حمله مغزی ایسکمیک چیست؟

حمله مغزی ایسکمیک  زمانی اتفاق میفتد که بدن، خون رسانی به مغز را متوقف کند. حمله ایسکمیک، رایج ترین نوع حمله مغزی است و به دلیل انسداد عروق اطراف مغز ایجاد می شود. حمله مغزی، پنجمین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است. حدود 87٪ از کل حمله ها، حمله های ایسکمیک است.

در این مقاله، ما دلایل حمله مغزی ایسکمیک، چگونگی تشخیص، زمان وقوع حمله مغزی و روش های پیشگیری و درمان آن را توضیح می دهیم. حمله مغزی ایسکمیک شایع ترین نوع حمله است و مداخله زودهنگام امری حیاتی است.

علت حمله مغزی ایسکمیک

حمله مغزی ایسکمیک  به دلیل تصلب شرایین یا آترواسکلروز رخ می دهد که باعث رسوب چربی و تجمع پلاک کلسترول در رگ های خونی می شود. وقتی پلاک بیش از حد در یک نقطه جمع شود، می تواند جریان خون را به اندام های حیاتی مسدود کند.

لخته خون ممکن است هنگام عبور از رگ های خونی به  پلاک ها بچسبد که باعث انسداد نیز می شود.

گردن حاوی عروق کاروتید است. کاروتید، رگ های خونی هستند و خون را به مغز می رسانند. اگر پلاک باعث انسداد شریان کاروتید (بیماری شریان کاروتید) شود، ممکن است حمله مغزی رخ دهد.

تصلب شرایین تا حد زیادی بدون علامت است. بنابراین، بسیاری از افراد نمی دانند که آترواسکلروز دارند تا اینکه دچار حمله مغزی شوند و یا اثرات دیگر انسداد شریان ها را در مجاورت اندام های مختلف مانند حمله قلبی تجربه نکنند.

عوامل خطر حمله مغزی ایسکمیک

عوامل خطر برای حمله مغزی ایسکمیک و بیماری شریان کاروتید تقریبا مشابه هم است. این عوامل عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی
• فشار خون بالا: فشار خون بالا علت اصلی حمله مغزی است .
• دیابت: افراد دیابتی چهار برابر بیشتر به بیماری شریان کاروتید مبتلا می شوند.
• فیبریلاسیون دهلیزی (Afib): تقریباً 15٪ حمله های مغزی در افرادی رخ می دهد که دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند.
• بیش از 55 سال سن: خطر حمله در افراد بالای 55 سال افزایش می یابد و با هر دهه زندگی بیشتر افزایش می یابد.
• آترواسکلروز یا بیماری شریان کاروتید: داشتن هر یک از این شرایط یا سابقه خانوادگی این بیماری ها می تواند خطر حمله را افزایش دهد.
• سطح کلسترول: سطح بالای کلسترول “بد” با چگالی کم (LDL) یا سطح پایین کلسترول “خوب” با چگالی بالا (HDL) می تواند به تجمع پلاک در عروق منجر شود.
• سبک زندگی و بی تحرکی: کمبود فعالیت بدنی می تواند منجر به فشار خون بالا، کلسترول بالا و اضافه وزن شود. این موارد خطر تجمع پلاک های شریانی را افزایش می دهد.
• یک رژیم غذایی ناسالم: مصرف بیش از حد چربی های اشباع یا ترانس و غذاهای سرشار از کلسترول، سدیم و قند می تواند منجر به دیابت، تجمع پلاک، فشار خون بالا و کلسترول بالا شود.

افرادی که قبلاً دچار حمله ایسکمیک گذرا (TIA) شده اند نیز در معرض خطر حمله مغزی ایسکمیک هستند.

علائم TIA همان علائم حمله مغزی ایسکمیک است اما معمولاً کمتر از 5 دقیقه طول می کشد و آسیب دائمی ایجاد نمی کند. تقریباً یک سوم از افرادی که TIA دارند در طی 1 سال حمله مغزی شدیدتری را تجربه می کنند.

سیگار کشیدن و حمله مغزی ایسکمیک

سیگار کشیدن به چندین روش خطر حمله ایسکمیک را افزایش می دهد. سیگار کشیدن عامل خطر دیگری است که به حمله مغزی ایسکمیک کمک می کند. سیگار کشیدن می تواند باعث ایجاد موارد زیر باشد:

• لخته شدن خون
• انسداد رگ های خونی
• بالا بردن سطح کلسترول
• افزایش تجمع پلاک در رگ های خونی
• آسیب رساندن به پوشش رگ های خونی

همه این عوامل فرد را در معرض خطر بیشتری برای حمله مغزی قرار می دهد.

علائم حمله مغزی ایسکمیک

سکته مغزی می تواند خطرناک و جدی باشد، بنابراین در صورت بروز علائم، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. علائم حمله مغزی ایسکمیک اغلب یک طرف بدن را درگیر می کند و به سرعت ایجاد می شود. علائم حمله مغزی شامل موارد زیر است:

• حرکت زبان به یک سمت می تواند هشداری برای حمله مغزی ایسکمیک باشد.
• مشکلات گفتاری: این ممکن است شامل عدم توانایی صحبت کردن یا تکرار یک جمله به وضوح باشد.
• ضعف بازو: عدم توانایی در بلند کردن یک بازو یا احساس ضعف یا بی حسی در یک بازو ممکن است نشان دهنده وقوع حمله ایسکمیک باشد.
• افتادگی صورت: افراد ممکن است متوجه افتادگی یک طرفه صورت خودشان و یا بی حس شوند.

در صورت بروز هر یک از این علائم سریعا با مراکز های درمانی تماس بگیرید.

علاوه بر این، حمله مغزی همچنین ممکن است باعث ایجاد علائم زیر به طور ناگهانی شود:

• گیجی
• سرگیجه
• مشکل در راه رفتن
• افتادن بدون دلیل مشخص
• ناتوانی ناگهانی در درک گفتار
• سردرد شدید بدون دلیل مشخص
• به سرعت در حال ایجاد مشکلات بینایی است.

انواع حمله های مغزی ایسکمیک

قطع خونرسانی به مغز باعث بروز حمله های مغزی ایسکمیک می شود. با این حال، حمله های ایسکمیک می توانند از مناطق مختلف بدن شروع شوند و ممکن است به دلیل انواع مختلف انسداد رخ دهند:

• حمله مغزی: این نوع حمله زمانی ایجاد می شود که ترومبوس یا لخته در داخل رگ خونی مغز رخ دهد.
• حمله آمبولیک: حمله آمبولیک زمانی رخ می دهد که لخته خون، قطعه پلاک یا جسم دیگری در قسمت دیگری از بدن تشکیل شده و به رگ های خونی مغز منتقل شود.

درمان حمله مغزی ایسکمیک

سلامت و عملکرد مناسب مغز به تأمین مداوم خون غنی از اکسیژن بستگی دارد، بنابراین هر گونه انسداد کوتاه مدت می تواند باعث آسیب به سلول های مغزی و مرگ آنها شود. بر همین اساس، در هنگام بروز سکته، درمان سریع برای نجات جان بیمار ضروری است.

فردی که حمله مغزی ایسکمیک را تجربه می کند، نیاز به درمان فوری دارد که ممکن است درمان شامل موارد زیر باشد:

• دارو: پزشکان می توانند با دارو هایی برای باز شدن انسداد به بیمار کمک کنند. پزشکان باید این دارو را ظرف 4 ساعت از آغاز علائم حمله مغزی تجویز کنند تا تأثیر مطلوبی داشته باشد.
• جراحی برای از بین بردن لخته: پس از دارو، جراحی برداشتن لخته شروع می شود. این جراحی شامل برداشتن لخته با کاتتر است و پزشکان باید این روش را ظرف 6 ساعت از شروع علائم انجام دهند.

به طور کلی مراحل درمان حمله مغزی ایسکمیک، عبارتند از:

اولین هدف درمان، بازگرداندن تنفس، ضربان قلب و فشار خون به حالت طبیعی است. در صورت لزوم، پزشک  سعی می کند با استفاده از دارو فشار مغز را کاهش دهد.

درمان اصلی حمله ایسکمیک فعال کننده پلاسمینوژن بافت وریدی (tPA) است که لخته ها را از بین می برد. در دستورالعمل های سال 2018 انجمن قلب آمریکا (AHA) و انجمن حمله مغزی آمریکا (ASA) آمده است که tPA زمانی موثرتر است که در طی چهار ساعت و نیم از شروع حمله مغزی داده شود. نمی توان بیش از پنج ساعت پس از شروع حمله مغزی آن را تجویز کرد.

همچنین این روش در افرادی که از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می کنند کاربردی ندارد. اگر tPA مثر نباشد، لخته ها از طریق جراحی برطرف می شوند. حذف مکانیکی لخته را می توان تا 24 ساعت پس از شروع علائم حمله مغزی انجام داد.

درمان های طولانی مدت شامل مصرف آسپرین (Bayer) یا ضد انعقاد خون برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر است.

اگر حمله ایسکمیک ناشی از بیماری مانند فشار خون بالا یا تصلب شرایین باشد، باید  این شرایط هم تحت درمان قرار بگیرند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک استنت را برای باز کردن شریان تنگ شده توسط پلاک یا استاتین برای کاهش فشار خون توصیه کند.

پس از حمله مغزی ایسکمیک، باید حداقل چند روز در بیمارستان بمانید. اگر حمله مغزی باعث فلج یا ضعف شدید بدن شد، پس از آن برای بازیابی عملکرد نیز ممکن است نیاز به توانبخشی داشته باشید.

راه های پیشگیری حمله مغزی ایسکمیک

حتی افرادی که دارای عوامل خطر یا سابقه حمله مغزی هستند می توانند در جهت بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطر حمله ایسکمیک گام بردارند.

اقدامات زیر می تواند به پیشگیری از حمله مغزی و بهبود سلامت کلی کمک کند:

• آگاهی از سابقه خانوادگی: همیشه در مورد سابقه خانوادگی حمله مغزی یا TIA با پزشک مشورت کنید.
• کنترل وزن بدن: اگر فردی دارای اضافه وزن یا چاقی باشد، رسیدن به وزن مناسب  می تواند خطر حمله مغزی را کاهش دهد.
• ورزش منظم: یک سبک زندگی فعال می تواند، خطر دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سایر عوامل خطر حمله مغزی ایسکمیک را تا حدودی کاهش دهد.
• اجتناب از استعمال دخانیات یا دود دسته دوم: سیگار کشیدن و استنشاق دود دسته دوم می تواند به عروق خونی آسیب برساند و خطر مشکلات سلامتی مرتبط با حمله را افزایش دهد.
• خواب کافی و کنترل استرس: داشتن 7–8 ساعت خواب و کاهش استرس، مانند تکنیک های آرامش، می تواند به پیشگیری از حمله مغزی و بهبود سلامت آن کمک کند.
• انجام معاینات منظم: فشار خون و کلسترول علائم خاصی ندارند. آزمایشات منظم سلامتی تنها راهی تشخیص این موارد است. آزمایش خون و معاینات بهداشتی می تواند به شناسایی زود هنگام این مشکلات کمک کرده و امکان درمان به موقع را فراهم کند.
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم برای قلب: یک رژیم غذایی نباید دارای چربی های “بد” مانند چربی های اشباع و ترانس باشد. مردم همچنین باید مصرف سدیم خود را محدود کنند. مصرف بیشتر میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، چربی های مفید و پروتئین های بدون چربی می تواند به آنها در حفظ سلامت قلب و عروق کمک کند.

پیش آگهی حمله مغزی ایسمیک

حمله مغزی ایسکمیک یک بیماری جدی است و نیاز به درمان سریع دارد. با این حال، با درمان صحیح، اکثر افراد مبتلا به حمله مغزی ایسکمیک می توانند بهبودی یا عملکرد کافی را برای تأمین نیازهای اساسی خود حفظ کنند.

شناخت علائم حمله ایسکمیک می تواند به نجات جان شما یا شخص دیگری کمک کند. توان بخشی اغلب برای به دست آوردن مهارت های حرکتی و هماهنگی لازم است. کار درمانی  و گفتار درمانی نیز ممکن است برای کمک به بازیابی سایر عملکردهای از دست رفته مفید باشد. اگر هر مسئله ای بعد از یک سال همچنان وجود داشته باشد، احتمالاً دائمی خواهد بود.

داشتن سابقه یک حمله مغزی ایسکمیک فرد را در معرض خطر بیشتری برای  حمله مغزی ایسکمیک بعدی قرار مید دهد. اقداماتی برای کاهش خطر، مانند ترک سیگار، قسمت مهمی از بهبودی طولانی مدت است.

سخن آخر

حمله مغزی می تواند نگران کننده باشد و حتی ممکن است در افرادی که ظاهر سالمی دارند هم رخ دهد. تشخیص علائم هشدار دهنده و جستجوی مراقبت های پزشکی فوری مهمترین راهکارهای برای بهبود وضعیت بیمار بعد از حمله مغزی است.

اگر حمله مغزی برای یکی از دوستان یا اعضای خانواده شما رخ دراده، نباید آنها را به بیمارستان منتقل کنند. در عوض،  باید با یک آمبولانس تماس بگیرید، به طوری که امدادگران می توانند در اسرع وقت مراقبت های پزشکی را ارائه دهند. واکنش سریع و اقدام زودهنگام می تواند شانس زنده ماندن فرد را پس از حمله مغزی بهبود ببخشد.