موکوسل دهانی چیست؟ آیا نیاز به درمان دارد؟
موکوسل دهانی به کیست مخاطی بی ضرر و بدون درد در حفره دهان گفته می شود. موکوسل یک تومور خوشخیم با ظاهری شفاف است. این ضایعات پر از مایع معمولاً به دلیل آسیب خفیف به مجاری غدد بزاقی ایجاد می شوند. دهان حاوی غدد بزاقی متعددی است که پروتئینی به نام موسین ترشح می کنند. موسین با آب ترکیب شده و ماده ای لزج به نام مخاط را تولید می کند.
صدمات جزئی به این غدد بزاقی اغلب باعث تجمع مایع ترشحی در بافت زیر اپیتلیال دهان و لب ها می شود. با جمع شدن مخاط در بافت، محل آسیب دیده ملتهب شده و در عرض چند روز یک کیست پر از مایع در دهان ظاهر می شود.
موکوسل دهانی اغلب به دلیل گاز گرفتن تصادفی زبان یا بافت همبند نرم داخل دهان ایجاد می شود. موکوسل های دهانی معمولا با احساس درد همراه نیستند ولی به دلیل برجستگی معمولا احساس ناخوشایندی را در شما ایجاد می کنند.
به طور کلی هرگونه انسداد در غدد بزاقی، ترشح بزاق را مختل کرده و منجر به تجمع مخاط در بافت زیر اپیتلیال غده آسیب دیده می شود. این امر موجب احتباس بزاق شده و در اغلب موارد علت اصلی بروز موکوسل های دهانی است.
موکوسل دهانی کجا ظاهر می شود؟
موکوسل می تواند در هر قسمتی از حفره دهان که دارای غدد بزاقی است، ایجاد شود. اما شایع ترین محل های بروز موکوسل عبارتند از:
- لثه ها
- زیر زبان
- قسمت داخلی لب پایین
- مخاط باکال یا قسمت داخلی گونه ها
- کف دهان (موکوسل های این ناحیه رانولا نیز نامیده می شود)
انواع مختلف موکوسل دهانی کدامند؟
بسته به موقعیت مکانی، موکوسل ها به سه دسته تقسیم می شوند:
- موکوسل های کلاسیک. در لایه بافت همبند یا زیر مخاط رشد می کنند.
- موکوسل های عمیق. در بخش های زیرین و عمیق تر پوست قرار دارند.
- موکوسل های سطحی.نزدیک سطح دهان قرار گرفته و در زیر بافت اپیتلیال یا غشای مخاطی حفره دهان ایجاد می شوند.
علل ایجاد موکوسل چیست؟
کیست های دهانی به طور عمده نتیجه آسیب دیدن غدد بزاقی است. برخی از شایع ترین علل ایجاد موکوسل دهانی به شرح زیر است:
- سیگار کشیدن بیش از حد می تواند باعث تحریک مزمن بافت دهان و در نتیجه ایجاد کیست مخاطی در دهان شود.
- آسیب های ورزشی که منجر به برخورد مستقیم یا ضربه به صورت شما می شود نیز یکی از علت های اصلی آسیب به غدد بزاقی دهان است.
- دندان های نامرتب یا رشد غیرطبیعی دندان ها نیز می توانند به بافت نرم داخل دهان فشار وارد کرده و راه را برای ابتلا به کیست های دهانی هموار کنند.
- اگر در اثر گاز گرفتن قسمت داخلی گونه یک غده بزاقی را به طور تصادفی پاره کنید، به احتمال زیاد در محل آسیب دیده کیست موکوسل ظاهر می شود.
- سوراخ شدن لب می تواند به غدد بزاقی شما آسیب برساند. در نتیجه این بریدگی یا سوراخ می تواند منجر به بروز یک کیست پر از مخاط در داخل دهان شود.
- جویدن نامناسب غذا باعث می شود لب پایین شما بین دندان های قدامی فک بالا و پایین گیر کند. این وضعیت باعث آسیب به بافت نرم و در نتیجه ایجاد موکوسل خواهد شد.
- خوردن غذای داغ و سوزان بافت همبند نرم داخل دهان را در معرض حرارت شدید قرار می دهد. این گرمای شدید می تواند باعث آسیب به غدد بزاقی و تشکیل موکوسل دهانی شود.
- برخی از عادات غیرطبیعی می توانند به مجاری غدد بزاقی آسیب رسانده یا آنها را مسدود کنند. به عنوان مثال اگر در هنگام استرس عادت دارید لب ها یا گونه داخلی خود را گاز گرفته یا بمکید، احتمال زیادی وجود دارد که دچار موکوسل دهانی شوید.
روش تشخیص موکوسل چیست؟
روش های تشخیص یک موکوسل معمولی به شرح زیر است:
- هنگامی که خونریزی در داخل ضایعه وجود داشته باشد، موکوسل رنگ قرمز روشن به خود می گیرد.
- این کیست های پر از مایع از نظر ظاهری صاف، نرم و براق بوده و بافت پوششی سطح آنها کاملاً سالم است.
- در 75 تا 80 درصد موارد، موکوسل در لب پایین ظاهر می شود. اما گاهی نیز ممکن است کف دهان، زیر زبان و گونه های داخلی را درگیر کند.
- کیست های مخاطی در صورت عدم درمان، ممکن است گاهی بزرگ و گاهی کوچک شوند. با این حال کیست ها تا زمانی که مایع تخلیه نشود، ناپدید نخواهند شد.
- وقتی روی توده حاوی مایعات فشار می آورید، احساس می کنید مایع درون آن تکان می خورد. این مایع سفت نیست ولی انقدر هم روان نیست که هنگام دست زدن به کیست بلرزد.
- اندازه موکوسل ها می تواند متفاوت باشد. اما معمولاً قطر موکوسل ها بین 2 تا 10 میلی متر است.در حقیقت، تقریباً 75 درصد از همه کیست های دهانی کمتر از 1 سانتی متر عرض دارند.
- موکوسل ها شبیه گنبدی با سطح شفاف هستند. رنگ کیست های کم عمق، سفید مایل به آبی یا صورتی مایل به زرد است. موکوسل هایی که در لایه های عمیق تر شکل می گیرند شبیه نی هستند.
- هر چه موکوسل بزرگتر و ناهموارتر باشد، نادیده گرفتن آن سخت تر خواهد بود.ناراحتی ناشی از بزرگ بودن کیست، می تواند بر توانایی جویدن، صحبت کردن و بلع شما تأثیر منفی بگذارد.
- موکوسل ها برجستگی های خوش خیمی در دهان هستند که معمولاً کوچک بوده و دردی ندارند. اما با این وجود موکوسل های دهانی می توانند بسیار آزاردهنده باشند زیرا شما دائماً از وجود یک برجستگی در دهان خود آگاه هستید.
درمان های غیر تهاجمی برای موکوسل دهانی کدامند؟
موکوسل در اغلب موارد ممکن است با درمان های خانگی غیر تهاجمی و آسان درمان شود. در واقع، مداخلات اولیه درست در شروع بیماری می تواند به بهبود سریع تر کیست های دهانی کمک کند.
دهانشویه با آب نمک
یکی از کارهایی که می تواند نتایج مثبتی برای درمان کیست های دهانی کوچک داشته باشد، شستشوی دهان با محلول نمکی است. این تکنیک ساده در صورتی که به طور منظم انجام شود، می تواند به تخلیه مایع درون کیست کمک کند.
همچنین دهانشویه با آب نمک در کوچک شدن کیست، کاهش خطر عفونت و رفع انسداد غدد بزاقی مسدود شده تاثیر زیادی دارد.
درمان دارویی
معمولاً در صورت عود مجدد یا بزرگ شدن غیرطبیعی کیست، درمان های پزشکی مورد نیاز است. برخی از روشهای جراحی می توانند به حذف دائمی کیست کمک کنند. عمل جراحی تنها راه برای به حداقل رساندن خطر عود کیست های مخاطی است. پزشک قبل از توصیه مناسب ترین استراتژی درمانی برای شما، همه عوامل مربوطه را در نظر خواهد گرفت.
- درمان های جراحی موکوسل شامل موارد زیر است:
- استفاده از لیزر درمانی یکی از ساده ترین روش های برداشتن موکوسل و غدد بزاقی مجاوراست.
- گاهی پزشک برای از بین بردن التهاب و تسریع روند بهبودی، در محل ضایعه کورتیکواستروئید تزریق می کند.
- برداشتن کیست به همراه برخی غدد بزاقی یکی دیگر از روش های درمان موکوسل است.سپس محل برش با بخیه به هم دوخته می شود.
- پزشک در برخی موارد ممکن است سرما درمانی را توصیه کند. این روش اساساً شامل انجماد بافت دهانی آسیب دیده برای برطرف شدن کیست است.
- مارسوپالیزاسیون یکی دیگر از تکنیک هایی است که در درمان موکوسل استفاده می شود. این روش برای برطرف کردن موکوسل هایی که در اثر انسداد غدد بزاقی ایجادشده اند، کاربرد بیشتری دارد.
پزشک چگونه علت موکوس را تشخیص می دهد؟
تشخیص موکوسل برای یک پزشک با تجربه بسیار آسان است. معمولاً پزشک با یک معاینه فیزیکی مختصر می تواند موکوسل را تشخیص دهد.
پزشک برای شناسایی علت ایجاد کیست، سابقه پزشکی شما را در نظر گرفته و در مورد عادات دهانی احتمالی، سوالاتی را از شما می پرسد.
پزشک ممکن است به منظور تأیید تشخیص و رد احتمال خطرات جدی مانند سرطان دهان، بیوپسی ضایعه را تجویز کند. بیوپسی شامل برداشتن یک نمونه کوچک پوست از محل آسیب دیده است. این نمونه برای شناسایی سلول های سرطانی با دقت زیر میکروسکوپ مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
بیوپسی برای تشخیص موکوسل دهانی معمولا در صورتی تجویز می شود که:
- عرض کیست بیش از 2 سانتی متر است.
- دیواره فیبری ضایعه به طور غیر معمول ضخیم باشد.
- کیست بیش از 2 هفته در دهان باقی مانده و از بین نمی رود.
- شما با هیچ نوع صدمه ای روبرو نشده اید که بتواند باعث ایجاد کیست دهانی شود.
- کیست شبیه تومور سرطانی یا توده چربی است که در اصطلاح پزشکی لیپوم نامیده می شود.
موکوسل ممکن است گاهی با زخم های پوستی اشتباه گرفته شود. اما به خاطر داشته باشید که موکوسل ها به صورت تاول های برجسته ظاهر می شوند، در حالی که زخم های پوستی کاملا شبیه زخم هستند.
روش های خود مراقبتی
هر چند وقت یکبار وضعیت کیست خود را ارزیابی کنید. مراقب باشید که کیست آلوده و یا دچار عفونت نشود. اگر متوجه چرک و افزایش التهاب در محل آسیب دیده شدید، این احتمال وجود دارد که کیست دچار عفونت شده و نیاز به مراقبت ویژه دارد.
برای درمان موکوسل پیش از هر چیز باید عادت جویدن لب یا گونه خود را کنار بگذارید. یک راه ساده برای پیشگیری از گاز گرفتن محل آسیب دیده، جویدن آدامس بدون قند است. این کار زبان شما را مشغول نگه داشته و ذهن شما را از زبان زدن دائم به کیست منحرف می کند. با این حال، بسته به اندازه و محل موکوسل، جویدن مداوم می تواند باعث ضربه یا اصطکاک بیشتری در محل ضایعه شود.
کیست دهان در اغلب موارد به خودی خود و بدون نیاز به درمان برطرف می شود. با این حال، موکوسل معمولا پس از مدت کوتاهی دوباره عود می کند. دوره بهبودی معمولاً به عمق ضایعه بستگی دارد. یک کیست سطحی و کم عمق به احتمال زیاد پاره شده و مایع غلیظ و زرد موجود در آن خارج می شود. با این حال، حتی پس از بهبود کامل زخم، نمی توانید احتمال عود موکوسل را به طور کامل رد کنید. اگر آسیب عمیقاً ریشه دار باشد، طبیعتاً بهبود کیست مدت بیشتری طول خواهد کشید.
برای موکوسل چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تحت هیچ شرایطی نباید کیست دهان را به تنهایی پاره کنید. پارگی کیست نه تنها خطر عفونت را افزایش می دهد بلکه می تواند باعث ایجاد اسکار دائمی در بافت آسیب دیده شود.
همچنین در موارد زیر مراجعه به دندانپزشک ضروری است:
- اندازه ضایعه به تدریج افزایش می یابد.
- کیست شما با وجود مراقبت مناسب بهبود نمی یابد.
- کیست بسیار بزرگ شده و باعث اختلال در جویدن، بلع و گفتار شما می شود.
ماندگاری موکوسل چقدر است؟
موکوسل یا کیست مخاطی یک برجستگی شفاف مایل به آبی است که در قسمت داخلی لب ها، کف وسقف دهان یا حتی گاهی روی زبان ایجاد می شود. موکوسل می تواند در صحبت کردن، جویدن، بلعیدن و حتی تنفس مشکل ایجاد کند. موکوسل ها معمولاً در عرض 3 الی 6 هفته بهبود می یابند.
کیست های دهانی در بسیاری از موارد خود به خود و بدون نیاز به درمان برطرف می شوند. اما با این حال برخی موکوسل ها ممکن است تا سالها باقی مانده و باعث ناراحتی در شما شوند. بنابراین در اینگونه موارد درمان دارویی یا جراحی مورد نیاز است.
سوالات پرتکرار در مورد موکوسل دهانی
- آیا موکوسل می تواند منجر به سرطان دهان یا پوست شود؟ خیر، موکوسل ها جزء کیست های خوش خیم طبقه بندی می شوند.
- آیا کیست مخاطی نیاز به جراحی دارد؟ بله، موکوسل در صورت مزمن بودن و یا عود کردن دائم و مکرر به جراحی نیاز دارد.
- آیا تخلیه کیست مخاطی در خانه توصیه می شود؟ نه، انجام این کار می تواند منجر به عود موکوسل شود.
- آیا عسل می تواند به درمان موکوسل کمک کند؟ بله، گاهی اوقات می تواند به بهبود سریعتر عارضه کمک کند.
- آیا کیست مخاطی می تواند باعث آسیب دائمی شود؟ بله، موکوسل وقتی زیاد رشد کرده و پوست را درگیر کند، ممکن است پس از جراحی باعث ایجاد اسکار شود.
بهترین روش درمان موکوسل برداشتن آن با عمل جراحی می باشد. پزشک با ایجاد یک برش ساده محتویات کیست را تخلیه می کند. اما در اغلب موارد موکوسل ها بعد از بهبودی دوباره عود می کنند. اما وقتی غدد بزاقی مرتبط نیز برداشته شوند، این احتمال کمتر است.
سپس پزشک بافت بریده شده را برای بررسی میکروسکوپی ارسال می کند. با انجام این آزمایش احتمال وجود تومور غدد بزاقی بررسی می شود.
همچنین برخی راهکارهای خانگی مانند دهان شویه با آب نمک و یا مالیدن عسل به محل آسیب دیده نیز در بهبود موکوسل بسیار موثر است.
منبع: https://www.emedihealth.com/oral-health/mouth-jaw/mucocele-care
آخرین دیدگاه‌ها