التهاب دهانه رحم

التهاب دهانه رحم و یا سرویسیت، التهاب انتهای پایین و باریک رحم است که به داخل واژن باز می شود. علائم احتمالی سرویسیت شامل خون ریزی بین دوره های قاعدگی، درد هنگام مقاربت یا در طی معاینه گردن رحم و ترشحات غیر طبیعی واژن است. با این وجود، ممکن است بسیاری از زنان به التهاب دهانه رحم مبتلا باشند، اما به دلیل نداشتن علائم از ابتلا به آن اطلاعی نداشته باشند.

غالباً، سرویسیت ناشی از یک عفونت مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک است. سرویسیت نیز می تواند از عوامل غیر عفونی ایجاد شود. درمان موفقیت آمیز سرویسیت شامل درمان علت اصلی التهاب می باشد. علت التهاب می تواند ناشی از عفونت برخی از بیماری های مقاربتی (STD) آسیب دیدگی دهانه رحم یا سرطان گردن رحم باشد. سرویسیت یک بیماری بسیار شایع است. در حقیقت، بیش از نیمی از کل زنان ممکن است در طول زندگی خود دچار التهاب دهانه رحم شوند.

مطالعه بیشتر: چگونه تشخیص دهیم واژن سالمی داریم؟

علت التهاب دهانه رحم

علت های مختلفی برای التهاب دهانه رحم وجود دارند، جمله:

• سوزش دهانه رحم
• شرکای جنسی متعدد
• آسیب یا تحریک دهانه رحم
• تاریخچه قبلی بیماری مقاربتی
• شروع فعالیت جنسی در سنین جوانی

دلایل احتمالی دیگر سرویسیت شامل موارد زیر است:

عفونت های مقاربتی

بیشتر اوقات، عفونت های باکتریایی و ویروسی که باعث ایجاد سرویسیت می شوند از طریق تماس جنسی منتقل می شوند.

سرویسیت می تواند ناشی از عفونت های جنسی مقاربتی (STI)، از جمله سوزاک، کلامیدیا، تریکومونیازیس و تبخال دستگاه تناسلی باشد.

واکنش های آلرژیتیک

آلرژی، به اسپرم کش های ضد بارداری و کاندوم های لاتکس، ممکن است منجر به التهاب دهانه رحم شود. واكنش به محصولات بهداشتی زنانه مانند عطر یا دئودورانت های زنانه نیز می تواند باعث ایجاد این بیماری شود.

رشد باکتریایی

رشد بیش از حد برخی از باکتری هایی که به طور معمول در واژن وجود دارند (واژینوز باکتریایی) می تواند منجر به سرویسیت شود.

مطالعه بیشتر: عوارض بیماری های مقاربتی درمان نشده

علائم التهاب دهانه رحم

• سرویسیت غالباً هیچ علائم مشخصی ندارد.
• شایع ترین علامت آن ترشحات واژن است که به دنبال آن قاعدگی اغلب طولانی تر می شود.

علائم دیگر التهاب دهانه رحم شامل موارد زیر است:

• خارش واژن
• خون ریزی واژن
• درد هنگام مقاربت
• تحریک دستگاه تناسلی خارجی
• احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
• خون ریزی یا لکه بینی پس از مقاربت جنسی یا بین دوره ها
• دردکمر یا شکم، که گاهی اوقات فقط هنگام مقاربت جنسی احساس می شود.
• اگر عفونت به اندام های دیگر انتشار یابد، ممکن است با تب، حالت تهوع و درد شکمی همراه باشد.
• یک مورد شدیدتر از سرویسیت می تواند باعث ترشح عفونی با بوی نامطبوع و همراه با خارش شدید واژن یا درد شکم شود.

اگر شریک جنسی  زنان مبتلا به عفونت مجاری ادراری باشد یا اگر علائمی از این بیماری را بروز دهد (یعنی درد یا سوزش با ادرار کردن، ترشحات آلت تناسلی)، مرد باید فوراً به دنبال درمان  باشد. اگر مرد معالجه نشود، ممکن است یک زن به راحتی به التهاب دهانه رحم مبتلا شود.

مطالعه بیشتر: مخاط دهانه رحم و مشکلات آن

تشخیص التهاب دهانه رحم

تاریخچه بیمار

هنگامی که احتمال ابتلا به التهاب دهانه رحم وجود داشته باشد، متخصص زنان، تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و روی علائم خاص تمرکز می کند. این موارد شامل سابقه جنسی و سابقه بارداری و زایمان قبلی می باشد.

معاینه لگن

معاینه لگن به طور طبیعی برای تشخیص التهاب دهانه رحم انجام می شود. به منظور معاینه لگن:

• ابزاری به نام اسپکولوم برای نگه داشتن دیواره های واژن در مهبل وارد می شود. اسپکولوم اجازه بررسی و مشاهده از دهانه رحم و دیواره های واژن برای قرمزی، سوزش، ترشحات غیرمعمول یا زخم ها را می دهد.
• پزشک با بررسی گردن رحم، از بافت رحم نمونه برداری می کند. پزشک همچنین نمونه هایی را برای تایید و یا رد کردن آزمایش سوزاک و کلامیدیا جمع آوری می کند. او همچنین ممکن است ترشحات واژینال را برای معاینه میکروسکوپی تهیه کند تا احتمال وجود سایر عفونت ها را نیز بررسی کند. از پاپ اسمیر برای تشخیص احتمالی تغییرات پیش سرطانی یا بدخیم گردن رحم استفاده می شود.
• سپس اندام لگن به صورت دستی با هر دو دست ارزیابی می شود. پزشک دو انگشت دست خود را درون واژن می کند و با انگشتان دست دیگر فشار روی دیواره شکم وارد می کند. این روش به پزشک اجازه می دهد تا اندازه و محل رحم و دهانه رحم را مشخص کند، و همچنین آن را از نظر درد، حساسیت یا هر بی نظمی دیگری بررسی کند. این قسمت از معاینه لگن باعث ایجاد فشار در ناحیه تحتانی شکم و لگن می شود. اما در صورت طبیعی بودن نباید دردی  وجود نداشته باشد. در صورت درد باید به پزشک گفته شود.
• اگر گردن رحم غیر طبیعی به نظر برسد، ممکن است بیوپسی یا نمونه ای از بافت گرفته شود.

بیوپسی گردن رحم

پزشک این آزمایش را تنها در صورتی انجام می دهد که تست پاپ اسمیر بیمار، ناهنجاری ها را تشخیص دهد. برای این آزمایش که کولپوسکوپی هم خوانده می شود، پزشک یک اسپکولوم را در واژن وارد می کند. پزشک با استفاده از کولپوسکوپ، که نوعی میکروسکوپ است، گردن رحم بیمار را معاینه می کند. سپس نمونه هایی از بافت های رحم را از هر نواحی که غیر طبیعی به نظر می رسند، تهیه می کند.

کولپوسکوپی روشی است که از یک ابزار مانند میکروسکوپ برای بدست آوردن نمایی بزرگ از سطح دهانه رحم استفاده می کند. کولپوسکوپی برای تشخیص ناهنجاری هایی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست، انجام می شود.

مطالعه بیشتر: بیوپسی دهانه رحم 

عوارض التهاب دهانه رحم مزمن

سرویسیت مزمن درمان نشده می تواند در دستگاه تناسلی انتشار یابد و لایه های رحم (آندومتریت) و لوله های فالوپی (سالپنگیت) را آلوده کند. چنین عفونت های عمومی می تواند منجر به ناباروری شود. انتشار بیماری در اندام های لگن می تواند باعث بیماری التهابی لگن شود.

اگر سرویسیت به دلیل بیماری های مقاربتی در دوران بارداری وجود داشته باشد، ممکن است نوزاد در زمان زایمان به عفونت آلوده شود، در نتیجه عفونت روی چشم نوزاد تازه متولد شده تاثیر می گذارد که در نهایت می تواند منجر به کوری شود. علاوه بر آن، احتمال دارد نوزاد تحت تاثیر عفونت کلامیدیال موجود در گردن رحم دچار ذات الریه شود. البته این مورد به ندرت رخ می دهد.

درمان التهاب دهانه رحم

اگر التهاب دهانه رحم به دلیل تحریک بدن خارجی (تامپون یا مواد نگهدارنده) یا استفاده از برخی محصولات (درپوش دهانه رحم یا اسفنج پیشگیری از بارداری) باشد، برای درمان بیمار باید مدت زمان کوتاهی از آن ها استفاده نکند تا التهاب بهبود یابد.

بیماری سرویسیت ناشی از واکنش آلرژیک به محصولاتی مانند اسپرم کش یا محصولات بهداشتی زنان نیازی به درمان نخواهند داشت. اگر سرویسیت ناشی از عفونت مقاربتی (STI) باشد، هم بیمار و هم شریک او به درمان نیاز خواهند داشت. در این موارد غالباً درمان با داروهای آنتی بیوتیکی انجام می گیرد. آنتی بیوتیک ها برای STI هایی مانند سوزاک، کلامیدیا یا عفونت های باکتریایی از جمله واژینوز باکتریایی تجویز می شوند.

در صورت ابتلا زنان به تبخال دستگاه تناسلی، پزشک می تواند داروی ضد ویروسی را ارائه دهد، که به بهبود علائم بیماری کمک می کند. با این حال، درمانی برای تبخال وجود ندارد. تبخال یک بیماری مزمن است که احتمال دارد بیمار در هر زمان به شریک جنسی خود منتقل کند.

توصیه های پزشک در التهاب دهانه رحم

پزشک ممکن است آزمایش مکرر را برای سرویسیت ناشی از سوزاک یا کلامیدیا توصیه کند.

زنان برای جلوگیری از انتقال عفونت باکتریایی بهتر است تا زمان بهبودی کامل از مقاربت جنسی خودداری کنند. به بیماران توصیه می شود تا پایان درمان رابطه جنسی نداشته باشند و حداقل 7 روز باید تمام علائم برطرف شده باشد. در برخی افراد، یک دوز واحد دارو، که ممکن است شامل تزریق باشد، می تواند بیماری را درمان  کند. در افراد دیگر احتمال دارد پزشک یک دوره طولانی تر مصرف دارو را تجویز کند.

اگر التهاب دهانه رحم ناشی از سرطان دهانه رحم یا مراحل پیش سرطان باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی کرایوس انجام دهد. پزشک در طی کرایوس، سلول های غیر طبیعی در دهانه رحم منجمد می کند و آن ها را از بین می برد. نیترات نقره همچنین می تواند سلول های غیر طبیعی را از بین ببرد. سرویسیت، اگر در یک فرد جوان یا کودک دیده شود، اغلب نشان دهنده آزار جنسی است.

مطالعه بیشتر: سرطان دهانه رحم در بارداری

پیشگیری التهاب دهانه رحم

علت عفونی گردن رحم با استفاده از روش های عرفی و برقراری رابطه جنسی سالم قابل پیشگیری است. یک زن باید:

• عفونت واژینال مشکوک قبل از آلوده کردن دهانه رحم باید فوراً درمان شود.
• تعداد تماس های جنسی خود را محدود کند و از سابقه فعالیت های جنسی شریک خود آگاه باشد.
• فارغ از اینکه علائم عفونت وجود دارد، یا بروز نمی کنند، معاینات بدنی منظم و پاپ اسمیر باید انجام گیرند.
• از استفاده محرک های شیمیایی به مهبل (به طور معمول در تامپون های دئودورانت، دوش یا اسپری ها) خودداری شود.
• در روابط جنسی باید به طور مرتب کاندوم مورد استفاده قرار گیرد تا از ابتلا به بیماری های STD پیشگیری شود. علاوه بر کاندوم، اسپرم کش ها نیز می توانند در جلوگیری از سرویسیت نقش داشته باشند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

 با این حال زنان در صورت بروز علائم واژینالی غیر طبیعی باید به پزشک مراجعه کنند. زنان برای آمادگی بهتر هنگام مراجعه به پزشک لیستی از تمام داروها یا مکمل هایی که مصرف می کنند را بنویسند.

چه سوالاتی را از پزشک بپرسیم؟

• آیا نیاز به مصرف دارو دارم؟
• چگونه به این بیماری مبتلا شده ام؟
• آیا شریک زندگی من نیز نیاز به آزمایش یا معالجه دارد؟
• در صورت بازگشت علائم پس از درمان، چه کاری باید انجام دهم؟
• آیا دارو های بدون نسخه ای وجود دارد که وضعیت من را درمان کند؟
• برای جلوگیری از التهاب گردن رحم در آینده چه کاری می توانم انجام دهم؟

پزشک ممکن است درمورد وضعیت بیمار تعدادی سؤال بپرسد، مانند:

• آیا فعالیت جنسی دارید؟
• چه علائم واژن را تجربه کرده اید؟