متخصص ریه و یا پولمونولوژیست، یک پزشک متخصص در زمینه بیماری های دستگاه تنفسی است. دستگاه تنفسی شامل ریه ها، مجاری هوایی (دهان، بینی، حلق، حنجره و نای) و عضلات تنفسی (از جمله دیافراگم و عضلات بین دنده ای) می باشد. متخصصان ریه می توانند طیف وسیعی از بیماری ها و اختلالات تنفسی را، از آسم و برونشیت تا سرطان ریه وCOPD را تشخیص داده درمان کنند.
متخصصین ریه برای تشخیص، معالجه، درمان و پیشگیری از بیماری های تنفسی آموزش دیده اند. علاوه بر این، آنها درک وسیعی از تأثیر بیماری های تنفسی بر سایر سیستم های تشکیل دهنده بدن دارند.
برخی از بیماری های تنفسی اولیه هستند (به این معنی که از دستگاه تنفسی نشأت می گیرند)، در حالی که برخی دیگر ثانویه محسوب می شوند (به این معنی که پیامد یک بیماری دیگر هستند).
متخصص ریه چه بیماری هایی را درمان می کند؟
یک متخصص ریه ممکن است به عنوان تنها متخصص واجد شرایط در برخی زمینه ها فعالیت کند یا به عنوان بخشی از تیم مراقبت متشکل از یک پزشک مراقبت های اولیه، آنکولوژیست، روماتولوژیست، جراح سینه، قلب، ژنتیک، متخصص آلرژی، متخصص تنفسی و متخصص مراقبت های ویژه فعالیت کند.
بیماری هایی که پولمونولوژیست می تواند تشخیص داده و درمان کند، عبارتند از:
- سرطان ریه
- سل. یک بیماری عفونی ریوی ناشی از باکتری مایکوباکتریوم سل
- برونشیت. التهاب حاد یا مزمن مجاری تنفسی، که معمولاً در اثر عفونت ایجاد می شود.
- آمبولی ریوی. وضعیتی که در آن یک یا چند رگ در ریه ها توسط لخته خون مسدود می شود.
- پنوموتوراکس تنشی. تجمع پیشرونده و جدی هوا در حفره قفسه سینه در نتیجه بریدگی یا پارگی ریه
- آپنه خواب. یک اختلال خواب بالقوه جدی که در آن تنفس به صورت پراکنده متوقف و شروع می شود.
- برونشکتازی. وضعیتی که از آسیب و گشادی (گشاد شدن) مجاری تنفسی بزرگ برونش ناشی می شود.
- بیماری های شغلی ریه. مانند آزبستوز، سیلیکوز، بایسینوز (بیماری ریه قهوه ای) و پنومونیت با حساسیت زیاد
- آسم. آسم که یک بیماری مزمن می باشد که با خس خس سینه، تنگی قفسه سینه، تنگی نفس و سرفه مشخص می شود.
سایر بیماری های که متخصصان ریه می توانند آنها را درمان کنند، عبارتند از:
- بیماری انسدادی مزمن ریوی(COPD). گروهی از بیماری های التهابی و محدود کننده ریه که شامل برونشیت مزمن و آمفیزم است.
- فیبروز کیستیک. یک اختلال ارثی و خطرناکی که با تولید بیش از حد مخاط در ریه ها و دستگاه گوارش مشخص می شود.
- پلورال افیوژن. تجمع مایعات بین غشاهای اطراف ریه (پلورا نامیده می شود)، اغلب در نتیجه نارسایی قلبی یا التهاب ریه رخ می دهد.
- ذات الریه. عفونتی است که آلوئول ها (کیسه های هوا) را در یک یا هر دو ریه ملتهب می کند، و باعث پر شدن آنها با مایع یا چرک می شود.
- سارکوئیدوز. یک بیماری التهابی با منشا ناشناخته است که با تشکیل گرانولوم (دانه های ریز سلولهای ایمنی) در ریه ها و سایر اندام ها تشخیص داده می شود.
- بیماری بینابینی ریه. اصطلاحی کلی برای گروهی از اختلالات است که باعث ایجاد زخم (فیبروز) در ریه ها خواهد شد، معمولاً در نتیجه قرار گرفتن در معرض سمی یا بیماری خودایمنی ایجاد می شود.
- فشار خون ریوی. یک نوع جدی فشار خون بالا است که در اثر انسداد یا تنگی عروق در ریه ها ایجاد می شود.
- بیماری روماتیسم ریه. هنگامی ایجاد می شود که آرتریت روماتوئید بافت های ریه را هدف قرار می دهد، منجر به التهاب (پلوریت)، فیبروز و افیوژن پلور می شود.
متخصص ریه چگونه بیماری ها را تشخیص می دهد؟
یک متخصص ریه به طیف وسیعی از ابزارها و تکنیک ها برای تشخیص و درمان بیماری های تنفسی مسلط می باشد. بعضی از آنها را می توان برای اهداف تشخیصی و درمانی استفاده کرد.
- توراسنتز. توراسنتز شامل قرار دادن یک سوزن از طریق دیواره قفسه سینه برای به دست آوردن مایعات از فضای پلور است.
- پلوروسکوپی. پلوروسکوپی روشی است که در آن یک فیبر نوری از طریق یک برش در قفسه سینه وارد می شود تا فضای پلور را بررسی کند.
- نمونه برداری از ناحیه برونش در حین برونکوسکوپی برای برداشتن نمونه ای از بافت در مجاری تنفسی بزرگتر انجام می شود.
- آزمایش ورزش قلبی-ریوی. با تجزیه و تحلیل نفس به نفس از تبادل گاز تنفسی و عملکرد قلب در طی یک دوره ورزش را فراهم می کند
- برونکوسکوپی. برونکوسکوپی روشی است که طی آن یک رشته فیبر نوری به نام برونکوسکوپ از طریق دهان و داخل نای وارد می شود تا مجاری تنفسی داخلی ریه ها را بررسی کند.
- شستشوی برونکوآلوئولار. که طی برونکوسکوپی انجام می شود، شامل تزریق آب استریل به مجاری تنفسی است که سپس مکش می شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال خواهد شد.
متخصص ریه برای تشخیص بیماری، چه آزمایشاتی را تجویز می کند؟
متخصصان ریه، بیماری های تنفسی را با ترکیبی از روش ها که ممکن است شامل معاینه فیزیکی، تست های آزمایشگاهی، آزمایش های تنفسی، مطالعات تصویربرداری و حتی جراحی اکتشافی باشد، تشخیص می دهند. برخی از این آزمایشات، عبارتند از:
- آزمایشات تصویربرداری. آزمایشات تصویربرداری از قفسه سینه شامل اشعه ایکس قفسه سینه، توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، فلوروسکوپی قفسه سینه (استفاده از پرتوی اشعه ایکس مداوم برای تصویربرداری از حرکت ریه) و سونوگرافی اندوبروانشیال
- اسکن هسته ای. اسکن هسته ای نوعی مطالعه تصویربرداری است که از ردیاب های رادیواکتیو استفاده می کند. این روش شامل اسکن V / Q است که جریان هوا و خون در ریه ها و توموگرافی انتشار پوزیترون(PET) را اندازه گیری می کند که فعالیت متابولیک سازگار با سرطان را اندازه گیری می کند.
- آزمایش های عملکرد ریوی. تست عملکرد ریوی آزمایش تنفسی است که جریان هوا، حجم ریه، تبادل گاز و عملکرد عضلات تنفسی را اندازه گیری می کند. اینها شامل اسپیرومتری (که ظرفیت ریه و عملکرد تنفسی را اندازه گیری می کند) وپالس اکسی متری (که میزان اشباع اکسیژن را اندازه گیری می کند) هستند.
متخصص ریه چگونه بیماری ها را درمان می کنند؟
نوع درمان هایی که در ریه شناسی استفاده می شود به میزان انواع بیماری های تشخیصی گسترده و متنوع هستند. در میان برخی از درمان های رایج، اعم از دارویی و مکانیکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کورتیکواستروئیدها. کورتیکواستروئیدها می توانند از طریق استنشاق یا خوراکی مصرف شوند تا التهاب سیستمیک کاهش یابد.
- آنتی بیوتیک ها. آنتی بیوتیک ها به صورت خوراکی یا وریدی (از طریق ورید) برای درمان عفونت های مختلف از برونشیت تا سل مصرف می شوند.
- گشاد کننده های برونش. گشاد کننده های برونش مانند آلبوترول، سالمترول و فرموترول برای باز کردن مجاری تنفسی در افراد مبتلا به آسم یا COPD استنشاق می شوند.
- گشادکننده های عروق. گشادکننده های عروق نوعی دارو است که از طریق دهان، استنشاق یا از راه وریدی برای باز شدن رگ های خونی در ریه ها مصرف می شود.
- قرار دادن استنت راه هوایی. قرار دادن استنت راه هوایی شامل قرار دادن لوله های ریزی در مجاری مسدود یا باریک شده راه های هوایی است که استنت نامیده می شوند.
- توراکوستومی. توراکوستومی عبارت است از قرار دادن یک سوزن یا لوله در فضای پلور برای تخلیه مایع یا خروج هوا (معمولاً برای درمان پنوموتوراکس کششی)
سایر روش هایی که متخصصان ریه برای درمان بیماری ها از آنها استفاده می کنند، عبارتند از:
- دستگاه فشارهوای مثبت مداوم. (CPAP) دستگاهی پوشیدنی است که برای درمان آپنه خواب با وارد کردن هوا به مجاری تنفسی جهت باز نگه داشتن آنها مورد استفاده قرار می گیرد
- اکسیژن درمانی. اکسیژن درمانی اکسیژن مکمل را برای افرادی که مشکلات تنفسی دارند فراهم می کند. این دستگاه می تواند اکسیژن را از طریق ماسک صورت، شاخک های بینی یا تراکئوستومی منتقل کند.
- فرسایش راه هوایی. فرسایش راه هوایی روشی است که با لیزر، جراحی یا عوامل حرارتی انجام می شود و می تواند با برداشتن (از بین بردن) عضلات مرتبط با انقباض تنفسی، تنفس را در افراد مبتلا به COPD و آسم بهبود بخشد.
- فیزیوتراپی قفسه سینه. فیزیوتراپی قفسه سینه شامل تکنیک های مختلف مکانیکی (مانند ضربات قفسه سینه و تخلیه وضعیتی) برای شل شدن مخاط و پاکسازی مجاری هوایی در افراد مبتلا به COPD، فیبروز کیستیک و اختلالات عصبی عضلانی ریه است.
لوبکتومی و پیوند ریه ممکن است توسط یک متخصص ریه انجام شود. اما یک جراح سینه هم می تواند آن را انجام دهد.
رشته های فوق تخصصی ریه کدامند؟
رشته های فوق تخصصی ریه شناسی شامل موارد زیر است:
- بیماری عصبی عضلانی (بیماری های ناشی از نارسایی عضلات تنفسی)
- بیماری انسدادی ریه (بیماری های ناشی از تنگی یا انسداد مجاری هوایی)
- بیماری بینابینی ریه (بیماری هایی که با التهاب و زخم مشخص می شوند)
- ریه شناسی مداخله ای (شامل اختلالات مجاری تنفسی، سرطان ریه و بیماری های پلور)
متخصص ریه در کودکان یک فوق تخصص کودکان است. برای این منظور، متخصص قبل از شروع بورس تحصیلی در ریه، ابتدا در پزشکی اطفال مدرک بگیرد.
آموزش های لازم برای متخصصین ریه
تکمیل مدرک کارشناسی، اولین قدم به سمت متخصص ریه شدن است. ریه شناسی یک فوق تخصص پزشکی داخلی است. بنابراین شما باید پس از تحصیل در دانشکده پزشکی، یک دوره دستیاری پزشکی داخلی سه ساله را باید بگذرانید. پس از اتمام دوره دستیاری، می توانید با گذراندن امتحانی که توسط هیئت پزشکی داخلی آمریكا (ABIM) برگزار می شود، مدرک مربوطه را دریافت كنید.
گام آخر در آموزش شامل یک بورس دو ساله در ریه شناسی تحت نظر متخصصان این رشته است. در پایان بورس تحصیلی، شما باید یک سری از امتحانات هیئت مدیره، به نام آزمون گواهی بیماری ریوی (PDCE) را پشت سر بگذارید.
گواهینامه ABIM حدودا 10 سال طول می کشد. پیش آگهی شغل برای متخصصین ریه تازه تأیید شده همچنان قوی است.
سخن آخر
یافتن یک متخصص بزرگ ریه به معنای این نیست که دیگر نیازی به پزشک مراقبت های اولیه ندارید. این دقیقاً برعکس است. در حالی که متخصصان ریه متخصص مهارت های لازم برای انجام وظایف مراقبت های اولیه را دارند، اما درمان آنها صرفاً بر روی ریه شناسی متمرکز است.
در مقابل، پزشک عمومی شما وظیفه نظارت بر هر جنبه از سلامتی شما را دارد و در کنار متخصصان (گاهی چندین متخصص)، کار می کند. این همکاری در چنین شرایطی همراه مانند COPD و بیماری های قلبی بیشتر صدق می کند. پس سعی کنید بعد از مراجعه به متخصص ریه، در مورد بروز هر گونه علائم احتمالی و تغییر در وضعیت خود حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.
قبل از مراجعه به یک متخصص ریه بهتر است پرونده پزشکی مربوطه، گزارش آزمایشگاهی یا مطالعات تصویربرداری را آماده کند. همچنین لیستی از داروهایی که مصرف می کنید و سابقه هرگونه بستری در بیمارستان، اقدامات سرپایی یا درمان های مراقبت های فوری که انجام داده اید را یادداشت کنید.
