خانه » سلامت جسم » سلامت مردان و اورولوژی » مثانه بیش فعال

بدون نظر

مثانه بیش فعال

تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:

مثانه بیش فعال، که OAB نیز نامیده می شود، باعث ایجاد مکرر و ناگهانی ادرار کردن می شود که کنترل آن دشوار است. فرد در این صورت احساس می کند که در طول روز و شب چندین بار باید به دستشویی برود و حتی ممکن است بی اختیاری ادرار را تجربه کند. مثانه بیش فعال ممکن است باعث احساس خجالت و یا انزوا در افراد شود اما یک ارزیابی کوتاه می تواند در تعیین علت این بیماری موثر باشد و بیماران می توانند علائم مثانه بیش فعال را می توان با راهکارهای ساده رفتاری، مانند تغییر رژیم غذایی، تخلیه به موقع و تکنیک های نگه داشتن مثانه مدیریت کرد.

علت مثانه بیش فعال

به طور کلی میزان فعالیت مثانه زیاد است و حتی در صورت کم بودن حجم ادرار در مثانه شروع به انقباضات غیرارادی می کند. این انقباضات غیر ارادی منجر به نیاز فوری ادرار کردن می شوند.

چندین بیماری ممکن است به این بیماری منجر شوند، از جمله:

دیابت
عفونت ادراری
تغییرات هورمونی در دوران یائسگی در زنان
ناهنجاری های مثانه مانند تومورها یا سنگ مثانه
اختلالات عصبی مانند سكته مغزی و اسكلروز مكرر
عواملی که مانع خروج مثانه می شوند، مانند بزرگ شدن پروستات، یبوست یا اقدامات قبلی برای معالجه سایر اشکال بی اختیاری

عوامل دیگری که ممکن است با علائم همراه باشند، عبارتند از:

مصرف بیش از حد کافئین یا الکل
کاهش عملکرد شناختی به دلیل کهولت سن
داروهایی که باعث افزایش حجم ادرار می شوند یا نیاز به مصرف مایعات زیادی دارند.
مشکل در راه رفتن، که در صورت عدم توانایی رسیدن سریع به دستشویی، می تواند منجر به فوریت مثانه شود.
تخلیه ناقص مثانه، که ممکن است منجر به علائم مثانه بیش فعال شود، زیرا در این شرایط فضای ذخیره ادرار کاهش می یابد.

حتی ممکن است علت اصلی مثانه بیش فعال ناشناخته باشد.

عوامل خطر مثانه بیش فعال

افزایش سن افراد را در معرض خطر ابتلا به مثانه بیش فعال و اختلالات دیگری مانند بزرگ شدن پروستات و دیابت قرار می دهد. بسیاری از مبتلایان به کاهش شناختی مثانه بیش فعال دارند. بی اختیاری که در نتیجه این شرایط ایجاد می شود، می تواند با تخلیه به موقع و سریع و پوشاک جاذب کنترل شود. برخی از افراد که مثانه بیش فعال دارند نیز مشکلات کنترل مدفوع هم دارند.

علائم مثانه بیش فعال

این بیماری ممکن است باعث بروز علائم زیر شود:

اضطراب ناگهانی برای ادرار کردن
ادرار شبانه بیش از دو بار در شب
ادرار به طور مکرر، معمولاً هشت یا چند بار در 24 ساعت
از دست دادن غیر عمدی ادرار بلافاصله پس از نیاز فوری به ادرار (بی اختیاری فوریت)

ادرار مکرر غیرطبیعی و ادرار شبانه می تواند زندگی شما را مختل کند.

این بیماری اگرچه در سالمندان به ندرت دیده می شود، اما مثانه بیش فعال بخشی طبیعی از پیری نیست.

تشخیص مثانه بیش فعال

اگر به طور غیرطبیعی نیاز فوری به ادرار کردن دارید برای علت آن به پزشک مراجعه کنید. وی برای تشخیص و درمان احتمالی مراحل زیر را انجام می دهد:

بررسی تاریخچه پزشکی
آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت یا سایر ناهنجاری ها
معاینه بدنی، که ممکن است شامل معاینه رکتوم و لگن در زنان باشد.
معاینه عصبی متمرکز که ممکن است مشکلات حسی یا رفلکس های غیر طبیعی را شناسایی کند.

آزمایش عملکرد مثانه

پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی عملکرد مثانه و توانایی خالی ماندن آن توصیه کند که به آن ها آزمایشات ادرودینامیکی گفته می شود. این آزمایشات معمولاً نیاز به مراجعه به متخصص دارد و ممکن است برای تشخیص یا شروع درمان لازم نباشد.

آزمایشات ادرودینامیک شامل موارد زیر است:

اندازه گیری ادرار باقی مانده در مثانه. این آزمایش در صورت نگرانی در مورد توانایی بیمار در خالی کردن مثانه اهمیت دارد. ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه می تواند یکی از علائم مثانه بیش فعال باشد. برای این اندازه گیری پزشک ممکن است یک سونوگرافی از مثانه را تجویز کند. در بعضی موارد، یک لوله نازک (کاتتر) از مجرای ادرار و داخل مثانه بیمار عبور داده می شوند تا ادرار باقیمانده تخلیه و سپس اندازه گیری شود.
اندازه گیری میزان جریان ادرار. برای اندازه گیری حجم و سرعت تخلیه، ممکن است از بیمار خواسته شود که در دستگاه (uroflowmeter) ادرار و آن را جمع آوری کند. uroflowmeter حجم ادرار را ذخیره و آن را جمع آوری و داده های مربوط را به صورت یک نمودار نشان می دهد.
آزمایش فشار مثانه. سیستومتری آزمایشی است که با پر شدن مثانه فشار را در مثانه و اطراف آن اندازه گیری می کند. پزشک با بررسی نتایج های هر آزمایش راه کارهای درمانی را پیشنهاد می کند. ترکیبی از راهکارهای درمانی ممکن است بهترین روش برای از بین بردن علائم مثانه بیش فعال باشد.

عوارض مثانه بیش فعال

هر نوع بی اختیاری می تواند بر کیفیت کلی زندگی افراد تأثیر بگذارد و باعث بروز عوارض جانبی زیر شود:

اضطراب
مشکلات جنسی
پریشانی عاطفی یا افسردگی
اختلالات خواب و چرخه خواب قطع شده

در بعضی موارد، درمان این شرایط می تواند به علائم مثانه بیش فعال کمک کند.

در زنانی که مثانه بیش فعال دارند نیز ممکن است اختلالی به نام بی اختیاری مختلط ایجاد شود که در این صورت فرد بی اختیاری ادرار فرد با بی اختیاری استرسی همراه می باشد. بی اختیاری استرس از بین رفتن غیر عمدی ادرار ناشی از حرکت بدنی یا فعالیت های مانند سرفه، عطسه و خندیدن و ورزش کردن است که به مثانه فشار می آورد . درمان بی اختیاری استرس به احتمال زیاد به علائم مثانه بیش فعال کمک نمی کند و بالتبع درمان مثانه بیش فعال به احتمال زیاد علائم بی اختیاری استرس را بهبود نمی بخشد. برخی از افراد ممکن است ترکیبی مشترک از مشکلات ذخیره و تخلیه ادرار را داشته باشند. مثانه ممکن است فوریت و حتی بی اختیاری زیادی ایجاد کند، اما به خوبی خالی نمی شود.

پیشگیری مثانه بیش فعال

برخی از انتخاب های سبک زندگی ممکن است خطر مثانه بیش فعال را کاهش دهد، از جمله:

حفظ وزن سالم
کنترل شرایط مزمن مانند دیابت
انجام تمرینات عضلات کف لگن
فعالیت بدنی منظم و ورزش روزانه
کاهش مصرف کافئین و ترک سیگار و الکل

درمان مثانه بیش فعال

داروها در زنان بعد از یائسگی، استروژن درمانی واژینال می تواند به تقویت ماهیچه ها و بافت های موجود در مجرای ادراری و واژن کمک کند. استروژن واژن به صورت شیاف، قرص یا حلقه وجود دارند و می تواند علائم مثانه بیش فعال را بهبود بخشد. داروهایی که مثانه را شل می کنند می توانند برای تسکین علائم مثانه بیش فعال و کاهش علائم بی اختیاری ادرار مفید باشند. عوارض جانبی عمده این داروها شامل خشکی چشم و دهان است، اما نوشیدن آب برای رفع عطش می تواند علائم مثانه بیش فعال را تشدید کند. یبوست، یکی دیگر از عوارض جانبی احتمالی است که می تواند علائم مثانه بیش فعال را تشدید کند.

تزریق مثانه

بوتاکس مثانه و یا OnabotulinumtoxinA بر پایه تزریق پروتئین در دوزهای کم كه مستقیماً به بافت مثانه تزریق می شود، انجام می گیرد . این روش منجر به شل شدن عضلات مثانه می شود. مطالعات نشان می دهد که این روش ممکن است برای بی اختیاری شدید اضطراب مفید باشد. اثرات موقت به طور کلی شش ماه یا بیشتر طول می کشد، اما نیاز به تزریق مجدد دارد. عوارض جانبی این تزریقات شامل عفونت ادراری و احتباس ادرار است.

تحریک عصب

تحریک عصب ساکارال و تنظیم انگیزه های عصبی به مثانه می تواند علائم مثانه بیش فعال را بهبود بخشد. در این روش یک سیم نازک که در نزدیکی اعصاب ساکرال در قسمت تحتانی کمر عبور داده می شود.

تحریک عصب تیبیال جلدی (PTNS)

در این روش از یک سوزن نازک که از طریق پوست در نزدیکی مچ پا قرار می گیرد، برای تحریک الکتریکی از عصبی در ساق (عصب تیبیال) به ستون فقرات استفاده می شود .درمان PTNS یک بار در هفته به مدت 12 هفته انجام می شود تا به علائم مثانه بیش فعال کمک کند.

عمل جراحی

جراحی برای درمان مثانه بیش فعال برای افرادی که علائم شدیدی دارند و به سایر روش های درمانی پاسخ نمی دهند، انجام می گیرد. هدف از جراحی بهبود توانایی مثانه در ذخیره ادرار و کاهش فشار در مثانه است. با این حال، این روش ها به تسکین درد مثانه کمک نمی کنند. این رویه ها شامل عبارتند از:

جراحی برای افزایش ظرفیت مثانه

در این روش از قسمت هایی از روده بیمار برای جایگزینی بخشی از مثانه استفاده می شود. این عمل جراحی فقط در موارد بی اختیاری اضطراب شدید انجام می شود که سایر اقدامات درمانی دیگر به درمان پاسخ نمی دهد. در این صورت ممکن است بیمار به منظور تخلیه مثانه خود برای بقیه عمر خود نیاز به استفاده از سوند متناوب داشته باشد.

برداشتن مثانه

این روش به عنوان آخرین راه حل درمان این بیمار مورد استفاده قرار می گیرد و شامل از بین بردن مثانه و قرار دان مثانه جایگزین (neobladder) یا باز کردن یک دهانه در بدن (استوما) برای جمع آوری ادرار است.

رفتار درمانی

مداخلات رفتاری اولین انتخاب برای کمک به مدیریت مثانه بیش فعال است. آن ها اغلب مؤثر هستند و هیچ عارضه جانبی ندارند.

مداخلات رفتاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

حفظ وزن مناسب. کاهش وزن ممکن است در بروز بی اختیاری استرسی موثر باشد.
بیوفیدبک. در طول بیو فیدبک، گیرنده ها به بیمار می آموزند که با تغییرات جزئی در بدن علائم خود را مدیریت کنند.
تمرینات عضلات کف لگن. تمرینات کگل، عضلات کف لگن و اسفنکتر ادرار را تقویت می کند. این عضلات تقویت شده می توانند به بیمار در جلوگیری از انقباضات غیر ارادی مثانه کمک کنند. پزشک یا یک فیزیوتراپی می تواند به شما در یادگیری نحوه انجام صحیح تمرینات کگل کمک کند.
تنظیم یک برنامه زمانی برای ادرار کردن. تنظیم یک برنامه زمانی برای ادرار کردن (به عنوان مثال، هر دو تا چهار ساعت ) فرد را مجبور می کند تا هر روز در یک زمان مشخص ادرار کند.
کاتتریزاسیون متناوب. در صورتی که بیمار نتواند مثانه خود را به خوبی خالی کند، استفاده از سوند به صورت دوره ای برای خالی کردن مثانه می تواند راهکاری برای تسکین علائم این بیماری باشد.
پدهای جاذب. پوشیدن پدهای جاذب یا لباس زیر می تواند در جلوگیری از بروز حوادث شرم آور به بیمار کمک کند لباس های جاذب در اندازه ها و میزان جذب مختلف در دسترس عموم قرار دارند.
آموزش مثانه. آموزش مثانه شامل آموزش برای به تأخیر انداختن ادرار کردن است. بیمار این آموزش ها را با تاخیرهای کوچک 30 دقیقه ای شروع و به تدریج هر سه تا چهار ساعت آن را ادامه می دهد. تمرین مثانه فقط درصورتی امکان پذیر است که عضلات کف لگن فرد تضعیف نشده باشند.

سبک زندگی و داروهای خانگی مثانه بیش فعال

برخی راهکار های شیوه زندگی ممکن است علائم مثانه بیش فعال را کاهش دهند، از جمله:

حفظ وزن سالم
نوشیدن مقدار کافی مایعات
محدود کردن غذاها و نوشیدنی های تحریک کننده مثانه مانند کافئین، الکل، چای، نوشیدنی های گازدار، آب مرکبات و میوه، شکلات، غذاهای پرادویه و گوجه فرنگی

طب جایگزین

هیچ درمانی مکمل یا جایگزینی برای درمان مثانه بیش فعال وجود ندارد . ولی تحقیقات نشان داده اند که طب سوزنی ممکن است به کاهش علائم مثانه بیش فعال کمک کند. پزشکان طب سوزنی با استفاده از سوزن های بسیار نازک و یکبار مصرف ممکن است بتوانند بیمار را درمان می کنند.

رژیم غذایی مثانه بیش فعال

آنچه می خورید ممکن است تأثیر مستقیمی بر سلامت ادرار شما داشته باشد. مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانند مثانه را تحت فشار قرار دهند و خطر تحریک و علائم OAB را افزایش می دهد. عوامل مرتبط با رژیم غذایی که می توانند در سلامت ادرار اختلال ایجاد کنند عبارتند از:

نوشیدنی های گازدار
مصرف بیش از حد مایعات
کافئین در نوشابه، قهوه، شکلات، بستنی
نوشیدن مایعات دو یا سه ساعت قبل از خواب
حساسیت به گلوتن (پروتئینی که در غذاهای مبتنی بر گندم مانند نان، ماکارونی و کراکر وجود دارد).

روغن ضروری

مثانه بیش فعال اغلب نتیجه تحریک اعصاب و باعث انقباض عضلات به طور غیر منتظره است. روغن های اساسی می توانند در تسکین این اعصاب و عضلات و بهبود علائم موثر باشند.

روغن های اساسی که معمولاً برای درمان OAB استفاده می شوند، عبارتند از:

روغن اسطخدوس
روغن دانه کدو تنبل
روغن مریم گلی کلاری

آمادگی برای مراجعه به پزشک

برای درمان بیماری خود بهتر است به متخصص بیماری های ادراری در زنان و مردان (متخصص اورولوژی)، متخصص اختلالات ادراری در زنان (متخصص اورولوژی) یا متخصص فیزیوتراپی برای تشخیص و درمان مراجعه کنید و برای آمادگی بیشتر، بهتر است لیستی از علائم، و تأثیر آن ها بر فعالیت های روزانه خود و تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی را یادداشت کنید.

برای مثانه بیش فعال، سوالات اساسی ممکن است شامل موارد زیر باشد: