کیست جسم زرد در بارداری نوعی کیست تخمدان (یک کیسه کوچک پر از مایع) است. جسم زرد خود یک ساختار غدد درون ریز حیاتی، اما موقتی است که در طول تخمک گذاری از سلول های دیواره فولیکول تخمدان تشکیل می شود. این نوع کیست زمانی رخ می دهد که جسم زرد به رشد خود ادامه می‌دهد تا اینکه به طور معمول شکسته شود.
این بیماری که کیست جسم زرد نیز نامیده می شود، اغلب در دوران بارداری رخ می دهد. همچنین می تواند در زمان های دیگر مثلا در طول سال های تولید مثل نیز ظاهر شود.
نقش جسم زرد در باروری
درک فرآیند تخمک گذاری می تواند به توضیح چگونگی و چرایی ایجاد این کیست ها کمک کند. هر یک از تخمدان ها هزاران فولیکول دارند و کیسه های کوچکی هستند که تخمک ها را نگه می دارند. هنگامی که یک فولیکول، تخمک را در طول تخمک گذاری آزاد می کند، جسم زرد تشکیل می دهد – ساختاری با عمر کوتاه که استروژن و پروژسترون را آزاد می کند، هورمون هایی که رحم را برای لانه گزینی آماده می کنند.
تجزیه جسم زرد به شروع قاعدگی کمک می کند. اگر لقاح رخ دهد، جسم زرد مدت بیشتری برای تولید هورمون باقی می ماند. جفت در حدود هفته 12 بارداری وظیفه تولید پروژسترون را بر عهده خواهد گرفت.
به طور معمول، جسم زرد در حدود 11 تا 12 روز پس از تخمک گذاری در صورتی که لقاح روی ندهد، از بین می رود. با این حال، گاهی اوقات، یک کیست جسم زرد احتمال دارد به جای آن روی تخمدان ایجاد ششود.در این مواقع جسم زرد پر از خون و به جای اینکه در زمان معمولی تجزیه شود، به رشد خود ادامه می‌دهد. معمولاً کیست خوش خیم، بدون درد و در نهایت خود به خود از بین می رود.
کیست های جسم زرد از نظر اندازه متفاوت و معمولاً بین 2 تا 6 سانتی متر هستند. آنها دلیلی برای نگرانی نیستند. با این حال، این کیست‌ها گاهی اوقات می‌توانند منجر به عوارضی شوند که معمولاً به خود بارداری ارتباطی ندارند.
کیست های جسم زرد به عنوان کیست های “عملکردی” در نظر گرفته می شوند. این بدان معنی است که آنها معمولاً آسیبی نداشته، به ندرت نیاز به مداخله پزشکی دارند و بر باروری تأثیر نمی گذارند.
علائم کیست جسم زرد در بارداری
داشتن کیست جسم زرد در یک بارداری لزوماً به این معنا نیست که در بارداری دیگر دچار کیست جسم زرد خواهید شد. با این حال، احتمال آن بیشتر است. علاوه بر این، اگر عوامل خطری مانند عدم تعادل هورمونی یا اندومتریوز دارید، احتمال اینکه در بارداری بعدی (یا اولین بار) دوباره دچار کیست شوید، بیشتر است. علاوه بر این، گاهی اوقات علت کیست جسم زرد ناشناخته است.
توجه داشته باشید که فرد نیز احتمال دارد کیست داشته باشد و از آن آگاه نباشد. زیرا آنها اغلب بدون درد هستند و معمولاً تنها در صورت انجام سونوگرافی اولیه تشخیص داده می شوند.
در بسیاری از موارد، زنانی که کیست جسم لوتئال دارند، هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نمی کنند. در واقع، کیست جسم لوتئال معمولاً پس از چند دوره قاعدگی خودبه‌خود برطرف می‌شود، بدون اینکه فرد حتی از وجود آن مطلع باشد.
شایع ترین علامت در کسانی که متوجه کیست جسم زرد می شوند، درد خفیف یک طرفه یا حساسیت در طول چرخه قاعدگی است. با این حال، اگر مقداری درد وجود داشته باشد، می تواند نوع درد مرتبط با حاملگی خارج رحمی یا لوله ای را تقلید کند. اگر دردی دارید که نگران آن هستید با پزشک یا ماما خود مشورت کنید.
کیست های جسم زرد بزرگ پتانسیل ترکیدن و ایجاد خونریزی داخلی را دارند. آنها همچنین می توانند منجر به پیچ خوردگی تخمدان شوند، یک عارضه نادر اما جدی که در آن تخمدان به دور بافت های اطراف می پیچد.
در صورت بروز هر گونه علائمی از این شرایط، از جمله موارد زیر، به مراقبت فوری پزشکی نیاز است:
- درد شانه
- غش یا سرگیجه
- استفراغ ویا حالت تهوع
- درد ناگهانی، شدید، تیز و یک طرفه در ناحیه تحتانی شکم یا لگن
کیست های جسم زرد در بارداری چگونه تشخیص داده می شوند؟
کیست های جسم زرد معمولاً با سونوگرافی ترانس واژینال تشخیص داده که سونوگرافی داخلی نیز نامیده می شود. سونوگرافی ترانس واژینال دید نزدیک تری از ساختارهای لگن نسبت به سونوگرافی لگن ارائه می دهد. با این حال، این کیست ها ممکن است با استفاده از سونوگرافی لگن نیز دیده شوند، که یک ابزار تشخیصی غیر تهاجمی است که در بالای پوست شکم قرار می گیرد.
در سونوگرافی ترانس واژینال، ارائه دهنده گره ای به نام مبدل را وارد واژن می کند. این دستگاه امواج صوتی را منتشر که تصاویری از داخل بدن تولید و آنها را روی یک مانیتور پخش می کند.
در حالی که احتمال دارد در صورت داشتن علائم، سونوگرافی (ترانس واژینال یا لگنی) تجویز شود، کیست ها اغلب در طول یک سونوگرافی معمول برای اهداف دیگر، مانند تایید بارداری یا برای بررسی درد لگن یا خونریزی بیش از حد واژن، در زنان باردار تشخیص داده می شوند.
شاید فرصت های بیشتری برای تشخیص کیست جسم زرد در خانمی که باردار است وجود داشته باشد، به این دلیل که آنها معمولاً به عنوان بخشی از مراقبت های دوران بارداری خود تصویربرداری معمولی انجام می دهند. به همین دلیل، این کیست ها بیشتر در دوران بارداری تشخیص داده می شوند.
احتمال دارد پزشک یا ماما از شما بخواهد در صورت ادامه علائم، یک سونوگرافی دیگر برای بررسی کیست انجام دهید. در غیر این صورت، مگر اینکه درد یا علائم دیگر نیاز به درمان داشته باشد، معمولاً نیازی به پیگیری نیست.
چه عواملی خطر کیست جسم زرد را افزایش می دهند؟
هر فرد احتمال دارد به کیست جسم زرد مبتلا شود، اگرچه در زنانی که از داروهایی مانند کلومید (کلومیفن) برای تحریک تخمک گذاری استفاده می کنند، بیشتر ایجاد می شود . این داروها که هورمون‌ها را به منظور تحریک تخمک‌گذاری دستکاری می‌کنند، معمولاً توسط پزشک یا ماما برای زنانی که مشکلات باروری و یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دارند، تجویز می‌شود.
از آنجایی که جسم زرد بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی است، نوع کیست مرتبط با آن نیز می تواند زمانی که باردار نیستید ایجاد شود. حتی اگر دارویی برای درمان ناباروری مصرف نمی‌کنید یا هرگز مصرف نکرده‌اید، می‌توانید یکی از این موارد را ایجاد کنید.
علاوه بر این، عوامل خطر زیر فرد را در معرض خطر بیشتری برای ایجاد کیست جسم زرد قرار می دهد:
- بارداری
- اندومتریوز
- عفونت لگن
- کیست های جسم زرد قبلی
- عدم تعادل هورمونی (این ممکن است مربوط به درمان باروری باشد)
آیا کیست جسم زرد در بارداری نیاز به درمان دارد؟
کیست جسم زرد معمولاً مضر نیست. کیست ها معمولاً هیچ عارضه ای در دوران بارداری ایجاد نمی کنند، به خصوص زمانی که در سه ماهه اول کشف شوند. اگر کیست به رشد یا بدتر شدن ادامه داد، احتمال دارد برای پیشگیری از خطر سقط جنین ، جراحی لازم باشد.
در صورتی که کیست باعث درد می شود، پزشک یا ماما ممکن است استراحت لگنی (بدون فعالیت جنسی) یا داروهای مسکن تجویز کند. با این حال، در بیشتر موارد، کیست جسم زرد بدون مداخله خودبه‌خود برطرف می‌شود.
گاهی اوقات کیست پاره می شود. وقتی این رخ می دهد، درد احتمال دارد افزایش یابد، اما به سرعت فروکش می‌کند. شاید داروی مسکن و استراحت تجویز شود. در موارد کمتر، کیست جسم زرد می تواند باعث پیچ خوردگی تخمدان شود. این می تواند بسیار دردناک باشد و احتمال دارد برای پیشگیری از آسیب بیشتر به تخمدان نیاز به جراحی داشته باشد.
آیا کیست جسم زرد می تواند سرطانی شود؟
این کیست ها که به آنها کیست های عملکردی می گویند کیسه هایی هستند که به دلیل روند طبیعی قاعدگی روی تخمدان ایجاد می شوند. برخلاف برخی دیگر از کیست های تخمدان، این کیست ها پتانسیل سرطانی شدن را ندارند.
در حالی که احتمال دارد کیست تخمدان ناراحت کننده باشد، ولی کیست جسم زرد معمولا باعث درد نمی شود یا بارداری و زایمان را پیچیده نمی کند. همچنین، به ندرت نیاز به درمان دارند.
جسم زرد چیست؟
جسم زرد توده ای از سلول ها است که در تخمدان تشکیل می شود و مسئول تولید هورمون پروژسترون در اوایل بارداری است. نقش جسم زرد بستگی به این دارد که آیا لقاح رخ می دهد یا خیر.گاهی اوقات، کیست ها در جسم زرد ایجاد و منجر به علائم دردناک می شود. این کیست ها می توانند خود به خود از بین بروند، اما برخی از آنها احتمال دارد نیاز به درمان داشته باشند.
در طول تخمک گذاری یک جسم زرد در تخمدان تشکیل می شود. در طی تخمک گذاری، تخمک از فولیکول غالب آزاد و پس از آزاد شدن و لقاح بعدی، فولیکول خود را می‌بندد و جسم زرد را تشکیل می‌دهد. این توده سلولی به تولید هورمون پروژسترون در اوایل بارداری کمک می کند.
جسم زرد به تولید پروژسترون ادامه می دهد تا زمانی که جنین سطوح کافی برای حفظ بارداری را تولید که معمولاً بین هفته های 7 تا 9 بارداری رخ می دهد.
پروژسترون در اوایل بارداری ضروری است زیرا:
- از رشد پوشش داخلی رحم حمایت می کند.
- جریان خون و تامین اکسیژن را بهبود می بخشد.
- این اجازه می دهد تا رحم بدون انقباض رشد کند.
جسم زرد توسط هورمون حاملگی گنادوتروپین جفتی انسانی یا HCG پشتیبانی و نگهداری و در حدود هفته 10 بارداری شروع به کاهش اندازه می کند.
زمانی که لقاح یا لانه گزینی صورت نگیرد، جسم زرد شروع به تجزیه می کند. این باعث کاهش سطح استروژن و پروژسترون که منجر به شروع یک دوره قاعدگی دیگر می شود.
جسم زرد و چرخه قاعدگی
هورمون ها نقش قدرتمندی در تنظیم طبیعی قاعدگی در زنان دارند. علاوه بر پروژسترون و استروژن، سایر هورمون های ضروری برای تخمک گذاری عبارتند از:
- هورمون لوتئینه کننده
- هورمون محرک فولیکول
این هورمون ها مسئول تخمک گذاری و آماده سازی رحم برای لانه گزینی تخمک بارور شده هستند. یک چرخه قاعدگی معمولی هر 25 تا 36 روز رخ می دهد، در این زمان بدن برای تخمک گذاری و بارداری آماده می شود.چرخه قاعدگی سه مرحله دارد:
فاز فولیکولی
مرحله فولیکولی چرخه قاعدگی از اولین روز قاعدگی در زنان و با شروع خونریزی قاعدگی آغاز می شود و تا زمان تخمک گذاری ادامه می یابد. این مرحله معمولاً بین 13 تا 14 روز طول می کشد.
در طول فاز فولیکولی، بدن هورمون محرک فولیکول ترشح تا تولید فولیکول های تخمدان حاوی تخمک را القا کند. یکی از آنها به یک فولیکول بالغ با قابلیت بارور شدن تبدیل که به عنوان فولیکول غالب شناخته می شود.
فولیکول غالب استروژن ترشح که نه تنها فولیکول‌های غیر غالب را تجزیه می‌کند، بلکه رحم را تحریک تا برای آماده شدن در لانه‌گزینی تخمک، پوشش خود را ضخیم کند. همچنین باعث افزایش هورمون لوتئینیزه می شود که مسئول تخمک گذاری است.
فاز تخمک گذاری
مرحله تخمک گذاری در حدود روز 14 سیکل قاعدگی زنان شروع می شود. در طول این مدت، هورمون لوتئینیزه کننده افزایش می یابد و تخمدان را بیشتر تحریک کرده تا تخمک را از فولیکول غالب آزاد کند. به طور معمول، این مرحله بین 16 تا 32 ساعت طول می کشد و منجر به تخمک گذاری می شود.
فاز لوتئال
مرحله لوتئال سیکل قاعدگی زمانی است که بدن برای کاشت تخمک بارور شده آماده می شود. هنگامی که فولیکول تخمدانی در مرحله تخمک گذاری، تخمک را آزاد می کند، فولیکول باز شده بسته و جسم زرد را تشکیل می دهد.
جسم زرد مسئول تولید هورمون پروژسترون است که رحم را تحریک می کند تا حتی بیشتر ضخیم و برای لانه گزینی تخمک بارور شده آماده شود. هورمون استروژن نیز در این مدت افزایش می یابد تا رحم برای لانه گزینی آماده شود. اگر هیچ تخمک بارور شده ای برای کاشت در پوشش ضخیم شده رحم وجود نداشته باشد، بدن در طول خونریزی قاعدگی به دلیل سطوح پایین استروژن و پروژسترون، پوشش را می ریزد و چرخه دوباره شروع می شود.
جسم زرد چه شکلی است؟
جسم زرد در داخل تخمدان‌ها قرار دارد، جایی که فولیکول غالب قبلاً قرار داشت. اکثر افراد فولیکول را به شکل تونلی مانند فولیکول مو تصور می کنند، اما فولیکول های داخل تخمدان متفاوت است. هر فولیکول را به عنوان یک کیسه کوچک تصور کنید که می تواند یک تخمک در حال رشد را در خود نگه دارد. هنگامی که تخمک در طول تخمک گذاری از فولیکول غالب خارج می شود، آن کیسه می شکند. توده‌ای از سلول‌های زرد زعفرانی در جایی که فولیکول زمانی بوده تشکیل می‌شود و شکستگی را می‌بندد و به عنوان یک ساختار جدید شکل می‌گیرد. این ساختار جدید، جسم زرد، می‌تواند از ۲ تا ۵ سانتی‌متر در حین رشد متغیر باشد.
جسم زرد از چه چیزی ساخته شده است؟
دو نوع سلول اصلی در جسم زرد وجود دارد: سلول‌های تکا فولیکولی و سلول‌های گرانولوزای فولیکولی. هر دو نوع سلول را می توان در فولیکول های تخمدان یافت. هورمونی به نام گنادوتروفیک جفتی انسان (HCG) این سلول ها را برای ساختن پروژسترون تحریک می کند.
بیماری ها و اختلالات رایجی که جسم زرد را تحت تأثیر قرار می دهند کدامند؟
گاهی اوقات، جسم زرد در زمانی که باید تجزیه شود، به رشد خود ادامه می دهد. هنگامی که این رخ می دهد، جسم زرد با مایع پر می شود و یک کیست جسم زرد ایجاد می کند. نقص جسم زرد که به آن نقص فاز لوتئال نیز می‌گویند، زمانی روی می دهد که جسم زرد پروژسترون کافی برای ضخیم شدن پوشش رحم تولید نکند. یا احتمال دارد بدن در حال تولید پروژسترون باشد، اما پروژسترون آنطور که باید باعث ضخیم شدن پوشش رحم نمی شود.
کیست جسم زرد:
- معمولا بدون درد و بی ضرر هستند.
- اغلب توسط پزشک در طول یک معاینه معمول بارداری کشف می شوند.
- می تواند بر افرادی که قاعدگی دارند، چه باردار باشند و چه نباشند، تاثیر بگذارد.
- اگر باردار هستید، معمولاً تا سه ماهه دوم خود به خود از بین می روند.
- اگر باردار نیستید، معمولاً در عرض چند هفته تا سه دوره کامل قاعدگی از بین می روند.
نقص جسم زرد احتمال دارد باردار شدن یا بچه دار شدن را دشوار کند. این به شرایط، ویژگی ها و رفتارهای خاصی مرتبط است، اما یک دلیل واضح وجود ندارد که باعث آن شود. این شامل:
- ورزش بیش از حد
- مقدار ناسالم استرس
- داشتن شاخص توده بدنی (BMI) خیلی بالا یا خیلی پایین
- داشتن شرایطی مانند بی اشتهایی عصبی ، اندومتریوز ، سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم یا نشانه های رایج مربوط به جسم زرد چیست؟
اگر جسم زرد علائمی ایجاد کند، کیست محتمل ترین عامل آن است. کیست های جسم زرد معمولاً بی ضرر و بدون درد هستند و خود به خود از بین می روند. اما، گاهی اوقات احتمال دارد ناراحت کننده باشند. علائم عبارتند از:
- درد در لگن
- پری در شکم
- درد در یک طرف بدن
- یا درد در ناحیه کمر و پایین تنه
- درد هنگام مدفوع یا ادرار کردن
- یا درد هنگام مقاربت (دیسپارونی)
- حساسیت در سینه ها یا در یک طرف بدن
- ترشحات خونی زمانی که پریود نمی شوید.
داشتن مشکل در باردار شدن یا حفظ بارداری ممکن است نشانه ای از این باشد که جسم زرد پروژسترون مورد نیاز رحم برای کاشت تخمک در پوشش داخلی تولید نمی کند.
با چه آزمایشاتی می توان وضعیت جسم زرد را بررسی کرد؟
اغلب، پزشک کیست جسم زرد را در طول معاینه لگن یا به عنوان بخشی از تصویربرداری معمول در دوران بارداری پیدا می کنند. اگر پزشک فکر می کند که مشکلات جسم زرد بر باروری تأثیر می گذارد، احتمال دارد دستور دهد:
- سونوگرافی ترانس واژینال برای اندازه گیری ضخامت پوشش رحم
- آزمایش هایی برای اندازه گیری سطح هورمون، به ویژه هورمون های محرک فولیکول (FSH)، هورمون های لوتئینه کننده (LH) و پروژسترون
بیماری های مربوط به جسم زرد چگونه درمان می شوند؟
پزشک احتمال دارد کیست جسم زرد را در صورتی که دردناک یا آنقدر بزرگ شود که خطراتی را به همراه داشته باشد، خارج کند. با این حال، معمولاً کیست ها خود به خود از بین می روند. اگر جسم زرد به اندازه کافی پروژسترون تولید نمی کند، شاید پزشک توصیه کند که هورمون گنادوتروفیک جفتی (HCG) یا کلومفن سیترات مصرف کنید. هر دو هورمون فرآیندهایی را در بدن شروع می کنند که جسم زرد را تشویق به ساخت پروژسترون می کند. یا ممکن است ارائه دهنده مصرف مکمل های پروژسترون را توصیه کند. با ارائه دهنده خود در مورد بهترین گزینه های موجود مشورت کنید.
راه هایی حفظ سلامت جسم زرد کدامند؟
نگران سلامت جسم زرد نباشید. از این گذشته، با هر سیکل قاعدگی یک سیکل جدید دریافت خواهید کرد. در عوض، روی انجام کارهایی تمرکز کنید که سطح هورمون را متعادل نگه می دارد. خبر خوب این است که بسیاری از رفتارهایی که باعث ایجاد یک سبک زندگی سالم می شوند، به حفظ وضعیت هورمونی نیز کمک می کنند.
- خواب کافی و باکیفیت داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید و مراقب باشید که بیش از حد به خود فشار نیاورید.
- راه های مدیریت استرس را بیاموزید تا سطح هورمون را از تعادل خارج نکند.
- هر روز وعده‌های غذایی سالم و متعادل بخورید، شامل مقدار زیادی پروتئین و چربی‌های خوب
جسم زرد نقش مهمی در بارداری دارد. پروژسترونی که در سه ماهه اول بارداری تولید می‌کند باعث می‌شود تخمک به یک جنین سالم تبدیل شود. این تنها یکی از دلایلی است که چرا حفظ سطح هورمون هایتان بسیار مهم است، تا اگر زمانش رسید جسم زرد بتواند این کار مهم را انجام دهد.
آیا کیست جسم زرد در دوران بارداری خطرناک است؟
کیست لوتئال به طور کلی بی ضرر است و معمولاً خود به خود از بین می رود. پسکین استولز می گوید: جسم زرد برای حمایت از بارداری اولیه عمل می کند، اما اگر کیست هنوز در پایان سه ماهه اول یا اوایل سه ماهه دوم روی جسم زرد وجود داشته باشد، معمولاً خود به خود برطرف می شود.
اگر اینطور نیست، پزشک احتمالاً فقط آن را زیر نظر خواهد داشت و در قرار ملاقات های منظم و برنامه ریزی شده سؤال می کند که آیا درد یا ناراحتی را تجربه می کنید یا خیر. آنها ممکن است هر از چند گاهی یک سونوگرافی دیگر برای نظارت بر اندازه آن و اطمینان از اینکه کیست هیچ مشکلی برای تخمدان ایجاد نمی کند، درخواست کنند.
با این حال، احتمال دارد کیست جسم زرد پاره شود یا روی منبع خون تخمدان بپیچد که می تواند باعث درد شود و در موارد نادر تخمدان را به خطر بیندازد.
پارگی کیست جسم زرد در دوران بارداری
کیست جسم زرد می تواند به طور خود به خود یا به دلیل یک عامل خارجی مانند معاینه لگن، رابطه جنسی یا ورزش باز شود. در این موارد، بزرگترین نگرانی تاثیر آن بر کودک نیست، بلکه بر روی مادر است. معمولاً میزان خونریزی کم است، اما در موارد نادر پارگی کیست می‌تواند باعث خونریزی داخلی شود که نیاز به جراحی دارد.
پیچ خوردگی کیست جسم زرد در دوران بارداری
حتی نادرتر از پارگی کیست جسم زرد، رویدادی به نام پیچ خوردگی است. این زمانی رخ می دهد که یک تخمدان دارای کیست، در اطراف شریان و سیاهرگی که منبع خون آن را تشکیل می دهند، پیچ خورده است. وزن سنگین کیست در اطراف منبع خون نوسان می‌کند، به نوعی مانند یک بازی با توپ تتر. در اوایل سه ماهه دوم شایع تر است، زیرا رحم از لگن خارج می شود. پیچ خوردگی نیاز به جراحی دارد.
