شانه یخ زده (Frozen shoulder) که به عنوان کپسولیت چسبنده نیز شناخته می شود، عارضه ای است که با سفتی و درد در مفصل شانه فرد خود را نشان می دهد. علائم و نشانه ها معمولاً از کم ترین حالت شروع شده و به مرور زمان شدت گرفته و سپس بعد از یک تا سه سال بهبود می یابند. در صورتی که به تازگی بیماری فرد در حال بهبود یافتن بوده یا از روشی استفاده شده باشد که در آن فرد نباید بازوی خود را حرکت دهد، احتمال ابتلا به شانه یخ زده در فرد افزایش خواهد یافت. به عنوا مثال بعد از سکته مغزی یا ماستکتومی احتمال بروز این عارضه بیشتر خواهد بود.
درمان رایج برای شانه یخ شامل انجام تمرینات افزایش محدوده حرکتی و مصرف داروهای کورتیکو استورئیدی یا داروهای بی حسی است که به کپسول مفصل تزریق می شود. در درصد کمی از موارد، جراحی آرتروسکوپکی ممکن است باعث شل شدن کپسول مفصل شده و در نتیجه این قسمت آزادانه تر از گذشته حرکت کند. تکرار و بازگشت عارضه شانه یخ زده در همان شانه قبلی تقریباً غیر ممکن است اما بعضی از افراد بعد از بهبود یافتن یکی از شانه های شان، شانه دیگر دچار این عارضه می شود.
علت شانه یخ زده
استخوان ها، رباط ها و تاندون های تشکیل دهنده مفصل شانه در یک کپسول از بافت پیوندی محصور می شوند. عارضه یخ زده نیز زمانی اتفاق می افتد که این کپسول در اطراف مفصل شانه ضخیم و سفت شده و در نتیجه حرکت شانه تا میزان قابل توجهی محدود شود. پزشکان در مورد علت اصلی بروز این عارضه اطلاعات دقیقی ندارد، با این حال احتمال بروز این عارضه در افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که مجبور شده اند شانه خود را برای مدت طولانی بی حرکت نگه دارند، بسیار بیشتر از دیگران است. به همین خاطر افراد بعد از عمل جراحی یا شکستگی بازو، بیشتر در معرض ابتلا به شانه یخ زده قرار دارند.
عوامل خطر شانه یخ زده
عوامل مشخصی وجود دارند که ممکن است احتمال بروز شانه یخ زده را تا حد زیادی افزایش دهند.
سن و جنسیت
افراد با سن بیش تر از 40 سال و به ویژه خانم ها بیش از دیگران در معرض ابتلا به شانه یخ زده قرار خواهند داشت.
بی تحرکی یا کم تحرکی
افرادی که برای مدت زمانی طولانی بی تحرک بوده یا تحرک شانه شان تا حد قابل توجهی کاهش یافته، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
بی تحرکی ممکن است نتیجه عوامل متعددی باشد که عبارتند از:
- سکته مغزی
- شکستگی بازو
- آسیب روتاتور کاف
- بهبودی بعد از عمل جراحی
بیماری های سیستمی
به نظر می رسد افرادی که مبتلا به بیماری های خاص هستند، بیشتر دچار شانه یخ زده می شوند.
بیماری هایی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می دهند، عبارتند از:
- دیابت
- بیماری سل
- بیماری پارکینسون
- بیماری قلب و عروقی
- تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)
- تیروئید کم فعالیت (کم کاری تیروئید)
علائم شانه یخ زده
عارضه شانه یخ زده به طور معمول به آرامی شدت گرفته و در سه مرحله پیشرفت می کند. هر مرحله ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد تا فرد وارد مرحله بعدی پیشرفت بیماری شود.
- مرحله انجماد. در این مرحله هر نوع حرکت شانه باعث درد شده و دامنه حرکت شانه شما شروع به محدود شدن خواهد کرد.
- مرحله یخ زده. در این مرحله ممکن است درد کم شود. با این حال، شانه شما سفت تر شده و استفاده از آن از قبل هم دشوارتر خواهد شد.
- مرحله ذوب. در این مرحله دامنه حرکت در شانه شروع به بهبود خواهد کرد.
در بعضی از افراد مبتلا درد این عارضه در شب ها به شدت زیاد شده و حتی ممکن است تا باعث شود فرد از خواب بپرد.
پیشگیری شانه یخ زده
یکی از شایع ترین دلایل شانه منجمد بی تحرکی است که ممکن است در طول مدت بهبودی از آسیب دیدگی شانه، شکستگی بازو یا سکته مغزی ایجاد شود. اگر دچار جراحتی شده اید که حرکت شانه را دشوار می کند، در مورد تمریناتی که می توانید در این زمان برای حفظ دامنه حرکت مفصل شانه خود انجام دهید با پزشک خود صحبت کنید. با استفاده از همین تمرینات ساده می توانید تا حد زیادی از بروز عارضه شانه یخ زده پیشگیری کنید.
تشخیص شانه یخ زده
در حین معاینه، پزشک ممکن است از فرد بخواهد تا حرکات خاصی را انجام دهد. با استفاده از این حرکات میزان درد و دامنه حرکتی فرد (دامنه حرکتی فعال) مورد ارزیابی قرار گرفته و پزشک با توجه به نتایج به دست آمده می تواند عارضه شانه یخ زده را تشخیص دهد. البته پس از این پزشک ممکن است از فرد بخواهد در حین حرکت بازو، عضلات خود را (عضلات منفعل حرکتی) شل کند. زیرا شانه یخ زده بر روی دامنه حرکتی فعال و منفعل اثر گذار خواهد بود. در بعضی از موارد پزشک ممکن است شانه فرد را با داروی تزریقی بی حس کند تا دامنه حرکت منفلع و فعال با دقت بیشتری مشخص شود.
شانه یخ زده معمولاً فقط از طریق علائم و نشانه های این عارضه قابل تشخیص است. اما پزشک ممکن است از آزمایش های تصویر برداری مثل اشعه ایکس و ام آر آی برای رد احتمالات دیگر با علائم مشابه نیز استفاده کند.
درمان شانه یخ زده
بیشتر درمان های شانه یخ زده با هدف کنترل درد شانه و حفظ هرچه بیشتر دامنه حرکتی شانه انجام می شود.
داروها برای درمان شانه یخ زده
مسکن های درد بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن می توانند به کاهش درد و التهاب همراه با شانه یخ زده کمک کنند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضد درد و ضد التهاب قوی تری را برای فرد تجویز کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپ می تواند با آموزش تمرینات حرکتی به فرد به افزایش هرچه بیشتر تحرک شانه کمک کرده و دوره بهبودی آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. مهم ترین موضوع تعهد فرد به انجام منظم تمرینات وزشی است تا مجدداً محدوده حرکتی به وضعیت قبلی خود بازگردد.
عمل جراحی و دیگر شیوه های درمانی
بیشتر شانه های یخ زده در طی 12 تا 18 ماه بدون هیچ درمانی بهبود خواهد یافت.
البته برای علائم پایدار پزشک ممکن است شیوه های زیر را توصیه کند:
- تزریق استروئید. تزریق کورتیکو استروئیدها به مفصل شانه ممکن است به کاهش درد و بهبود حرکات شانه به ویژه در مراحل اولیه بروز عارضه تا حد زیادی کمک کند.
- فاصله مفصل. تزریق آب استریل به داخل کپسول مفصل یکی دیگر از روش هایی است که می تواند به کشش بافت کمک کرده و حرکت مفصل را برای فرد آسان تر کند.
- دستکاری شانه. در این روش فرد را بیهوش می کنند تا فرد هیچ دردی را احساس نکند. سپس پزشک مفصل شانه شما را در جهت های مختلف حرکت می دهد تا به شل شدن بافت سفت شده کمک کند.
- عمل جراحی. جراحی شانه یخ زده به ندرت صورت می گیرد، اما اگر هیچ شیوه دیگری به درمان کمک نکرده باشد پزشک ممکن است برای از بین بردن جای زخم و چسبندگی از داخل مفصل شانه، انجام عمل جراحی را توصیه کند. پزشکان معمولاً این عمل جراحی را با ابزارهای لوله‌ای چراغ داری که که از طریق برش های کوچک در اطراف مفصل وارد شانه می شوند (آرتروسکوپی) انجام خواهند داد.
سبک زندگی و درمان های خانگی شانه یخ زده
بهتر است تا جایی که درد و محدوده حرکتی به شما اجازه می دهد، سعی کنید محدود حرکتی خود را تا حد امکان حفظ کنید. استفاده از کمپرس سرما یا گرما بر روی شانه نیز می تواند تا حدی به تسکین درد ناشی از شانه یخ زده کمک کند.
درمان های دیگر
طب سوزنی
در شیوه طب سوزنی، سوزن های بسیار ریزی در نقاط خاصی از بدن فرد قرار داده می شود. این سوزن ها ممکن است بعد از فرو کردن داخل بدن، 15 تا 40 دقیقه در محل باقی بمانند. در این مدت سوزن ها ممکن است با توجه به نظر پزشک معالج، منتقل یا دستکاری شوند. البته جای نگرانی نیست، از آن جا که این سوزن ها نازک و انعطاف پذیری بوده و به صورت سطحی وارد بدن می شوند به همین خاطر فرد در حین درمان طب سوزنی درد خاصی را احساس نخواهد کرد.
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (TENS)
یک واحد TENS یک جریان الکتریکی ریز به نقاط کلیدی در مسیر عصبی شانه منتقل خواهد کرد. جریان از طریق الکترودهای چسبی به پوست متصل شده و درد یا آسیبی به فرد وارد نخواهد کرد. البته مؤثر بودن شیوه درمانی TENS هنوز تأیید نشده است اما می تواند تا حدی به کنترل درد ناشی از عارضه شانه یخ زده کمک کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.
بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:
- لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
- اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
- لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
- دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
- سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.
سوالات پزشک از بیمار
پزشک ممکن است در حین معاینه و تشخیص عارضه شانه یخ زده، سؤالات زیر را مطرح کند:
- آیا مبتلا به دیابت هستید؟
- از چه زمانی علائم این عارضه شروع شد؟
- آیا قبلاً دچار آسیب دیدگی شانه شده اید؟ چه آسیب دیدگی؟
- آیا فعالیت بدنی خاصی باعث بهبود یا شدت گرفتن علائم این عارضه می شود؟
- آیا در گذشته عمل جراحی داشته اید یا مجبور بوده اید تا برای مدتی شانه خود را ثابت نگه دارید؟
خلاصه
شانه یخ زده عارضه ای است که با سفتی و درد در مفصل شانه فرد خود را نشان می دهد. علائم و نشانه ها معمولاً از کم ترین حالت شروع شده و به مرور زمان شدت گرفته و سپس بعد از یک تا سه سال بهبود می یابند. پزشکان در مورد علت اصلی بروز این عارضه اطلاعات دقیقی ندارد، با این حال احتمال بروز این عارضه در افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که مجبور شده اند شانه خود را برای مدت طولانی بی حرکت نگه دارند، بسیار بیشتر از دیگران است. به همین خاطر افراد بعد از عمل جراحی یا شکستگی بازو، بیشتر در معرض ابتلا به شانه یخ زده قرار دارند. معمولاً این عارضه بدون نیاز به درمان بهبود یافته و بیشتر درمان های شانه یخ زده با هدف کنترل درد شانه و حفظ هرچه بیشتر دامنه حرکتی شانه انجام می شود.
آخرین دیدگاه‌ها