آدنومیوز

آدنومیوز هنگامی رخ می دهد که خط آندومتر که به طور معمول رحم را از بافت های اطراف جدا می کند به دیواره عضلانی رحم فرو می رود و باعث بزرگ شدن رحم و دوره های قاعدگی طولانی مدت و دردناک می شود. آدنومیوز می تواند باعث بروز علائمی مانند خون ریزی شدید در طول دوره ماهیانه، درد زمان پریود (دیسمنوره)، درد در طول یا بعد از رابطه جنسی (دیس پارارونیا) و ناباروری شود. علت آدنومیوز ناشناخته است، اما آدنومیوز معمولاً پس از یائسگی برطرف می شود. برای زنانی که آدنومیوز ناراحتی شدید دارند، هورمون درمانی و برداشتن رحم (هیسترکتومی) می تواند آن را درمان کند.

اگرچه زنان مبتلا به این بیماری اغلب آندومتریوز هم دارند، اما شرایط در زنان مختلف، متفاوت می باشد. همراه با آندومتریوز سلول های شبیه به آندومتر در سایر قسمت های بدن مانند لوله های فالوپ، تخمدان ها یا بافتی که لگن را می پوشاند دیده می شود. این بیماری در محل اتصال آندومتر و میومتر (قسمت عضلانی رحم) اتفاق می افتد. اکنون اختلال در محل اتصال آندومتر و میومتر به عنوان یک عامل مهم در مشکلات تولید مثل از جمله نارسایی کاشت مکرر (شرایطی که می تواند مانع از باردار شدن زنان شود.) در نظر گرفته می شود. آدنومیوز می تواند کاملاً گسترده باشد، که به عنوان آدنومیوز عمومی شناخته می شود یا در یک مکان خاص ایجاد شود، که به آن آدنومیوما گفته می شود.

این بیماری می تواند علل مختلفی داشته باشد اما هیچ کدام به طور قطعی مشخص نشده اند. بین وجود آدنومیوز و تعداد دفعات زایمان در زنان ارتباط وجود دارد: هرچه حاملگی بیشتر باشد احتمال ابتلا به آدنومیوز نیز بیشتر است.

زنان مبتلا به آدنومیوز امکان دارد در طول عمل سزارین اغلب دچار آسیب رحمی شده باشند.

شیوع آدنومیوز

مانند آندومتریوز، دقیقاً مشخص نیست چه تعداد از زنان ممکن است تحت تأثیر بیماری آدنومیوز قرار بگیرند. آنچه که تأثیر آدنومیوز را بسیار مهم می کند این است که در طول تست های غربالگری منظم مشاهده می شود، حتی اگر زنان هیچ علامتی نداشته باشند. بسیاری زنان احتمال دارد دچار آدنومیوز شوند، ولی هیچ علائمی بروز ندهند و خودشان از ابتلا به آن اطلاعی نداشته باشند.

از آنجا که اغلب در زنان با شرایط دیگر مثل شرایط اندومتریوز با علائم مشابه یافت می شود، تشخیص اینکه کدام بیماری باعث ایجاد علائم می شود، دشوار است. در حال حاضر ما نمی دانیم که چرا برخی از زنان مبتلا به آدنومیوز علائم دارند و برخی دیگر ندارند. همچنین معیارهای و اندازه گیری فاکتورهای مهم برای تشخیص آدنومیوز می تواند متفاوت باشد. همچنین بین متخصصانی که نمونه های بافتی را بررسی می کنند، می تواند اختلاف نظر وجود داشته باشد و نتیجه گیری متفاوتی را از بررسی بافت نمونه گیری شده ارائه دهند.

علت آدنومیوز

علت دقیق بیماری مشخص نیست. نظریه های زیادی وجود داشته اند، از جمله:

رشد تهاجمی بافت

برخی از متخصصان معتقدند که آدنومیوز از تهاجم مستقیم سلول های آندومتر از بافت داخلی رحم به عضله ای رحم، ناشی می شود. برش رحم در طی یک عمل مانند سزارین (C) ممکن است تهاجم مستقیم سلول های آندومتر به دیواره رحم را تقویت کند.

رشد ریشه (Developmental origins) 

متخصصان دیگر گمان می کنند که آدنومیوز در عضله رحم اولین بار که رحم در جنین تشکیل شده است، شکل می گیرد.

 التهاب رحم مربوط به زایمان

نظریه دیگر نشان می دهد بین آدنومیوز و زایمان ارتباطی وجود دارد. التهاب بافت داخلی رحم در دوره پس از زایمان ممکن است باعث ایجاد پارگی در حد طبیعی سلول هایی آندومتر، شود. روش های جراحی روی رحم می توانند اثر مشابهی داشته باشند.

منشا سلول های بنیادی

یک نظریه اخیرا پیشنهاد می کند که سلول های بنیادی مغز استخوان ممکن است به عضله رحم حمله کرده و باعث آدنومیوز شوند. صرف نظر از نحوه رشد آدنومیوز، رشد آن بستگی به میزان و گردش استروژن در بدن زنان دارد.

عوامل خطر آدنومیوز

عوامل خطر بیماری عبارتند از: جراحی قبل از رحم، مانند سزارین یا برداشتن فیبروم،  زایمان و سن.

بیشتر موارد آدنومیوز که به استروژن بستگی دارد در زنان 40 و 50 سالگی مشاهده می شود. آدنومیوز در این زنان در مقایسه با زنان جوان تر، می تواند در معرض طولانی تر قرار گرفتن در معرض استروژن باشد. با این حال، تحقیقات فعلی نشان می دهد که این بیماری ممکن است در زنان جوان شایع تر باشد.

علائم آدنومیوز

بعضی اوقات، آدنومیوز هیچ علائمی بروز نمی دهد و فقط ناراحتی خفیفی ایجاد می کند.

با این حال، آدنومیوز می تواند باعث علائم زیر شوند:

• خون ریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی
• گرفتگی شدید یا درد ناگهانی لگن در دوران قاعدگی (دیسمنوره)
• درد مزمن لگن

ممکن است در طول آدنومیوز رحم شما بزرگتر شود. اما خود شما متوجه بزرگ شدن رحم نیستید، اما ممکن است متوجه احساس درد در قسمت تحتانی شکم یا فشار لگن می شوید. اگر در طی دوره های طولانی مدت خون ریزی شدید و یا گرفتگی شدید دارید که در فعالیت های روزمره زندگی شما تداخل ایجاد می کند، به پزشکتان مراجعه کنید.

تشخیص آدنومیوز

تشخیص آدنومیوز از طریق هر دو روش آسیب زننده و غیر آسیب زننده انجام می شود. متداول ترین روش آسیب زننده بیوپسی رحم (نمونه برداری از بافت) است. بیوپسی هایی که از طریق مهبل (واژن) تا رحم گرفته می شود، ممکن است نقشی در تشخیص آدنومیوز داشته باشند، اما به طور بالقوه می توانند به رحم آسیب برسانند و به همین دلیل در خانم هایی که مایل به بارداری هستند، انجام نمی شود. بیوپسی نهایی یک هیسترکتومی (برداشتن رحم) است. این دقیق ترین روش است، اما بدیهی است که از داشتن فرزند در زنان جلوگیری می کند.

تشخیص غیر آسیب زننده توسط انواع مختلف تصویربرداری قابل انجام است. سونوگرافی معمولاً انجام می شود و می توان با استفاده از کاوشگر روی شکم یا ترجیحا قرار دادن پروب در واژن صورت گیرد. با این حال، سونوگرافی همیشه بهترین انتخاب نیست. تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) انتخاب بهتری است زیرا تعدادی از ویژگی های معمولی در طول MRI مشاهده می شود.

تشخیص و بررسی آدنومیوز توسط پزشکتان با انجام آزمایشات جانبی زیر صورت می گیرد:

• بررسی علائم
• تصویربرداری با سونوگرافی از رحم
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) رحم
• معاینه لگنی که رحم بزرگ و لطیف را نشان می دهد.

سایر بیماری های رحمی می توانند علائمی شبیه به آدنومیوز ایجاد کنند و تشخیص آدنومیوز را دشوار می کند. شرایط شامل تومورهای فیبروئیدی (لیومیوم)، سلول های رحمی در خارج از رحم (آندومتریوز) و رشد در غده رحم (پولیپ آندومتر) است.

عوارض آدنومیوز

اگر غالباً در طی دوره های خود دوره های طولانی مدت دارید، امکان دارد کم خونی مزمن ایجاد شود و باعث خستگی و سایر مشکلات سلامتی می شود. اگرچه مضر نیست، اما درد و خون ریزی بیش از حد مرتبط با آدنومیوز می تواند زندگی شما را مختل کند. زیرا درد دارید یا نگران هستید که شاید هر لحظه خون ریزی را شروع کنید.

پیش آگهی آدنومیوز

پیش آگهی یک زن مبتلا به آدنومیوز بسیار عالی است. این یک بیماری جدی و خطرناک نیست، اما می تواند باعث ناراحتی شدید شود.

اگر شما مشکوک به آدنومیوز یا آندومتریوز هستید، باید به پزشکتان مراجعه کنید.

پس از رسیدن به یائسگی، آدنومیوز از بین می رود. در این میان، برخی از درمان ها در دسترس است که می تواند به کاهش علائم کمک کند.

درمان آدنومیوز

آدنومیوز اغلب پس از یائسگی از بین می رود، بنابراین درمان ممکن است به دوران یائسگی و زمان شروع آن بستگی داشته باشد.

گزینه های درمانی برای آدنومیوز عبارتند از:

داروهای ضد التهاب

پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی را برای کنترل درد توصیه کند. با شروع مصرف داروی ضد التهاب یک یا دو روز قبل از شروع دوره قاعدگی و مصرف آن در طول دوره پریود، می توانید جریان خون قاعدگی را کاهش داده و به تسکین درد کمک کنید.

داروهای هورمونی

قرص های ضد بارداری استروژن، پروژستین یا قرص های حاوی هورمون یا حلقه های واژینال ممکن است خون ریزی شدید و درد همراه با بیماری را کاهش دهد. پیشگیری از بارداری فقط با پروژستین، مانند دستگاه داخل رحمی یا قرص های ضد بارداری با مصرف مداوم، اغلب منجر به آمنوره یا فقدان دوره قاعدگی می شود که ممکن است تسکین یابد.

هیسترکتومی

اگر درد شما شدید باشد و هیچ درمان دیگری انجام نشده است، پزشکتان ممکن است جراحی برای برداشتن رحم را پیشنهاد کند. از بین بردن تخمدان های شما برای کنترل آدنومیوز ضروری و الزامی نیست.

درمان های جانبی

گزینه های مدیریتی برای بیماری شامل هورمون درمانی و جراحی است که عمدتاً در کاهش علائمی مانند درد موثر هستند. تحقیقات زیادی در مورد اینکه آیا اینها احتمال بارداری را افزایش می دهد وجود ندارد. درمان های هورمونی بر سرکوب قاعدگی تمرکز دارند و می تواند با ترکیبی از استروژن و پروژسترون (مانند قرص ضدبارداری ترکیبی خوراکی)، درمان فقط پروژستوژن یا ایجاد یائسگی موقت در زنان (از طریق آنالوگ های (GnRH)) انجام شود.

 جراحی

جراحی زمانی موثر است كه آدنومیوز در ناحیه ای كوچكی از رحم ایجاد شود و این نوع جراحی از بارداری زنان در آینده جلوگیری نمی کند. اگر بیماری ناحیه بیشتری را درگیر کند، درمان ها شامل تراشیدن و از بین بردن بافت داخلی رحم (کورتاژ آندومتر) و هیسترکتومی می باشد که هر دو از بارداری بعدی جلوگیری می کنند. سایر گزینه های درمانی، رادیولوژی مداخله مانند آمبولیزاسیون شریان رحمی و سونوگرافی متمرکز شده توسط رزونانس مغناطیسی است که در آن آدنومیوز با انرژی سونوگرافی از بین می رود.

درمان های خانگی آدنومیوز

برای سهولت دردهای لگن و گرفتگی لگن مربوط به آدنومیوز، این نکات را امتحان کنید:

• یک داروی بدون نسخه ضد التهاب مصرف کنید.
• از یک حمام گرم خیس و یک پد گرمکن روی شکم خود استفاده کنید.

آدنومیوز و باروری

برخی شواهد وجود دارد که این بیماری می تواند باروری را کاهش دهد، اما این هنوز بحث برانگیز است. برخی از مطالعات MRI نشان می دهد که تغییرات ایجاد شده در این نوع بیماری باعث ناباروری می شود، اما از آنجا که بیمارانی که در دهه 30 و 40 خود دچار نازایی می شوند، احتمالاً در معرض آدنومیوز بودند، به سختی می توان گفت آدنومیوز علت مشکلات باروری آن ها است.