علائم چشمی ام اس

شایع ترین علائم چشمی با ام اس، نوریت بینایی است. مشکلات بینایی می تواند یکی از اولین علائم مولتیپل اسکلروزیس (MS) در برخی افراد باشد.نوریت بینایی یا التهاب عصب بینایی (که چشم و مغز را به هم متصل می کند) معمولا باعث درد، از دست دادن بینایی، دوبینی، تاری دید و دید کم رنگ می شود. ضعف عضلات و حرکات کنترل نشده چشم نیز می تواند از علائم مولتیپل اسکلروزیس باشد. سایر علائم ام اس ممکن است شامل مشکل در تعادل، خستگی، بی حسی و ضعف در بازوها و پاها باشد.

مولتیپل اسکلروزیس بیماری است که در آن سیستم ایمنی فرد، بافت سالم خود را به اشتباه عامل خارجی می‌داند و به آن حمله می‌کند. ام اس روی مغز و نخاع تاثیر می گذارد. این به عنوان سیستم عصبی مرکزی (CNS) شناخته می شود. CNS مرکز فرماندهی است که سیگنال های الکتریکی را از طریق اعصاب، به تمام قسمت های بدن ارسال می کند. چشم ها نیز بخشی از سیستم عصبی مرکزی هستند.

در طول شعله ور شدن، فیبرهای عصبی و لایه چربی محافظ اطراف آن، به نام غلاف میلین، توسط بدن مورد حمله قرار می گیرند. واکنش سیستم ایمنی بدن به بافت خارجی التهاب است. این التهاب، به غلاف میلین اطراف اعصاب، در فرآیندی به نام دمیلیناسیون آسیب می رساند. در نتیجه، سیگنال‌هایی که در قسمت آسیب‌دیده مغز و نخاع حرکت می‌کنند، قطع یا به تأخیر می‌افتند.

مطالعه بیشتر: شایع ترین علائم اولیه ام اس

مولتیپل اسکلروزیس چگونه بر چشم تأثیر می گذارد؟

عصب بینایی که چشم‌ها را به مغز متصل می‌کند می‌تواند در حین شعله‌ور شدن ام‌اس ملتهب شود. راه دیگری که چشم تحت تأثیر قرار می گیرد زمانی است که نواحی از CNS که حرکت چشم را کنترل می کنند تحت تأثیر قرار می گیرند.

اکثر افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس دارای دوره‌هایی از التهاب هستند که احتمال دارد به مرورایجاد شود و بعد از مدتی از بین بروند و نواحی مختلف CNS را تحت تأثیر قرار دهند. این به عنوان “ام اس عود کننده- فروکش کننده” شناخته می شود. در برخی موارد، علائم می تواند به تدریج در طول زمان، بدون بهبودی و معمولاً بدون دوره‌های التهاب، بدتر شوند. به این بیماری ام اس پیشرونده می گویند.

یک اپیزود احتمال دارد در اثر استرس یا عفونت ایجاد شود و سیستم های مختلف بدن تحت تأثیر قرار گیرند. در نتیجه، علائم می تواند از مشکل در هماهنگی و تعادل، ضعف و خستگی تا چشم درد و تاری دید متغیر باشد.

مطالعه بیشتر: انواع داروهای ام اس را بشناسید.

چه کسانی در معرض خطر ام اس هستند؟

مولتیپل اسکلروزیس ارثی نیست، اگرچه فردی که یکی از اعضای خانواده اش مبتلا به ام اس است در معرض خطر بیشتری قرار دارد. همچنین مسری نیست. این یک بیماری مزمن (مادام العمر) است که می تواند در هر سنی رخ دهد.

ام اس یکی از شایع ترین علل عصبی ناتوانی در افراد جوان است و بیشتر زمانی تشخیص داده می شود که یک فرد در دهه 20 یا 30 زندگی خود باشد. زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس هستند.

بیش از 2.3 میلیون نفر در سراسر جهان با ام اس زندگی می کنند. طبق گزارش انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس، هر هفته حدود 200 نفر مبتلا به ام اس تشخیص داده می شوند.

علائم رایج ام اس چیست؟

علائم ام اس احتمال دارد روزها یا هفته ها ادامه داشته باشد. این علائم می تواند به خودی خود بهبود یابند، اگرچه اغلب نیاز به درمان دارند. دوره های التهاب غیرقابل پیش بینی هستند و ممکن است فرد برای هفته ها تا سال ها دوباره علائم را تجربه نکند. درمان برای کاهش دوره های التهاب به طور کلی مورد نیاز است. علائم رایج مولتیپل اسکلروزیس عبارتند از:

• ضعف
• خستگی
• بی حسی و گزگز
• مشکلات حافظه یا تمرکز
• تغییرات در عملکرد مثانه
• مشکل در تعادل و هماهنگی

شایع ترین عوارض بینایی و چشمی مولتیپل اسکلروزیس عبارتند از:

• دوبینی
• نوریت بینایی
• نیستاگموس (حرکات ریتمیک غیر ارادی و کنترل نشده چشم)

در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، نوریت بینایی، دوبینی و نیستاگموس می تواند همزمان یا در طول دوره های مختلف رخ دهد. این علائم انجام فعالیت های روزانه مانند مطالعه، رانندگی، آشپزی یا حتی پیاده روی را دشوار می کند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم ضروری است که فورا با متخصص آنلاین در پزشکت تماس بگیرید.

مطالعه بیشتر: ام اس کودکان از علت تا درمان

علت نوریت بینایی

عصب بینایی سیگنال‌های نوری را از شبکیه (بافت حساس به نور در پشت چشم) به مغز منتقل می‌کند، جایی که به عنوان تصاویر بصری پردازش می‌شوند. در طول حمله، عصب بینایی می تواند ملتهب شود، وضعیتی که به آن نوریت بینایی می گویند. هنگامی که این روی می دهد، عصب قادر نیست سیگنال های چشم را به خوبی به مغز منتقل کند.

نوریت اپتیک در مولتیپل اسکلروزیس معمولاً فقط در یک چشم رخ می دهد، اگرچه هر دو چشم را نیز می تواند تحت تاثیر قرار دهد. نیمی از افراد مبتلا به ام اس در دوره ای از بیماری دچار نوریت بینایی می شوند. حدود 20 درصد از افراد مبتلا به ام اس به نوریت بینایی به عنوان اولین علامت مولتیپل اسکلروزیس مبتلا هستند.

علائم ممکن است 4 تا 12 هفته طول با بیشترین شدت در چند روز اول باشد. علائم نوریت بینایی عبارتند از:

• تاری دید
• کوری موقت در یک چشم
• ناحیه مه آلود در مرکز دید
• تیرگی یا تیره شدن دید رنگی
• درد با حرکت چشم – این اغلب اولین علامت نوریت بینایی است.
• پدیده Uhthoff – بینایی با افزایش دمای بدن بدتر می شود.
• پدیده پولفریچ – جسمی که به جلو و عقب می چرخد و به صورت دایره ای حرکت می کند.

تشخیص نوریت بینایی

شاید برای تشخیص نوریت بینایی به ارزیابی جامع چشم و همچنین مطالعات تصویربرداری نیاز باشد. توموگرافی انسجام نوری (OCT) ابزاری غیر تهاجمی است که می تواند به شناسایی چگونگی تاثیر لایه های شبکیه چشم به هنگام شعله ور شدن کمک کند.

تیمی از پزشکان، مانند چشم پزشک و متخصص مغز و اعصاب، ممکن است برای مدیریت و درمان این بیماری با یکدیگر همکاری کنند. نمودارهای بینایی ویژه ای که از حروف کم کنتراست به جای حروف معمول با کنتراست بالا استفاده می کنند، می توانند برای اندازه گیری میزان کاهش بینایی استفاده شوند.

شدت و دامنه علائم نوریت بینایی می تواند متفاوت باشد. در نتیجه، درمان برای موارد فردی متفاوت است. حتی در برخی مواقع، نوریت بینایی احتمال دارد خود به خود و بدون عوارض بینایی پایدار از بین برود. در موارد دیگر، پزشک ممکن است نیاز به تجویز داروهایی مانند استروئیدهای داخل وریدی برای کاهش التهاب عصب بینایی و بهبود سریع‌تر بینایی داشته باشد.

مطالعه بیشتر: روغن های گیاهی برای ام اس

دوبینی

در یک فرد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، ساقه مغز می تواند در یک دوره التهاب تحت تاثیر قرار گیرد. التهاب در این ناحیه، بر اعصاب و بخش‌هایی از CNS که عضلات مسئول هماهنگی حرکت چشم را کنترل می‌کنند، تأثیر می گذارد. به همین دلیل، چشم ها احتمال دارد نتوانند به عنوان یک تیم با هم کار کنند. زمانی که حرکات چشم هماهنگ نباشد، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می‌شود که منجر به اختلال دید یا دوبینی می‌شود.

دوبینی می تواند باعث سرگیجه و مشکل در تعادل در برخی از افراد مبتلا به ام اس شود. همچنین خواندن را بسیار دشوارتر می کند. افراد مبتلا به ام اس احتمال دارد در طول یک دوره به داروها یا درمان های دیگر نیاز داشته باشند. در بسیاری از موارد، علائم دوبینی با گذشت زمان بهبود می یابد. استفاده از چسب چشم یا عینک مخصوصی که عینک منشوری نامیده می شود، گاهی برای کنترل دوبینی توصیه می شود.

نیستاگموس

نیستاگموس حرکات سریع غیر قابل کنترل چشم است که می تواند بالا و پایین یا پهلو به پهلو باشد. در نتیجه، فرد ممکن است سرگردان باشد و احساس کند اتاق در حال حرکت است. نیستاگموس می تواند به دلیل التهاب ساقه مغز یا مخچه ایجاد ومانند دوبینی،  منجر به سرگیجه و مشکل در تعادل شود.

مانند سایر دوره های دمیلیناسیون، احتمال دارد نیاز به درمان با داروها یا سایر مداخلات پزشکی باشد. در بسیاری از افراد، علائم نیستاگموس ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد.

کج کردن سر در یک زاویه خاص می تواند به برخی افراد کمک کند تا احساس سرگیجه را کاهش دهند. با این حال، اگر نیستاگموس برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد، شاید برای درمان آن نیاز به دارو باشد.

تشخیص مشکلات بینایی در MS

شناسایی تغییرات بینایی در ام اس همیشه ساده نیست. شاید سخت باشد که بتوانید یک نقطه کور را تشخیص دهید یا تفاوت بین دوبینی و نیستاگموس یا درد چشم و سردرد را بدانید.

به همین دلیل در صورت ابتلا به ام اس، انجام منظم غربالگری بینایی و مراجعه به چشم پزشک ضروری است. چشم پزشک، وضعیت سلامتی شما را با متخصص مغز و اعصاب هماهنگ می کند تا مشکلات بینایی که احتمال دارد ایجاد شود را درمان و مدیریت کند.

در این غربالگری‌ها، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یک تاریخچه پزشکی دقیقی را از شما می‌گیرد و ممکن است سؤالاتی در مورد بینایی بپرسد، مانند اینکه:

• از لنزهای اصلاحی استفاده می‌کنید؟
• آیا لکه‌ها یا شناورها را می‌بینید یا خیر؟
• آیا مشکلات بینایی ظاهر می شوند و بعد از مدتی از بین می روند؟

مشکلات بینایی احتمال دارد ناشی از ام اس نباشد. ارزیابی ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شامل ارزیابی‌هایی برای رد سایر بیماری‌ها، مانند بیماری‌های چشم دیابتی، نزدیک بینی، آب مروارید و دژنراسیون شبکیه می‌شود.

مطالعه بیشتر: عوارض بیماری ام اس

درمان و پیشگیری از مشکلات بینایی در MS

اگر مشکلات بینایی با ام اس دارید، درمان و پیشگیری هر دو مهم هستند. درمان شامل، پیشگیری از پیشرفت و عود ام اس، پیشگیری از اثرات بصری ام اس با استفاده از DMT ها و حفظ یک سبک زندگی سالم متکی است.

درمان تشدید بیماری

گزینه های درمان شعله ور شدن به طور کلی شامل استروئیدهای داخل وریدی (IV) است. پلاسمافرزیس (تبادل پلاسما برای فیلتر کردن خون) روشی برای پیشگیری از تشدید ام اس است. اثرات غیربصری ام اس، نوریت بینایی و ضایعات ساقه مغز یا مخچه معمولاً در عرض 12 هفته بهبود می یابند. بسیاری از افراد مبتلا به مشکلات بینایی ناشی از MS بینایی نزدیک به حالت طبیعی را به دست می آورند. اگرچه احتمال دارد این مشکلات به خودی خود بهبود یابند، ولی می تواند بینایی را به طور دائم کاهش دهد و همچنین منجر به نابینایی جزئی یا کامل شود. اگر درمان شعله ور شدن، که اغلب شامل استروئیدهای داخل وریدی است، بلافاصله پس از بروز علائم شروع شود، نتیجه و بهبودی بهتری حاصل می شود.

مدیریت علائم

داروهای ضد تشنج و شل کننده های عضلانی می توانند نیستاگموس مرتبط با ام اس را، کاهش دهند. اگر دوبینی دارید، شاید ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی احتمال دارد عینک‌های منشوری موقت را تا زمانی که مشکل شما برطرف شود تجویز کند.

اگر بینایی برای مدت طولانی کاهش یابد، حتی پس از رفع تشدید ام اس، ممکن است به توانبخشی و کاردرمانی برای بهبود عملکرد نیاز داشته باشید. نکات زیر می تواند به شما در انجام کارهای روزانه کمک کند:

• روزنامه ها، کتاب ها و صفحه کلید تلفن با چاپ بزرگ را در نظر بگیرید.
• نور خانه خود را افزایش دهید، به خصوص در مناطقی که می خواهید بهتر ببینید.
• کنتراست را در اطراف کلیدهای چراغ، درها و پله ها با نوار یا رنگ رنگی افزایش دهید.
• هنگام بیرون رفتن به سینما یا برای شام، محل خروجی ها و حمام را پیدا کنید و یک چراغ قوه کوچک همراه داشته باشید.

تجربه شخصی از مبتلایان عوارض چشمی ام اس

یکی از این افراد مارتا است. او تجربه خود را از تأثیر ام اس بر چشم و بینایی و اینکه چرا هرگز معاینه چشمی برنامه ریزی شده را از دست نمی دهد، به اشتراک می گذارد:

زمانی که در سال آخر تحصیلم در کالج بودم، توانایی صحبت کردنم را از دست دادم و مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس شدم. پس از سه سال تشدید که باعث از دست دادن تکلم، فلج بل و حملات فلج عمومی شد، یک روز صبح متوجه شدم که بینای من به شدت مختل شده است. دنیا شبیه یک صفحه تلویزیون قدیمی خراب به نظر می رسید. وحشتناک بود زیرا نمی دانستم چه اتفاقی افتاده است یا چگونه می توانم آن را متوقف کنم.

تنها راهی که می‌توانستم بدون احساس تهوع و عدم تعادل فوق‌العاده کار کنم، بسته نگه داشتن چشم راستم بود. بالاخره به سمت آینه رفتم و متوجه شدم که کنترل حرکات چشم راستم را از دست داده ام. به نظر می رسید که چشمم دائماً به اطراف می چرخد و نمی توانستم جلوی آن را بگیرم. من توانستم به اورژانس بروم وبا کمک یکی از دوستان متوجه شدم چیزی به نام “نیستاگموس” را تجربه می کنم، یک علامت نسبتاً رایج که ما مبتلایان به ام اس آن را تجربه می کنیم.

برای چند هفته، نمی توانستم با هر دو چشم باز کار کنم. من مجبور بودم یک وصله چشم بپوشم تا هم از حالت تهوع شدید در امان بمانم و هم به من اجازه دهد که در اطراف حرکت کنم بدون اینکه احساس کنم دنیا دور من می چرخد. پس از حدود سه هفته مصرف دوزهای بالای استروئیدها، چشمم به حالت عادی برگشت وخوشبختانه از آن زمان دیگر نیستاگموس را تجربه نکردم.

سخن آخر

هنگامی که بینایی تحت تأثیر مولتیپل اسکلروزیس قرار می گیرد، می تواند مختل کننده و القا کننده اضطراب باشد. داشتن تیمی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی قابل اعتماد مانند چشم پزشکان و متخصصان مغز و اعصاب برای مدیریت عوارض چشمی و بینایی ام اس بسیار مهم است.

اگر فردی به دلیل مولتیپل اسکلروزیس دچار اختلال بینایی دائمی شود، انجام فعالیت های روزمره می تواند به یک چالش تبدیل شود. چشم پزشک برای انجام یک معاینه تخصصی چشم آموزش دیده اند. آنها همچنین در مورد آخرین دستگاه ها و کمک های فن آوری برای کسانی که از اختلال بینایی آسیب دیده اند آگاه هستند. این شامل ذره بین ها، دستگاه های الکترونیکی ویژه و سایر فناوری های کمکی است.