آسیب نخاعی

آسیب دیدگی به هر قسمت از نخاع یا اعصاب در انتهای کانال نخاعی اغلب باعث ایجاد تغییرات دائمی در قدرت، احساس و سایر عملکردهای بدن در زیر محل آسیب می شود. به نظر می رسد آسیب نخاعی همه جنبه های زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به آسیب دیدگی روانی، عاطفی و اجتماعی می شود. بسیاری از دانشمندان خوشبین هستند که پیشرفت در تحقیقات، روزی باعث ترمیم آسیب های نخاعی می شوند. در این میان، درمان و توانبخشی به بسیاری از مبتلایان به آسیب نخاعی اجازه می دهد تا زندگی جدید و مستقلی داشته باشند.

علت آسیب نخاعی

آسیب های نخاعی ممکن است در اثر آسیب به مهره ها، رباط ها یا دیسک های ستون فقرات یا به خود نخاع ایجاد شوند. آسیب دیدگی نخاع ممکن است در اثر ضربات ناگهانی و ضربه ای به ستون فقرات بیمار که باعث شکستگی، دررفتگی، خرد شدن یا فشرده شدن یک یا بیشتر مهره های بیمار می شود، رخ دهند. همچنین شلیک گلوله یا زخم چاقو باشد می تواند به نخاع بیمار نفوذ کرده و آن را قطع می کند. یک آسیب نخاعی ممکن است در اثر آرتروز، سرطان، التهاب، عفونت یا تخریب دیسک ستون فقرات ایجاد شود.

آسیب به رشته های عصبی

آسیب بر روی رشته های عصبی ممکن است بخش یا تمام عضلات و اعصاب مربوطه را در زیر محل آسیب دیدگی مختل کند. آسیب دیدگی قفسه سینه یا کمر می تواند بر روی تنه، پاها، روده و مثانه و عملکرد جنسی فرد تأثیر بگذارد. یک آسیب به گردن علاوه بر تأثیرگذاری بر حرکات بازوها و احتمالاً توانایی تنفس بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد.

علل عمده صدمات نخاعی

شایع ترین علل صدمات نخاعی، عبارتند از:

• الکل. از هر 4 آسیب نخاعی، یک مورد به سوء مصرف الکل مربوط می شود.
• بیماری ها. سرطان، آرتروز، پوکی استخوان و التهاب نخاع نیز می تواند باعث صدمات نخاعی شوند.
• سقوط. آسیب نخاعی بعد از 65 سالگی بیشتر در اثر سقوط ایجاد می شود. به طور کلی سقوط حدود 31٪ صدمات نخاعی را شامل می شوند.
• اعمال خشونت. بیش از 13٪ از صدمات نخاعی ناشی از برخوردهای خشونت آمیز است که معمولاً شامل زخمهای ناشی از گلوله و زخم های چاقو می باشند.
• صدمات ورزشی و تفریحی. فعالیت های ورزشی، مانند ورزش های ضربه ای و غواصی در آب های کم عمق، باعث ایجاد حدود 10٪ آسیب های نخاعی می شوند.
• تصادفات وسایل نقلیه موتوری. تصادفات وسایل نقلیه و موتورسیکلت عامل اصلی صدمات نخاعی است که تقریباً نیمی از صدمات جدید نخاع را هر ساله به خود اختصاص می دهد.

عوامل خطر آسیب نخاعی

اگرچه آسیب نخاعی معمولاً نتیجه تصادف است و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد اما عوامل خاصی می توانند شما را در معرض خطر بیشتری برای حفظ آسیب نخاعی قرار دهد، از جمله:

• کهولت سن. سقوط بیشترین صدمات را در سالمندان بالای 65 سال تشکیل می دهد.
• سن. آسیب های نخاعی بیشتر در افراد بین 16 تا 30 سال دیده می شود. میانگین سن هنگام آسیب دیدگی 43 سال است.
• جنسیت. آسیب های نخاعی بیشتر مردان را تحت تأثیر قرار می دهد. در حقیقت، زنان فقط در حدود 20٪ صدمات آسیب نخاعی را تشکیل می دهند.
• داشتن یک اختلال استخوان یا مفصل. استخوان یا مفاصل مانند آرتریت یا پوکی استخوان در بروز این آسیب ها تأثیر بگذارد، آسیب نسبتاً جزئی می تواند باعث آسیب نخاع شود.
• درگیر شدن در رفتار مخاطره آمیز. پریدن در آب کم عمق و یا ورزش کردن بدون وسایل ایمنی مناسب و یا اقدامات احتیاطی مناسب می تواند منجر به صدمات نخاعی شود. تصادفات وسایل نقلیه موتوری عامل اصلی صدمات نخاعی برای افراد زیر 65 سال است.

علائم آسیب نخاعی

توانایی بیمار در کنترل اندام پس از آسیب نخاعی به دو عامل محل آسیب در امتداد نخاع و شدت آسیب دیدگی به نخاع بستگی دارد. پایین ترین قسمت طبیعی نخاع بیمار به عنوان سطح عصبی آسیب شناخته می شود.

شدت جراحت اغلب به عنوان یکی از موارد زیر طبقه بندی می شود:

• کامل. تمام احساس و توانایی عملکرد حرکتی در زیر آسیب نخاعی از بین می رود، در این شرایط به آسیب بیمار کامل گفته می شود.
• ناقص. اگر بیمار برخی از عملکردهای حرکتی یا حسی زیر منطقه آسیب دیده را از دست داده باشد به آن آسیب بیمار ناقص گفته می شود که درجات مختلفی دارد.

علاوه بر این، فلج از آسیب نخاعی ممکن است انواع مختلف زیر را شامل شود:

• پاراپلژی. این فلج بر تمام یا قسمتی از تنه، پاها و اندام های لگن اثر می گذارد.
• تتراپلژی. تتراپلژی همچنین به عنوان چهار سر ران شناخته می شود که بازوها، دست ها، تنه، ساق و اندام های لگنی، همگی تحت تأثیر آسیب نخاعی قرار می گیرند.

تیم مراقبت های بهداشتی بیمار برای تعیین سطح عصبی و کامل بودن آسیب بیمار یک سری آزمایشات را انجام می دهند.

آسیب های نخاعی از هر نوع که باشد، می تواند منجر به یک یا چند مورد از علائم و نشانه های زیر شود:

• از دست دادن حرکت
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه
• فعالیت های رفلکس اغراق آمیز یا اسپاسم
• تغییر در عملکرد جنسی، حساسیت جنسی و باروری
• مشکل در تنفس، سرفه یا پاک کردن ترشحات از ریه های بیمار
• درد یا احساس سوزش شدید ناشی از آسیب به طناب عصبی در نخاع بیمار
• از دست دادن یا تغییر احساس، از جمله توانایی احساس گرما، سرما و لمس

علائم اضطراری آسیب نخاعی

علائم آسیب نخاعی پس از تصادف ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکل با تعادل و راه رفتن
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• اختلال در تنفس بعد از آسیب دیدگی
• کمر درد یا فشار شدید در گردن، سر یا پشت
• ضعف، عدم هماهنگی یا فلج در هر قسمت از بدن
• تهوع، سوزن سوزن شدن یا از بین رفتن احساس در دست، انگشتان دست، پا یا انگشتان پا

همیشه باید فرض را بر این قرار دهید که قربانیان تصادف ممکن است دچار آسیب نخاعی شده باشند زیرا:

• خونریزی یا تورم در نخاع و یا اطراف آن ممکن است بلافاصله یا به تدریج رخ دهد.
• زمان بین آسیب و درمان می تواند در تعیین میزان و شدت عوارض و میزان احتمال بهبودی بیمار بسیار مهم باشد.
• آسیب جدی نخاعی همیشه بلافاصله مشخص نمی شود و در صورت عدم شناسایی، ممکن است آسیب شدیدتری رخ دهد.

برای کمک به فردی که از ناحیه کمر یا گردن آسیب دیده، بهتر است تا رسیدن نیروهای امدادی راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• از بیمار محافظت کنید.
• در صورت امکان هر گونه خونریزی را متوقف کنید.
• حوله های سنگین را در دو طرف گردن او قرار دهید یا سر و گردن بیمار را نگه دارید.
• مصدوم را جابجا نکنید چون این کار ممکن است منجر به فلج دائمی و سایر عوارض جدی شود.

عوارض آسیب نخاعی

مناطقی که اغلب در حین آسیب نخاعی تحت تأثیر قرار می گیرند، عبارتند از:

• درد. درد عصبی خصوصاً در فردی که آسیب ناقص دارد می تواند بعد از آسیب نخاعی بوجود آید.
• اسپاسم و ضعف عضلانی. آسیب های نخاعی در بیماران ممکن است منجر به مشکلات مربوط به دستگاه عضلانی شود.
• تناسب اندام و سلامتی. کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات پس از آسیب نخاعی متداول و رایج است. تحرک محدود بیماران ممکن است به یک سبک زندگی بی تحرک منجر شود و او را در معرض چاقی، بیماری های قلبی عروقی و دیابت قرار دهد. یک متخصص تغذیه می تواند به بیمار در خوردن یک رژیم غذایی مفید برای حفظ وزن مناسب کمک کند. فیزیوتراپی و کاردرمانی هم می توانند در ایجاد برنامه تناسب اندام و ورزش بیمار را راهنمایی کنند.
• سلامت جنسی. رابطه جنسی، باروری و عملکرد جنسی بیماران ممکن است تحت تأثیر آسیب نخاعی قرار بگیرد و منجر به تغییر در نعوظ و انزال در مردان و خشکی واژن در زنان شود.
• کنترل مثانه. تغییرات در کنترل مثانه ناشی از آسیب نخاعی خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد.
• کنترل روده. رژیم غذایی با فیبر بالا ممکن است به تنظیم دفع مدفوع بیمار کمک کند و بیمار تکنیک هایی را برای بهینه سازی عملکرد روده خود در هنگام توانبخشی یاد خواهد گرفت.
• کنترل گردش خون. آسیب طناب نخاعی ممکن است باعث ایجاد مشکلات گردش خون از فشار خون پایین تا تورم اندام بیمار شود.
• دستگاه تنفسی. در صورت آسیب دیدن عضلات شکم و قفسه سینه بیمار ممکن است دستگاه تنفسی فرد دچار اختلال شود و تنفس و سرفه بیمار را دشوارتر کند. در صورت آسیب دیدگی نخاع  ممکن است خطر ابتلا به ذات الریه یا سایر مشکلات ریه افزایش یابد.

پیشگیری آسیب نخاعی

رعایت برخی از راهکارها ممکن است خطر آسیب نخاعی را کاهش دهند، از جمله:

• هنگام مسمومیت یا تحت تأثیر داروها رانندگی نکنید.
• قبل از غواصی، عمق آب را بررسی کنید و داخل استخر های کم عمق شیرجه نزنید.
• در هنگام ورزش، احتیاط کنید. همیشه تجهیزات ایمنی توصیه شده در حین ورزش را بپوشید.
• از آنجایی که تصادفات اتومبیل یکی از مهمترین دلایل آسیب نخاعی است سعی کنید در هنگام رانندگی حتما کمربندی ایمنی خود را ببندید. علاوه بر آن، کودکان زیر 12 سال باید همیشه در صندلی عقب سوار شوند.

تشخیص آسیب نخاعی

پزشک ممکن است با معاینه دقیق، بررسی عملکرد حسی و حرکات و با پرسیدن برخی سؤالات در مورد حادثه، بتواند آسیب نخاعی را رد و یا تایید کند.

اما اگر فرد مصدوم از درد گردن شکایت داشته باشد و یا هوشیار نیست و علائم آشکاری از ضعف یا آسیب عصبی نداشته باشد، ممکن است آزمایش های تشخیصی اضطراری تجویز شوند، از جمله:

• اشعه ایکس
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

چند روز پس از آسیب دیدگی که برخی از التهابات بیمار فروکش می کنند، پزشک معاینه عصبی جامع تری را برای تعیین سطح و کامل بودن آسیب بیمار انجام می دهد. این آزمایش ها شامل قدرت عضلانی و توانایی بیمار در احساس لمس و لرزش است.

درمان آسیب نخاعی

متأسفانه، هیچ راهی برای برگشت مجدد آسیب نخاعی وجود ندارد. اما محققان به طور مداوم در حال کار بر روی درمان های جدید، از جمله پروتزها و داروهایی هستند که بتوانند سلول های عصبی را ترمیم و یا عملکرد اعصاب بیمار را بهبود ببخشند. بیمار با آسیب نخاعی معمولاً برای مداوا در بخش مراقبت های ویژه بستری می شود.

مراحل اولیه (حاد) درمان

در اتاق اورژانس، پزشکان روی این موارد تمرکز می کنند:

• جلوگیری از شوک
• حفظ توانایی تنفس بیمار
• بی حرکت کردن گردن برای جلوگیری از آسیب بیشتر نخاع
• جلوگیری از عوارض احتمالی مانند احتباس مدفوع یا ادرار، مشکل تنفسی یا قلبی عروقی و ایجاد لخته های خون ورید عمقی در اندام
• داروها. در گذشته متیل پردنیزولون داخل وریدی به عنوان گزینه درمانی برای آسیب حاد نخاع مورد استفاده قرار می گرفت اما تحقیقات نشان داده است که اثرات جانبی احتمالی این دارو زیاد است. به همین دلیل، متیل پردنیزولون دیگر برای استفاده روتین پس از آسیب نخاعی توصیه نمی شود.
• بی تحرکی. ممکن است بیمار برای تثبیت، تحریک یا ترمیم مناسب ستون فقرات، به کشش مناسب نیاز داشته باشد.یک تخت مخصوص نیز ممکن است به بی تحرک بدن بیمار کمک کند.
• عمل جراحی. غالباً عمل جراحی برای از بین بردن قطعات استخوانی، اشیاء خارجی، دیسک های فتق یا مهره های شکسته لازم و ضروری است. جراحی ممکن است برای تثبیت ستون فقرات نیز لازم باشد تا از درد یا ناهنجاری در آینده جلوگیری کند.

مراقبت مداوم

پس از تثبیت آسیب یا وضعیت اولیه، پزشکان سعی می کنند از بروز مشکلات ثانویه جلوگیری کنند. مدت بستری بیمار بستگی به شرایط و مسائل پزشکی او دارد.

داروها

ممکن است از داروها برای مدیریت برخی از اثرات آسیب نخاعی استفاده شود. این داروها برای کنترل درد و اسپاسم عضلات، کنترل مثانه، کنترل روده و بهبود عملکرد جنسی تجویز می شوند.

فناوری های نوین

دستگاه های پزشکی نوین می توانند به افراد آسیب دیده نخاع کمک کنند تا مستقل تر و متحرک تر شوند. برخی از دستگاه ها همچنین ممکن است عملکرد بیماران را بازیابی کنند، از جمله:

• آموزش راه رفتن رباتیک. این فناوری نوظهور برای بازیابی توانایی راه رفتن پس از آسیب نخاعی استفاده می شود.
• صندلی های چرخدار مدرن. صندلی های چرخدار سبک و مدرن در بهبود کیفیت زندگی بیمار و تحرک آن ها کمک می کنند.
• سازگاری با رایانه. برای بیمارانی که در عملکرد دست محدودیت دارند، کامپیوترها می توانند ابزاری بسیار قدرتمند برای کمک به آن ها باشند، اما کار کردن با آنها دشوار است.
• دستگاه های تحریک برقی. این دستگاه های پیشرفته از تحریک الکتریکی برای ایجاد اقدامات استفاده می کنند. آنها معمولاً سیستم تحریک الکتریکی عملکردی نامیده می شوند و برای کنترل ماهیچه های بازو و پا از محرک های برقی استفاده می کنند تا افراد دارای آسیب های نخاعی بتوانند بایستاند و راه بروند.

پیش آگهی و بهبودی آسیب نخاعی

ممکن است پزشک فورا نتواند شرایط و پیش آگهی وضعیت بیمار را پیش بینی کند. بهبودی معمولاً یک هفته تا شش ماه پس از آسیب دیدگی شروع می شود. سریعترین سرعت بهبود اغلب در شش ماه اول مشاهده می شود، اما برخی از افراد تا یک یا دو سال پیشرفت های کوچکی را تجربه می کنند.

توصیه های برای بیمار مبتلا به آسیب نخاعی

حادثه ای که منجر به فلج می شود یک اتفاق در حال تغییر است؛ اما ناتوانی ناگهانی می تواند ترسناک و گیج کننده باشد و سازگاری و مقابله با این شرایط کار آسانی نیست. بهبودی از چنین رویدادی به زمان نیاز دارد، اما بسیاری از افراد که فلج شده اند پیشرفت می کنند. مهم است که انگیزه و روحیه خود را حفظ کنید و پشتیبانی مورد نیاز خود را بدست آورید.

راهی برای پیشبرد زندگی خود پیدا کنید.

اگر به تازگی مجروح شده اید، به احتمال زیاد شما و خانواده تان دوره ای از غم و اندوه را تجربه کنید. اگرچه روند اندوه برای همه متفاوت است، اما روند اندوه بخشی طبیعی و سالم برای بهبودی از هر بیماری است. طبیعی است که برای چیزی که از دست داده اید غمگین و اندوهگین شوید؛ اما باید اهداف جدیدی را تعیین و راهی برای پیشبرد زندگی خود پیدا کنید.

ناراحتی و استرس عاطفی طبیعی و رایج است.

اما اگر غم و اندوه روی مراقبت شما تأثیر بگذارد می تواند عواقب بدی داشته باشد. در این شرایط بهتر است با یک مددکار اجتماعی، روانشناس یا روانپزشک مشورت کرده و یا یک گروه حمایتی از افراد با آسیب های نخاعی مفید برای خود پیدا کنید.

در مورد شرایط خود اطلاعات لازم را کسب کنید.

صحبت با دیگران که بیمار را درک می تواند دلگرم کننده باشد و اعضای گروه ممکن است در مورد سازگاری مناطقی از خانه یا فضای کار بیمار توصیه های خوبی برای تأمین نیازهای فعلی او داشته باشند. در مورد گروه های حمایتی در منطقه از پزشک یا متخصص توانبخشی خود مشورت بگیرید. یکی از بهترین راه ها برای به دست آوردن کنترل زندگی بیمار این است که خود را در مورد آسیب دیدگی و گزینه های احتمالی برای مقابله با شرایط پیشرو آموزش دهد. امروزه طیف وسیعی از تجهیزات رانندگی و اصلاحات وسایل نقلیه برای این بیماران در دسترس است. از آنجا که هزینه های آسیب نخاع می تواند بسیار زیاد باشد تیم توانبخشی می تواند در شناسایی منابع مالی و حمایتی بیمار را راهنمایی کند.

در مورد ناتوانی خود صحبت کنید.

ممکن است دوستان و خانواده بیمار به طرق مختلف به معلولیت فرد واکنش نشان دهند. آموزش در مورد آسیب نخاع برای فرد و خانواده او بسیار مفید است. کودکان به طور طبیعی کنجکاو هستند و در صورتی که به سؤالاتشان به روشی روشن و واضح پاسخ داده شوند، خیلی سریع یاد می گیرند. بزرگسالان همچنین می توانند از یادگیری حقایق بهره مند شوند. در مورد اثرات آسیب دیدگی خود و اینکه خانواده و دوستانتان وکمک های که اطرافیان می توانند برای شما انجام دهند با آن ها صحبت کنید. صحبت کردن در مورد آسیب اغلب روابط بیمار با خانواده و دوستان را تقویت می کند.

برخورد با صمیمیت، تمایلات و فعالیت های جنسی

آسیب نخاعی بیمار ممکن است بر پاسخ بدن به محرک های جنسی تأثیر بگذارد. با این حال، بیمار یک موجود زنده است که تمایلات جنسی دارد. برقراری رابطه عاطفی و جسمی امكان پذیر است اما نیاز به ارتباط، تمرین و صبر دارد. یک مشاور حرفه ای می تواند به بیمار و شریک زندگی او در برقراری ارتباط نیازها و احساسات آن ها کمک کند. پزشک می تواند اطلاعات پزشکی مورد نیاز در مورد سلامت جنسی را به بیمار ارائه دهد. بیماران با آسیب نخاعی می توانند با صمیمیت و لذت جنسی آینده ای رضایت بخش داشته باشند.

نگاه به آینده

طبیعتاً، آسیب نخاعی تأثیر ناگهانی در زندگی بیمار و زندگی او دارد. امروزه پیشرفت های در تحقیقات سلول های بنیادی و بازسازی سلول های عصبی باعث بهبودی بیشتر برای مبتلایان به آسیب نخاعی می شود. در همین زمان، درمان های جدیدی برای مبتلایان به ضایعات نخاعی طولانی مدت صورت می گیرد. هیچ کس نمی داند چه زمانی درمان های جدید در دسترس خواهد بود، اما بیمار می توانید در حالی که زندگی امروز خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهید، به آینده تحقیقات نخاع امیدوار باشید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

آسیب دیدگی های نخاعی به درمان فوری نیاز دارد و تعدادی از متخصصان از جمله پزشک متخصص در اختلالات سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) و یک جراح که در زمینه آسیب های نخاعی و سایر مشکلات سیستم عصبی (جراح مغز و اعصاب) در تثبیت وضعیت فرد آسیب دیده همکاری می کنند. در مورد آسیب نخاع، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک بپرسید، عبارتند از:

• پیش آگهی وضعیت من چیست؟
• درمان چه عوارض احتمالی را در پی دارد؟
• آیا جراحی می تواند برای وضعیت من موثر باشد؟
• چه نوع توانبخشی می تواند به وضعیت من کمک کند؟
• آیا گزینه دیگری برای رویکرد اولیه که پیشنهاد می کنید وجود دارد؟
• در کوتاه مدت چه خواهد شد؟ چه درمانی وجود دارد و کدام یک را توصیه می کنید؟
• آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری دارید که بتوانم از آن استفاده کنم؟ چه وب سایتی را برای کسب اطلاع بیشتر توصیه می کنید؟

برخی از سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد، عبارتند از:

• آیا شرایط پزشکی دیگری دارید؟
• برای کار و اوقات فراغت چه کاری انجام می دهید؟
• آیا شما یا افراد خانواده تان سابقه لخته شدن خون را دارید؟
• چه شرایطی منجر به آسیب دیدگی شما شد؟ چه موقع رخ داده است؟