آزمایش پروتئین پلاسما چیست؟

تست های پروتئین پلاسما نوعی آزمایش خون هستند که میزان پروتئین های موجود در خون را تشخیص می دهند. این تست آزمایشگاهی معمولاً برای تشخیص قطعی تر بیماری در طول معاینه فیزیکی توسط پزشک تجویز می شود. نتایج این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا بتواند سطح سلامت کلی شما را تعیین کند. آزمایش پروتئین پلاسما به عنوان آزمایش پروتئین کل نیز شناخته می شود.

آزمایش پروتئین کل یک آزمایش ساده و معمول ادرار یا خون است. این آزمایش به علت سطوح غیر طبیعی پروتئین در بدن تجویز می شود.

داشتن پروتئین زیاد یا خیلی کم می تواند منجر به علائم مختلفی از جمله کاهش وزن غیرمنتظره، خستگی یا بیماری التهابی شود. آزمایش پروتئین کل می تواند به تشخیص بیماری های کبدی و کلیوی و سایر بیماری های مزمن کمک کند.

در بسیاری از موارد علائم بیماری های مختلف شباهت زیادی با هم دارند. این مساله باعث دشواری تشخیص دقیق بیماری می شود. گاهی ممکن است پزشک از روی علائم احتمال بدهد که شما به برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند التهاب یا بیماری‌های خودایمنی خاص مانند آرتریت روماتوئید و بیماری سلیاک مبتلا هستید. در اینگونه موارد پزشک برای تشخیص دقیق تر بیماری ممکن است آزمایش‌های پروتئین پلاسما را برای شما تجویز کند.

در این مقاله، آزمایش پروتئین کل، نحوه تفسیر نتایج و اینکه سطوح پروتئین طبیعی یا غیرطبیعی به چه معنا است را مورد بحث قرار می دهیم.

مطالعه بیشتر:پروتئین M در خون نشانه چیست؟

انواع پروتئین های پلاسما

به طور کلی دو نوع اصلی پروتئین پلاسما به نام های آلبومین و گلوبولین در خون وجود دارد:

آلبومین. پروتئین آلبومین نیمی از کل پروتئین موجود در پلاسمای خون را تشکیل می دهد. این پروتئین اسیدهای آمینه مورد نیاز را برای بافت های بدن تامین می کند. آلبومین نقش های مهم زیادی در بدن بر عهده دارد. پیشگیری از نشت مایعات نیز یکی دیگر از وظایف پروتئین آلبومین در بدن است.

گلوبولین. این پروتئین مهم به تقویت سیستم ایمنی، پیشگری از لخته شدن خون و سایر عملکردهای حیاتی بدن کمک می کند. همچنین پروتئین های گلوبولین در اندازه، وزن و عملکرد متفاوت هستند.

سطوح آلبومین و گلوبولین خون ممکن است در صورت ابتلا به برخی بیماری ها افزایش یا کاهش یابد. آزمایش پروتئین پلاسما با اندازه گیری سطوح این دو پروتئین می تواند ابتلا به بیماری های زمینه ای را تشخیص دهد.

مطالعه بیشتر: آزمایش آلبومین چیست؟

علائم سطوح غیر طبیعی پروتئین

با دقت به برخی از علائم می توان بالا یا پایین بودن سطوح پروتیئن خون را تشخیص داد.

علائم پایین بودن پروتئین پلاسما شامل موارد زیر است:

• سردرد
• کبودی بدن
• ریزش مو
• حالت تهوع
• بثورات پوستی
• ضعف و خستگی
• شکنندگی و یا برآمدگی ناخن ها
• کاهش سرعت لخته شدن خون پس از بریدگی

علائم بالا بودن سطوح پروتئین پلاسما شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن
• تشنگی بیش از حد
• عفونت های مکرر
• کاهش اشتها
• احساس درد در استخوان ها
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها

بسته به بیماری که باعث سطوح غیر طبیعی پروتئین پلاسما در خون می شود ممکن است علائم در افراد متفاوت باشد.

مطالعه بیشتر: پروتئین بالای خون نشانه چیست؟

در صورت لزوم همین الان با متخصص خون آنلاین در پزشکت تلفنی مشورت کنید.

هدف از آزمایش پروتئین پلاسما

پروتئین ها به عنوان بلوک های ساختمانی برای بسیاری از اندام ها، هورمون ها و آنزیم ها عمل می کنند. پروتئین ها برای سلامت کلی بدن ضروری هستند، به همین دلیل معاینات معمول سلامت اغلب شامل آزمایش پروتئین کل است.

آزمایش پروتئین کل تعداد کل پروتئین های موجود در مایع پلاسمای بدن را اندازه گیری می کند. در این آزمایش مقدار پروتئین بدن که در ادرار یا پلاسمای خون موجود است اندازه گیری می شود. تعیین سطح پروتئین کل می تواند در تشخیص بیماری های مهم به پزشک کمک کند. از جمله:

• ایدز
• سوء تغذیه
• بیماری کبد
• سرطان خون
• بیماری کلیوی
• بیماری التهابی روده
• هپاتیت (عفونت کبدی)
• اختلالات مغز استخوان
• ادم یا جمع شدن مایع در بافت های بدن

نتایج آزمایشات پروتئین پلاسما

وجود تعداد غیر طبیعی پروتئین می تواند نشان دهنده ابتلا به بیماری های مزمن باشد. به عنوان مثال سطح پروتئین بالاتر از حد طبیعی با بیماری های زیر مرتبط است:

• التهاب
• عفونت
• اختلالات مغز استخوان

کمتر از حد نرمال بودن سطح پروتئین پلاسما نیز ممکن است نشان دهنده بیماری های زیر باشد:

• مشکلات روده
• بیماری های کلیوی یا کبدی
• سوء جذب شدید مواد مغذی و سوء تغذیه

آزمایش پروتئین پلاسما علاوه بر سطح آلبومین، می تواند سطح گلوبولین خون را نیز تشخیص دهد. این نسبت A/G نامیده می شود. نسبت A/G طبیعی کمی بالاتر از 1 است و سطح آلبومین معمولا باید بالاتر از گلوبولین باشد.

کم بودن این نسبت، می تواند بر تعداد کل پروتئین بدن تأثیر بگذارد. نسبت A/G پایین با گلوبولین بیش از حد مرتبط است که می تواند ناشی از بیماری های خودایمنی باشد. نسبت A/G بالا در اغلب موارد نشانه سرطان خون یا اختلالات روده است.

مطالعه بیشتر: نتایج تست گلوبولین نشانه چیست؟

اگه از نتایج آزمایشت مطمئن نیستی، همین الان با متخصص آنلاین در پزشکت تماس بگیر تا برات تفسیر کنه.

آمادگی های لازم برای آزمایش پروتئین پلاسما

اگر پزشک آزمایش پروتئین کل را برای شما تجویز کرده است، باید فورا آن را انجام دهید. برخی از پزشکان به دلیل داشتن تجهیزات لازم، آزمایش خون را در مطب خود انجام می‌دهند. اما معمولا در بسیاری از موارد، برای گرفتن خون باید به آزمایشگاه مراجعه کنید. برای کاهش هزینه ها بهتر است به آزمایشگاهی بروید که تحت پوشش بیمه شما باشد.

آزمایش پروتئین پلاسما به هیچ گونه آمادگی خاصی نیاز ندارد.

روش انجام آزمایش به این شکل است که تکنسین آزمایشگاه ابتدا یک نوار الاستیک را در اطراف بازو و محل خونگیری می بندد. این کار باعث جمع شدن خون در رگ ها می شود. با انجام این کار راحت تر می توان رگ ها را پیدا کرد. تکنسین ناحیه مورد نظر در بازو را با پدهای آغشته به الکل ضدعفونی می کند. در ادامه سوزن وارد رگ می شود. خونی که به کمک سوزن از ورید جمع آوری شده است، وارد لوله می شود.

بعد از خونگیری حتما مشت خود را باز کنید. زیرا بسته نگه داشتن مشت باعث می شود که خونریزی برای مدت بیشتری ادامه پیدا کند. همچنین بعد از نمونه گیری کمی بنشینید و سپس از جای خود بلند شوید. زیرا خونریزی می تواند باعث افت فشار و در نتیجه سرگیجه مختصر در شما شود.

اگر داروی خاصی مصرف می کنید حتما به پزشک خود اطلاع بدهید. زیرا ممکن است داروهای مصرفی شما بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد. به عنوان مثال قرص های ضد بارداری و داروهای استروژن سطح پروتئین خون را کاهش می دهند.

همچنین یکی دیگر از عواملی که بر نتایج آزمایش تاثیر می گذارد استرس است. بنابراین پیش از انجام آزمایش سعی کنید چند نفس عمیق بکشید. تنفس عمیق در کنترل استرس بسیار موثر است.

مطالعه بیشتر: اهدای پلاسما و شایع ترین عوارض آن

عوارض آزمایش پروتئین پلاسما

آزمایش پروتئین کل ادرار، میزان پروتئین موجود در ادرار را تشخیص می دهد. کلیه ها آلبومین و سایر پروتئین ها را از خون فیلتر می کنند، به همین علت ادرار معمولا حاوی مقادیر کمی پروتئین است. با این حال، مشکلات مربوط به دستگاه ادراری، مانند بیماری مزمن کلیه، می تواند باعث نشت مقادیر زیادی پروتئین به ادرار شود.

آزمایشات پروتئین پلاسما درست مانند سایر آزمایشات خون، عوارض بسیار کمی دارند. اگر به سرنگ ها حساس هستید، ممکن است در طول خونگیری کمی درد یا ناراحتی احساس کنید. این فرآیند در اغلب موارد فقط چند دقیقه زمان می برد. اما اگر رگ‌های ظریف تری دارید ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. گاهی در محل خونگیری کمی کبودی باقی می ماند یا ممکن است دچار سرگیجه موقت شوید. در صورت مشاهده علائم عفونت مانند قرمزی، التهاب و ترشحات پس از خونگیری با پزشک خود تماس بگیرید.

برای انجام آزمایش پروتئین پلاسما معمولا به دقت بیشتری نیاز است. زیرا در طول فرآیند خون گیری  اگر تورنیکت ها یا باندهای مخصوص فشردن بازو بیش از چند دقیقه نگه داشته شوند، می‌توانند باعث اشتباه در نتایج آزمایش شوند. بسته ماندن زیاد تورنیکت بر روی بازو سطح پروتئین کل را بالاتر از حد واقعی نشان خواهد داد. هنگامی که خون جمع آوری شد، تکنسین باید تورنیکت را قبل از بیرون کشیدن سوزن به سرعت باز کند.

مطالعه بیشتر: آزمایش ۲۴ ساعته پروتئین ادرار

پروتئین های پلاسما و بارداری

زنان باردار می توانند بدون نگرانی آزمایش پروتئین کل سرم یا ادرار را انجام دهند. پزشک متخصص زنان ممکن است در صورت مشاهده علائم پروتئینوری برای اطمینان از سلامت مادر و تشخیص به موقع بیماری آزمایش پروتئین پلاسما را تجویز کند. پروتئینوری به دفع پروتئین اضافه در ادرار گفته می شود.

دفع پروتئین در ادرار بیش از 300 میلی گرم پروتئین در روز می تواند نشان دهنده پره اکلامپسی باشد که یکی از عوارض خطرناک بارداری است.

به همین علت داشتن سطوح طبیعی پروتئین های پلاسما در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. بررسی ها نشان می دهد که سطوح پایین پروتئین پلاسما در اوایل دوران بارداری می تواند باعث به خطر افتادن سلامت مادر و جنین شود.

مطالعه بیشتر: پروتئینوری در کودکان 

برخی از مهمترین عوارض مرتبط با سطوح پایین پروتئین پلاسما در بارداری عبارتند از:

• مرده زایی
• تولد زودرس
• دیابت بارداری
• ابتلا نوزاد به سندرم داون
• وزن کم نوزاد در هنگام تولد
• محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
• ابتلا به پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری
• هیپوکسی یا کمبود اکسیژن برای نوزاد در بدو تولد

تشخیص زودهنگام بیماری هایی که ممکن است بر پروتئین های پلاسما دوران بارداری تأثیر بگذارد حیاتی هستند. تشخیص زودهنگام به پزشک کمک می کند تا هر چه سریع تر درمان های لازم را ارائه بدهد. همچنین مادر باردار باید برای کنترل دقیق وضعیت جسمی تا مدتی تحت نظر پزشک باشد بتواند بارداری و زایمان ایمن و سالمی داشته باشد.

پیگیری آزمایشات پروتئین پلاسما

بسته به روش آزمایش و تجهیزاتی که تکنسین های آزمایشگاه استفاده می‌کنند، ممکن است محدوده پروتئین کل آزمایش ها با هم متفاوت باشد.

به طور کلی محدوده طبیعی برای سطوح پروتئین در سرم خون 6 تا 8 گرم در دسی لیتر (g/dl) تعیین می شود. از این مقدار، آلبومین 3.5 تا 5.0 گرم در دسی لیتر است و بقیه شامل گلوبولین می شود. این محدوده ها ممکن است بین آزمایشگاه های مختلف متفاوت باشد.

معمولاً بدن انسان در هر 24 ساعت کمتر از 150 میلی گرم پروتئین کل و کمتر از 20 میلی گرم آلبومین را از طریق ادرار دفع می کند. اما با این حال باید بدانید که سطوح بالا یا پایین پروتئین سرم یا ادرار همیشه نشانه ابتلا به یک بیماری مزمن نیست. عوامل روزانه زیادی هستند که می توانند بر سطح پروتئین افراد تأثیر بگذارند. به عنوان مثال انجام تمرینات شدید ورزشی، فشار خون و همچنین مصرف قرص های ضد بارداری هورمونی می توانند نتایج آزمایش را تا حد زیادی تغییر بدهند.

به طور کلی اگر نتایج آزمایش طبیعی باشند، به آزمایشات بعدی نیاز نخواهید داشت. اما در صورتی که نتایج آزمایش پروتئین کل شما غیرطبیعی باشد، پزشک احتمالاً یک سری آزمایشات بعدی برای شما تجویز خواهد کرد. از جمله:

• آزمایش پروتئین واکنشی C برای ارزیابی التهاب
• الکتروفورز پروتئین برای بررسی اختلالات مغز استخوان
• آزمایش آنزیم های کبدی برای تشخیص بیماری ها و التهاب های مرتبط
• تست ایمونوگلوبولین A (IgA) برای اندازه گیری آنتی بادی ها و کمک به تشخیص بیماری های خود ایمنی

سطوح غیرطبیعی پروتئین در آزمایش می تواند ناشی از ابتلا به هر یک از بیماری های زیر باشد:

• ایدز
• بیماری کبد
• نارسایی قلبی
• بیماری کلیوی
• انواع سرطان مانند مولتیپل میلوما

پیگیری درمان پس از دریافت نتایج آزمایش برای حفظ سلامت و افزایش کیفیت زندگی شما ضروری است. گزینه های درمانی زیادی برای علل سطوح غیر طبیعی پروتئین پلاسما وجود دارد. فراموش نکنید که تشخیص زودهنگام کلید درمان بسیاری از بیماری ها است.