دكسترو اسكوليوز شايع ترين نوع اسكوليوز است. اسکولیوز نوعی تغییر شکل ستون فقرات است که منجر به منحنی شدن ستون فقرات می شود. اگر ستون فقرات به سمت راست منحنی یا کج شود، به آن دكستروسكولیوز می گویند. اگر ستون فقرات به سمت چپ منحنی شود، به بیماری لووسکولیوز معروف است. از هر 100 نفر حدود 3 نفر دچار انحنای ستون فقرات هستند.
انحنای ستون فقرات به سمت راست باعث می شود ستون فقرات به جای خط مستقیم به شکل “C” یا “S” دیده شود. این وضعیت به طور معمول در نواحی میانی تا فوقانی پشت که به ستون فقرات توراسیک معروف است رخ می دهد.
اسکولیوز به طور کلی در کودکان 10 تا 15 ساله شایع تر است، زیرا در این زمان کودکان دوران رشد خود را تجربه می کنند. البته اگر علت اسکولیوز بیماری دیگری مانند ضعف عضلانی باشد ممکن است در سنین دیگر هم بروز پیدا کند.
علائم دکسترو اسکولیوز چیست؟
افرادی که دکسترو اسکولیوز دارند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- شانه های ناهموار
- متمایل شدن قسمت فوقانی بدن به یک طرف
- دور کمر ناهموار، با اختلاف قد در دو طرف بدن
- باسن های ناهموار، با اختلاف قد در دو طرف بدن
- انحنای قابل توجه ستون فقرات که با چشم قابل مشاهده است.
- شیب سر، طوری که سر بیشتر به یک طرف بدن متمایل است.
- برجستگی تیغه شانه، طوری که یک تیغه شانه دورتر از دیگری است.
- برجستگی دنده، طوری که دنده در یک طرف بدن بیش از طرف دیگر بیرون زده است.
افراد مبتلا به اسکولیوز که دارای انحناهای شدید هستند، ستون فقرات منحنی ممکن است به اندام ها و نواحی دیگر بدن فشار وارد کند. این فشار باعث بروز علائم شدید زیر می شود:
- درد پا
- کمردرد
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- فشرده شدن ریه
- مشکل در دفع ادرار یا مدفوع
علت ابتلا به دکسترو اسکولیوز چیست؟
ابتلا به اسکولیوز می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. رایج ترین نوع آن اسکولیوز ایدیوپاتیک است. هیچ علت مشخصی برای ابتلا به این وضعیت وجود ندارد. اسکولیوز ایدیوپاتیک در 80 درصد افراد مبتلا به اسکولیوز رخ می دهد.
به نظر می رسد برخی افراد استعداد ژنتیکی ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک را داشته باشند. 30 درصد از افرادی که به این وضعیت مبتلا هستند در میان اعضای خانواده خود، افراد مبتلا به اسکولیوز دارند.
انواع اسکولیوز
اسکولیوز مادرزادی
اسکولیوز مادرزادی در طی دوران رشد جنینی اتفاق میفتد. این وضعیت از هر 10 هزار تولد 1 مورد را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند همراه با بیماری های قلب و کلیه رخ دهد.
اسکولیوز عصبی عضلانی
اسکولیوز عصبی عضلانی می تواند ناشی از بیماری هایی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا صدمه به نخاع باشد.
اسکولیوز دژنراتیو
اسکولیوز دژنراتیو می تواند در سالمندان ایجاد شود. ابتلا به اسکولیوز دژنراتیو با عوارضی مانند آرتروز، تخریب دیسک پوکی استخوان، اسپوندیلوز آنکیلوزان و شکستگی های مهره ها همراه است.
عوارض دکسترو اسکولیوز چیست؟
دکسترو اسکولیوز باعث درد، ناراحتی و کاهش دامنه حرکتی می شود. همچنین ابتلا به این وضعیت در بیشتر موارد با کاهش اعتماد به نفس فرد مبتلا همراه است.
انواع مختلف اسکولیوز می تواند علاوه بر کمردرد باعث ایجاد بیماری های مزمن دیگر شود. بررسی ها نشان می دهد 10 درصد از افراد مبتلا به اسکولیوز که از کمر درد شکایت دارند، به یک بیماری زمینه ای مانند اسپوندیلولیستیز (سرخوردن مهره)، سیرنگومیلی (گشاد شدن نخاع) و یا دیسک فتق مبتلا هستند.
دکسترو اسکولیوز می تواند منجر به بروز برخی عوارض شود، از جمله:
- تنگی نفس
- نارسایی قلبی
- از دست دادن عضله
- کاهش عملکرد تنفسی
- محدود شدن دامنه حرکتی
- مشکلات دستگاه گوارش
- سرطان در اثر تماس مکرر با اشعه
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل درد مزمن
- درد عصبی یا از دست دادن عملکرد عصب
دختران نوجوان نسبت به پسران هم سن خود در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک قرار دارند. همچنین دختران در اغلب موارد اشکال پیشرونده اسکولیوز را تجربه می کنند.
علت ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک هنوز به طور دقیق مشخص نیست. به همین علت هیچ گونه اقدامات پیشگیرانه ای برای این وضعیت وجود ندارد. به نظر می رسد برخی از افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این نوع اسکولیوز هستند.
دكسترو اسكولیوز چگونه تشخیص داده می شود؟
دكستروسكولیوز، مانند انواع اسكولیوز، توسط پزشك در حین معاینه بدنی تشخیص داده می شود.
نحوه تشخیص به طور کلی شامل موارد زیر است:
- رادیولوژی ستون فقرات
- نگاه کردن ستون فقرات از پشت
- انجام آزمایش سی تی اسکن یا MRI از ستون فقرات
- معاینه فیزیکی شانه، کمر و ران، برای بررسی اینکه هر دو طرف یکنواخت هستند یا ناهموار
- بررسی دو طرف قفسه دنده برای دیدن اینکه آیا یک طرف بیشتر از طرف دیگر بیرون زده است یا خیر
- تست آدامز، شامل خم شدن رو به جلو با زانوهای صاف و بازوهای آویزان در کنار بدن برای بررسی هرگونه چرخش احتمالی ستون فقرات
آیا دکسترو اسکولیوز درمان پذیر است؟
گزینه درمانی دكستروسكولیوز به سن، علائم و شدت بیماری فرد بستگی دارد. بررسی ها نشان می دهد که از بین 30،000 کودک مبتلا به دکسترواسکولیوز از بریس استفاده کرده و در حدود 38000 کودک تحت عمل جراحی قرار می گیرند.
موارد خفیف دکسترو اسکولیوز معمولاً فقط به نظارت پزشکی نیاز دارد. پزشک ممکن است هر 6 ماه تا یک سال وضعیت بیمار را بررسی کرده و درباره علائمی مانند درد یا ناراحتی سوالاتی کند.
انحناهایی که دارای زاویه بین 25 تا 30 درجه هستند به عنوان اسکولیوز متوسط طبقه بندی شده و معمولا به درمان نیاز دارند. برای موارد متوسط دکسترواسكولیوز، پزشک هر 6 ماه یا یک سال آزمایش رادیولوژی را تجویز می کند. در بزرگسالان ممکن است هر 5 سال یک بار تجویز شود.
در موارد شدید دکسترو اسکولیوز فرد به جز زمان غذا خوردن، خوابیدن یا ورزش کردن همیشه باید از بریس استفاده کند. استفاده از بریس فقط در کودکان و نوجوانان تاثیر دارد زیرا ستون فقرات آنها هنوز به طور کامل رشد نکرده است. در برخی موارد نیز عمل جراحی ضرورت می یابد.
گزینه های درمانی شامل رویکردهای غیر جراحی و جراحی است. برنامه درمانی خاص شما به موارد زیر بستگی دارد:
- سن
- محل منحنی
- شدت اسکولیوز
- میزان پیشرفت
روش های غیر جراحی برای درمان دکسترو اسکولیوز
اگر میزان انحنای ستون فقرات کمتر از 25 درجه بوده و اسکولیوز در حال پیشرفت نباشد، پزشک هر 6 تا 12 ماه یکبار از اشعه ایکس و احتمالاً آزمایشات تصویربرداری دیگر برای کنترل وضعیت شما استفاده می کند. برخی از گزینه های غیر جراحی که می توانند به کاهش انحنای ستون فقرات کمک کنند، عبارتند از:
استفاده از بریس: اگر انحنای ستون فقرات بین 25 تا 45 درجه باشد، پزشک ممکن است برای حمایت از ستون فقرات، استفاده از بریس را توصیه کند. پوشیدن بریس نمی تواند اسکولیوز را درمان کند، اما از شدیدتر شدن وضعیت پیشگیری می کند.
درمان کایروپکتیک: همچنین درمان کایروپراکتیک نیز می تواند به روش غیر تهاجمی به درمان اسکولیوز کمک کند. البته باید توجه داشته باشید که ممکن است در کنار کایروپراکتیک به اشکال دیگری از درمان هم نیاز داشته باشید.
فیزیوتراپی: ابتلا به اسکولیوز در اغلب موارد باعث عدم تعادل عضلات بدن می شود. فیزیوتراپی برای رفع این مشکل گزینه بسیار مناسبی است. در طول درمان فیزیوتراپی عضلات کوتاه و تنگ دوباره انعطاف پذیری خود را به دست می آورند و از طرفی عضلات ضعیف قوی تر شده و به ستون فقرات کمک می کنند که در راستای صحیح قرار بگیرد.
حرکات اصلاحی: یکی از روش های کاهش درد و جبران دامنه حرکتی محدود در ستون فقرات، افزایش تحرک و قدرت باسن است. به نظر می رسد ورزش هایی که باعث کشش ستون فقرات، گسترش قفسه سینه و تقویت عضلات پشت می شوند، علائم اسکولیوز را بهبود می بخشند. همچنین روش های مختلف دیگر مانند ماساژدرمانی، آب درمانی و تمرینات پیلاتس نیز می توانند به درمان علائم دکترواسکولیوز کمک کنند.
روش های جراحی برای درمان دکسترو اسکولیوز
پزشک در موارد زیر ممکن است عمل جراحی را به شما توصیه کند:
- شدید بودن انحنای ستون فقرات
- تغییر شکل شدید و واضح بدن
- پیشرفت اسکولیوز با گذشت زمان
- ابتلا به مشکلات عصبی یا تنفسی ناشی از اسکولیوز
به طور کلی هدف از جراحی ستون فقرات پیشگیری از شدیدتر شدن اسکولیوز است. انجام عمل جراحی کمک می کند که انحنای ستون فقرات کاهش پیدا کند. رویکردهای مختلف جراحی وجود دارد، از جمله:
فیوژن ستون فقرات: جراح در این روش ابتدا مهره های خمیده ستون فقرات را در یک امتداد صاف تراز می کند. سپس تکه های کوچک استخوان را که از دنده ها، لگن و یا حتی ستون فقرات گرفته است، بین فضای مهره ها قرار می دهد تا بهم جوش بخورند. به این ترتیب مهره ها در یک راستای مستقیم به هم متصل شده و ستون فقرات صاف می شود. فرایند جوش خوردن مهره ها معمولا سه ماه طول می کشد و جراح در طول این مدت روند جوش خوردن مهره ها را با عکس برداری رادیولوژی ارزیابی می کند.
روش تثبیت مهره ها: جراح در این روش با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند پیچ، میله، سیم و قلاب مهره های ستون فقرات را در یک راستا قرار می دهد تا به صورت مستقیم به هم جوش خورده و در محل خود تثبیت شوند. در این روش احتمال شکستگی ابزارهای استفاده شده مانند میله ها و همچنین جابه جایی پیچ ها و پلاک های تعبیه شده وجود دارد.
استئوتومی: این روش جراحی برای اصلاح ناهنجاری های شدید استفاده می شود. پزشک در طول عمل استخوان های آسیب دیده را از بین می برد.
نتایج جراحی دکسترو اسکولیوز در کودکان
اسکولیوز مادرزادی که در سنین پایین تشخیص داده می شود شدیدتر است و به احتمال زیاد همزمان با رشد کودک وخیم تر می شود. جراحی معمولاً در سنین پایین تر انجام می شود، به همین علت ممکن است کودک در نهایت دارای ستون فقرات کوتاه تری شود. ولی به طورکلی عمل جراحی مفید بوده و این کودکان معمولاً پس از درمان می توانند زندگی عادی داشته باشند.
كودكان و نوجواناني كه به اسكوليوز ايديوپاتيك مبتلا هستند، با صاف كردن انحنای ستون فقرات، نتايج خوبي را تجربه مي كنند. تقریباً 6 تا 9 ماه پس از جراحی بسیاری از آنها می توانند به فعالیت های عادی خود برگردند.
پس از عمل جراحی معمولا دامنه حرکتی ستون فقرات دچار محدودیت می شود، به همین علت به کودکان توصیه می شود از شرکت در فعالیت های شدید و ورزش هایی مانند فوتبال خودداری کنند.
به طور كلي كودكان و نوجواناني كه اسكوليوز ايديوپاتيك داشته و جراحي نشده اند، محدوديت حرکتی ندارند.
عدم درمان دكستروسكوليوز با عوارض مختلفی همراه است، اما با این حال عمل جراحي برای درمان هم عوارض منحصر به فرد خود را دارد.
عوارض ناشی از جراحی اسکولیوز شامل موارد زیر است:
- درد
- عفونت
- خونریزی غیرطبیعی
- نشت مایع مغزی نخاعی
- آسیب به یک یا چند عصب
- جوش نخوردن مهره های ستون فقرات
عوارض ناشی از اسکولیوز درمان نشده
در اسکولیوز خفیف، هیچ عارضه ای وجود ندارد. در موارد شدید دکسترو اسکولیوز و اسکولیوز که انحنای ستون فقرات باعث فشرده شدن اعصاب نخاعی و یا تغییر شکل قفسه سینه می شود عوارض زیر وجود دارد:
- درد کمر یا پا
- مشکلات تنفسی
- درد قفسه سینه
- ناتوانی در کنترل ادرار یا مدفوع
آخرین دیدگاه‌ها