آزمایش باریم

آزمایشات باریم به تشخیص بیماری های دستگاه گوارش کمک می کنند. برای نشان دادن ساختار و عملکرد اندام هایی دستگاه گوارش به خصوص موارد زیر استفاده می شوند:

•  مری
• معده
•  اثنی عشر
• روده کوچک
•  روده بزرگ

باریوم یک پودر مات سفیدی است که با اشعه ایکس قابل مشاهده می باشد. تصاویر تولید شده در طی آزمایش های باریم متحرک هستند.

آزمایش های دیگری مانند آندوسکوپی یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) در حال حاضر بیشتر از آزمایش باریم برای بررسی دستگاه گوارش کاربرد دارند.

انواع آزمایش های باریم

در آزمایشات بلع باریم، پودر باریم (سولفات باریم) با آب مخلوط و بلعیده می شود.

علاوه برآن ممکن است باریم از طریق لوله ای از راه مقعد مستقیم به دستگاه گوارش منتقل شود.

همزمان با حرکت باریم و بسته به محل مورد بررسی با استفاده از دستگاه اشعه ایکس به نام فلوروسکوپ تصاویری متحرک تهیه و بر روی یک صفحه ویدیویی منقل می شوند.

آزمایش های باریم انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

بلع باریم

• بلع باریم، برای تشخیص مشکلات بلع یا رفلاکس و بررسی ساختار مری کاربرد دارد.
• بلع باریوم به رادیولوژیست اجازه می دهد حرکت بلع را مشاهده و ارزیابی کند.
• در یک آزمایش بلع باریم، تصاویر اشعه ایکس از حلق و مری شما گرفته می شود.

در هنگام بلع، باریم دیوارهای دستگاه گوارش را پوشاند و اجازه می دهد تا شکل دستگاه گوارش فوقانی بر روی اشعه X مشخص شود. بدون باریم دستگاه گوارش فوقانی به سختی در پرتونگاری قابل مشاهده است.

وعده غذایی باریم

• از وعده غذایی باریم برای ارزیابی و تشخیص مشکلات معده و دوازدهه استفاده می شود.
• در طی وعده غذایی باریم رادیولوژیست از مری و معده عکس می گیرد.
• آزمایش بلع باریم و یا وعده غذایی احتمالاً 30 دقیقه طول می کشد.
• تصاویر بررسی می شوند و تنها در صورت تار شدن برخی از تصاویر یا نیاز به عکس های بیشتر، اشعه X دیگری نیز گرفته می شود.

در یک آزمایش وعده غذایی باریم، تصاویر اشعه ایکس از معده شما و ابتدای اثنی عشر گرفته می شود.

آزمایش وعده غذایی باریم اغلب بلافاصله پس از آزمایش بلع باریم انجام می شود.

در هر دو آزمایش بلع باریم و آزمایش وعده غذایی باریم، شما قبل از آزماش بایدیک سوسپانسیون مایع سولفات باریم را بخورید.

باریم انما

باریم انما برای ارزیابی و تشخیص عوامل تاثیرگذار روی روده بزرگ استفاده می شود.

عوارض آزمایش باریم

معاینات آزمایش های باریم بی خطر هستند، اما بعضی اوقات آن ها می توانند منجر به عوارض زیر شوند:

• انسداد احتمالی روده می تواند باریم را تحت تأثیر قرار داد.
• باریم می تواند در آپاندیس نفوذ کند و باعث بروز آپاندیسیت شود.
• امکان عوارض جانبی (مانند تاری دید) ناشی از داروهای مورد استفاده در طول آزمایش وجود دارد.
• اگر در بخشی از دستگاه گوارش سوراخی ایجاد شده باشد، باریم احتمال دارد از طریق سوراخ به حفره شکم نشت پیدا کند.
• باریم می تواند باعث یبوست شود، بنابراین بهتر است حداقل یک روز کامل بعد از آزمایش مقدار زیادی مایعات بنوشید.
• میوه یا سایر غذاهای پر فیبر نسبت به حد معمول برای یک روز یا دو روز میل کنید.
• اگر سه روز بعد از انجام آزمایش، دفع مدفوع نداشته باشید، با پزشک تماس بگیرید.

نتایج آزمایش باریم

برای بررسی نتایج آزمایشات باید به پزشک مراجعه کنید. اگر هیچ ناهنجاری یا علتی برای علائم شما پیدا نشده باشد، امکان دارد آزمایش های بیشتری تجویز شوند. درمان مناسب بیماری به تشخیص درست بستگی دارد.

روش های جایگزین آزمایش باریم

در حال حاضر آزمایش های دیگری برای بررسی دستگاه گوارش به جای آزمایش باریم استفاده می شوند. این آزمایشات عبارتند از:

آندوسکوپی انعطاف پذیر

آندوسکوپی یک لوله باریک با لنز در یک انتها و یک تلسکوپ در طرف دیگر است. این کار از طریق دهانه (مانند دهان یا مقعد) یا برش کوچک انجام می شود. پزشک انتهای تلسکوپ را برای نمایش بهتر استفاده می کند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

سی تی اسکن از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتر دیجیتال برای ایجاد تصویری از ساختارهای داخلی بدن استفاده می کند.

امروزه می توان از CT برای جایگزینی آندوسکوپی استفاده کرد. این آزمایش کولونوسکوپی مجازی نامیده می شود.

کاربرد آزمایشات باریم

رادیولوژیست با بررسی تصاویر گرفته شده در هنگام آزمایش های باریم، طیف وسیعی از مشکلات زیر را ارزیابی و بررسی می کند:

• انسداد
• تنگی و زخم
• ناهنجاری های گوارش
• آسیب های دستگاه گوارش

در صورت مشکل در بلع، یا درد قفسه سینه یا ریفلاکس ممکن است آزمایش بلع باریم پیشنهاد شود. ریفلاکس، برگشت اسید معده به قسمت تحتانی مری می باشد.

پزشک می تواند در صورت ابتلا مشاهده شرایط زیر آزمایش وعده غذایی باریم را توصیه کند:

• درد در شکم
• خون در مدفوع
• سوء هاضمه شدید
• استفراغ بدون علت

روند آزمایش باریم

قبل از انجام آزمایش باریم

برای انجام آزمایش باریم، قبل از عمل، حتماً موارد زیر را با پزشک یا تکنیسین رادیولوژی خود بررسی کنید:

• زنان باردار نباید آزمایشات باریم را انجام دهند در صورتی که احتمال باردار بودن وجود دارد، به پزشکتان اطلاع دهید.
• در صورت ابتلا به دیابت وابسته به انسولین، و مصرف داروهای خاص حتما با پزشکتان در مورد سایر شرایط پزشکی خودتان مشورت کنید.
• اگر یبوست دارید، شب قبل از وعده غذایی باریم باید رژیم غذایی خاص و ملین استفاده کنید. احتمالاً باید دو روز قبل از آزمایش، ملین ها مصرف شوند.
• ممکن است از شما خواسته شود که چند ساعت قبل از آزمایش سیگار نکشید. زیرا سیگار کشیدن باعث می شود ترشحات اضافی در دستگاه گوارش ایجاد شود.
• پزشکتان معمولاً توصیه می کند که داروهای خوراکی معمول خود را در روز آزمایش مصرف نکنید. به خصوص مهم است که قبل از آزمایش آنتی اسید استفاده نشود.
• برای انجام آزمایش باریم چون باید دستگاه گوارش فوقانی خالی باشد. توصیه می شود قبل از انجام آزمایش چند ساعت غذا و نوشیدنی نخورید و ناشتا باشید. در صورت وجود ذرات مواد غذایی در دستگاه گوارش، ممکن است در ارزیابی دقیق تصاویر اختلالی ایجاد شود.

روش آزمایش باریم

هنگام انجام آزمایش باریم احتمال دارد گرفتگی معده را تجربه کنید.

گرفتگی هم می تواند ناراحت کننده باشد و هم ارزیابی دقیق تصاویر توسط رادیولوژیست را دشوار کند.

برای جلوگیری از گرفتگی، ممکن است به شما دارویی تزریق شود. دارو به آرامش عضلات دستگاه گوارش کمک کند تا تصاویر شفاف اشعه ایکس تولید شود.

این دارو برای افراد مبتلا به گلوکوم توصیه نمی شود. در صورت ابتلای شما به این بیماری از داروی جایگزین استفاده می شود.

برای انجام آزمایش باریم از شما خواسته می شود که لباس خود را به یک لباس بیمارستانی تغییر دهید. شما باید اتصال دهنده های فلزی مانند ساعت و یا حلقه را از بدن خود دور کنید. در اتاق پرتونگاری به شما گفته می شود چه موقع و با چه سرعتی محلول باریم را بنوشید.

اولین تصاویر اشعه X هنگام ایستادن، معمولاً در مقابل تابلوی صاف، با تجهیزات اشعه ایکس گرفته می شود. در هنگام بلع، رادیولوژیست روی صفحه نمایش تصاویر متحرک باریم را که از گلو و پایین مری عبور می کند، را بررسی خواهد کرد. با این وجود از اشعه ایکس برای نشان دادن باریم که دستگاه گوارش را نشان می دهد، عکس تهیه می شود.

بعد از گرفتن عکس در حالت ایستاده، از شما خواسته می شود که روی یک میز دراز بکشید. اشعه X دیگری از مری، معده و روده کوچک شما گرفته می شود. شما باید روی میزهای مختلفی قرار بگیرید تا باریم تمام قسمت های دیواره دستگاه گوارش فوقانی را بپوشاند.

در برخی معاینات، عکسبرداری برای بررسی و مشاهده باریم در هنگام عبور از روده کوچک یا بزرگ انجام می گیرد. ممکن است چند ساعت (سه تا شش ساعت) طول بکشد.

روش بلع باریم

• در طی بلع باریم از شما خواسته می شود باریم را بنوشید تا رادیولوژیست بتواند بلع شما و ساختار مری را بررسی کند.
• در این آزمایش نحوه عملکرد مری وقتی که شما باریم را می نوشید بررسی و از موقعیت های مختلف آن عکسبرداری می شود.

روش وعده غذایی باریم

• در طول وعده غذایی باریم شما باید مخلوطی که دارای چربی و یا دو ماده است را بنوشید.
• این نوشیدنی ها حاوی موادی هستند که باعث تولید گاز می شوند و معده و اثنی عشر را گسترش می دهند.
• هنگامی که گاز با باریم ترکیب می شود، یک پوشش در قسمت داخلی معده ایجاد می کند.
• این پوشش به رادیولوژیست اجازه می دهد تا سطح معده را ارزیابی کند.

باریم انما

• در طی باریم انما، سولفات باریم بوسیله لوله ای از راه مقعد مستقیم به روده و اطراف آن منتقل می شود.
• ممکن است در این مرحله مقداری باریم تخلیه شده و هوا جایگزین شود.
• در طی روش باریم انما می توان کل روده بزرگ و تغییرات ناشی از وضعیت دستگاه گوارش را بررسی کرد.
• برخی از افراد این بخش از معاینه را کمی دشوار یا شرم آور می دانند، زیرا ممکن است باعث گرفتگی یا نفخ شکم شود.

بعد از آزمایش باریم

بعد از آزمایش مربوط به باریم بسته به نوع مایعنه، احتمال دارد علائمی مانند یبوست، مدفوع به رنگ روشن و نفخ شکم بروز کنند. اگر به شما آرامش بخش عضله تزریق شده باشد، احتمال دارد به مدت یک ساعت یا بیشتر تاری دید داشته باشید.

بعد از گرفتن و بررسی اشعه X برای اطمینان از شفاف بودن تصاویر، رادیولوژیست آن ها را با دقت مشاهده کرده و گزارشی از یافته های خود را برای پزشکتان خواهد نوشت. برای گفتگو در مورد نتایج آزمایش، شما باید جلسات درمانی خود را پیگیری کنید.

بعد از انجام آزمایش می توانید خوردن غذای معمولی را از سر بگیرید. باریم به احتمال زیاد باعث یبوست می شود. بنابراین باید غذاهای پر فیبر مانند میوه و سبزیجات بخورید و مایعات زیادی بنوشید. مدفوع شما به مدت 2 یا 3 روز پس از مصرف باریم به رنگ سفید خواهد بود. اگر در روزهای بعد از آزمایش باریم با یبوست داشتید، با پزشک تماس بگیرید.