آرتروز زانو

استئو آرتروز یا آرتروز زانو شایع ترین نوع آرتروز است که میلیون ها انسان در سراسر جهان درگیر این بیماری هستند. این بیماری هنگامی رخ می دهد که غضروف محافظتی که انتهای استخوان های شما را می پوشاند با گذشت زمان آسیب دیده و از بین می رود. اگرچه که استئو آرتروز می تواند به هر مفصلی آسیب برساند اما این اختلال بیشتر مفاصل دست، زانو، لگن و ستون فقرات را درگیر می کند. علائم ناشی از بیماری استئو آرتروز معمولاً قابل کنترل است، اگرچه که آسیب به مفاصل قابل برگشت نیست. داشتن فعالیت بدنی، حفظ وزن سالم و برخی از درمان ها از جمله مواردی است که می تواند پیشرفت بیماری را کند کرده و به بهبود درد و عملکرد مفاصل کمک کند.

علت آرتروز زانو

استئو آرتروز زمانی اتفاق می افتد که غضروف های پوشاننده انتهای استخوان متصل به مفاصل به تدریج رو به زوال رفته و آسیب می بیند. غضروف بافت محکم و لغزنده ای است که حرکت بدون اصطحکاک مفاصل را ممکن می سازد. نهایتاً در اثر پیشرفت بیماری اگر غضروف به طور کامل از بین برود، در حین حرکت فرد دائماً استخوان ها بر روی یکدیگر ساییده خواهد شد. استئو آرتروز که معمولاً به عنوان سایش و آسیب دیدن غضروف شناخته می شود فقط باعث آسیب دیدگی غضروف ها نخواهد شد. بیماری استئو آرتروز باعث آسیب دیدگی کل مفصل فرد مبتلا خواهد شد. علاوه بر موارد گفته شده این عارضه باعث تغییر شکل کلی استخوان و آسیب دیدن بافت های همبندی خواهد شد. بافت همبندی وظیفه در کنار هم نگه داشته مفاصل را داشته و عضله را به استخوان ها متصل می کند.

عوامل خطر آرتروز زانو

عواملی که می توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند عبارتند از:

• سن. با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به استئو آرتروز تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
• جنسیت. احتمال ابتلا این بیماری در زنان بیشتر از مردان است البته علت این موضوع هنوز مشخص نیست.
• چاقی. افزایش وزن احتمال ابتلا به استئو آرتروز را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد. به صورتی که هر چه وزن بیشتری داشته باشید، احتمال ابتلا به این بیماری نیز افزایش خواهد یافت. زیرا بالا بودن وزن باعث افزایش فشار به مفاصل و سختی تحمل وزن توسط مفاصل باسن و زانوها خواهد شد. علاوه بر این، بافت چربی پروتئین هایی از خود تولید می کند که می تواند باعث بروز التهاب در داخل و اطراف مفاصل فرد شود.
• آسیب های مفصلی. جراحات ناشی از ورزش یا تصادف از جمله مواردی است که می تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. حتی جراحاتی که سال ها پیش اتفاق افتاده و به ظاهر بهبود یافته اند نیز می توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند.
• فشار مکرر بر روی مفاصل. اگر شغل یا ورزشی که در آن شرکت می کنید باعث می شود تا فشار بیش از حد بر روی مفاصل شما باشد، نهایتاً این فشارها می تواند منجر به بروز اوستئو آرتروز شود.
• ژنتیک. ژنتیک فرد می تواند احتمال ابتلا به اوستئو آرتروز را در فرد افزایش دهد.
• ناهنجاریهای استخوانی. برخی از افراد با مفاصل ناقص یا غضروف ناقص به دنیا می آیند که این ناهنجاری ها می تواند باعث بروز اوستئو آرتروز در آینده شود.
• برخی از بیماری های متابولیکی. این بیماری ها شامل دیابت و بیماری هایی می شود که بدن آهن زیادی (هموکروماتوز) داشته باشد.

علائم آرتروز زانو

علائم استئوآرتروز اغلب به آرامی و با گذشت زمان شدت پیدا می کند.

علائم و نشانه های استئو آرتروز شامل موارد زیر می شود:

• درد مفاصل. مفاصل آسیب دیده در اثر این بیماری ممکن است در حین یا بعد از حرکت باعث بروز درد شود.
• سختی مفاصل. سخت شدن مفاصل از جمله علائمی است که ممکن است به هنگام برخاستن از خواب یا بعد از مدتی بی تحرک بودن به سراغ فرد مبتلا بیاید.
• حساسیت. مفصل ممکن است در اثر وارد شدن کمترین فشاری باعث حساسیت و نا آرامی فرد مبتلا شود.
• از دست دادن انعطاف پذیری. ممکن است بعد از گذشت مدتی از ابتلا به این بیماری، دیگر نتوانید مفاصل خود را به طور کامل حرکت داده و محدوده حرکتی شما محدود شود.
• احساس به هم ساییده شدن. ممکن است در هنگام استفاده از مفاصل خود احساس ساییده شدن یا تق تق کردن مفصل داشته باشید.
• بیرون زدگی استخوان. این قسمت های اضافه استخوانی که ماننده توده های سخت استخوانی احساس می شوند نیز از جمله علائمی است که ممکن است در اطراف مفصل آسیب دیده به وجود بیاید.
• تورم. تورم ممکن است در نتیجه التهاب در اطراف مفصل آسیب دیده به وجود بیاید.

زمان مراجعه به پزشک در آرتروز زانو

اگر دچار درد مفصلی یا خشکی مفاصلی شده اید که به مرور زمان بهبود نمی یابد، بهتر است برای تشخیص و معالجه به پزشک متخصص مراجعه کنید.

عوارض آرتروز زانو

 

استئوآرتریت یک بیماری دژنراتیو است که با گذشت زمان بدتر شده و اغلب منجر به بروز دردهای مزمن می شود. درد مفاصل و سخت شدن مفصل می تواند به اندازه شدت پیدا کند که کارهای روزانه فرد را با مشکل مواجه کند. افسردگی و اختلالات خواب نیز از جمله عوارض جانبی دیگر است که ممکن است در نتیجه درد و ناتوانی های ناشی از استئو آرتروز در فرد به وجود بیاید.

تشخیص آرتروز زانو

در حین معاینه فیزیکی، پزشک مفصل آسیب دیده را از نظر حساسیت، تورم، قرمزی و وضعیت انعطاف پذیری مورد بررسی قرار خواهد داد.

تصویر برداری ها

برای عکس برداری از مفاصل آسیب دیده پزشک احتمالاً موارد زیر را پیشنهاد خواهد کرد:

• ایکس ری (X-ray). وضعیت غضروف مفاصل در تصویربرداری اشعه ایکس به خوبی نشان داده نخواهد شد اما می توان با توجه به باریک شدن فضای بین استخوان ها در بین مفاصل، متوجه آسیب دیدن بافت غضروفی شد. البته تصویر برداری اشعه ایکس زائده های استخوانی ناشی از استئو آرتروز را به خوبی نشان خواهد داد.
• ام آر آی (MRI). در تصویر برداری ام آر آی با استفاده از امواج رادیویی و میدان قوی مغناطیسی، تصاویر با کیفیتی از وضعیت استخوان ها و بافت های نرم بدن مثل غضروف ها گرفته می شود. معمولاً برای تشخیص استئو آرتروز نیازی به تصویر برداری ام آر آی نیست اما در موارد پیچیده می تواند به تشخیص بهتر این بیماری کمک کند.

تست آزمایشگاهی

بررسی وضعیت خون یا مایعات مفصلی می تواند به تشخیص دقیق تر ابتلای فرد به بیماری استئو آرتروز کمک کند.

• آزمایش خون. اگرچه که آزمایش خون مشخصی برای تشخیص استئو آرتروز وجود ندارد با این حال بعضی از آزمایش ها می تواند به تشخیص علت اصلی درد مفصلی مثل آرتروز روماتوئید کمک کند.
• بررسی مایع مفصلی. برای انجام این آزمایش از یک سوزن نازک برای خارج کردن مایع بین مفصلی استفاده خواهد شد. سپس مایع خارج شده برای بررسی التهابات و تشخیص علت درد یا عفونت ناشی از استئو آرتروز مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.

درمان آرتروز زانو

علائم ناشی از استئوآرتروز قابل برگشت نخواهد بود اما درمان ها می تواند تا حد زیادی به کاهش درد و بهتر شدن علائم کمک کند.

داروها

داروهایی که می توانند به تسکین علائم استئو آرتروز، کمک کنند عبارتند از:

• استامینوفن. داروی بدون نیاز به نسخه استامینوفن (تیلنول و موارد دیگر) نشان داده است که به برخی از افراد مبتلا به آرتروز که دارای درد خفیف تا متوسط هستند کمک می کند. مصرف بیش از دوز توصیه شده استامینوفن می تواند باعث آسیب کبدی شود.
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی NSAIDs. NSAID های بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB و انواع دیگر)، ناپروکسن سدیم (Aleve و انواع دیگر) اگر در دوزهای توصیه شده مصرف شوند، معمولاً به بهبود درد آرتروز و تسکین علائم بیماری کمک خواهند کرد. نکته مهم این است که NSAID های قوی تر فقط با نسخه پزشک در دسترس خواهد بود. البته مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می تواند باعث بروز ناراحتی ها معده، مشکلات قلبی و عروقی، مشکلات خونریزی و آسیب کبدی و کلیه در فرد مصرف کننده شود. در مواردی که داروی ضد التهابی غیر استروئیدی به صورت ژل یا کرم تجویز می شود، برای اثر گذاری باید آن را بر روی موضع مفصل آسیب دیده اعمال کرد. ژل و کرم ضد التهاب غیر استروئیدی عوارض کمتری نسبت به نوع خوراکی آن داشته ولی از طرف دیگر اثر گذاری قابل قبولی خواهد داشت.

• دولوکستین (Cymbalta). این دارو معمولاً به عنوان یک داروی ضد افسردگی استفاده می شود. البته این دارو برای درمان دردهای مزمن از جمله درد آرتروز نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان های جایگزین

• فیزیوتراپی. متخصص فیزیوتراپی می تواند تمریناتی را برای تقویت عضلات اطراف مفصل، افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد برای فرد مبتلا تجویز کند. ورزش شدت پایین و منظم مثل شنا یا پیاده روی از جمله مواردی است که می تواند به اندازه فیزیوتراپی مؤثر بوده و به کاهش علائم و تقویت عضلات فرد مبتلا کمک کند.
• کار درمانی. متخصص کاردرمانی می تواند به شما راه هایی را آموزش دهد تا بتوانید کارهای روزمره خود را بدون فشار اضافه به مفاصل آسیب دیده انجام دهید. به عنوان مثال در صورتی که مفصل دست های شما دچار عارضه استئو آرتروز شده باشد، می توانید از مسواک های بزرگ برای مسواک زدن استفاده کنید. این شیوه فشار وارده به دست ها را کاهش داده و مسواک زدن را برای فرد مبتلا آسان تر خواهد کرد. در صورت داشتن آرتروز زانو نیز با استفاده از یک نیمکت یا صندلی در حمام می توان مشکلات حمام کردن را کاهش داده و در حین حمام کردن نشست.

عمل های جراحی و فرآیندهای دیگر

اگر درمان های دیگر کمکی به بهبود استئو آرتروز نکند.

پزشک ممکن است یکی از شیوه های جراحی زیر را برای بهبود فرد مبتلا پیشنهاد کند:

• تزریق کورتیزون. تزریق داروهای کورتیکو استروئیدی ممکن است بتواند تا حدی درد مفصلی را تسکین دهد. برای انجام این شیوه، پزشک ناحیه اطراف مفصل را بی حس کرده سپس یک سوزن را در فضای داخل مفاصل قرار داده و به داخل این فضا دارو تزریق خواهد کرد. می توانید سالیانه حدود سه تا چهار بار تزریق کورتیزون را تکرار کنید. اما تزریق بیشتر از این میزان توصیه نمی شود زیرا تزریق کورتیزون می تواند به مرور زمان آسیب مفاصل را شدیدتر کند.
• تزریق ژل داخل مفصلی. در این شیوه ژل حاوی اسید هالورونیک به داخل مفصل تزریق خواهد شد. این مایع لغزندی سطح هر دو مفصل را افزایش داده و فشار بر روی غضروف مفاصل را کمتر خواهد کرد.
• اصلاح وضعیت استخوان ها. اگر استئو آرتروز یکی از زانوها را بیشتر از دیگر درگیر کرده باشد، انجام آستئوتومی (osteotomy) می تواند کمک کننده باشد. در جراحی استئوتومی استخوان بیمار با استفاده از وسایل به خصوصی برش داده شده یا شکسته می شود. از این شیوه برای تصحیح استخوان ها یعنی بلند یا کوتاه کردن آن ها استفاده می شود. در آستئوتومی استخوان بعد از شکسته شدن به دو قسمت تقسیم شده و سپس این دو قسمت با فرم مورد نظر در در کنار یکدیگر قرار گرفته و با گچ گیری در وضعیت مناسبی قرار می گیرد تا کاملاً جوش بخورد.
• تعویض مفصل. در جراحی تعویض مفصل (آرتروپلاستی)، جراح سطح مفصل آسیب دیده را برداشته و آن را با قطعات پلاستیکی و فلزی جایگزین می کند. خطرات جراحی شامل عفونت و لخته شدن خون می شود. اتصالات مصنوعی می توانند فرسوده یا از بین بروند و احتمالاً فرد مجدداً نیاز به تعویض مفصل خواهد داشت.

سبک زندگی و درمان های خانگی آرتروز زانو

 

اطلاعات کافی در مورد بیماری به دست آورده و سعی کنید با استفاده از تغییر در سبک زندگی خود علائم این بیماری را تا حد ممکن کنترل کنید.

• ورزش. انجام منظم ورزش یکی دیگر از اقداماتی است که به حفظ انعطاف پذیری مفاصل کمک زیادی خواهد کرد. ورزش هایی مثل شنا و ایروبیک بهترین ورزش ها برای افراد مبتلا آرتروز است زیرا در داخل آب فشار بر روی مفاصل به حداقل ممکن خواهد رسید.
• کاهش وزن. اگر فرد دچار اضافه وزن باشد، کم کردن وزن یکی از مواردی است که می تواند به کاهش فشار بر روی مفاصل کمک کند. کاهش وزن علاوه بر ساده کردن تحرک فرد، احتمال بروز آسیب ها در آینده را تا حد قابل توجهی کاهش خواهد داد.
• گرما و سرما. پک های گرمایشی و سرمایشی از جمله مواردی است که می تواند به کاهش درد ناشی از آرتروز کمک کند.
• وسایل کمکی. فرد می تواند با استفاده از عصا و وسایل کمکی میزان فشار بر روی مفاصل آسیب دیده را کاهش دهد. به عنوان مثال استفاده از عصا می تواند فشار وارد شده بر روی زانو ها و باسن فرد را کاهش دهد. برای استفاده از عصا باید آن را در دست مخالف زانوی آسیب دیده خود نگه دارید.

درمان های دیگر

بسیاری از افراد ترجیح می دهند که علاوه بر درمان های پزشکی و دارویی از درمان های جایگزین دیگر نیز درکنار شیوه های درمانی مرسوم استفاده کنند. البته شواهد کمتری مبنی بر مؤثر بودن این شیوه های درمانی وجود داشته و قبل از انجام آن حتماً باید با پزشک در مورد آن ها صحبت کرد:

• طب سوزنی. در این شیوه درمانی از سوزن های بسیار نازکی برای کاهش درد انواع مختلف آرتروز استفاده خواهد شد.
• گلوکزامین. تأثیر این دارو با توجه به مطالعات صورت گرفته تأیید نشده و نظرات مخالف و موافقی مبنی بر استفاده از این داروها برای درمان آرتروز وجود دارد. به نحوی که بعضی از مطالعات نشان می دهد که اثر گلوکزامین با شبه داروها یکسان بوده و هر دو به میزان درد متوسط تا شدید ناشی از آرتروز را کاهش خواهد داد.
• کندرویتین (Chondroitin). کندرویتینی از جمله مواردی است که می تواند به درد متوسط ناشی از استئوآرتروز کمک کند.
• اسیدهای چرب امگا-3. امگا 3 یکی از اسیدهای مفیدی است که می تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل کمک زیادی کند. امگا 3 در ماهی های چرب و مکمل های روغن ماهی یافت می شود.

آمادگی ملاقات با پزشک

از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
• اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

توقع و انتظارات از پزشک معالج

• آیا درد ناشی از این عارضه دائمی است یا به صورت موقت به وجود آمده و بهبود می یابد؟
• آیا فعالیت های خاصی باعث شدت گرفتن یا بهبود علائم شما می شود؟
• آیا تا کنون آسیبی به مفصل شما وارد شده است؟