بروز برخی مشکلات مربوط به دندان‌ها و لثه‌ها در افراد مبتلا به دیابت شیوع بیشتری دارد. این در حالی است که حفظ بهداشت و سلامت دندان‌ها برای پیشگیری از بروز هر گونه عوارض دندانی در مبتلایان به این بیماری بسیار مهم است. مراقبت از دندان ها و لثه ها بخش مهمی از مدیریت زندگی با دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 است. اگر به تازگی به دیابت مبتلا شدید یا طولانی مدت دارید، باید به دندانپزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نوع بیماری و داروهایی که مصرف می کنید بر گزینه درمانی بر روی دندان های شما تأثیر بگذارد.
دیابت و بهداشت دهان و دندان
افراد مبتلا به دیابت که کنترل ضعیفی بر سطح گلوکز خون خود ندارند، بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات مربوط به دهان و دندان هستند. بنابراین کنترل سطح قند خون در محدوده طبیعی خطر بروز این عوارض را تا حدودی کاهش می دهد. رعایت یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و ترک سیگار نیز برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان توصیه می شود.
برای همین بهتر است هر شش ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه می کنید، تا در صورت بروز هر گونه عفونتی بتوانید آن را در اسرع وقت درمان کنید. مشکلات جزئی دندانی ممکن است به سرعت تشدید شود، و مراجعه معمول به دندانپزشک در تشخیص و ارزیابی آنها بسیار موثر است.
از طرفی هم باید رایج ترین علائم مربوط به بیماری های دندان و دهان را بشناسید، از جمله:
- خونریزی لثه
- عقب رفتن لثه
- لق شدن دندان ها
- بوی بد دهان
- لثه های زخمی یا متورم
در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید. برای پیشگیری از بدتر شدن مشکل ممکن است نیاز به درمان فوری باشد.
دیابت و بیماری های لثه
افزایش سطوح گلوکز خون به مدت طولانی می تواند خطر ابتلا به مشکلات سلامت دهان، مانند بیماری لثه را افزایش دهد. بیماری لثه که به نام پریودنتیت نیز شناخته می شود، ششمین بیماری شایع در جهان است. زمانی اتفاق می افتد که در این وضعیت باکتری های داخل دهان شروع به تشکیل پلاک چسبنده می کنند که روی سطح دندان قرار می گیرد. بیماری لثه بر اساس شدت توسعه آن طبقه بندی می شود. بیماری لثه سه مرحله دارد:
التهاب لثه
التهاب لثه مرحله اولیه بیماری های لثه است که به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و برداشتن نامنظم پلاک از روی دندان ایجاد می شود. این وضعیت با التهاب لثه، قرمز و حساس شدن آنها مشخص می شود. در این شرایط لثه ها ممکن است هنگام مسواک زدن باعث خونریزی شود. خوشبختانه ورم لثه برگشت پذیر است و از طریق بهبود تکنیک های بهداشت دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشک یا متخصص بهداشت برای مشاوره در مورد برنامه مراقبت از سلامت دندان در منزل، باید بتوانید این روند را معکوس کنید.
پریودنتیت (خفیف)
ژنژیویت درمان نشده می تواند منجر به پریودنتیت خفیف شود. خطر تبدیل ژنژیویت به پریودنتتیک در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری لثه، بهداشت نامناسب دهان و دیابت کنترل نشده دارند، بیشتر است. در این مرحله لثه ها و استخوان های نگهدارنده دندان ها آسیب می بینند. به منظور پیشگیری از آسیب بیشتر، مراجعه سریع به دندانپزشک برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر ضروری است.
پریودنتیت (شدید)
این مرحله پیشرفته ترین مرحله بیماری لثه است که با از دست دادن قابل توجه بافت و استخوان اطراف دندان مشخص می شود.
داشتن سطوح بالای گلوکز خون به مدت طولانی می تواند منجر به پیشرفت یا بدتر شدن سریعتر بیماری لثه شود، اما بررسی سطوح در محدوده طبیعی خطر گسترش عفونت را کاهش می دهد.
متأسفانه، زمانی که بدن شروع به مبارزه با عفونت می کند، سطح گلوکز خون معمولاً در پاسخ افزایش می یابد. در صورت تشدید عفونت در دهان ممکن است در غذا خوردن خود و مدیریت دیابت دچار مشکل شوید. اگر به بیماری لثه یا عفونت دیگری در دهان مبتلا شده اید، دندانپزشک می تواند در مورد دیابت به شما مشاوره دهد.
برفک
برفک یک عفونت قارچی است که می تواند در دهان ایجاد شود. افرادی که کنترل قند خون ضعیفی دارند بیشتر در معرض ابتلا به برفک قرار می گیرند. علائم برفک دهان شامل لکه های سفید در داخل دهان، قرمزی زبان و ترک خوردگی پوست در گوشه لب است.
درمان دندان و سطح قند خون
اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که می‌تواند منجر به هیپوپوست شود، مانند انسولین یا سولفونیل اوره، با دندانپزشک یا پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا قبل از انجام کارهای دندانپزشکی نیاز به اصلاح دارو وجود دارد یا خیر.
قرار ملاقات شما برای درمان دندانپزشکی باید به گونه ای تنظیم شود که با رژیم درمان دیابت شما مطابقت داشته باشد. از طرفی هم سطوح بالای قند خون خود را باید تا حد ممکن کنترل کنید چون بر زمان بهبودی لثه تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر دندانی را کشده اید و بهبودی شما زیاد طول می کشد، باید فوراً برای مشاوره با متخصص غدد یا دندانپزشک خود تماس بگیرید.
بهداشت دهان و دندان، دیابت و مشکلات قلبی
بدون شک ابتلا به دیابت می تواند منجر به تجمع کلسترول اضافی در جریان خون شود و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد. برخی از بررسی ها نشان می دهد که افراد مبتلا به بیماری لثه ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی قرار داشته باشند. باکتری ها و التهاب لثه ها ممکن است به سیستم خونی منتقل شده و باعث انسداد رگ های خونی شوند که جریان خون را به قلب کاهش می دهد. تحقیقات بیشتری برای بررسی بیشتر تأثیر بیماری لثه بر قلب در حال انجام است.
نکات و حقایق بهداشت دهان و دندان
در صورت ابتلا به دیابت بهتر است برای مدیریت بهتر و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی دهان و دندان، راهکارهای زیر را رعایت کنید:
- دندان های خود را آخرین بار در شب و در یک زمان دیگر در روز مسواک بزنید.
- شما باید یک بار در روز از مسواک های کوچک یا نخ دندان ترجیحا قبل از مسواک زدن برای از بین بردن پلاک بین دندان های خود استفاده کنید.
- فلوراید موجود در خمیردندان، دندان ها را محکم نگه می دارد و از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند.
- برای جلوگیری از پوسیدگی دندان باید دفعات مصرف میان وعده های شیرین و نوشیدنی های گازدار را کاهش دهید.
- پس از مسواک، خمیر دندان اضافی را آبکشی کنید زیرا فلوراید را روی دندان‌هایتان نگه می‌دارد.
- استفاده نادرست از مسواک باعث از بین بردن پلاک های دندانی و حفظ سلامت لثه ها نسبت به استفاده از دهانشویه می شود.
- در صورت تشخیص بیماری لثه (پریودنتال)، کنترل قند خون شما ممکن است دشوارتر باشد، اما درمان موثر لثه می تواند به بهبود آن کمک کند.
- دندان ها و لثه های شما باید حداقل سالی یک بار توسط دندانپزشک چک شود. دندانپزشک به شما توصیه می کند که چند وقت یکبار برای درمان به دندانپزشک یا متخصص بهداشت مراجعه کنید.
بیماری لثه در افراد مبتلا به دیابت چقدر شایع است؟
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) هشدار می دهد احتمال بروز مشکلات پریودنتال در مبتلایان به دیابت در حال افزایش است. تقریباً 22٪ از همه افراد دیابتی را تحت تأثیر قرار می دهد و آن را به مشکل اصلی سلامت دهان در میان آنها تبدیل می کند.
علاوه بر این، بیماری لثه باعث افزایش قند خون می‌شود که مدیریت بیماری را برای افراد دیابتی دشوارتر می‌کند. به همین دلیل است که ADA به سلامت دهان و دندان به عنوان وسیله ای برای بهبود کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت اهمیت زیادی می دهد. کنترل ضعیف قند خون نه تنها خطر ابتلا به مشکلات بهداشت دهان و دندان را افزایش می دهد، بلکه احتمال بروز بیماری های مختلف دیگری را نیز افزایش می دهد که می تواند عوارض جدی را به همراه داشته باشد.
چرا افراد مبتلا به دیابت مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند؟
دهان انسان به طور طبیعی پر از گونه های مختلف باکتری است که در هماهنگی با یکدیگر زندگی می کنند و تا زمانی که تحت کنترل هستند به بدن آسیب نمی رسانند. آنها برای رشد از قند تغذیه می کنند و گلوکز خون بالا می تواند باعث تکثیر سریع آنها و عفونت شود. به همین دلیل است که دیابت کنترل نشده یک نشانه بد برای سلامت دهان و دندان در نظر گرفته می شود.
بیشتر به این دلیل که جریان بزاق را محدود می کند، که برای شستشوی بقایای مواد غذایی که در داخل دهان پس از صرف غذا گیر کردند لازم است. کمبود بزاق باعث تجمع چنین ذرات غذایی در داخل دهان می شود که قند بیشتری را برای تغذیه باکتری ها فراهم می کند.
مخلوطی از مواد آلی، باکتری ها و بزاق یک بیوفیلم چسبنده به نام پلاک را تشکیل می دهد که روی دندان ها و لثه ها می نشیند. همانطور که باکتری های پلاک غذا را تجزیه می کنند، اسیدهای خورنده ای آزاد می کنند که به مینای دندان آسیب می زند و لکه دار می شود.
تجمع کنترل نشده باکتری های پلاک در داخل دهان می تواند منجر به عفونت لثه ها شود.
این بیماری لثه در مراحل اولیه به عنوان ژنژیویت شناخته می شود که در آن عفونت به بافت لثه محدود می شود.
در صورت عدم درمان مناسب و به موقع، عفونت می تواند شدیدتر شود و باعث عقب نشینی بافت لثه و نمایان شدن ریشه دندان ها شود. این به تدریج در عمق دندان ها و استخوان فک زیرین گسترش می یابد و آسیب های جبران ناپذیری به بار می آورد که اغلب منجر به از دست دادن کامل دندان می شود. این مرحله پیشرفته بیماری لثه به عنوان پریودنتیت شناخته می شود.
بدن به طور معمول با تحریک یک پاسخ التهابی به هر عفونتی پاسخ می دهد، اما دیابت چنین پاسخی را تشدید می کند و در نتیجه علائم شدیدتری ایجاد می کند. علاوه بر این، عفونت باعث افزایش بیشتر قند خون می شود و کنترل دیابت را دشوارتر می کند. بنابراین، شما در یک چرخه معیوب گیر کرده اید.
به بیان ساده، دیابت مدیریت نشده نه تنها شما را مستعد ابتلا به بیماری های لثه می کند، بلکه توانایی بدن شما را برای مبارزه با آن نیز به خطر می اندازد. بهترین راه برای جلوگیری از این امر این است که دیابت را تحت کنترل نگه دارید، سلامت دهان و دندان را حفظ کنید و در اولین نشانه مشکلات لثه یا دندان به دنبال درمان باشید.
غذاهای مفید برای سلامت دهان و دندان
غذاهای فیبری مانند میوه ها و سبزیجات نیاز به جویدن زیاد دارند که باعث تحریک جریان بزاق در دهان می شود. بزاق دهان را شستشو می دهد و آبرسانی می کند و از تجمع پلاک در داخل آن می کاهد. این شرایط به کاهش خطر پوسیدگی و بیماری لثه کمک می کند. به علاوه، بزاق حاوی کلسیم و فسفات به مقدار کمی است که اجزای ضروری دندان شما هستند. بنابراین، افزایش جریان بزاق به بازگرداندن این مواد معدنی به دندان‌ها کمک می‌کند تا در برابر پوسیدگی قوی‌تر و مقاوم‌تر شوند. در نهایت، گاز گرفتن و جویدن سطوح سخت این میوه ها و سبزیجات ممکن است به پاک کردن پلاک و باقی مانده غذا از دندان ها و لثه ها کمک کند.
شیر، پنیر، ماست بدون طعم و سایر محصولات لبنی سرشار از کلسیم و فسفات هستند که هر دو به تقویت و بازسازی دندان های آسیب دیده کمک می کنند. پنیر حتی ممکن است تولید بزاق را برای حفظ سلامت دهان شما افزایش دهد.
چای و سلامت دندان
چای سبز و سیاه سرشار از پلی فنول ها هستند که خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی قوی از خود نشان می دهند. این ترکیبات گیاهی می توانند به کاهش بار باکتریایی در دهان کمک کرده و در نتیجه از پوسیدگی دندان و بیماری لثه جلوگیری کنند. چای همچنین ممکن است حاوی فلوراید باشد که به تقویت مینای دندان شما در برابر اسید آزاد شده توسط باکتری های دهان کمک می کند.
جویدن آدامس بدون قند می تواند غدد بزاقی شما را تحریک کند تا بزاق بیشتری ترشح کنند. که به تخلیه ذرات غذایی گیر کرده در دهان کمک می کند.
آب آشامیدنی حاوی فلوراید یا غذاهایی که با آب آشامیدنی حاوی فلوراید هستند برای حفره دهان، به ویژه دندان های شما عالی هستند. فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که برای سلامت دندان ضروری است. مینای دندان شما را قوی تر می کند. و از آن در برابر اسیدی که توسط باکتری های پلاک آزاد می شود محافظت می کند و خطر پوسیدگی و سایر اشکال پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.
آخرین دیدگاه‌ها