آنژیوگرافی مغزی، هر آنچه که باید بدانید.

آنژیوگرافی مغزی یک آزمایش پزشکی با حداقل تهاجم است که از اشعه ایکس و مواد حاجب حاوی ید برای تهیه تصاویر رگ های خونی در مغز استفاده می کند. در آنژیوگرافی مغزی، یک لوله پلاستیکی نازک به نام کاتتر  از طریق یک برش کوچک در پوست وارد شریان پا یا بازو می شود. با استفاده از هدایت اشعه ایکس، کاتتر به منطقه مورد بررسی هدایت می شود. پس از ورود، ماده حاجب از طریق لوله تزریق و تصاویر با استفاده از اشعه یونیزان (اشعه ایکس) گرفته می شوند. آنژیوگرافی مغزی، آنژیوگرافی تفریق دیجیتال داخل شریانی (IADSA) نیز نامیده می شود. این عبارت به دست آوردن تصاویر به صورت الکترونیکی و نه با فیلم اشعه ایکس اشاره دارد. تصاویر به صورت الکترونیکی دستکاری می شوند به طوری که استخوان پوشاننده جمجمه، که معمولاً عروق را پوشانده است، از تصویر خارج شده و در نتیجه رگ های باقی مانده به وضوح دیده می شوند.

پزشکان از این روش برای تشخیص یا تأیید ناهنجاری های درون رگ های خونی مغز استفاده می کنند، از جمله:

• آنوریسم
• لخته خون
• تومور مغزی
• سکته مغزی
• پارگی در دیواره شریان
• تصلب شرایین، تنگی عروق
• ناهنجاری شریانی وریدی
• واسکولیت، التهاب عروق خونی، بطور کلی آنها را تنگ می کند.

کاربرد آنژیوگرافی مغزی چیست؟

ممکن است آنژیوگرافی مغزی انجام شود:

• برای ارزیابی عروق سر و گردن قبل از عمل جراحی
• در آماده سازی برای درمان کم تهاجمی ناهنجاری عروق
• آماده شدن برای سایر درمان های پزشکی، مانند برداشتن تومور از طریق جراحی
• ارائه اطلاعات اضافی در مورد ناهنجاری های مشاهده شده در MRI یا CT سر، مانند خون رسانی به تومور

این روش همچنین می تواند برای تشخیص علت و علائم مانند موارد زیر استفاده شود:

• سرگیجه
• لکنت زبان
• سردردهای شدید
• تاری دید یا دوبینی
• ضعف یا بی حسی
• از دست دادن هماهنگی یا تعادل

در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله مکمل های گیاهی، به پزشک خود اطلاع دهید. هرگونه حساسیت، به ویژه بی حسی موضعی، بیهوشی عمومی یا مواد حاجب را ذکر کنید. ممکن است پزشک به شما بگوید که قبل از عمل از مصرف آسپرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای رقیق کننده خون خودداری کنید. در مورد بیماریهای اخیر یا سایر بیماریهای پزشکی به پزشک خود اطلاع دهید. اگر قرار است در طول عمل آرامبخش دریافت کنید، پزشک ممکن است به شما بگوید که چهار تا هشت ساعت قبل از معاینه چیزی نخورید.

• شما دستورالعمل های خاصی در مورد نحوه آماده سازی دریافت خواهید کرد، از جمله هر گونه تغییری که باید در برنامه دارویی معمولی خود ایجاد کنید.
• احتمالاً پزشک به شما می گوید که بعد از نیمه شب قبل از عمل چیزی نخورید. پزشک به شما می گوید که چه داروهایی را بهتر است صبح مصرف کنید.

زنان در صورتی که باردار و یا دوران شیردهی هستند باید به پزشک خود اطلاع دهند. پزشکان آزمایش های زیادی در دوران بارداری انجام نمی دهند تا جنین در معرض اشعه قرار نگیرد. در صورت نیاز به اشعه ایکس، پزشک اقدامات احتیاطی را برای به حداقل رساندن تابش اشعه به نوزاد انجام می دهد.

تجهیزات آنژیوگرافی مغزی

در این روش از تجهیزات اشعه ایکس استفاده می شود. کاتتر یک لوله پلاستیکی بلند و نازک است که بطور قابل ملاحظه ای کوچکتر از “سرب مداد” است. قطر آن حدود 1/8 اینچ است.

کاتتر توسط رادیولوژیست معمولاً از طریق سوراخ کوچکی که توسط سوزن در شریان کشاله ران ایجاد می شود، وارد می شود. با استفاده از هدایت اشعه ایکس، بدون درد از طریق بدن به رگ های مختلف گردن که خون را به مغز می رسانند هدایت می شود. این روش ممکن است از تجهیزات دیگری از جمله  خط وریدی (IV)، دستگاه سونوگرافی و دستگاه هایی که ضربان قلب و فشار خون شما را کنترل می کنند، استفاده کند.

اشعه ایکس نوعی تابش مانند نور یا امواج رادیویی است. اشعه ایکس از اکثر اجسام از جمله بدن عبور می کند. تکنسین پرتو اشعه ایکس را با دقت در ناحیه مورد نظر هدف قرار می دهد. این دستگاه یک انفجار کوچک از اشعه تولید می کند که از بدن شما عبور می کند. تابش یک تصویر را روی فیلم عکاسی یا یک آشکارساز مخصوص ثبت می کند.

قسمتهای مختلف بدن اشعه ایکس را در درجات مختلف جذب می کنند. استخوان متراکم بسیاری از اشعه ها را جذب می کند در حالی که بافت نرم (ماهیچه، چربی و اندام ها) اجازه می دهد تا اشعه ایکس بیشتری از آنها عبور کند. در نتیجه، استخوان ها در اشعه ایکس سفید به نظر می رسند، بافت نرم به رنگ خاکستری ظاهر می شود و هوا سیاه می شود.

اکثر تصاویر اشعه ایکس فایل های دیجیتالی ذخیره شده به صورت الکترونیکی هستند. پزشک شما می تواند به راحتی به این تصاویر ذخیره شده برای تشخیص و مدیریت بیماری شما دسترسی پیدا کند.

آنژیوگرافی چگونه انجام می شود؟

این روش اغلب به صورت سرپایی انجام می شود. با این حال، برخی از بیماران ممکن است پس از عمل نیاز به بستری داشته باشند. در صورت نیاز به بستری شدن از پزشک خود بپرسید. قبل از انجام عمل، پزشک ممکن است خون شما را آزمایش کند تا عملکرد کلیه شما را بررسی کرده و مشخص کند که آیا خون شما به طور طبیعی لخته می شود یا خیر.

از آنجا که آنژیوگرافی مغزی و دوره نقاهت ممکن است چند ساعت طول بکشد، از شما خواسته می شود قبل از شروع عمل، مثانه خود را خالی کنید. این روش ممکن است از آرام بخش متوسط ​​استفاده کند. نیازی به لوله تنفسی ندارد. با این حال، برخی از بیماران ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشند.

در کودکان تا اواسط نوجوانی، آنژیوگرافی مغزی معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. پزشک یا پرستار دستگاه هایی را برای کنترل ضربان قلب و فشار خون به بدن شما متصل می کند.

مراحل انجام آنژیوگرافی مغزی، عبارتند از:

• شما روی میز عمل دراز خواهید کشید.
• سر شما با استفاده از بند، نوار یا نگهدارنده سر فوم در جای خود نگه داشته می شود تا در حین عمل نتوانید آن را حرکت دهید.
• پرستار ناحیه ای از بدن شما را که قرار است کاتتر در آن قرار گیرد استریل می کند. آنها این ناحیه را عقیم کرده و با یک پارچه جراحی می پوشانند.
• پزشک منطقه را با بی حسی موضعی بی حس می کند. این ممکن است قبل از بی حس شدن ناحیه به طور مختصر بسوزد یا سوزش داشته باشد.
• پزشک برش بسیار کوچکی از پوست را در محل ایجاد می کند.
• با استفاده از هدایت اشعه ایکس، یک کاتتر (یک لوله پلاستیکی بلند، نازک و توخالی) از طریق سوراخ کوچکی که توسط یک سوزن ایجاد شده و وارد ناحیه مورد بررسی می شود، وارد رگ خونی می شود.
• سپس ماده حاجب از طریق کاتتر تزریق می شود. برای تحویل مواد حاجب با سرعت و حجم دقیق از دستگاه مخصوصی به نام انژکتور قدرت استفاده می شود. بدین منظور تزریق کننده به سوند متصل می شود. هنگامی که ماده حاجب به رگ های خونی مورد بررسی می رسد، چندین مجموعه اشعه ایکس گرفته می شود.
• پس از اتمام روش، پزشک کاتتر را برداشته و برای جلوگیری از خونریزی فشار وارد می کند. گاهی اوقات، پزشک ممکن است از یک دستگاه بسته برای بستن سوراخ کوچک در شریان استفاده کند. این به شما امکان می دهد سریعتر حرکت کنید. هیچ بخیه ای روی پوست قابل مشاهده نیست. پرستار این دهانه کوچک را با یک پانسمان روی پوست می پوشاند.
• پزشک یا پرستار قبل از رفتن به خانه خط IV شما را حذف می کند.

این روش معمولاً در عرض یک تا سه ساعت به پایان می رسد.

در طول آنژیوگرافی مغزی

هنگامی که پرستار سوزن را برای خط IV داخل ورید شما قرار می دهد و هنگامی که آنها بی حسی موضعی را تزریق می کنند، آنرا احساس می کنید. بیشتر احساس در محل برش پوست است. پزشک با استفاده از بی حسی موضعی این ناحیه را بی حس می کند. هنگامی که پزشک کاتتر را داخل ورید یا شریان وارد می کند، ممکن است احساس فشار کنید. با این حال، شما احساس ناراحتی جدی نخواهید کرد.

• اگر از روش آرام بخش استفاده کنید، احساس آرامش، خواب آلودگی و راحتی خواهید کرد. بسته به میزان عمیق آرام بخش، ممکن است بیدار باشید یا نباشید.
• هنگامی که پزشک کاتتر را وارد می کند، ممکن است فشار کمی را احساس کنید، اما احساس ناراحتی جدی نکنید.
• وقتی ماده حاجب  از طریق بدن خود عبور می کند، شما ممکن است احساس گرما است. این به سرعت از بین می رود.
• از شما خواسته می شود تا زمانی که تصاویر اشعه ایکس گرفته می شوند، بسیار بی حرکت باشید.
• سخت ترین قسمت این روش ممکن است چند ساعت دراز کشیدن باشد.

بعد از جراحی

پس از اتمام عمل، کاتتر توسط رادیولوژیست خارج می شود. برای جلوگیری از هرگونه خونریزی از محل سوراخ شدن، باید آن را با فشار آوردن به محل یا با استفاده از یک دستگاه بسته شدن عروق که محل سوراخ را مستقیما به هم وصل می کند، بست. فشار ممکن است با دست یا با یک گیره مخصوص اعمال شود که حدود 10 دقیقه طول می کشد تا سوراخ کوچک در شریان بسته شود. اگر رادیولوژیست تشخیص دهد که می توان یک دستگاه بستن عروق را قرار داد، با برداشتن سوند یک پلاگین کوچک وارد می شود و محل سوراخ را سریع می بندد و زمان لازم برای دراز کشیدن شما بعد از عمل کاهش می یابد.

پس از انجام عمل قبل از بازگشت به خانه، چند ساعت در اتاق ریکاوری خواهید ماند.

اگر سوند در ناحیه کشاله ران قرار داده شده است، دستورالعمل های خاصی در مورد مدت زمان لازم برای صاف نگه داشتن پا به شما داده می شود. این امر بر اساس تکنیکی که برای ترمیم سوراخ ایجاد شده برای قرار دادن کاتتر استفاده می شود، متفاوت خواهد بود. برای تسکین درد و تورم می توانید از یخ روی موضعی که کاتتر در آن قرار داده شده استفاده کنید.

ممکن است بلافاصله پس از امتحان رژیم عادی خود را از سر بگیرید. شما می توانید سایر فعالیتهای عادی دیگر را هشت تا 12 ساعت پس از امتحان از سر بگیرید.

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر پس از عمل، باید فوراً به پزشک خود گزارش دهید:

• راش
• سرگیجه
• لکنت زبان
• مشکلات بینایی
• درد قفسه سینه
• مشکل در تنفس
• علائم عفونت در محل سوند
• ضعف یا بی حسی در عضلات صورت، بازوها یا پاها
• مشکل در استفاده از اندامی که در آن سوراخ یا برش ایجاد شده است.

بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه ممکن است کاندیدای مناسبی برای این روش نباشند. بیمارانی که قبلاً به مواد حاجب اشعه ایکس حاوی ید واکنش های آلرژیک نشان داده اند، در معرض خطر واکنش دوم به مواد حاجب مشابه هستند.

منبع: