آندومتریوز

آندومتریوز نوعی اختلال دردناک است که در آن آندومتر (بافت داخل رحمی) در ناحیه ایی خارج از رحم رشد می کند. آندومتریوز معمولاً تخمدان ها، لوله های فالوپ و بافت لگن را درگیر می کند اما بندرت ممکن است بافت آندومتر در اندام های خارج از لگن منتشر شود. با وجود آندومتریوز، بافت آندومتر همچنان عملکرد طبیعی خودش را دارد و در هر چرخه قاعدگی ضخیم شده و باعث خون ریزی می گردد، اما چون بافت رحمی راهی برای خروج از بدن ندارد، به دام می افتد. هنگامی که آندومتریوز تخمدان ها را درگیر می کند، کیست هایی به نام آندومتریوما تشکیل می شوند. بافت اطراف می تواند تحریک شود و در نهایت باعث ایجاد بافت همبند و چسبندگی بافت های لگن و اندام ها به یکدیگر می شود.

آندومتریوز می تواند به خصوص در دوران قاعدگی باعث ایجاد درد (گاهی اوقات شدید) و اختلال در باروری شود. خوشبختانه درمان های مؤثر هم وجود دارند.

مطالعه بیشتر: درد مزمن لگن در زنان 

علائم آندومتریوز

علائم اصلی آندومتریوز درد لگن است که اغلب با دوره قاعدگی همراه شروع می شود. اگرچه بسیاری از دردها در دوره قاعدگی دچار گرفتگی می شوند، افراد مبتلا به آندومتریوز معمولاً درد قاعدگی شدیدی را توصیف می کنند که بدتر از درد معمولی است و با گذشت زمان بیشتر می شود.

علائم و نشانه های رایج آندومتریوز شامل موارد زیر است:

شایع ترین عللی که باعث بروز خستگی در مبتلایان به آندومتریوز می شوند را در خستگی اندومتریوز بخوانید.

دوره های قاعدگی دردناک (دیسمنوره)

درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از شروع دوره قاعدگی و چندین روز در طول یک دوره انتشار یابد و حتی با درد کمر و شکم همراه باشد.

مطالعه بیشتر: بهترین چای برای دردهای قاعدگی 

 درد با مقاربت

درد در طول یا بعد از رابطه جنسی با آندومتریوز شایع است.

درد با دفع مدفوع و یا ادرار کردن

در صورت ابتلا به آندومتریوز احتمال دارد درد با دفع ادرار یا مدفوع را در طول دوره قاعدگی تجربه کنید.

خون ریزی بیش از حد

ممکن است گاهی دوره های قاعدگی طولانی یا خون ریزی بین دوره های قاعدگی را تجربه کنید.

ناباروری

گاهی اوقات، آندومتریوز برای اولین بار در افرادی که به دنبال درمان نازایی هستند تشخیص داده می شود.

علائم و نشانه های دیگر

آندومتریوز امکان دارد باعث خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع به خصوص در دوران قاعدگی شود.

شدت درد، لزوماً یک شاخص قابل اعتماد برای میزان آندومتریوز نیست. شاید آندومتریوز خفیف با درد شدید همراه باشد، یا اندومتریوز مزمن با درد کم یا بدون درد باشد.

آندومتریوز گاهی اوقات با شرایط دیگری که می تواند باعث درد لگن شود، مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا کیست تخمدان، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) شرایطی که باعث بروز اسهال، یبوست و گرفتگی شکم می شود- اشتباه گرفته شود. IBS می تواند همزمان با آندومتریوز رخ دهد، که می تواند تشخیص را پیچیده تر کند. درمان آندومتریوز می تواند یک شرایط چالش برانگیز را برای پزشکان ایجاد کند. تشخیص زودرس، یک تیم پزشکی ماهر و درک درستی از تشخیص می تواند منجر به مدیریت بهتر و بهبودی سریعتر علائم شود.

در صورت لزوم همین الان با متخصص زنان و زایمان آنلاین در پزشکت مشورت کنید.

علت آندومتریوز

اگرچه علت دقیق آندومتریوز هنوز مشخص نیست، علل احتمالی شامل موارد زیر است:

• قاعدگی وارونه – Retrograde

در عادت ماهانه رتروگراد، خون قاعدگی حاوی سلول های آندومتر به جای خارج از بدن، از طریق لوله های فالوپی و داخل حفره لگن به داخل خون جریان پیدا می کند. این سلول های آندومتر به دیواره های لگن و سطوح اندام های لگنی می چسبند و با رشد خود در طول سیکل قاعدگی ضخیم شده و باعث خون ریزی می شوند.

• برش ناشی از جراحی

بعد از عمل جراحی، مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی منتقل شوند.

• انتقال سلول آندومتر

رگ های خونی یا مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول های آندومتر را به قسمت های دیگر بدن منتقل کنند.

• اختلال سیستم ایمنی

اختلال در سیستم ایمنی ممکن است بدن قادر به تشخیص و از بین بردن بافت آندومتر خارج رحمی نباشد و نتواند آن را از بین ببرد.

عوامل خطر آندومتریوز

چندین عامل شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اندومتریوز قرار می دهد، مانند:

• عدم زایمان و فرزند آوری
• قاعدگی زودرس
• یائسگی در سنین بالاتر
• چرخه های قاعدگی کوتاه ( کمتر از 27 روز)
• دوره های قاعدگی طولانی
• افزایش سطح استروژن
• شاخص توده بدنی پایین، لاغری
• سابقه خانوادگی
• هرگونه بیماری که مانع خروج خون قاعدگی از بدن شود
• ناهنجاری های دستگاه تناسلی

آندومتریوز معمولاً چند سال پس از شروع قاعدگی بروز می کند. علائم و نشانه های اندومتریوز ممکن است با بارداری به طور موقت بهبود یابد و ممکن است با یائسگی کاملاً از بین برود.

جهت ویزیت غیرحضوری و فوری با متخصص زنان همین الان کلیک کنید.

عوارض آندومتریوز

درد مزمن

درد یکی از شایع ترین عوارض آندومتریوز است. بسیاری از افراد مبتلا به آندومتریوز، دوره های قاعدگی دردناک و درد را در حین یا بعد از رابطه جنسی تجربه می کنند. درد در برخی از افراد مبتلا به اندومتریوز مزمن (طولانی مدت) است، به ویژه درد در لگن آنها.

درد با تورم و التهاب مرتبط است. بافت آندومتر اغلب ماهانه خونریزی می کند، درست مانند بافت آندومتر در رحم. با این حال، از آنجایی که این خون نمی تواند از بدن جاری شود، باعث درد و تورم می شود.

ناباروری

عارضه اصلی اندومتریوز اختلال در باروری است. تقریباً یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به اندومتریوز در بارداری مشکل دارند.

آندومتریوز ممکن است باعث انسداد لوله فالوپ رحمی شود و از لقاح سلول تخم و اسپرم جلوگیری کند. اما به نظر می رسد که آندومتریوز به طور غیر مستقیم هم مثلاً با از بین بردن اسپرم یا تخمک روی باروری تأثیر می گذارد.

با این وجود، بسیاری از افراد مبتلا به آندومتریوز خفیف تا متوسط ​​هنوز هم می توانند باردار شوند. پزشکان بعضی اوقات به افراد مبتلا به اندومتریوز توصیه می کنند که فرزند آوری را به تاخیر نیندازند زیرا ممکن است با گذشت زمان وضعیت آن ها بدتر شود.

مطالعه بیشتر: درمان خانگی انسداد لوله فالوپ

چسبندگی ها

چسبندگی زمانی است که دو یا چند عضو با بافت اسکار به هم متصل می شوند. این زمانی اتفاق می افتد که بافت آندومتر باعث خونریزی در لگن می شود. این خونریزی منجر به التهاب در بافت اطراف و در نهایت تشکیل بافت اسکار می شود.

این چسبندگی‌ها می‌توانند باعث احساس کشش یا درد تیز، خنجری یا سوزش شوند. علاوه بر این، چسبندگی می تواند آناتومی طبیعی را مخدوش کند، و باعث درد یا حتی ناباروری شود.

مطالعه بیشتر: چسبندگی آندومتریوز

آدنومیوز

اغلب، علائم آندومتریوز به این دلیل رخ می دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می کند. آدنومیوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافت آندومتر در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند و باعث پریودهای دردناک و سنگین شود. آدنومیوز و اندومتریوز بیماری های متفاوتی در نظر گرفته می شوند، اما به هم مرتبط هستند. برخی از افراد مبتلا به آدنومیوز هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر پریودهای دردناک یا خونریزی شدید قاعدگی را تجربه می کنند.

کیست ها

کیست تخمدان بسیار شایع است و همیشه نشانه آندومتریوز نیست. با این حال، برخی از کیست های تخمدان با اندومتریوز مرتبط هستند. هنگامی که بافت آندومتر در تخمدان‌ها رشد می‌کند، کیست‌هایی به نام اندومتریوما را تشکیل می دهد که می‌تواند بزرگ شده و باعث درد و یا ناباروری شود.

سرطان

سرطان تخمدان در افرادی که آندومتریوز دارند شایع تر است. برخی از مطالعات نشان می دهد که اندومتریوز خطر سرطان زایی را افزایش می دهد، اما هنوز هم  نسبتاً کم است. در موارد نادر، نوع دیگری از سرطان – آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز می تواند بعدا در افرادی که آندومتریوز داشته اند ایجاد شود.

 سلامت روان

زندگی با درد و ناراحتی اندومتریوز می تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، آندومتریوز، افسردگی و اضطراب ارتباط نزدیکی با هم دارند. بیش از دو سوم افراد مبتلا به آندومتریوز گزارش می دهند که دچار ناراحتی روانی هستند. اگر چه مدیریت علائم آندومتریوز ممکن است به سلامت روان شما کمک کند، اما مهم است که به دنبال درمان سلامت روان باشید.

سوالی داری؟ کلیک کن.

ویزیت آنلاین با بهترین متخصصان زنان و زایمان  

تشخیص آندومتریوز

برای تشخیص اندومتریوز و سایر شرایطی که می تواند باعث درد لگن شود، پزشکتان می خواهد علائم خود را از جمله محل درد و زمان بروز آن را بگویید.

آزمایشات مربوط به معاینات جسمی اندومتریوز شامل موارد زیر است:

معاینه لگن: در طی معاینه لگن، پزشک به صورت دستی ناهنجاری هایی مانند کیست روی اندام های تولید مثل یا زخم های پشت رحم را بررسی می کند. غالباً تشخیص آندومتريوز  ریز غير ممكن است مگر اينكه باعث ايجاد كيست شوند.

سونوگرافی: پزشک با آزمایش تصویر برداری سونوگرافی استاندارد به طور قطعی ابتلا به آندومتریوز را تشخیص نمی دهد، اما می تواند کیست های مرتبط با آندومتر را شناسایی کند.

لاپاروسکوپی: لاپاروسکوپی می تواند اطلاعاتی در مورد مکان، میزان و اندازه  آندومتر ارائه دهد. جراح شما برای آزمایش بیشتر می تواند از بافت نمونه برداری(بیوپسی) کند. غالباً با برنامه ریزی مناسب جراحی، جراح می تواند آندومتريوز را در طول لاپاروسکوپی به طور کامل درمان کند. به طوری که شما فقط به یک عمل جراحی نیاز داشته باشید.

درمان آندومتریوز

درمان آندومتریوز معمولاً شامل دارو یا جراحی است. روش درمانی آندومتریوز بستگی به علائم دارد، در صورت عدم موفقیت در درمان اولیه، جراحی را انجام می دهند.

داروهای ضد درد

احتمال دارد پزشک استفاده از مسکن بدون نسخه، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را تجویز کند تا اسپاسم دردناک قاعدگی را بهبود بخشد.

اگر قصد باردار شدن نداشته باشید، پزشک می تواند هورمون درمانی را به همراه مصرف داروهای تسکین دهنده توصیه کند.

هورمون درمانی

هورمون های مکمل گاهی در کاهش یا از بین بردن درد آندومتریوز مؤثر هستند. افزایش هورمون ها در دوران قاعدگی باعث ضخیم شدن، شکسته شدن و خون ریزی های آندومتر می شود. داروهای هورمونی ممکن است رشد بافت آندومتر را کند کرده و از رشد جدید بافت آندومتر جلوگیری کند.

هورمون درمانی یک درمان دائمی برای آندومتریوز نیست. بعد از قطع هورمون درمانی، علائم ممکن هست دوباره برگردند. هورمون درمانی مورد استفاده در درمان آندومتریوز عبارتند از:

داروهای ضد بارداری هورمونی:

قرص های ضد بارداری، لکه ها و حلقه های واژن به کنترل هورمون های رشد بافت آندومتر کمک می کنند. استفاده از داروی ضدبارداری هورمونی، جریان قاعدگی راکمتر و کوتاهتر می کنند. استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی ممکن است در بعضی موارد باعث کاهش درد شود.

 آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gn-RH):

Gn-RH، با کاهش تولید هورمون های تحریک کننده تخمدان و سطح استروژن مانع از شروع قاعدگی شده و باعث کوچک شدن بافت آندومتر می شود. آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین یائسگی مصنوعی را ایجاد کرده و عوارض جانبی یائسگی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و پوکی استخوان را کاهش می دهد.

پروژسترون درمانی:

انواع روش های پروژستین درمانی از جمله دستگاه داخل رحمی با لوونورژسترول، ایمپلنت ضد بارداری (Nexplanon) یا تزریق ضد بارداری (Depo-Provera) می تواند دوره قاعدگی و رشد آندومتر را متوقف کند و باعث بهبود علائم اندومتریوز شوند.

مهار کننده های آروماتاز:

مهارکننده های آروماتاز ​​نوعی دارو است که باعث کاهش میزان استروژن در بدن می شود. پزشکتان ممکن است یک داروی مهار کننده آروماتاز ​​به همراه پروژسترون یا ترکیبی از هورمون های ضدبارداری را برای درمان آندومتریوز توصیه کند.

اگر در رابطه با جراحی اندومتریوز سؤالی دارید

همین الان با متخصص زنان تلفنی و محرمانه مشورت نمایید.

روش جراحی اندومتریوز

جراحی اندومتریوز به صورت برداشتن اندومتریوز با حفظ رحم و یا جراحی برداشتن رحم انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود:

از بین بردن اندومتریوز:

در افرادی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند باردار شوند یا باروری خود را حفظ کنند، جراحی بر روی برداشتن بافت مشابه آندومتر صورت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. این رایج ترین و محافظه کارانه ترین شکل جراحی است. در این جراحی هدف جراح حذف چسبندگی و ضایعات اطراف آن است. چسبندگی ها نوارهایی از بافت اسکار هستند که وقتی بافت آندومتر مانند روی اندام ها رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند به هم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌چسبند.

دو روش رایج جراحی عمومی، عبارتند از:

• جراحی لاپاراسکوپی

این روش کم تهاجمی، که به آن جراحی سوراخ کلید نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند، شامل یک برش بسیار کوچک، اغلب در ناف، انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. از این طریق، جراح یک دوربین را در رحم قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند تا ضایعات آندومتریوز را جستجو کنند. اگر آندومتریوز پیدا کنند، برش دیگری ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و از ابزاری برای برداشتن بافت استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. در برخی موارد، آنها از یک ربات برای کمک به جراحی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

• جراحی باز

جراح یک برش بزرگتر در شکم ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و هر بافت آندومتریوز را به صورت دستی برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد. این جراحی معمولاً زمان بهبودی طولانی تری دارد، بنابراین اکثر پزشکان روش لاپاراسکوپی را ترجیح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. افرادی که بافت آندومتر مانند در بسیاری از نقاط مختلف بدن دارند ممکن است به جراحی پیچیده تری نیاز داشته باشند. روش درمانی در این شرایط ممکن است شامل یک روش باز یا چندین جراحی مختلف باشد.

جراحان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند از تکنیک های مختلفی برای حذف اندومتریوز استفاده کنند. یکی از رایج ترین آنها جراحی الکتریکی است که از گرما برای تخریب یا خشک کردن بافت استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

برداشتن رحم (هیسترکتومی):

هیسترکتومی، رحم را همراه با بافت شبیه به آندومتر از بدن خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و خطر بازگشت آندومتریوز را کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. این تنها گزینه درمانی اجرا برای بیمارانی است که نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند فرزند بیشتری داشته باشند و یائسه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. برداشتن رحم احتمال عود و یا بازگشت آندومتریوز را از بین نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. حتی پس از هیسترکتومی، اندومتریوز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند دوباره رشد کند.

یک جراح می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند این جراحی را از طریق واژن و یا شکم انجام دهد. در برخی موارد، آنها ممکن است تخمدان ها را خارج نکنند، اما در برخی شرایط تخمدان ها، رحم، لوله های فالوپ و دهانه رحم را خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

از بین بردن تخمدان های منجر به یائسگی می شود. فقدان هورمون ها ممکن است برای بعضی از افراد درد آندومتریوز را بهبود بخشد، اما برای برخی دیگر، آندومتریوز که پس از جراحی باقی می ماند، همچنان باعث ایجاد علائم می شود. یائسگی زودرس همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی (قلبی و عروقی)، برخی شرایط متابولیک و مرگ زودرس را در پی دارد.

برداشتن رحم (هیسترکتومی) بعضی اوقات می تواند برای درمان علائم مرتبط با اندومتریوز مانند خون ریزی شدید قاعدگی و قاعدگی دردناک ناشی از گرفتگی رحم در افرادی که نمی خواهند باردار شوند، مورد استفاده قرار گیرد.

پیش آگهی جراحی برای اندومتریوز

موفقیت جراحی اندومتریوز متفاوت است و به نوع جراحی، شدت آندومتریوز و محل آن در بدن بستگی دارد. گاهی اوقات، جراح قادر به برداشتن تمام بافت مشابه آندومتر به یکباره نیست. حتی زمانی که آنها این کار را انجام دهند، بافت احتمالاً در طول زمان دوباره رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. پزشک ممکن است برای کاهش رشد بافت جدید مشابه آندومتر و کاهش نیاز به جراحی های بیشتر، داروهای بارداری هورمونی تجویز کند.

بسیاری از پزشکان تنها در صورتی عمل جراحی را توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که فرد ناباروری مرتبط با اندومتریوز داشته باشد یا علائم او با درمان های هورمونی بهبود نیابد.

جراحی اندومتریوز نیاز به بیهوشی دارد، بنابراین بیمار قبل از عمل باید از خوردن غذا و آب خودداری کند و ناشتا باشد. فرد ممکن است درد داشته باشند و در اثر داروی بیهوشی احساس گیجی کنند، اما در بیشتر موارد، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند همان روز مرخص شود و به خانه برود.

اگر جراحی پیچیده‌تر باشد یا فرد دچار عوارض شود، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشد. بهبودی بستگی به نوع جراحی دارد، اما معمولاً فرد می‌تواند خیلی سریع به فعالیت‌های عادی خود بازگردد. با این حال، بهتر است برای چند هفته از ورزش، بلند کردن اجسام سنگین و سایر فعالیت‌های بدنی اجتناب کنند.

خطرات ناشی از جراحی اندومتریوز

برخی از رایج ترین خطرات عبارتند از:

• عفونت
• درد بعد از جراحی
• خونریزی بعد از جراحی
• نیاز به هیسترکتومی
• واکنش آلرژیک به داروهایی که فرد در طول جراحی دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
• آسیب به اندام هایی مانند مثانه، روده، رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها

درمان خانگی اندومتریوز

سوالات متداول

آیا آندومتریوز سرطان است؟ خیر، اندومتریوز یک وضعیت التهابی در رحم است که به علت عفونت، عوامل التهابی یا بیماری‌های دیگری ایجاد می شود. هرچند اندومتریوز می‌تواند به برخی از شرایط سرطانی مرتبط با رحم مانند سرطان رحم اشاره کند.

آیا ممکن است اندومتریوز دوباره عود کند و برگردد؟ بله، افرادی که جراحی اندومتریوز انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند احتمال بازگشت علائم وجود دارد. حتی ممکن است ضایعات آندومتریوز پس از هیسترکتومی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برای برداشتن رحم دوباره رشد کنند. اکثر پزشکان نوعی درمان هورمونی مانند کنترل بارداری هورمونی را برای کند کردن رشد بافت‌های مشابه آندومتر توصیه می‌کنند.

آیا لاپاراسکوپی موثرتر از لاپاراتومی است؟ لاپاراسکوپی نسبت به لاپاراتومی برتری دارد، زیرا عوارض جراحی کمتری مانند خونریزی، عفونت و آسیب‌های احتمالی به سایر اندام‌های شکمی را به همراه دارد. لاپاراسکوپی همچنین در مقایسه با لاپاراتومی، بهبودی سریع‌تر دارد.

آیا اندومتریوز خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می دهد؟ افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی در افراد مبتلا به آندومتریوز، احتمالاً به دلیل التهاب مرتبط با آندومتریوز است.