انواع بیماری عروق مغزی

 انواع بیماری عروق مغزی شامل کلیه اختلالاتی است که در آن ناحیه ای از مغز به طور موقت یا دائمی تحت تأثیر کم خونی یا خونریزی قرار گرفته و یک یا چند رگ خونی مغزی در روند آسیب شناسی نقش دارند. بیماری عروق مغزی شامل سکته مغزی، تنگی کاروتید، تنگی مهره و تنگی داخل جمجمه، آنوریسم و ناهنجاری های عروقی است. کلمه عروق مغزی از دو قسمت مخچه که به قسمت بزرگی از مغز اشاره دارد، و عروق به معنی عروق و رگ ها تشکیل شده است. در کل، کلمه عروق مغزی به جریان خون در مغز اشاره دارد.

هر گونه اختلال در جریان خون ممکن است از تنگی عروق (تنگی)، تشکیل لخته (ترومبوز)، انسداد (آمبولی) یا پارگی رگ های خونی (خونریزی) رخ دهد. کمبود جریان خون (ایسکمی) بر بافت مغز تأثیر می گذارد و ممکن است باعث سکته شود.

شیوع انواع بیماری عروق مغزی

• در سال 2003 حدود 157803 مورد مرگ ناشی از عروق مغزی وجود داشته است. 138.397 مورد آن مربوط به افراد 65 سال به بالا بود.
• بیماری عروق مغزی شایع ترین رویداد عصبی ناشی از آترواسکلروز داخل جمجمه ای آمریکا است که علت تقریباً 40،000 مورد از این حملات در سال است، که 10 درصد از کل سکته های مغزی ایسکمیک را نشان می دهد.
• سکته مغزی، سومین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است. از بیش از 700000 نفر هر ساله تحت تأثیر آن قرار می گیرند. حدود 25 درصد از افرادی که از اولین سکته مغزی خود بهبود می یابند در طی 5 سال دچار سکته مغزی دیگری می شوند.
• سکته مغزی دلیل اصلی معلولیت طولانی مدت جدی است، که تخمین زده می شود 5.4 میلیون بازمانده از سکته مغزی در حال حاضر زنده مانده باشند. انجمن قلب آمریکا تخمین می زند که در سال 2003، سکته مغزی فقط در ایالات متحده حدود 51.2 میلیارد دلار هزینه مستقیم و غیرمستقیم داشته است.
• جدیدترین آمار شیوع انجمن قلب آمریکا تخمین می زند که 5،400،000 نفر سکته مغزی را تجربه کرده اند.
• سالانه تخمین زده می شود که 30،000 نفر در ایالات متحده دچار پارگی آنوریسم مغزی شده و تا 6٪ ممکن است دچار آنوریسم پاره نشده باشند.
• ناهنجاری های شریانی وریدی (AVM) در حدود 1 درصد از جمعیت عمومی وجود دارد. خطر خونریزی از طریق AVM 4 درصد در سال با 15 درصد احتمال سکته مغزی یا مرگ همراه با هر خونریزی است.

شایع ترین انواع بیماری های عروق مغزی

سکته مغزی

سکته مغزی، قطع ناگهانی جریان خون مداوم به مغز است که باعث از دست رفتن عملکرد عصبی می شود. قطع جریان خون می تواند در اثر انسداد، منجر به سکته مغزی ایسکمیک شود. حتی قطع جریان خون ممکن است با خونریزی در مغز، منجر به سکته مغزی خونریزی دهنده کشنده شود. حمله مغزی ایسکمیک تخمین زده می شود که 80 درصد از کل موارد سکته مغزی را تشکیل می دهد. سکته مغزی ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد، گاهی اوقات با علائم خفیف یا بدون علائم رخ دهد.

انواع سکته مغزی

سکته مغزی ایسکمیک

حمله مغزی ایسکمیک رایج ترین نوع سکته مغزی است که اکثریت سکته های مغزی را تشکیل می دهد. سکته مغزی ایسکمیک دو نوع ترومبوتیک و آمبولیک دارد.

• سکته مغزی ترومبوتیک زمانی رخ می دهد که یک لخته خون، به نام ترومبوس، شریان مغز را مسدود کرده و جریان خون را متوقف کند.
• سکته آمبولیک زمانی اتفاق میفتد که یک تکه پلاک یا ترومبوس از محل اصلی خود حرکت کرده و یک رگ در پایین دست را مسدود کند.

سکته هموراژیک

سکته مغزی خونریزی دهنده می تواند ناشی از فشار خون بالا، پارگی آنوریسم یا ناهنجاری عروقی یا به عنوان عارضه داروهای ضد انعقاد خون باشد. خونریزی داخل مغزی زمانی رخ می دهد که خونریزی مستقیماً در بافت مغز وجود داشته باشد، که غالباً لخته ای در مغز ایجاد می کند. وقتی خونریزی فضاهای مایع مغزی نخاعی را در اطراف مغز پر می کند، خونریزی زیر عنکبوتیه رخ می دهد. هر دو حالت بسیار جدی است.

سکته مغزی خونریزی دهنده معمولاً نیاز به جراحی برای از بین بردن فشار داخل جمجمه  ناشی  دارد. درمان جراحی برای سکته مغزی هموراژیک ناشی از آنوریسم یا عروق خونی معیوب می تواند از سکته های بعدی پیشگیری کند. ممکن است جراحی برای بسته شدن رگ خونی معیوب و هدایت جریان خون به رگ های دیگر که خون ، انجام شود.

حمله ایسکمیک گذرا (TIA)

TIA یک رویداد عروقی مغزی موقت است که هیچ آسیب دائمی بر جای نمی گذارد. به احتمال زیاد شریان مغزی به طور موقت مسدود شده و علائمی شبیه سکته مغزی ایجاد می کند، اما انسداد قبل از بروز آسیب دائمی از بین می رود.

علائم TIA می تواند شبیه به علائم سکته مغزی باشد اما به سرعت برطرف می شود. در حقیقت، علائم ممکن است به قدری مبهم و زودگذر باشد که افراد زیاد متوجه آن نشوند. به ویژه هنگامی که فقط چند دقیقه طول بکشد. علائم TIA شامل موارد زیر است:

• گیجی ناگهانی، مشکل در گفتار یا درک
• مشکل ناگهانی دیدن در یک یا هر دو چشم
• سردرد ناگهانی و شدیدی بدون علت مشخص
• بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن
• مشکل ناگهانی در راه رفتن، سرگیجه، از دست دادن تعادل یا هماهنگی

تنگی کاروتید

شریان های کاروتید، خون غنی از اکسیژن را به مغز می رسانند. انسداد رگهای داخلی کاروتید توسط تجمع چربی و کلسترول منجر به تشکیل پلاک  می شود. این فرآیند تصلب شرایین نامیده می شود. انسداد شدید را تنگی کاروتید می گویند که ممکن است باعث TIA شود.

تنگی کاروتید، غالباً بدون علامت است. یک پزشک ممکن است هنگام گوش دادن به شریان های کاروتید با استتوسکوپ، تنگی را از طریق صدای غیرطبیعی به نام bruit (BROO’e) تشخیص دهد. بیماران معمولاً ابتدا تحت معاینه دقیق بدنی قرار می گیرند. این معاینه می تواند نقص عصبی، حرکتی و حسی خاصی را نشان دهد که می تواند سرنخی را درباره میزان و محل انسداد ارائه دهد. اگر پزشک مشکوک به تنگی باشد، آزمایش های تشخیصی مانند سونوگرافی داپلر، دوبلکس کاروتید یا آنژیوگرافی مغزی توصیه می شود.

آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی (یا جمجمه) ناحیه ای است که رگ خونی در مغز ضعیف می شود و در نتیجه از قسمت دیواره رگ برآمده می شود. معمولاً آنوریسم در نقطه ای از انشعاب رگ خونی ایجاد می شود. این اختلال ممکن است در اثر نقایص مادرزادی یا سایر بیماری ها مانند فشار خون بالا، تصلب شرایین (تجمع رسوبات چربی در رگ ها) یا ضربه به سر رخ دهد.

آنوریسم در همه گروه های سنی رخ می دهد. اما میزان بروز برای افراد 25 ساله و بالاتر به طور پیوسته افزایش می یابد، بیشتر در افراد 50 تا 60 ساله شیوع دارد. در زنان حدود سه برابر شیوع دارد.

ناهنجاری های عروقی

اصطلاح ناهنجاری عروقی به اتصال های غیر طبیعی شریان، ورید یا هر دو اشاره دارد. این موارد شامل ناهنجاری وریدهای طبیعی یا عروق است که مستقیماً به وریدها منتهی می شوند. ناهنجاری های عروقی در اثر رشد رگ های خونی مغز در دوران بارداری تشکیل می شود، اما علت مستقیم آن ناشناخته است.

ناهنجاری های شریانی (AVM)

AVM درهم پیچیدگی غیرطبیعی رگهای خونی است که میزان خونریزی آن در مقایسه با عروق طبیعی بیشتر است. AVM می تواند در هر نقطه از بدن رخ دهد، اما AVM مغز هنگام خونریزی عوارض زیادی به همراه دارد. AVM دورال در پوشش مغز رخ می دهد و یک بیماری اکتسابی است که ممکن است در اثر آسیب ایجاد شود.

AVM معمولاً از طریق ترکیبی از MRI و آنژیوگرافی تشخیص داده می شود. AVM می تواند مغز اطراف را تحریک کرده و باعث تشنج یا سردرد شود. اگر AVM درمان نشود، می تواند بزرگ  و پاره شده و باعث خونریزی داخل مغزی یا زیر عنکبوتیه و آسیب دائمی مغز شود. هر ساله، از هر 100 فرد مبتلا به AVM، حدود چهار نفر دچار خونریزی می شوند. پیشگیری از پارگی ناهنجاریهای عروقی یکی از دلایل عمده ای است که درمان عصبی زودرس برای AVM توصیه می شود.

بیماری مویامویا

بیماری مویامویا بیماری پیشرونده شریان های کاروتید و شاخه های اصلی آنها است که می تواند منجر به انسداد برگشت ناپذیر شود. این نام به دلیل ظاهر ضایعات ایجاد شده از کلمه ژاپنی “puff of smoke” گرفته شده است.

 در حقیقت، این بیماری بیشتر بر مردم با اصل ژاپنی تأثیر می گذارد. این یک بیماری است که تمایل دارد کودکان و بزرگسالان را در دهه های سوم تا چهارم زندگی تحت تأثیر قرار دهد.

 کودکان مبتلا به این بیماری ممکن است دچار سکته مغزی، TIA، کاهش شناختی آهسته پیشرونده، تشنج یا حرکات غیر ارادی اندام ها شوند. بزرگسالان به طور معمول خونریزی داخل جمجمه ای را تجربه می کنند.

آنژیوم وریدی

بیماران مبتلا به آنژیوم وریدی ممکن است سردرد یا تشنج داشته باشند، اگرچه این علائم ممکن است ارتباطی با آنژیوم نداشته باشند.

 به طور معمول، این ضایعات بدون علامت هستند و هنگام بررسی بیماری های دیگر، شناسایی می شوند. آنها بندرت خونریزی می کنند، بنابراین معمولاً نیازی به درمان ندارند. آنها تقریباً 2 درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می دهند.

ورید ناهنجاری جالینوس (VGM)

VGM ناهنجاری نادری است، که گاهی اوقات در آزمایشات قبل از تولد یا از طریق نارسایی قلبی در نوزادان تشخیص داده می شود.

 VGM دارای دیواره ضخیم تری نسبت به AVM است و بعید است پارگی و خونریزی داشته باشد. با این حال، از آنجا که VGM مویرگ ندارد، خون ممکن است بسیار سریع جریان یابد و فشار زیادی را بر قلب وارد کند، که ممکن است منجر به نارسایی قلبی شود. بر همین اساس کودکان مبتلا به این شرایط باید توسط متخصصان ارزیابی و تشخیص داده شوند تا اقدامات درمانی مناسب انجام شود. آمبولیزاسیون، روش انتخابی برای درمان بیماران مبتلا به VGM است.

آزمایشات تشخیصی انواع بیماری های  عروق مغزی

انواع بیماری های عروق مغزی را می توان از طریق آزمایش های تصویربرداری تشخیصی تشخیص داد. این آزمایشات به جراحان مغز و اعصاب اجازه می دهد عروق داخل و اطراف مغز و خود بافت مغز را بررسی کنند.

آنژیوگرافی مغزی (آنژیوگرام مهره ای، آنژیوگرام کاروتید)

به طور کلی عروق مغزی در اشعه ایکس دیده نمی شوند، بنابراین از رنگ حاجب برای بررسی آنها استفاده خواهد شد. برای انجام این آزمایشات به بیمار بی حسی موضعی داده می شود، شریان معمولاً در پا سوراخ می شود، و یک سوزن در شریان قرار می گیرد. یک کاتتر (یک لوله باریک و انعطاف پذیر بلند) از طریق سوزن و داخل رگ وارد می شود. سپس از طریق رگ های اصلی شکم و قفسه سینه رد می شود تا جایی که به درستی در عروق گردن قرار گیرد. این روش توسط فلوئوروسکوپ (یک اشعه ایکس ویژه که تصاویر را بر روی مانیتور تلویزیون انجام می دهد) کنترل می شود. سپس ماده حاجب از طریق کاتتر به ناحیه گردن تزریق  و تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود.

کاروتید دوبلکس (سونوگرافی کاروتید)

در این روش از سونوگرافی برای کمک به تشخیص پلاک، لخته شدن خون یا سایر مشکلات جریان خون در عروق کاروتید استفاده می شود. در این روش یک مبدل با ژل محلول در آب بر روی پوست قرار می گیرد. این ژل به انتقال صدا به سطح پوست کمک می کند. سونوگرافی روشن شده و تصاویر شریان های کاروتید و اشکال موج نبض تهیه می شود. هیچ خطر و عوارضی ندارد و این تست غیرتهاجمی و بدون درد است.

توموگرافی کامپیوتری (اسکن CT یاCAT)

یک تصویر تشخیصی است که پس از خواندن اشعه ایکس توسط رایانه ایجاد می شود. در برخی موارد، دارویی از طریق ورید تزریق می شود تا به برجسته سازی ساختارهای مغزی کمک کند. بافت استخوان، خون و مغز بسیار متفاوت است و به راحتی می توان آنها را در سی تی اسکن تشخیص داد. سی تی اسکن یک آزمایش تشخیصی مفید برای سکته های خونریزی دهنده است. زیرا در این روش خون به راحتی دیده می شود. با این حال، ممکن است آسیب ناشی از سکته مغزی ایسکمیک تا چند ساعت یا چند روز در سی تی اسکن مشخص نشود.

سونوگرافی داپلر

در این روش ژل محلول در آب بر روی مبدل و پوست بالای رگهای اندام قرار می گیرد. در صورت طبیعی بودن سیستم وریدی، یک صدای “swishing” روی داپلر ایجاد می شود. سونوگرافی داپلر می تواند هر دو سیستم وریدی سطحی و عمقی را ارزیابی کند. هیچ عوارضی ندارد و غیرتهاجمی و بدون درد است.

الکتروانسفالوگرام (EEG)

یک تست تشخیصی با استفاده از گیرنده های فلزی کوچک (الکترودها) قرار گرفته بر روی پوست سر است. در این روش سیگنال های الکتریکی به صورت امواج مغزی چاپ می شوند.

پنچری کمر (ضربه نخاعی)

یک آزمایش تشخیصی تا حدودی تهاجمی است که در آن با استفاده از سوزن از مایع مغزی نخاعی در فضای اطراف نخاع نمونه برداری می شود. این آزمایش می تواند در تشخیص خونریزی ناشی از خونریزی مغزی مفید باشد.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

MRI یک آزمایش تشخیصی است که تصاویر سه بعدی از ساختارهای بدن را با استفاده از میدان های مغناطیسی و فناوری رایانه تولید می کند. MRI می تواند انواع مختلفی از بافت عصبی و تصاویر واضح از ساقه مغز و مغز خلفی را به وضوح نشان دهد. MRI غیرتهاجمی است.

آنژیوگرام رزونانس مغناطیسی (MRA)

MRA یک آزمایش تشخیصی غیرتهاجمی است که در تصویربردار تشدید مغناطیسی (MRI) انجام می شود. تصاویر مغناطیسی توسط یک کامپیوتر جمع می شوند تا تصویری از عروق موجود در سر و گردن را نشان دهند. MRA رگهای خونی واقع در گردن و مغز را نشان می دهد و می تواند به تشخیص انسداد و آنوریسم کمک کند.