اختلال وسواس فکری (OCD)، یک الگوی افکار و ترس های غیر منطقی (وسواس) می باشد که شما را به سمت انجام رفتارهای تکراری (اجبار) وادار می کند و می توانند باعث بروز مشکلاتی در فعالیت های روزانه شوند.
در صورتی که بخواهید وسواس خود را نادیده بگیرید یا متوقف کنید، فقط پریشانی و اضطراب شما را زیاد می کند. با وجود تلاش برای نادیده گرفتن یا رها شدن از شر افکار و انگیزه های آزار دهنده، افکار و رفتارها از بین نمی روند و دوباره برمی گردند و منجر به رفتارهای مقاوم تر می شود که به آن چرخه معیوب اختلال وسواس فکری گفته می شود.
اختلال وسواس فکری غالباً حول موضوعات خاصی از قبیل ترس از آلوده شدن میکروب ها متمرکز هستند و برای کاهش ترس از آلودگی، ممکن است مجبورشوید دستان خود را تا حد درد و گرفتگی بشویید.
اگر اختلال وسواس فکری دارید، ممکن است از شرایط خود شرمنده و خجالت زده شوید، اما درمان می تواند مؤثر باشد.
مطالعه بیشتر: چگونه ذهن خود را کنترل کنیم؟
علائم اختلال وسواس فکری
اختلال وسواس فکری معمولاً شامل وسواس و اجبار می باشد. اما ممکن است فقط علائم وسواس یا فقط علائم اجباری وجود داشته باشد.
علائم این اختلال، تکرار و مداومت افکار خواسته و ناخواسته یا تصاویر مزاحمی هستند که باعث پریشانی یا اضطراب می شوند. ممکن است بخواهید با انجام یک رفتار اجباری آنها را نادیده بگیرید یا از شر آنها خلاص شوید. وسواس فکری معمولاً وقتی در حال فکر کردن یا انجام دادن کارهای دیگر هستید، به سراغ شما می آیند.
وسواس اغلب برای موضوعاتی مانند موارد زیر اتفاق می افتد:
- ترس از آلودگی با خاک
- نیاز به رفتارهای منظم و متقارن
- افکار وحشتناک در مورد صدمه زدن به خود یا دیگران
- افکار ناخواسته، از جمله پرخاشگری، افکار جنسی یا مذهبی
نمونه هایی از علائم وسواس شامل موارد زیر است:
- ترس از آلوده شدن با لمس اشیاء که دیگران لمس کرده اند.
- شک دارید که در را قفل کرده اید یا اجاق گاز را خاموش کرده اید.
- اجتناب از موقعیت هایی مانند لرزش دست که می توانند وسواس ایجاد کنند.
- استرس شدید وقتی اشیاء منظم نیستند یا با روشی خاصی منظم شده اند.
- تصوراتی از صدمه زدن به خود یا شخص دیگری که باعث ناراحتی شما می شود.
- پشیمانی و احساس گناه در مورد تصاویر جنسی ناخوشایند که در ذهن شما تکرار می شود.
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با متخصصان روانشناسی و روانپزشکی آنلاین در پزشکت مشورت کنید.
مطالعه بیشتر: نشخوار فکری و راههای مقابله با آن
علائم اجبار اختلال وسواس فکری
اجبار اختلال وسواس فکری، رفتارهای تکراری هستند که احساس می کنید شما باید آنها را انجام دهید. این رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی برای جلوگیری یا کاهش اضطراب مربوط به وسواس شماست. اما درگیر شدن در اجبار، هیچ لذتی را به همراه نمی آورد و ممکن است فقط باعث یک رهایی موقتی نگرانی موقتی از اضطراب شود.
ممکن است شما از قوانین یا آیین هایی پیروی کنید که به کنترل اضطراب شما هنگام داشتن افکار وسواسی کمک می کند.
مانند وسواس، اجبارها به طور معمول دارای مضامین مختلفی هستند، مانند:
- شست و شو و تمیز کردن
- چک کردن ومنظم بودن
- پیروی از یک روال سخت
نمونه هایی از علائم اجباری عبارتند از:
- شمارش با الگوهای خاص
- وسایل خود را منظم می چیند.
- تکرار یک دعا، کلمه یا عبارت در سکوت
- شستن دست ها تا زمانی که پوست دست شما قرمز شود.
- برای اطمینان از قفل بودن درها، بارها و بارها در را چک می کنید.
- اجاق گاز را بارها و بارها چک کنید تا مطمئن شوید که خاموش است.
اختلال وسواس فکری معمولاً در سال های نوجوانی یا جوانی شروع می شود.
علائم معمولاً به تدریج شروع می شوند و شدت آن در طول زندگی متغیر است. علائم معمولاً وقتی استرس بیشتری را تجربه می کنید، بدتر می شوند.
مطالعه بیشتر: چگونه به همسر وسواسی کمک کنیم؟
علت اختلال وسواس فکری
علت این اختلال کاملاً درک نشده است. تئوری های اصلی عبارتند از:
زیست شناسی: اختلال وسواس فکری ممکن است نتیجه تغییر در ساختار طبیعی بدن یا عملکردهای مغز باشد.
ژنتیک: این اختلال ممکن است یک جزء ژنتیکی داشته باشد، اما هنوز ژن های مشخصی شناسایی نشده اند.
محیط: برخی از عوامل محیطی مانند عفونت ها به عنوان محرک اختلال وسواس فکری پیشنهاد می شوند، اما تحقیقات بیشتری لازم است.
عوامل خطر اختلال وسواس فکری
عواملی که ممکن است خطر بروز یا تحریک وسواس فکری را افزایش دهند عبارتند از:
سابقه خانوادگی: داشتن والدین یا سایر اعضای خانواده با اختلال وسواس فکری می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
وقایع استرس زا در زندگی: اگر رویدادهای استرس زا را تجربه کرده اید، ممکن است خطر ابتلا شما به بیماری افزایش یابد. این واکنش ممکن است به دلایلی باعث ایجاد افکار و تصاویر ذهنی مزاحم، آیین ها و اختلال وسواس فکری شود.
سایر اختلالات سلامت روان: اختلال وسواس فکری ممکن است با سایر اختلالات سلامت روان مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی، سوء مصرف مواد مرتبط باشد.
عوارض اختلال وسواس فکری
مشکلات ناشی از اختلال وسواس فکری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
افکار و رفتارهای خودکشی
موارد بهداشتی: مانند درماتیت تماسی از شستشوی مکرر
مشکل در روابط اجتماعی: عدم امکان حضور در محل کار، مدرسه یا فعالیت های اجتماعی
پیشگیری اختلال وسواس فکری
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از اختلال وسواس وجود ندارد.
با این وجود، درمان در اسرع وقت ممکن است به جلوگیری از بدتر شدن و اختلال در فعالیت ها و کارهای روزمره کمک کند.
مطالعه بیشتر: چگونه با وسواس فکری مقابله کنیم؟
تشخیص اختلال وسواس فکری
مراحل کمک به تشخیص اختلال وسواس فکری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه بدنی: معاینه جسمی ممکن است به منظور کمک به تشخیص مشکلات دیگری که می تواند باعث علائم شود و بررسی عوارض جانبی انجام گیرد.
آزمایشات بالینی: ممکن است شامل شمارش کامل خون (CBC)، بررسی عملکرد تیروئید و غربالگری برای الکل و داروها باشد.
ارزیابی روانشناختی: ارزیابی روانشناختی شامل بحث در مورد افکار، احساسات، علائم و الگوهای رفتاری شماست. حتی ممکن است شامل صحبت با خانواده یا دوستانتان هم باشد.
معیارهای تشخیصی برای اختلال وسواس فکری: پزشک ممکن است از معیارها در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده استفاده کند.
چالش های تشخیصی: گاهی اوقات تشخیص بیماری اختلال وسواس فکری دشوار است زیرا علائم بیماری می تواند مشابه اختلال شخصیت وسواسی، اختلالات اضطرابی، افسردگی، اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات روان پزشکی باشد. با پزشک خود همکاری کنید تا بتوانید تشخیص و درمان مناسب را بدست آورید.
درمان اختلال وسواس فکری
اختلال وسواس ممکن است به زودی درمان نشود، اما می تواند به کنترل علائم کمک کند تا زندگی روزمره شما مختل نشود.
برخی از افراد به درمان مادام العمر نیاز دارند.
دو درمان اصلی برای اختلال وسواس فکری؛ روان درمانی و مصرف داروها می باشد.
اغلب، درمان با ترکیبی از این دو روش موثرتر است.
مطالعه بیشتر: اختلال عشق وسواسی چیست؟
روان درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT)؛ نوعی روان درمانی است که برای بسیاری از مبتلایان به اختلال وسواس فکری مؤثر است.
مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP)، نوعی از روش درمانی CBT است که شما به طور تدریجی در معرض شئ یا عامل وسواس قرار می گیرید و راه های مناسب برای مقابله با اضطراب به شما آموزش داده می شود. ERP احتیاج به تلاش و تمرین زیادی دارد، اما ممکن است به محض یادگیری مدیریت وسواس و اجبارات خود از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شوید.
درمان ممکن است در جلسات فردی، خانوادگی یا گروهی انجام شود.
داروها
برخی داروهای روانپزشکی می توانند به کنترل وسواس و اجباری اختلال وسواس فکری کمک کنند.
معمولاً ابتدا داروهای ضد افسردگی امتحان می شوند.
بهتر است قبل از مصرف دارو در مورد برخی موارد با پزشک داروساز آنلاین مشورت کنید.
انتخاب دارو
به طور کلی، هدف از مصرف دارو کنترل موثر علائم در کمترین مقدار ممکن می باشد. پزشک شما برای مدیریت مؤثر علائم ممکن است بیش از یک دارو را توصیه کند. این امر می تواند هفته ها تا ماه ها پس از شروع دارو طول بکشد تا متوجه بهبودی علائم شوید.
عوارض جانبی
تمام داروهای روانپزشکی عوارض جانبی بالقوه ای دارند. در مورد عوارض جانبی احتمالی و هرگونه نظارت بر سلامتی مورد نیاز در هنگام مصرف داروهای روانپزشکی با پزشک خود مشورت کنید. و در صورت بروز عوارض جانبی نگران کننده به پزشک اطلاع دهید.
در برخی موارد، کودکان، نوجوانان و افراد زیر 25 سال ممکن است در هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی، به خصوص در چند هفته اول بعد از شروع یا تغییر در میزان مصرف؛ افکار خودکشی، افزایش یابد. اگر افکار خودکشی رخ داد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. به خاطر داشته باشید که داروهای ضد افسردگی احتمالاً با بهبود خلق و خوی در طولانی مدت خطر خودکشی را کاهش می دهند.
تداخل با سایر داروها
هنگام مصرف داروی ضد افسردگی، در مورد سایر نسخه های دارویی یا داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی یا سایر مکمل های مصرفی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای ضد افسردگی هنگام ترکیب با داروهای خاص یا مکمل های گیاهی می توانند واکنش های خطرناکی را ایجاد کنند.
پایان دادن به درمان با داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی اعتیاد آور محسوب نمی شوند، اما گاهی اوقات وابستگی جسمی (که با اعتیاد متفاوت است) ممکن است رخ دهد. پایان دادن به درمان به طور ناگهانی یا تدریجی از دست دادن چندین دوز می تواند باعث علائم شبیه به ترک مواد مخدر شود، که گاهی اوقات سندرم قطع نامیده می شود.
مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید، حتی اگر احساس بهبودی دارید چون ممکن است علائم اختلال وسواس فکری بازگردند.
سایر درمان ها
بعضی اوقات، داروها و روان درمانی به اندازه کافی برای کنترل علائم این نوع اختلال مؤثر نیستند.
تحقیقات در مورد اثربخشی بالقوه تحریک عمیق مغز (DBS) برای درمان این اختلال که به روش های درمانی سنتی پاسخ نمی دهند ادامه دارد.
سبک زندگی و داروهای خانگی
وسواس فکری یک بیماری مزمن است، به این معنی که ممکن است همیشه بخشی از زندگی شما باشد.
در حالی که اختلال وسواس فکری معالجه شود، برای بهبود علائم بهتر است از راهکارهای زیر پیروی کنید:
- داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید؛ حتی اگر احساس بهبودی دارید، در مقابل هرگونه وسوسه ای برای حذف داروهای خود مقاومت کنید. اگر مصرف داروها را متوقف کنید، علائم اختلال وسواس فکری به احتمال زیاد باز خواهند گشت.
- به علائم هشدار دهنده توجه کنید؛ شما و پزشکتان ممکن است مواردی را شناسایی کنید که می تواند علائم اختلال وسواس فکری شما را تحریک کند. برنامه ریزی کنید تا بدانید در صورت بازگشت علائم چه باید کرد. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم یا احساساتتان با پزشک خود تماس بگیرید.
- قبل از مصرف داروهای بدون نسخه، ویتامین ها، داروهای گیاهی و یا مکمل های دیگر با پزشک معالج شما برای اختلال وسواس فکری تماس بگیرید تا از تداخلات احتمالی جلوگیری کنید.
- آنچه را یاد می گیرید تمرین کنید؛ با روانپزشک خود کار کنید تا تکنیک ها و مهارت هایی را که به مدیریت علائم کمک می کند، شناسایی کنید و این موارد را به طور مرتب تمرین کنید.
مواجه و پشتیبانی
مواجهه با اختلال وسواسی اجباری می تواند چالش برانگیز باشد.
داروها می توانند عوارض جانبی ناخواسته داشته باشند و ممکن است از داشتن شرایطی که نیاز به درمان طولانی مدت دارد احساس خجالت و عصبانیت کنید.
در اینجا چند روش برای کمک به مقابله با این اختلال آورده شده است:
- در مورد اختلال وسواس فکری اطلاعات کسب کنید. یادگیری در مورد وضعیت شما می تواند شما را توانمند سازد و شما را به سمت برنامه درمانی خود ترغیب کند.
- بر اهداف خود متمرکز شوید. اهداف بازیابی خود را در خاطر داشته باشید و به یاد داشته باشید که بهبودی از اختلال وسواس فکری یک روند مداوم است.
- راهکارهای مناسب پیدا کنید. راه های سالم برای تخلیه انرژی خود، مانند سرگرمی و فعالیت های تفریحی را کشف کنید. به طور منظم ورزش کنید، یک رژیم غذایی سالم بخورید و خواب کافی داشته باشید.
- آرامش و مدیریت استرس را یاد بگیرید. تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، آرامش عضلانی، ماساژ، تنفس عمیق، یوگا ممکن است به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
- به فعالیت های روزمره خود ادامه دهید. با خانواده و دوستان وقت بگذارید. اجازه ندهید که زندگی شما تحت تاثیر اختلال وسواس فکری قرار بگیرد.
آخرین دیدگاه‌ها