوژی مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) ضروری است. CT یا MRI می تواند ویژگی های مختلف و محل بیماری را تشخیص دهد. اگر خونریزی داخل یا اطراف مغز مشاهده شود، ممکن است آزمایش بیشتری برای تعیین علت خونریزی انجام شود. این آزمایش جانبی می تواند به تعیین رگهای خونی غیر طبیعی و همچنین مرحله بعدی در تشخیص یا درمان کمک کند.

چگونه از خونریزی مغزی پیشگیری کنیم؟

طبق انجمن جراحان مغز و اعصاب آمریکا، هر ساله حدود 1.7 میلیون آسیب مغزی مغزی در ایالات متحده رخ می دهد حدود 5.3 میلیون نفر به دلیل آسیب مغزی قبلی اتفاق میفتند.

استفاده از کمربند ایمنی در اتومبیل یا کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری یا موتورسیکلت روش های ساده ای برای محافظت از سر و مغز است. افرادی که دچار خونریزی مغزی یا سکته مغزی می شوند 25٪ احتمال بروز دیگری در آینده دارند.

ایجاد تغییر در سبک زندگی می تواند به فرد کمک کند تا خطر خود را کاهش دهد یا از وقوع عروق مغزی جلوگیری کند. افراد مبتلا به فشار خون بالا نیاز به معاینه منظم دارند و برای کاهش فشار خون خود اقدامات لازم را انجام می دهند.

همچنین پرهیز از استعمال دخانیات که از عوامل خطر سکته مغزی است، بسیار مهم می باشد. سموم موجود در تنباکو به سیستم قلبی عروقی آسیب می رسانند و می توانند منجر به تجمع پلاک در رگ ها شوند و فرد را در معرض سکته مغزی قرار می گیرند.

افراد دیابتی باید مطمئن شوند که سطح قند خون را تحت کنترل دارند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت دارای فشار خون بالا، کلسترول بالا ممکن است دارای اضافه وزن باشند که همگی از عوامل خطر سکته مغزی هستند.

افراد باید غذاهایی را در رژیم غذایی که سلامت قلب و مغز را بهبود می بخشد، شامل رژیم غذایی DASH را در رژیم غذایی خود بگنجانند.

اضافه وزن بدن می تواند منجر به افزایش فشار خون، دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی شود. افراد می توانند سعی در حرکت و تحرک داشته باشند زیرا فعالیت بدنی نه تنها به تغییر وزن ناخواسته کمک می کند بلکه می تواند به کاهش خطر سکته نیز کمک کند. انجمن قلب آمریکا (AHA) هر هفته 150 دقیقه ورزش متوسط تا شدید را توصیه می کند.

درمان خونریزی مغزی چیست؟

بیمارانی که دچار این بیماری هستند باید بسیار دقیق کنترل شوند. درمان اولیه شامل ایجاد ثبات در فشار خون و تنفس است.

بعد از اینکه فرد ثبات پیدا کرد، سپس نوع و نحوه خونریزی تعیین می شود. این روند تثبیت و تصمیم گیری بسیار سریع اتفاق میفتد. تصمیم برای انجام عمل جراحی به اندازه و محل خونریزی بستگی دارد. همه افراد مبتلا به خونریزی داخل جمجمه نیازی به جراحی ندارند. برای درمان این بیماری ممکن است جراحی لازم باشد. جراحان ممکن است برای کاهش فشار از مغز جراحی را توصیه کنند.

اگر پارگی آنوریسم مغزی باعث خونریزی شود، یک جراح می تواند بخشی از جمجمه را برداشته و شریان را قطع کند. به این عمل جراحی کرانیوتومی گفته می شود. سایر گزینه های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد صرع و سایر داروها برای کنترل علائم، مانند تشنج و سردردهای شدید است.

افراد می توانند از خونریزی مغزی بهبود یابند، اگرچه بسیار مهم است که در اسرع وقت درمان صحیح را انجام دهند. توانبخشی می تواند به فرد کمک کند تا پس از خونریزی مغزی، خود را با زندگی سازگار کند.

درمان توانبخشی شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی
• گفتاردرمانی
• کار درمانی
• تغییر سبک زندگی برای کاهش خطر خونریزی دیگر

 داروهای مختلفی ممکن است برای کمک به کاهش تورم در اطراف ناحیه خونریزی، حفظ فشار خون در سطح مطلوب و جلوگیری از تشنج استفاده شود. اگر بیمار هوشیاد باشد، ممکن است به داروی مسکن نیاز باشد.

پیش آگهی پس از خونریزی مغزی چیست؟ آیا بهبودی خونریزی مغزی امکان پذیر است؟

بسیاری از بیمارانی که خونریزی مغزی را تجربه کرده اند زنده می مانند. با این حال، هنگامی که خونریزی در مناطق خاصی از مغز رخ می دهد یا خونریزی اولیه بسیار زیاد است، احتمال زنده ماندن بیمار کاهش می یابد.

اگر بیمار از واقعه اولیه خونریزی داخل جمجمه جان سالم به در برد، بهبودی ممکن است ماه ها طول بکشد. با گذشت زمان و با تلاش های گسترده توانبخشی، از جمله جسمی، شغلی و گفتار درمانی، بیماران می توانند عملکرد خود را بازیابند. با این حال، برخی از آنها می توانند با ضعف مداوم یا مشکلات حسی مواجهه شوند. سایر بیماران ممکن است تشنج، سردرد یا مشکلات حافظه داشته باشند.

نوزادان کمتر از 32 هفته سن حاملگی، به دلیل عدم بلوغ عروق خونی، در معرض خطر بیشتری برای خونریزی داخل جمجمه هستند. درصد قابل توجهی از نوزادان نارس ممکن است خونریزی داخل جمجمه ای را تجربه کنند. این می تواند منجر به هیدروسفالی یا بزرگ شدن فضای مملو از مایعات مغز شود و بسیار جدی باشد.: