اختلال دوقطبی در بارداری و دارو های آن

اختلال دوقطبی در بارداری و دارو های آن چه مجاز و چه غیرمجاز یکی از بحث های چالش برانگیز در دوران بارداری است. ما در این مقاله سعی کرده ایم نکات مفیدی از اطلاعات موجود در مورد خطرات احتمالی مادر و جنین، در شرایط وجود اختلال دوقطبی درمان نشده مادر در دوران بارداری، اثربخشی مداخلات برای مدیریت اختلال دوقطبی در دوران بارداری، و خطرات احتمالی موجود در مورد مادر، جنین و نوزاد، را بررسی کنیم.

درمان زنان باردار مبتلا به اختلال دوقطبی، یکی از موضوعات پیچیده اقدامات بالینی است. بیماران و پزشکان، در هر مرحله از بارداری، با انتخاب های دشواری روبرو هستند و هیچ رویکردی، بدون خطر نیست. ترک دارودرمانی مؤثر در دوران بارداری، بیمار و نوزاد او را در معرض آسیب ‌های احتمالی مرتبط با عود اختلال دوقطبی و اختلال عملکرد مرتبط با علائم خلقی ناشی از بیماری، قرار می ‌دهد.

ادامه دارودرمانی موثر در دوران بارداری، ممکن است از بروز بسیاری از اتفاقات نامطلوب، پیشگیری کند. با این حال، برخی از موثرترین دارودرمانی ها (مانند مصرف والپروات) با بروز ناهنجاری های مادرزادی یا سایر اثرات نامطلوب در دوران نوزادی، مرتبط است.

آیا به اختلال دوقطبی مبتلا هستید و می خواهید باردار شوید یا قبلا باردار شده اید؟ شاید هم شما مبتلا به اختلال دوقطبی هستید و نمی خواهید باردار شوید. حتماً با متخصص زنان و زایمان و روانپزشک خود در مورد خطرات و مزایای مصرف داروهای دوقطبی و روش های پیشگیری از بارداری، صحبت کنید. در مورد برخی از زنان، تزریق محصولات ضد بارداری، که فقط هر چند ماه یکبار تزریق آن مورد نیاز است، بهترین روش است.

میزان شیوع اختلالات دو قطبی در بین زنان

بروز اختلالات دوقطبی در زنان از 12 تا 30 سالگی، و در سنین 14، 18، 19 سال، به اوج خود می رسد. به عنوان مثال، بروز این اختلال در سال های اولیه باروری، احتمال مواجهه با علائم بیماری دوقطبی را در دوران بارداری و دوره پس از زایمان، افزایش می دهد.

به نظر نمی رسد شیوع دوره ای اختلالات دوقطبی بین زنان باردار و غیر باردار، تفاوت معنی داری داشته باشد. اگرچه برخی از آن ها، میزان شیوع کمتر اختلالات دوقطبی و سایر اختلالات خلقی در دوران بارداری را نسبت به غیر از دوران بارداری، گزارش کرده اند.

با این حال، تصور می شود که دوره های شیدایی یا افسردگی در حدود 25٪ تا 30٪ از زنان مبتلا به اختلال دوقطبی در دوران بارداری، رخ می دهد. حتی نرخ های بالاتری از عود بیماری در دوران بارداری پس از قطع داروهای تثبیت کننده خلق و خو گزارش شده است.

مطالعات اندکی در مورد اختلال دوقطبی و بارداری انجام شده است. بنابراین اطلاعات کافی در مورد خطرات اختلال دوقطبی درمان نشده یا خطرات و مزایای مصرف داروهای ضد اختلال دو قطبی، در دوران بارداری، وجود ندارد. همچنین، عواملی که منجر به عود اختلال در دوران بارداری می شود، مشخص نیست.

با این حال، اختلال دوقطبی می تواند در دوران بارداری، شدید تر شود. خطر بستری شدن در بیمارستان در زنان باردار یا مادرانی که به تازگی زایمان کرده و مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، در مقایسه با زنان بارداری که به اختلال دوقطبی مبتلا نیستند، هفت برابر بیشتر است. حداقل، یک مطالعه، این باور رایج را که بارداری ممکن است برای زنان مبتلا به اختلال دوقطبی اثر محافظتی داشته باشد، زیر سوال برده است.

اختلال دوقطبی درمان ندارد! چگونه مدیریت کنیم؟

اگرچه اختلالات دوقطبی قابل درمان نیستند، اما عموماً می‌ توان آن‌ ها را هم در تشدید حاد و هم در درمان نگه دارنده با دارودرمانی مناسب، از جمله مصرف داروهای تثبیت ‌کننده‌ خلق و خو، داروهای تجویزی آنتی ‌سایکوتیک، یا ترکیبی از آن ها، مدیریت کرد.

هدف اصلی درمان این اختلال، دستیابی یا حفظ یک حالت خلقی اصیل و مطلوب، و به حداکثر رساندن عملکرد روزانه فرد، در تمام حوزه های مهم زندگی است. با این حال، اختلالات دوقطبی، معمولا با عود های مکرر تشخیص داده می شود، به ویژه زمانی که درمان دارویی موثر قطع شود. به این ترتیب، معمولا، درمان طولانی مدت اختلال دو قطبی به کمک داروهای تثبیت کننده خلق و خوی، مورد نیاز است.

درمان اختلالات دوقطبی در دوران بارداری چالش های بالینی متعددی را به همراه دارد. بسیاری از داروهای تثبیت کننده های خلق و خوی، با افزایش خطر ناهنجاری های مادرزادی مرتبط هستند. با این حال، قطع درمان در دوران بارداری ممکن است خطر عود حالت دوقطبی را افزایش دهد.

در 15 سال گذشته، استفاده از داروهای ضد روان پریشی غیر معمول، در دوران قبل از زایمان، افزایش یافته است. که بسیاری از آن ها می توانند جایگزین مناسبی برای تثبیت کننده های خلق و خوی باشند. با این حال، اطلاعات نسبتا کمی در مورد ایمنی این داروها در دسترس است.

برای انتخاب آگاهانه در مورد روش های مدیریت اختلال دوقطبی در دوران بارداری، پزشکان، بیماران و مراکز درمانی، باید داده‌ های موجود را در مورد اثربخشی و ایمنی درمان ‌ها در بیماران باردار، و خطرات احتمالی عود اختلال دوقطبی را در صورت توقف درمان، با در نظر گرفتن شرایط بیمار، ارزیابی کنند.

عوارض داروهای دوقطبی در بارداری

برخی از زنان باردار، با وجود این که به مصرف داروهای دوقطبی ادامه می دهند، نوزادان سالمی به دنیا می آورند. اما مصرف چند داروی دوقطبی، خطر بروز نقص مادرزادی را در سه ماهه اول بارداری، افزایش می دهند. این عوارض، عبارت اند از:

• نقایص قلبی
• نقص لوله عصبی
• تاخیر رشد یا مشکلات عصبی رفتاری

با این حال، باید این خطرات را در مقابل خطرات اختلال دوقطبی درمان نشده، بسنجید. به عنوان مثال، افسردگی درمان نشده در برخی از مطالعات، با وزن کم هنگام تولد یا اثرات منفی احتمالی بر رشد ساختارهای مغز در نوزاد، مرتبط بوده است. همچنین، علائم خلقی، می توانند منجر به بروز رفتارهایی، مانند موارد زیر شوند که می توانند به جنین آسیب برسانند:

• تغذیه نامناسب
• افزایش مصرف الکل یا دخانیات
• استرس و مشکل در دلبستگی به نوزاد
• مراقبت های دوران بارداری ضعیف و بی کیفیت

پزشک شما ممکن است توقف مصرف برخی از داروها را توصیه کند. اما احتمالا به مصرف برخی دیگر ادامه دهید. زیرا برای برخی از زنان، خطرات سلامت روانی مربوط به قطع یک دارو، بیشتر از خطرات احتمالی (یا ناشناخته)، ادامه مصرف آن است.

روانپزشکان متخصص در زمینه سلامت زنان، اغلب توصیه می کنند که مصرف برخی از داروهای روانپزشکی را در دوران بارداری، همراه با آزمایشات منظم برای بررسی سلامت کودک خود ادامه دهید. اما هر کاری که می خواهید انجام دهید، بدون مشورت با پزشک خود، هرگز مصرف داروها را قطع نکنید.

همچنین، باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر‌ بارداری شما برنامه ریزی نشده بود، قطع ناگهانی داروها ممکن است ضرر بیشتری نسبت به فایده آن، داشته باشد.

مصرف داروهای تثبیت کننده خلق و خوی در بارداری

مصرف چند داروی تثبیت کننده خلق و خوی، می تواند خطرات بیشتری نسبت به مصرف یک دارو داشته باشد. به دلیل وجود خطر نادر یک نوع خاص از نقص قلبی، گاهی اوقات، مصرف لیتیوم در طول سه ماه اول بارداری، توصیه نمی شود. مگر اینکه مزایای آن به وضوح بیشتر از خطرات ناشی از مصرف آن، باشد.

لیتیوم، ممکن است انتخاب مطمئن تری نسبت به برخی داروهای ضد تشنج باشد. هنگامی که مصرف لیتیوم پس از زایمان ادامه یابد، می تواند میزان عود را از 50٪ به 10٪ کاهش دهد.

• سطح لیتیوم خود را به طور مرتب چک کنید.
• برای کاهش خطرات مصرف داروی لیتیوم برای شما و فرزند تان، می توانید نکات زیر را مد نظر قرار بدهید:
• مقدار زیادی آب بنوشید و مصرف میزان متعادل نمک را فراموش نکنید تا از سمیت لیتیوم، پیشگیری کنید.
• اگر هنگام مصرف لیتیوم، در دوران شیردهی قرار دارید، مطمئن شوید که پزشک اطفال، سطح لیتیوم، هورمون تیروئید و عملکرد کلیه نوزاد را پس از زایمان، در سن 4-6 هفتگی و سپس هر 8-12 هفته یکبار بررسی کند.

مصرف هر دو داروی والپروات (Depakote) و کاربامازپین (تگرتول) در سه ماهه اول بارداری، ممکن است منجر به بروز نقایص مادرزادی، مانند نقص لوله عصبی شوند که بر شکل گیری مغز و نخاع جنین، تأثیر می گذارد (به همین علت، مصرف ویتامین های مورد نیاز در دوران بارداری، از جمله موارد ضروری است).

اکثر متخصصان می گویند که این موضوع، ایده خوبی است که حداقل در سه ماهه اول بارداری، از مصرف این داروها، خودداری شود . ممکن است لازم باشد از داروی دیگری استفاده کنید. اطلاعات کمتری در مورد ایمنی داروهای ضد تشنج جدید، وجود دارد. با این حال، لاموتریژین (Lamictal) ممکن است یک جایگزین مفید در مورد برخی از زنان باشد.

مصرف داروهای ضد روان پریشی در دوران بارداری

داروهای ضد روان پریشی را می توان در درمان حاد شیدایی، بخصوص برای مدیریت هذیان یا توهم، استفاده کرد. برخی از داروهای این خانواده نیز به درمان های خط اول استاندارد برای افسردگی حاد دوقطبی تبدیل شده اند. نمونه هایی از آنتی سایکوتیک های جدیدتر، عبارت اند از:

• لورازیدون (لاتودا)
• اولانزاپین (زیپرکسا)
• آریپیپرازول (Abilify)
• زیپراسیدون (ژئودون)
• کاریپرازین (Vraylar)
• کوئتیاپین (Seroquel)
• ریسپریدون (ریسپردال)
• اولانزاپین/سامیدورفان (لیبالوی)

پزشک شما ممکن است پیشنهاد کند که در دوران بارداری، داروی مصرفی تان را به یک آنتی سایکوتیک نسل قدیمی مانند هالوپریدول (Haldol) تغییر دهید. همچنین اگر مصرف یک تثبیت کننده خلق و خوی را متوقف کرده اید، اما علائم بیماری دوباره برگشته اند، ممکن است این تغییر، ایده خوبی باشد.

مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری

اطلاعات کمتری در مورد اثرات داروهای ضد افسردگی بر اختلال دوقطبی و بارداری وجود دارد. اگر از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنید، پزشکان، شما را از نزدیک، برای بررسی تغییر خلق و خوی، تحت نظر خواهند داشت. همچنین باید بدانید که مصرف این داروها، ممکن است خطر شیدایی را افزایش دهند.

سخن آخر

اختلالات دوقطبی، از جمله اختلال دوقطبی I، اختلال دوقطبی II، و اختلالات دوقطبی که به طور دقیق مشخص نشده اند، جزو بیماری های جدی و مزمن روانپزشکی هستند که با دوره های متناوب مانیا یا هیپومانیا و افسردگی اساسی، یا ترکیبی از ویژگی های شیدایی و افسردگی، مشخص می شوند.

افراد مبتلا به اختلالات دو قطبی، طیفی از علائم را بروز می دهند که با عود های مکرر بیماری، عود علائم، و علائم باقیمانده پایدار،‌مشخص می شوند. اختلالات دوقطبی، اثرات نامطلوب بالینی، اجتماعی و اقتصادی عمده ای دارند که اغلب با توانایی بیمار برای کار و عملکرد عادی در سایر موقعیت های زندگی و در روابط اجتماعی، تداخل ایجاد می کنند.

اگر به اختلال دوقطبی مبتلا هستید و به طور غیر منتظره باردار شده اید، باید به این نکته توجه داشته باشید که قطع ناگهانی مصرف داروهای تان، ممکن است به شما و جنین موجود در داخل رحم تان، آسیب برساند.