جرم گوش از علائم تا عوارض

جرم گوش از علائم تا عوارض، و همچنین پیشگیری و درمان آن، به علت شیوع و اهمیت آن، از جمله مباحثی هست که مورد توجه عموم مردم قرار دارد. جرم گوش، ماده ای مایل به زرد و مومی در داخل گوش است که از غده چربی مجرای گوش ترشح می شود. جرم گوش به سرموم گوش نیز معروف است.

جرم گوش، پوشش کانال گوش را روان کاری، تمیز و محافظت می کند. این کار را با دفع آب، به دام انداختن آلودگی و اطمینان از اینکه حشرات، قارچ ها و باکتری ها از مجرای گوش عبور نمی کنند و به لاله گوش آسیب نمی رساند، انجام می دهند. جرم گوش در درجه اول از لایه های پوست تشکیل شده است.

مواد تشکیل دهنده لایه های ریخته شده پوست، شامل:

• کراتین: 60 درصد
• کلسترول 6-9 درصد
• اسکوالین و الکل ها 12-20 درصد
• اسیدهای چرب زنجیره بلند اشباع و اشباع نشده

جرم گوش کمی اسیدی است و دارای خواص ضد باکتری می باشد. در صورت فقدان جرم، مجرای گوش خشک و مستعد عفونت می شود. با این حال، هنگامی که جرم گوش جمع یا سفت شود، می تواند مشکلاتی، از جمله کم شنوایی ایجاد کند.

علائم جرم گوش چیست؟

جرم گوش در صورت تجمع آزار دهنده است و افزایش آن می تواند باعث بدتر شدن و آسیب رساندن به بافت های حساس گوش شود.

تجمع بیش از حد جرم گوش می تواند یک پلاتین ایجاد کرده و باعث انسداد آن شود. انسداد گوش ممکن است دردناک باشد و بر شنوایی تأثیر بگذارد.

انسداد موم گوش می تواند منجر به بروز علائم زیادی شود، از جمله:

• خارش
• گوش درد
• عفونت گوش
• احساس پری در گوش
• وزوز گوش که صدای زنگ زدن در گوش است.
• سرفه، به دلیل فشار ناشی از انسداد، باعث تحریک عصب در گوش می شود.
• سرگیجه یا احساس عدم تعادل که می تواند منجر به سرگیجه شدید و حالت تهوع شود.

هنگام تلاش برای پاک کردن جرم گوش، هرگز نیازی نیست چیزی را درون گوش خود قرار دهید. قرار دادن گوش پاک کن و سایر اشیاء در گوش می تواند موم گوش را بیشتر به داخل کانال فشار دهد و مشکل را بدتر کند.

چه عواملی خطر تجمع موم گوش را افزایش می دهد؟

افرادی که موم گوش زیادی دارند، بیشتر دچار انسداد و ضربه موم گوش می شوند. در این شرایط ممکن است موم به عمق مجرای گوش نفوذ پیدا کند. علاوه بر آن، شنا می تواند در بعضی از افراد باعث تولید جرم گوش شود. استفاده از وسایل نوک تیز برای از بین بردن موم گوش یا تسکین خارش می تواند تجمع را بدتر کند. این وسایل، عبازتند از:

• کلیدها
• گوش پاک کن
• گوشه های دستمال

استفاده از این وسایل می توانند موم را به عمق کانال گوش فشار دهند. آنها همچنین می توانند به بافت های حساس گوش صدمه برسانند و احتمالاً منجر به آسیب دائمی می شوند. افراد باید هرگونه نظافت یا برداشتن موم گوش را زیر نظر پزشک متخصص بهداشت انجام دهند.

چه افرادی در معرض ابتلا به جرم گوش هستند؟

برخی افراد با شرایط زیر بیشتر از سایرین دچار مشکل جرم گوش می شوند؛ بنابراین، باید بیشتر به جمع آوری جرم گوش خود اهمیت بدهند تا دچار ابتلا به جرم گوش نشوند.

• افراد مبتلا به لوپوس یا سندرم شوگرن
• افرادی که مجاری گوش بسیار مویی دارند.
• افرادی که بیماری پوستی خاصی، مانند اگزما دارند.
• افراد مبتلا به عفونت های مکرر گوش که سابقه عفونت دارند.
• افرادی که مجاری گوش آنها باریک است یا کامل تشکیل نشده است.
• افرادی که دارای استئوماتا یا رشد استخوانی خوش خیم هستند که در قسمت خارجی کانال گوش قرار دارد.
• افراد سالمند، زیرا موم گوش با افزایش سن خشک و سخت می شود که خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد.
• افرادی که مشکل یادگیری دارند اغلب با مشکلات جرم گوش روبرو هستند اما دلیل این امر مشخص نیست.

درمان خانگی جرم گوش چیست؟

موم گوش نهفته اغلب پس از استفاده از قطره گوش بعد از حدود 2 هفته خارج می شود. یکی از راه های پاک کردن موم گوش اضافی در خانه پاک کردن قسمت اطراف گوش با دست است. روش دیگر، یک داروساز می تواند در مورد درمان های مناسب بدون نسخه (OTC) مشاوره دهد.

افراد همچنین می توانند از محلول های زیر که معمولاً در داروخانه نیز قابل دسترس هستند به عنوان قطره گوش استفاده کنند:

• گلیسرین
• روغن بچه، روغن بادام، یا روغن زیتون
• پراکسید هیدروژن، یک ضد عفونی کننده ملایم است که برای تمیز کردن زخم ها مفید است.

نحوه درست استفاده از قطره گوش:

برای استفاده از قطره های گوش، افراد باید سر خود را کج کنند تا گوش آسیب دیده رو به بالا باشد، یک یا دو قطره از آن را در گوش بریزند و 1-2 دقیقه سر خود را به همان صورت نگه دارند. سپس باید سر خود را دوباره کج کنند تا گوش آسیب دیده به سمت پایین باشد و اجازه دهد هر مایعی تخلیه شود. اگر افراد این کار را دو بار در روز انجام دهند، معمولاً ظرف 2 هفته جرم گوش خارج می شود. بهتر است این کار را در شب و هنگام خواب انجام داد. افراد هرگز نباید از پنبه یا چیز دیگری برای استخراج جرم گوش استفاده کنند. قرار دادن اشیا در مجرای گوش می تواند به بافت های حساس گوش آسیب برساند و اثر آن را بدتر کند.

درمان پزشکی جرم گوش چیست؟

اگر درمان های خانگی جواب نداد، باید به یک پزشک مراجعه کنید. پزشک برای معاینه گوش از ابزار پزشکی به نام اوریسکوپ یا اتوسکوپ استفاده می کند. آنها بر اساس تجمع موم گوش، آن را مورد بررسی قرار می دهند و سپس دارو تجویز می کنند.

جرم گوش معمولاً به خودی خود برطرف می شود. تنها در صورت انسداد موم گوش، باعث درد یا کاهش شنوایی می شود. در این موارد درمان ضروری است؛ و احتمالا پزشک ً جرم گوش را برمی دارد.

چندین روش که معمولا پزشک از آن برای معالجه جرم گوش استفاده می کند، عبارتند از:

• قطره گوش: پزشک از قطره گوش برای نرم کردن موم و برداشتن آسان تر آن استفاده می کند. فرد مبتلا به لاله گوش سوراخ دار یا عفونت گوش فعال نباید از قطره گوش استفاده کند.
• شست و شوی گوش: اگر قطره گوش موثر نباشد، پزشک ممکن است روشی را توصیه کند که به شست و شوی گوش معروف است. پزشک جریان آب را با فشار زیاد به مجرای گوش وارد می کند تا موم و پلاگین خارج شود.

در گذشته پزشکان برای شست و شوی گوش از سرنگ فلزی استفاده می کردند که خطر کمی آسیب دیدگی وجود داشت؛ اما اکنون، دستگاه های شستشوی الکترونیکی گوش وجود دارد که با کنترل دقیق جریان آب به داخل کانال گوش در دمای بدن، گوش را شست و شو می دهند.

کنترل فشار، فشار اولیه را تا حد ممکن پایین نگه می دارد. برای اطمینان از رسیدن مایعات به هر قسمت از مجرای گوش، ممکن است لازم باشد گوش را در زوایای مختلف نگه دارید. اگر فرد به شدت تحت تأثیر موم گوش قرار گرفته باشد، ممکن است لازم باشد پزشک طی مراحل آبیاری چندین بار داخل گوش را با اوریسکوپ نگاه کند. آبیاری گوش دردناک نیست، اما ممکن است آب به داخل گوش سرازیر شود.

گاهی اوقات ممکن است فرد علائم دیگری را گزارش کند، در این صورت پزشک ممکن است تحقیقات بیشتری را برای بررسی وجود عفونت انجام دهد.

در صورت عدم موفقیت، پزشک ممکن است بیمار را به متخصص گوش، حلق و بینی (گوش و حلق و بینی) ارجاع دهد.

چه زمانی نباید از شست و شوی گوش استفاده کرد؟

شست و شوی گوش در هر شرایطی برای همه مناسب نیست در صورت اعمال هر یک از عوامل زیر، این روش ممکن است نامناسب باشد:

• شکاف کام مادرزادی
• انسداد مجرای گوش با جسم خارجی دیگری رخ داده است.
• فرد در 12 ماه گذشته تحت عمل جراحی گوش قرار گرفته است.
• فرد دارای یک پرده گوش سوراخ شده است یا در 12 ماه گذشته یک مورد داشته است.
• فرد مبتلا به اوتیت میانی است یا به تازگی دچار آن شده است که یک نوع عفونت گوش میانی محسوب می شود.
• هر کسی که به دنبال آبیاری قبلی مشکلی مانند سرگیجه یا درد شدید داشته است، نباید مجدداً تحت این روش قرار گیرد.
• کودک دارای یک لوله تمپانوستومی است که به آن گرومت نیز گفته می شود. این یک لوله کوچک است که پزشکان برای امکان تهویه گوش میانی آن را قرار می دهند.

 خارج نمودن جرم گوش به روش دستی:

اگر روش شست و شوی گوش گزینه مناسب و یا موفقیت آمیز نباشد، پزشک می تواند برای پاکسازی مجرای گوش، با میکروسکوپ و از طریقه خروج جرم دستی اقدام نماید. میکروسکوپ با استفاده از ابزاری کوچک مکش، جرم را از گوش خارج می کند. حذف دستی ممکن است شامل استفاده از یک ابزار نازک با یک حلقه کوچک در انتها برای تمیز کردن گوش و خراش دادن هرگونه جرم گوش باشد.

 همچنین پزشک باید از میکروسکوپ مخصوص استفاده کند تا بتواند اتفاقات داخل گوش را ببیند. اگر بعد از برداشتن موم گوش، فرد هنوز دچار مشکلات شنوایی یا وزوز گوش است، برای بررسی سایر موارد ممکن است به ازمایش کم شنوایی نیاز داشته باشد.

آیا روش شمع برای موم گوش مناسب است؟

محققان در مورد یک روش درمانی جایگزین برای موم گوش که به آن شمعدان گوش، مخروطی شدن گوش یا درمان حرارتی شنوایی گفته می شود، ابراز نگرانی کرده اند. این روش شامل قرار دادن یک لوله پنبه ای یا پارچه ای توخالی در گوش، روشن کردن انتهای آن، سوزاندن آن برای حدود 15 دقیقه و سپس بیرون کشیدن آن است.

در روش استفاده از شمع، غالباً ماده ای وجود دارد که شبیه موم گوش است، اما محققان هیچ مدرکی مبنی بر پاک کردن موم از گوش پیدا نکرده اند.

در حقیقت، بررسی های انجام شده در مورد این عمل نشان داده است که این روش به هیچ وجه جرم گوش را از بین نمی برد. افرادی که آن را امتحان کرده اند نیز عوارصی مانند سوختگی، پارگی لاله گوش و موم شمع یا انسداد دیگر گوش را گزارش داده اند. محققان معتقدند روش شمعدان سازی گوش، منطقی، ایمن یا موثر نیست و در واقع، هرگز نباید انجام شود. ایالات متحده اداره غذا و دارو (FDA) انجام این روش را پشتیبانی نمی کند و آن را تایید نکرده است.

عدم درمان جرم گوش، چه عوارضی دارد؟

• اگر فرد تحت درمان قرار نگیرد، موم گوش می تواند منجر به عفونت گوش شود؛ و به تدریج، عفونت ممکن است به داخل جمجمه انتشار یابد و باعث مننزیت یا فلج جمجمه شود.
• سرگیجه نیز در صورت فشار آوردن به لاله گوش، امکان پذیر است. این علامت حتی در مواقعی که فرد بی حرکت است می تواند باعث حالت تهوع و سرگیجه می شود.

برخی توصیه ها و روش های ساده برای درمان جرم گوش، عبارتند از:

از گوش پاک کن فقط برای گوش خارجی استفاده کنید.

• ابتدا افراد باید از داروساز بخواهند که برخی از قطره های گوش را معرفی کنند. اگر انها جواب ندادند، باید به پزشک مراجعه کرد.
• گوش عضو حیاتی و بسیار حساس بدن است و هرگز نباید چیزی داخل آن قرار داد، زیرا انجام این کار می تواند مشکل را بدتر و اسیب دائمی ایجاد کند.
• از گوش پاک کن فقط برای تمیز کردن قسمت های خارجی گوش استفاده شود و هرگز قسمت های داخلی را تحریک یا سوراخ نکنید. اگر مشکل برطرف نشد، باید به پزشک مراجعه کنید.