مننژیت آسپتیک چیست؟

مننژیت آسپتیک نوع خاصی از مننژیت است که به التهاب مغز و طناب نخاعی ناشی از چیزی غیر از عفونت باکتریایی، معمولاً یک عفونت ویروسی اشاره دارد. در زیر به علائم شایع مننژیت آسپتیک و 7 علت شایع مننژیت ویروسی می پردازیم. همچنین گزینه‌های درمانی و آزمایش‌هایی را که برای تشخیص مننژیت آسپتیک نیاز دارید، بررسی خواهیم کرد. اگر فکر می کنید به مننژیت مبتلا هستید، همیشه به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید.

ویروس ها باعث اکثر موارد مننژیت آسپتیک می شوند، به همین دلیل است که این بیماری به عنوان مننژیت ویروسی نیز شناخته می شود. مننژیت آسپتیک بیشتر از مننژیت باکتریایی رخ می دهد. اما علائم آن معمولاً شدت کمتری دارد. عوارض جدی نادر است. اکثر افراد ظرف دو هفته پس از شروع علائم بهبود می یابند.

چه چیزی باعث مننژیت آسپتیک می شود؟

مننژیت آسپتیک به التهاب مننژها اطلاق می شود که در اثر چیزی غیر از عفونت باکتریایی، معمولاً عفونت ویروسی ایجاد می شود. مننژیت به خودی خود یک اصطلاح گسترده است که به التهاب مننژها، غشای اطراف مغز و نخاع اشاره دارد. علائم مننژیت صرف نظر از علت آن شامل تب، سردرد، سفتی گردن، گیجی و حساسیت به نور است.

برخی از علل ویروسی مننژیت آسپتیک را می توان با داروهای ضد ویروسی درمان کرد، اما معمولاً این بیماری خود به خود برطرف می شود. پایه اصلی درمان، درمان حمایتی است. با واکسن می توان از چند ویروسی که باعث مننژیت آسپتیک می شود پیشگیری کرد، اما بیشتر علل مننژیت آسپتیک قابل پیشگیری نیستند.

در صورت بروز این مشکل شما باید در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کنید تا نمونه ای از مایع سیستم عصبی را بگیرید تا نوع عفونت را مشخص کنید. مننژیت غیر باکتریایی معمولاً نیازی به آنتی بیوتیک ندارد.

حدود نیمی از موارد مننژیت آسپتیک توسط ویروس های فصلی رایج در اواخر تابستان و اوایل پاییز ایجاد می شود. ویروس هایی که می توانند باعث مننژیت آسپتیک شوند، عبارتند از:

• ابله مرغان
• اچ آی وی
• اوریون
• سرخک
• نیل غربی
• هاری
• هرپس سیمپلکس

حتی احتمال دارد با تماس با سرفه، بزاق یا مواد مدفوع فرد آلوده، به این ویروس ها آلوده شود. شما همچنین ممکن است در اثر نیش پشه ها به این عفونت مبتلا شوید. در موارد نادر، شرایط دیگر می تواند منجر به مننژیت آسپتیک شود. این شامل:

• عفونت قارچی
• سیفلیس
• بیماری لایم
• بیماری سل
• آلرژی دارویی
• بیماری های التهابی

مننژیت آسپتیک بسته به نوع ارگانیسمی که باعث این بیماری شده است ممکن است به سرعت یا در طی چند هفته ایجاد شود.

علل مننژیت آسپتیک

بسیاری از مردم با شنیدن اصطلاح مننژیت به مننژیت باکتریایی فکر می کنند که به عفونت باکتریایی جدی مننژها اشاره دارد و برای درمان نیاز به آنتی بیوتیک داخل وریدی دارد. با این حال، مننژیت آسپتیک، که معمولاً توسط یک عفونت ویروسی ایجاد می شود، نمی تواند به همان روش درمان شود. علل دیگر آن شامل عفونت قارچی، سرطان و عوارض جانبی دارو است.

مننژیت انتروویروسی

انتروویروس ها گروهی از ویروس ها هستند که از طریق دستگاه گوارش منتقل می شوند و می توانند باعث ایجاد انواع بیماری های ویروسی در کودکان و بزرگسالان شوند. آنها معمولاً باعث بیماری خفیف شبیه آنفولانزا می شوند. با این حال، این ویروس ها توانایی عفونت مننژها و ایجاد مننژیت آسپتیک را دارند. انتروویروس ها شایع ترین علت مننژیت آسپتیک به ویژه در ماه های تابستان و پاییز هستند.

مننژیت هرپسی

ویروس هرپس نوع 2 (HSV-2) یکی دیگر از علل شایع این اختلال است. HSV-2 به طور کلاسیک به عنوان تبخال تناسلی در نظر گرفته می شود، با این حال، می تواند از طریق دهان و بزاق درست مانند ویروس هرپس نوع 1 (HSV-1) منتقل شود و لزوماً یک عفونت مقاربتی نیست. ای ویروس معمولاً بدون علامت است، اما می تواند باعث ایجاد بثورات یا تاول در اطراف دهان یا اندام تناسلی شود. HSV-2 همچنین می تواند مننژها را آلوده کرده و باعث مننژیت آسپتیک شود.

مننژیت قارچی

اسپورهای قارچی را می توان استنشاق کرد که منجر به انواع علائم عفونی از جمله پنومونی و مننژیت می شود. عفونت های قارچی به طور کلی در افرادی که نقص ایمنی دارند شایع تر است:

• کوکسیدیومیکوزیس: این می تواند باعث مننژیت شود و در جنوب غربی ایالات متحده و آمریکای مرکزی شایع است.
• کریپتوکوک: این می تواند باعث مننژیت شود و معمولاً بیماران دچار نقص ایمنی را مبتلا می کند.

عفونت پارامننژال

گاهی اوقات، عفونت نزدیک به مننژ می تواند منجر به التهاب و علائم مننژیت شود. برخی از نمونه ها شامل آبسه در فضای اپیدورال اطراف نخاع یا آبسه در فضای ساب دورال زیر جمجمه است. عفونت سینوسی یا عفونت گوش گاهی اوقات می تواند منجر به علائم مننژیت نیز شود. این عفونت ها اغلب باکتریایی هستند، اما باکتری در مننژها وجود نخواهد داشت.

سایر عفونت های کمتر شایع که می توانند باعث مننژیت آسپتیک شوند شامل بیماری لایم، سیفلیس و سل (TB) هستند.

مننژیت نئوپلاستیک (سرطانی)

سرطان خون، از جمله لنفوم و لوسمی، می تواند به مننژها گسترش یابد و علائم مننژیت را ایجاد کند. سرطان سینه، سرطان ریه و سرطان پوست نیز می توانند به مننژها انتشار پیدا کنند و باعث مننژیت شوند. این بسیار کمتر از مننژیت آسپتیک عفونی است.

مننژیت ناشی از دارو

مننژیت ناشی از دارو نادر است و قبل از انجام این تشخیص، باید علل عفونی و نئوپلاستیک (سرطانی) را رد و یا آن را تایید کرد. برخی از داروهایی که باعث مننژیت می شوند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها: مانند باکتریم
• عوامل شیمی درمانی: مانند ستوکسیماب و روفکوکسیب
• NSAIDs: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین)

شرایط مرتبط و تشخیص افتراقی

انسفالیت یک بیماری مشابه است و به التهاب پوشش مننژ و همچنین بافت واقعی مغز اشاره دارد. آنسفالیت شامل علائم مننژیت است، اما با عملکرد غیرطبیعی مغز، از جمله تغییر وضعیت ذهنی، اختلال حرکتی یا حسی، تغییر رفتار، و تغییرات شخصیتی نیز ظاهر می شود. در حالی که افراد مبتلا به مننژیت ممکن است گیجی یا بی حالی خفیف داشته باشند، افراد مبتلا به آنسفالیت اختلال عملکرد عصبی بارزتری دارند. با این حال، این دو بیماری در یک طیف قرار دارند و خط بین آنها اغلب مبهم است. مننژوانسفالیت اصطلاحی است که به همپوشانی این دو بیماری اشاره دارد.

چه کسانی در خطر ابتلا به مننژیت آسپتیک هستند؟

هر کسی ممکن است به مننژیت آسپتیک مبتلا شود، اما بیشترین میزان در میان کودکان زیر 5 سال رخ می‌دهد. واکسن‌هایی که از کودکان در برابر مننژیت باکتریایی محافظت می‌کنند، همیشه در برابر مننژیت آسپتیک که توسط ویروس‌ها و سایر ارگانیسم‌ها ایجاد می‌شود، موثر نیستند.

کودکانی که به مدرسه یا مهدکودک می روند در معرض خطر ابتلا به ویروسی هستند که می تواند باعث مننژیت آسپتیک شود. بزرگسالانی که در این مراکز کار می کنند نیز در معرض خطر هستند. اگر افراد مبتلا به بیماری هایی مانند ایدز یا دیابت باشند که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدنشان می شود، احتمال ابتلا به مننژیت بیشتر است.

علائم مننژیت آسپتیک چیست؟

علائم مننژیت آسپتیک می تواند به دلیل ویروس یا شرایط پزشکی که باعث آن شده است متفاوت باشد. گاهی اوقات علائم ظاهر نمی شوند تا زمانی که این بیماری سیر خود را طی کند.

علائم عمومی مننژیت آسپتیک در کودکان و بزرگسالان عبارتند از:

• تب
• لرز
• بدن درد
• استفراغ
• معده درد
• خستگی
• سردرد دردناک
• از دست دادن اشتها
• حساسیت به نور یا فوتوفوبیا

نوزادان و کودکان نوپا ممکن است علائم زیر را نشان دهند:

• تب
• بد خوردن
• تحریک پذیری و گریه مکرر
• خواب آلودگی یا مشکل در بیدار شدن بعد از خواب

مننژیت آسپتیک اغلب یک وضعیت خفیف است و می تواند بدون دارو یا درمان بهبود پیدا کنید. بسیاری از علائم مشابه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند، بنابراین ممکن است هرگز متوجه نشوید که مننژیت آسپتیک داشته اید. این باعث می شود که مننژیت آسپتیک از مننژیت باکتریایی متفاوت باشد، که علائم شدیدی ایجاد می کند و ممکن است خطرناک باشد.

با این حال، اگر مشکوک به مننژیت آسپتیک هستید، همچنان باید به دنبال درمان پزشکی باشید. بدون معاینه پزشکی، تشخیص اینکه چه نوع مننژیتی دارید در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد. مننژیت آسپتیک نیز می تواند عوارض خطرناکی ایجاد کند. برای پزشک مهم است که وضعیت شما را تا زمان بهبودی تحت نظر داشته باشد.

اگر شما یا فرزندتان هر یک از علائم زیر را دارید، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:

• تشنج
• سردرگمی ذهنی
• گردن سفت و دردناک
• سردرد ناتوان کننده و مداوم

اینها ممکن است علائم یک بیماری پزشکی جدی تر باشد.

مننژیت آسپتیک چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر پزشک شما مشکوک به مننژیت باشد، آزمایشاتی را برای تعیین مننژیت آسپتیک یا مننژیت باکتریایی تجویز می کند.

در بیشتر موارد، پزشک شما یک ضربه به ستون فقرات انجام می دهد. در حین ضربه زدن به ستون فقرات، پزشک مایع مغزی نخاعی را از ستون فقرات شما استخراج می کند. این تنها راه قطعی برای تشخیص مننژیت است. مایع نخاعی توسط مغز ساخته می شود و مغز و نخاع را برای محافظت از آن احاطه می کند. اگر مننژیت داشته باشید، مایع نخاعی شما سطح پروتئین بالایی خواهد داشت و تعداد گلبول های سفید خون افزایش می یابد. این مایع همچنین می تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا باکتری ها، ویروس ها یا سایر عوامل عفونی باعث مننژیت می شوند یا خیر.

پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای تعیین ویروسی که باعث مننژیت آسپتیک شده است، تجویز کند. این آزمایش ها می تواند شامل آزمایش خون یا آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سی تی اسکن باشد.

مننژیت آسپتیک چگونه درمان می شود؟

بسته به علت خاص مننژیت، گزینه های درمانی ممکن است متفاوت باشد. اکثر افراد مبتلا به مننژیت آسپتیک در عرض یک تا دو هفته بدون درمان دارویی بهبود می یابند.

درمان های پزشکی

بهترین دوره درمان پزشکی توسط تیم مراقبت های بهداشتی شما تعیین می شود و احتمالاً شامل موارد زیر می شود:

• آنتی بیوتیک ها: هنگامی که افراد علائم مننژیت را دارند، معمولاً در صورتی که علت مننژیت باکتریایی باشد، آنتی بیوتیک های تجربی را شروع می کنند. مننژیت باکتریایی می تواند تهدید کننده زندگی باشد و شروع سریع درمان آنتی بیوتیکی نتایج را بهبود می بخشد. بنابراین، تا زمانی که علت مننژیت مشخص نشود، آنتی بیوتیک ها به طور معمول ادامه می یابد.
• داروهای ضد ویروسی: آسیکلوویر یک درمان موثر برای مننژیت ناشی از ویروس هرپس است. هنگامی که علت مننژیت ناشناخته است، افراد معمولاً آسیکلوویر را شروع می کنند. اگر علت مننژیت ویروس هرپس باشد، آسیکلوویر به مدت 10 تا 21 روز ادامه می یابد.
• داروهای ضد قارچ: در صورتی که علت مننژیت آسپتیک مشکوک باشد یا قارچی بودن آن تایید شود، می توان از داروهای ضد قارچ استفاده کرد.
• درمان سرطان: درمان مننژیت نئوپلاستیک (سرطانی) بسته به نوع سرطان زمینه ای و مرحله بیماری بسیار متفاوت است.
• درمان حمایتی: بسیاری از علل مننژیت آسپتیک خود به خود برطرف می شوند و درمان خاصی ندارند. اصول اصلی درمان در این موارد شامل کنترل درد کافی، تزریق مایعات داخل وریدی و مشاهده برای نظارت بر نقایص عصبی و اختلالات شناختی است. برخی از افراد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند در حالی که برخی دیگر می توانند درمان حمایتی را به صورت سرپایی انجام دهند.

بیشتر علل مننژیت آسپتیک قابل پیشگیری نیستند. برخی از علل مننژیت ویروسی از جمله سرخک و اوریون را می توان با واکسیناسیون های معمول دوران کودکی پیشگیری کرد.

پیش آگهی مننژیت ویروسی چیست؟

به طور کلی، پیش آگهی مننژیت آسپتیک بسیار خوب با مرگ و میر و عوارض کمتری نسبت به مننژیت باکتریایی است. خطر کمی برای اختلال شناختی باقیمانده در بزرگسالان مبتلا به مننژیت آسپتیک وجود دارد، از جمله کمبودهای ظریف در یادگیری، حافظه، دامنه توجه و سرعت شناختی. با این حال، این اختلالات معمولاً نسبت به مننژیت باکتریایی کمتر شایع و شدیدتر هستند. مننژیت قارچی با نتایج کمی بدتر از مننژیت ویروسی همراه است. پیش آگهی مننژیت نئوپلاستیک به نوع و مرحله سرطان زمینه ای بستگی دارد.

تعداد بسیار کمی از افراد مبتلا به مننژیت آسپتیک در نهایت با یک بیماری پایدار مواجه می شوند. اکثر موارد در عرض یک تا دو هفته پس از شروع علائم بهبود می یابند.

در موارد نادر، مننژیت آسپتیک می تواند منجر به عفونت مغزی شود. اگر به دنبال درمان بیماری خود نباشید، احتمال بروز عوارض بیشتر است. همچنین ممکن است در صورت داشتن یک بیماری زمینه ای که سیستم ایمنی شما را ضعیف می کند، ایجاد شوند.

چگونه می توان از مننژیت آسپتیک پیشگیری کرد؟

شما و فرزندانتان باید برای ویروس هایی که باعث مننژیت آسپتیک می شوند مانند آبله مرغان و اوریون واکسینه شوید. همچنین رعایت بهداشت مناسب برای کاهش خطر ابتلا به مننژیت بسیار مهم است. دستان خود را قبل از غذا و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی بشویید و همین کار را به فرزندان خود آموزش دهید. همیشه قبل از عطسه یا سرفه دهان خود را بپوشانید. همچنین باید از اشتراک نوشیدنی یا غذا با دیگران خودداری کنید، به خصوص زمانی که در یک محیط گروهی هستید.

همچنین می‌توانید با اطمینان از استراحت زیاد، حفظ یک رژیم غذایی مناسب و اجتناب از تماس با افرادی که علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند از مننژیت پیشگیری کنید.