عوارض جانبی بنزودیازپین ها چیست؟

عوارض جانبی بنزودویازپین ها بیشتر به مدت زمان مصرف آنها بستگی دارد و برهمین اساس مصرف بنزودپازیپین ها می تواند منجر به بروز عوارض طولانی و کوتاه مدت شود. بنزودیازپین ها معمولاً برای درمان برخی از بیماریها از جمله اضطراب، استرس، بی خوابی، صرع و آرام کردن افراد قبل از اقدامات پزشکی خاص تجویز می شوند. بنزودیازپین ها با نسخه پزشک موجود هستند و فقط باید با نظر پزشک مصرف شوند. آنها می توانند بسیار اعتیاد آور باشند و فقط باید برای کوتاه مدت استفاده شوند. قطع مصرف باید تدریجی و تحت نظر پزشک باشد.

آنها همچنین به عنوان “آرام بخش های جزئی” و آرام بخش (یا قرص های خواب آور) شناخته می شوند. اگرچه آنها به عنوان آرام کننده های جزئی طبقه بندی می شوند، اما این اشاره ای به تأثیر بنزودیازپین ها بر بدن ندارد. آنها معمولاً یک درمان کوتاه مدت برای کمک به آرامش سیستم عصبی و بهبود خواب هستند.

بنزودیازپین ها ممکن است برای موارد زیر تجویز شوند:

• کنترل صرع
• رفع بی خوابی
• درمان ترک الکل
• درمان علائم اختلالات اضطرابی
• کمک به درمان علائمی که بیماران سرطانی تجربه می کنند.
• کمک به شل شدن ماهیچه ها در طی برخی از اقدامات پزشکی (مانند آندوسکوپی)

عوارض بنزودیازپین ها بر بدن

اثرات بنزودیازپین ها به میزان دوز، ترکیب فیزیکی فرد مصرف کننده و وضعیت روانی او بستگی دارد. اثرات ممکن است بین داروهای جداگانه کمی متفاوت باشد. و هر کس واکنش متفاوتی به دارو نشان می دهد، بنابراین ممکن است این عوارض را تجربه کنید یا نکنید.

شایع ترین عوارض جانبی بنزودیازپین ها عبارتند از:

• گیجی
• یبوست
• سرگیجه
• تاری دید
• سبکی سر
• لکنت زبان
• خشکی دهان
• خواب آلودگی
• ضعف عضلانی
• مشکلات حافظه
• حالت تهوع (احساس بیماری)
• ناپایداری (به ویژه در افراد مسن، که ممکن است زمین بخورند و دچار آسیب شوند)

برخی از عوارض جانبی کمتر رایج بنزودیازپین ها عبارتند از:

• سردرد
• بثورات
• لرزش
• فشار خون پایین
• افزایش تولید بزاق
• اختلالات گوارشی
• تغییر در میل جنسی
• مشکل در ادرار کردن
• مشکلات بینایی مانند دوبینی
• بی اختیاری (از دست دادن کنترل مثانه)

برخی از عوارض جانبی نادر بنزودیازپین ها عبارتند از:

• اختلالات خونی
• زردی (زرد شدن پوست)
• ژنیکوماستی (رشد سینه در افرادی که در هنگام تولد به مردان اختصاص داده شده اند).

مشکلات حافظه با بنزودیازپین ها

برای برخی از افراد، بنزودیازپین ها می توانند مشکلاتی در حافظه ایجاد کنند. این مشکلات به احتمال زیاد مربوط به حفظ خاطرات جدید در هنگام مصرف دارو است. بعید است که آنها باعث شوند شما خاطرات قدیمی را فراموش کنید.

پزشک ممکن است بنزودیازپین ها را برای خوابیدن به شما تجویز نکند مگر اینکه مطمئن باشید می توانید یک شب کامل را بدون مزاحمت بخوابید. این معمولاً به معنی خوابیدن حدود هفت تا هشت ساعت است. برخی از بنزودیازپین ها می توانند این روند را مختل کنند.

اثرات متناقض بنزودیازپین ها

بنزودیازپین ها گاهی اوقات عوارضی را ایجاد می کنند که برعکس دارو است. شما ممکن است این اثرات “پارادوکسیکال” را بشنوید. آنها عبارتند از:

• توهم
• هذیان
• کابوس
• افسردگی
• اضطراب
• بی قراری
• روان پریشی
• غیر واقعی سازی
• رفتار پرخاشگرانه
• تحریک پذیری
• تغییرات شخصیتی
• افکار خودکشی و یا رفتار
• رفتار نامناسب، با از دست دادن مهارهای طبیعی
• شخصی سازی،احساس جدا شدن از محیط اطراف

این اثرات ممکن است با هر بنزودیازپین رخ دهد. آنها بیشتر در کودکان و افراد مسن و با بنزودیازپین های کوتاه اثر شایع هستند.

اثرات استفاده طولانی مدت از بنزودیازپین

اگر بنزودیازپین ها را بیش از دو تا چهار هفته مصرف می کنید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• مشکلات وزن
• مشکلات حافظه
• مشکل در تمرکز
• احساس کسالت و کندی
• احساس انزوا و غیر واقعی
• از دست دادن اعتماد به نفس
• احساس بریده شدن از احساسات شما
• احساس تحریک پذیری و بی حوصلگی

بنزودیازپین ها و بارداری

این خطر وجود دارد که بنزودیازپین ها برای نوزادان مضر باشند. در صورت بارداری یا شیردهی، بهتر است از آنها اجتناب کنید. از آنجا که بنزودیازپین ها می توانند بسیار اعتیاد آور باشند، باید فقط تحت نظارت پزشک استفاده شوند. اگر بنزودیازپین ها برای شما تجویز شده است، آنها را با خیال راحت و ایمن نگهداری کنید و هرگز اجازه ندهید دیگران از آنها استفاده کنند.

عوارض مصرف بیش از حد بنزودیازپین

بنزودیازپین ها در دوزهای بیشتر، اثر مشابهی در حالت مستی ایجاد می کنند. افراد ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• حالت تهوع
• مشکلات خواب
• ناهنجاری در گفتار
• عصبی و تحریک پذیری
• از دست دادن هماهنگی
• اختلال در تفکر، تمرکز و حافظه
• تغییرات خلقی شدید و پرخاشگری

مصرف بیش از حد معمولاً با تنفس آرام و سطحی مشخص می شود که ممکن است منجر به بیهوشی، کما و به طور بالقوه مرگ شود.

اگر بنزودیازپین ها با داروهای دیگر مانند الکل، مسکن، داروهای ضدافسردگی، آنتی هیستامین ها یا هروئین ترکیب شوند، بروز این امر شایع تر است .در صورت مشکوک بودن به مصرف بیش از حد، فوراً با مراکز درمانی تماس بگیرید.

انواع بنزودیازپین ها

سه نوع بنزودیازپین طولانی مدت، متوسط و کوتاه اثر وجود دارد. داروهای کوتاه مدت معمولاً اعتیادآورتر هستند و اثر ترک و قوی تری دارند. آنها توسط شرکت های مختلف ساخته می شوند و با نام های تجاری مختلف به فروش می رسند.

برخی از بنزودیازپین های رایج عبارتند از:

• طولانی مدت، دیازپام (والیوم)
• اثر متوسط، نیترازپام (موگادون)
• کوتاه اثر، اگزازپام (Serapax)، تمازپام (Normison) و آلپرازولام (Xanax).

بنزودیازپین های مختلفی وجود دارد. آنها از نظر قدرت، میزان جذب سریع بدن و موارد استفاده از آنها متفاوت هستند.

این جدول چند نمونه و کاربردهای آنها را نشان می دهد:

نام	مصرف
آلپرازولام	هراس و اختلالات اضطرابی
کلردیازپوکساید (Librium)	ترک الکل و اضطراب
دیازپام	حملات پانیک، سندرم پای بی قرار، بی خوابی، تشنج و ترک الکل
فلورازپام (دالمان)	بیخوابی
کلونازپام	اختلال هراس و اختلالات تشنجی
لورازپام	اضطراب، تشنج و بیهوشی
تمازپام (Restoril)	بیخوابی

نحوه عملکرد بنزودیازپین ها

بنزودیازپین ها کاهنده عملکرد سیستم عصبی مرکزی هستند، به این معنی که عملکرد مغز را کند می کنند. آنها فقط علائم اضطراب یا بی خوابی را درمان می کنند و در درمان علل زمینه ای این شرایط تاثیری ندارند. بنزودیازپین ها می توانند بسیار اعتیادآور باشند، چه زیر نظر پزشک مصرف شوند و چه به صورت تفریحی استفاده شوند.

به طور کلی توصیه می شود که بنزودیازپین ها فقط برای کوتاه مدت، فقط چند روز یا هفته در یک زمان استفاده شوند. آنها بخش کوچکی از درمان کلی استرس، اضطراب یا بی خوابی هستند و با سایر درمان هایی که راه حل های طولانی مدت ارائه می دهند مانند:

• حل مسئله ساختار یافته
• تکنیک هایی برای ایجاد عزت نفس
• تغییر شیوه زندگی (مانند تغذیه سالم یا فعالیت بدنی در روز)
• درمان های روانشناختی، مانند رفتار درمانی شناختی (CBT)
• روشهای کاهش سطح استرس (مانند آرامش یا تمرینات تنفسی)

استفاده تفریحی از بنزودیازپین ها

برخی از مردم بنزودیازپین ها را به صورت غیرقانونی برای مصارف تفریحی مصرف می کنند. آنها ممکن است از آنها برای احساس سرخوشی (یا زیاد) استفاده کنند یا آنها را با داروهای دیگر مانند محرک ها (کوکائین، آمفتامین ها، اکستازی) مخلوط کنند. بنزودیازپین ها در صورت مخلوط شدن با داروهای دیگر (از جمله الکل) می توانند خطرناک باشند و شما را در معرض مصرف بیش از حد یا آسیب قرار دهند. برخی افراد ممکن است آنها را عمداً یا بدون رضایت آنها (مانند چشیدن نوشیدنی خود) به دیگران بدهند.

وابستگی و تحمل بنزودیازپین

مصرف منظم بنزودیازپین ها نه تنها می تواند منجر به وابستگی جسمی (اعتیاد) شود، بلکه می تواند منجر به وابستگی روانی شود که در آن افراد احساس می کنند برای کنار آمدن با زندگی روزمره به دارو نیاز دارند.

تنها پس از مدت کوتاهی، فرد می تواند تحمل ایجاد کند، به این معنی که برای دستیابی به همان اثر باید دوزهای بیشتر و بزرگتری مصرف کند. برخی از افراد ممکن است تنها پس از چند روز شروع به تحمل کنند. با گذشت زمان، بدن به بنزودیازپین ها وابسته می شود تا در بهترین حالت کار کند.

علائم ترک بنزودیازپین ها

علائم ترک در افراد مختلف متفاوت است و بسته به نوع بنزودیازپین مصرفی متفاوت است. علائم ممکن است از چند هفته تا یک سال طول بکشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تشنج
• سردرد
• تمرکز ضعیف
• سرگیجه و لرزش
• توهم، هذیان و پارانویا
• درد یا گرفتگی عضلات
• اضطراب و تحریک پذیری
• تغییر درک و افزایش حواس
• تهوع، استفراغ و دردهای معده
• رویاهای عجیب، مشکل در خواب و خستگی

توصیه می شود که بنزودیازپین ها را به تدریج، در مدت چند ماه، زیر نظر پزشک ترک کنید و کنار بگذارید. شخصی که ناگهان مصرف بنزودیازپین ها را پس از یک دوره استفاده طولانی مدت متوقف می کند، ممکن است خود را در معرض علائم جدی ترک، مانند تشنج قرار دهد.

درمان وابستگی به بنزودیازپین

گزینه های درمانی وابستگی به دارو ممکن است شامل سم زدایی، مشاوره فردی و گروه درمانی باشد.

سخن آخر

بنزودیازپین ها دسته ای از داروها هستند که می توانند طیف وسیعی از بیماری ها را درمان کنند. پزشکان اغلب آنها را برای درمان اضطراب، تشنج و بی خوابی تجویز می کنند. استفاده کوتاه مدت از این داروها معمولاً بی خطر و موثر است، اما استفاده طولانی مدت می تواند منجر به تحمل، وابستگی و سایر عوارض جانبی شود.

بنزودیازپین ها می توانند به درمان برخی از بیماری روانی و عصبی کمک کنند، اما استفاده از آنها با احتیاط ضروری است.

فرد همیشه باید در مورد داروهای دیگری که استفاده می کند به پزشک خود اطلاع دهد و در صورت بروز هرگونه واکنش غیرمنتظره بلافاصله به دنبال کمک پزشکی باشد. هرکسی که نگران تجویز بنزودیازپین است می تواند از روانپزشک خود در مورد گزینه های جایگزین سوال کند.

در صورت بروز علائم هر گونه بیماری و اختلالات روانپزشکی بهتر است به دنبال پیشگیری از بروز عوارض ناشی از وضعیت خود باشد. مشاوره با روانپزشک باتجربه در تهران از طریق پزشکت برای شما امکان پذیر است.

منابع:

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/tranquillisers

https://www.mind.org.uk/information-support/drugs-and-treatments/sleeping-pills-and-minor-tranquillisers/side-effects-of-benzodiazepines/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/262809