قرنیه دارای سطح شفاف و صافی است که در قسمت مرکزی چشم قرار گرفته است. در حالت طبیعی شکل قرنیه مثل یک توپ به شکل دایره است. اما ساختار قرنیه آن قدر ها محکم نیست که بتواند برای همیشه شکل دایره ای خود را حفظ کند. گاهی از اوقات ممکن است فشار در داخل چشم باعث شود تا قرنیه به سمت بیرون دچار برآمدگی شده و در نتیجه از فرم دایره به مخروطی تغییر شکل دهد. به این وضعیت، قوز قرنیه یا Keratoconus گفته می شود.
علت قوز قرنیه
معمولاً علت بروز اصلی قوز قرنیه ناشناخته است. بعضی از مطالعات نشان داده است که بیشتر ارثی است و غالباً در افرادی به وجود می آید که مبتلا به بیماری های به خصوصی باشند. اما در بیشتر اوقات هیچ گونه آسیب یا بیماری دیگری برای توضیح علت بروز تغییرات شکل چشم و بروز این بیماری وجود ندارد. گاهی اوقات خود فرد با بروز قوز قرنیه متوجه تغییری که به مرور زمان در بینایی به وجود آمده، می شود. این تغییر ممکن است در زمان مشخصی متوقف شده یا سال های سال ادامه پیدا کند. اکثر افرادی که دچار این بیماری می شوند، نهایتاً هر دو چشم فرد درگیر شده و شکل قرنیه به حالت مخروطی در خواهد آمد.
با وجود ناشناخته بودن علت اصلی ابتلا به قوز قرنیه، علت بروز این عارضه چشمی ممکن است یکی از عوامل زیر باشد:
- تحریک مزمن چشم
- ضعیف شدن بافت قرنیه
- مالش بیش از حد چشم
- زمینه های ارثی و خانوادگی
- آسیب دیدگی یا ضربه به قرنیه چشم
- لنزهای چشمی ای که مناسب چشم فرد نباشد.
بعضی از محققان بر این باورند که عدم تعادل هورمونی در داخل قرنیه باعث آسیب اکسید کنندگی از رادیکال های آزاد شده و نهایتاً قرنیه ضعیف و دچار بیرون زدگی خواهد شد. همچنین هنوز شواهدی بر ارثی و ژنتیکی بودن بیماری چشمی قوز قرنیه وجود نداشته و به ندرت چند نفر از افراد خانواده به این عارضه دچار می شوند. تنها 14 درصد از افراد مبتلا به قوز قرنیه در نتیجه انتقال ژنتیکی به این عارضه دچار شده اند که آمار بسیار کمی است.
شیوع قوز قرنیه
- قوز قرنیه معمولاً در سنین نوجوانی اتفاق می افتد اما ممکن است در کودکان کوچکتر یا افراد بالای 30 سال نیز به وجود بیاید.
- بیشتر اوقات بروز تغییرات در شکل چشم به آرامی اتفاق افتاده و این روند تغییر ممکن است تا سال ها به طول بینجامد.
قوز قرنیه و تأثیر بر روی بینایی
قوز قرنیه باعث بروز نابینایی نخواهد شد. اما در هر صورت، بروز و تغییرات قرنیه ای تمرکز بدون عینک یا لنزهای چشمی را غیر ممکن خواهد کرد. افرادی که دچار این بیماری شده اند نباید به هیچ وجه تحت عمل های جراحی رفع عیوب انکساری چشم مثل لازیک یا PRK قرار بگیرند. حتی اگر میزان قوز قرنیه در فرد بسیار کم و ناچیز باشد بازهم نباید عمل های مربوط به رفع عیوب انکساری را روی چشم بیمار انجام دهد.
قوز قرنیه بینایی فرد را به دو شیوه تحت تأثیر قرار می دهد:
- شکل قرنیه از حالت طبیعی و دایره ای خود خارج شده و تبدیل به مخروط می شود. همچنین سطح صاف قرنیه به آرامی تغییر شکل داده و حالت مواج پیدا می کند. به این عارضه آستیگماتیسم تحریک شده و نامنظم می گویند.
- با افزایش سطح قرنیه چشم، فرد به مرور زمان دچار نزدیک بینی خواهد شد. در نتیجه فرد فقط می تواند اشیای نزدیک خود را به وضوح ببیند. هرچیزی که با فاصله قرار گرفته باشد، تار و مبهم دیده خواهد شد.
تشخیص قوز قرنیه
پزشک ممکن است در حین انجام معاینه یا از علائمی که بیمار بازگو می کند متوجه بروز قوز قرنیه در فرد شود.
این موارد و علائم معمولاً شامل موارد زیر می شود:
- فرد در هنگام نگاه کردن به نورها هاله ای در اطراف آن می بیند.
- تغییر یک باره در قدرت بینایی فرد، آن هم فقط در یکی از چشم ها
- دو بینی زمانی است که فرد فقط با استفاده از یکی از چشم ها نگاه می کند.
- اجسامی که در نزدیکی یا با فاصله از شخص قرار دارند با فرمی غیر عادی دیده شده و تغییر شکل داده اند. البته فرد هیچ چیزی را تار نمی بیند. به بیان دیگر فرد می تواند جسم را با وضوح کامل ببیند اما شکل جسم یا رنگ آن به کلی تغییر کرده است. بعد از گذشت مدتی ممکن است اجسام با فاصله نیز تارتر از قبل به نظر برسند.
این علائم ممکن است نشان دهنده بروز قوز قرنیه باشند اما برای اطمینان پزشک باید برای اطمینان از این موضوع میزن انحنای قرنیه فرد را مورد بررسی قرار دهد. همچنین ابزارها و دستگاه های کامپیوتری ای با نام corneal topography وجود دارد که شکل سه بعدی قرنیه در اختیار پزشک قرار داده و تشخیص بیماری را تا حد قابل توجهی آسان می کند.
عوارض قوز قرنیه
عوارض این بیماری عبارتند از:
- تغییر در فرم و شکل دایره ای چشم
- مشکلات دیگر چشمی مثل آستیگماتیسم
- کاهش قدرت بینایی یا نابینایی
پیشگیری قوز قرنیه
پیشگیری از این بیماری غیر ممکن است اما افرادی که این بیماری در آن ها تشخیص داده شده است می تواند از راه کارهای زیر از بدتر شدن وضعیت چشمی و حفظ عملکرد طبیعی چشم هایشان استفاده کنند:
- چشم های خود را در طول روند درمان آرایش نکنند.
- از درمان سرخود با قطره ها و داروهای بدون نیاز به نسخه بپرهیزند.
- اگر ماده یا چیز خاصی چشمان را آزار می دهد از آنها استفاده نکنند.
- قبل از شروع فصل حساسیت، عوامل آلرژی زا را از دسترس خود دور کنند.
- همیشه و در هر زمان به دستورالعمل های چشم پزشک خود گوش دهند.
- مراقب هر گونه تغییر در بینایی خود بوده و علائم را در اسرع وقت به اطلاع پزشک برسانند.
- در حین شنا یا فعالیت های ورزشی با استفاده از عینک های مخصوص از چشمان خود حفاظت کنند.
- از مصرف خود سر داروها به شدت بپرهیزند. اگر یکی از اعضای خانواده یا دوستان به این بیماری دچار شده اند به هیچ وجه از داروهای تجویزی آن ها برای درمان خود استفاده نکنند شاید داروهای مورد نیاز برای درمان قوز قرنیه شما کاملاً متفاوت باشد.
درمان قوز قرنیه
تنها یک پزشک مجرب و متخصص بیماری های چشمی می تواند درمان مناسب برای قوز قرنیه را تجویز کند.
معمولاً درمان بیماری با تجویز عینک های جدید و سپس لنز های چشمی شروع می شود. این عینک ها و لنز های چشمی می تواند قوز قرنیه را تصحیح و درمان کند.
در موارد مبتلا به قوز قرنیه که شدید نباشد، معمولاً می توان با استفاده از عینک های جدید این عارضه را درمان کرد. هرچند که نهایتاً ممکن است فرد نیاز به استفاده از لنزهای چشمی داشته باشد.
معمولاً برای درمان بیماران مبتلا به قوز قرنیه از لنزهای سخت استفاده می شود.
عمل جراحی
بیشتر افراد مبتلا به قوز قرنیه تنها با تجویز عینک یا لنزهای چشمی می توان این عارضه را درمان کرد. اما در بعضی از موارد که قوز قرنیه به مرور زمان بدتر شده و لنزهای چشمی سخت نیز نمی تواند باعث بازگشت وضوح بینایی فرد شود ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در بعضی از موارد نیز استفاده طولانی مدت و چند ساله از لنزهای چشمی سخت ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. این عوارض جانبی ممکن است باعث تیره شدن سطح قرنیه شوند. زمانی که این عوارض در نتیجه درمان های مرسوم به وجود بیاید، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی پیوند قرنیه باشد.
سوالات پزشک از بیمار
- کدام شیوه درمان برای ام بهتر است؟
- وضعیت چشم هایم تا چه حد وخیم است؟
- آیا مکمل غذایی یا دارویی وجود دارد که به بهبود وضعیت ام کمک کند؟
- اگر دچار علائم جدیدی شدم، چقدر صبر کرده و سپس به شما اطلاع دهم؟
- اکنون که قوز قرنیه را تشخیص داده اید، هر چند وقت یکبار باید برای معاینه به شما مراجعه کنم؟
آخرین دیدگاه‌ها