جراحی برداشتن کلیه یا نفرکتومی چیست؟

نفرکتومی، یک عمل جراحی بزرگ برای برداشتن کلیه یا قسمتی از کلیه است. کلیه ها دو اندام کوچک به شکل لوبیا در شکم هستند. کلیه ها آب و مواد زائد را از خون شما فیلتر می کنند. همچنین کلیه ها هورمون های خاصی تولید می کنند.

نفرکتومی در موارد زیر انجام می شود:

• اهدای کلیه
• سرطان کلیه
• آسیب به کلیه
• عملکرد نادرست کلیه

پزشک ممکن است کلیه شما را از طریق جراحی باز یا به روش لاپاراسکوپی خارج کند. جراحی لاپاراسکوپی شامل برش های کوچکتر است و زمان بهبودی سریع تری دارد. بهبودی از نفرکتومی می تواند چند هفته طول بکشد و بسیار دردناک باشد. مانند هر عمل جراحی، عوارضی مانند عفونت نیز ممکن است.

مطالعه بیشتر: ساختار و عملکرد کلیه

علل انجام جراحی برداشتن کلیه چیست؟

برداشتن بخشی یا تمام کلیه یک عمل بسیار جدی است و پزشکان آن را آخرین راه حل برای حفظ سلامتی شما می دانند.

کلیه آسیب دیده

در صورت عدم عملکرد صحیح ممکن است نیاز باشد کلیه یا قسمتی از کلیه شما برداشته شود. دلایل حذف شامل بیماری، آسیب یا عفونت می باشد. سرطان، دلیل دیگری برای برداشتن کلیه است. اگر تومور کلیه کوچک است و تازه به آن مبتلا شده اید، ممکن است فقط قسمتی از کلیه شما نیاز به برداشتن داشته باشد. برخی از افراد در صورتی که کلیه آنها منشا عفونت های مکرر باشد یا دیگر کار نکند، نیاز به نفرکتومی دارند.

اهدای کلیه

گاهی اوقات، فرد کلیه سالم خود را به کسی که به کلیه جدید نیاز دارد اهدا می کند. پیوند کلیه با اهداکنندگان کلیه از اهداکنندگان فوت شده موفق تر است.

مطالعه بیشتر: علت کوچک شدن کلیه چیست؟

انواع نفرکتومی کدامند؟

نوع نفرکتومی بسته به انتخاب پزشک و یا جراح و وضعیت بیمار عبارتند از:

نفرکتومی ساده. نفرکتومی ساده شامل برداشتن کلیه است. جراح شما برشی را به طول 12 اینچ در پهلو ایجاد می کند. جراح رگ های خونی کلیه و اتصالات آن را با مثانه قطع می کند. سپس جراح شما کل اندام را برمی دارد. ممکن است برای دسترسی به کلیه شما نیاز به برداشتن دنده باشد.

نفرکتومی جزئی. روش نفرکتومی جزئی شامل برداشتن قسمتی از کلیه است. این روش بسیار شبیه به نفرکتومی ساده است. با این حال، ممکن است جراح شما بتواند از یک برش کوچکتر استفاده کند.

جراحی لاپاروسکوپی. تکنیک جراحی لاپاروسکوپی که به آن جراحی سوراخ کلید نیز گفته می شود، می تواند برای نفرکتومی ساده یا جزئی استفاده شود. به جای یک برش طولانی، جراح شما یک سری برش های کوچکتر در شکم شما ایجاد می کند. پزشکان یک دوربین و سایر ابزارهای کوچک را از طریق برش ها وارد می کنند. این به جراح اجازه می دهد داخل بدن شما را ببیند و کلیه شما را خارج کند. این نوع جراحی معمولاً کمتر از جراحی باز دردناک است و زمان بهبودی نیز کاهش می یابد. در طول نفرکتومی لاپاراسکوپی، جراح شما:

1. یک یا چند برش کوچک در شکم یا پهلو ایجاد می کند.
2. یک پایه بلند را با دوربین (لاپاراسکوپ) از طریق برش وارد می کند.
3. تصویر دوربین را از لاپاراسکوپ روی یک صفحه بزرگ مشاهده می کند.
4. از تصویر دوربین و ابزار جراحی کوچک برای برداشتن قسمتی از کلیه یا تمام کلیه استفاده می کند.
5. تمام برش ها را با بخیه های کوچک می بندد که خود به خود از بین می روند.

مطالعه بیشتر: کلیه نعل اسبی چیست؟

تفاوت بین جراحی لاپاراسکوپی و جراحی باز چیست؟

در نفرکتومی باز از یک برش بزرگ استفاده می شود. جراحان مستقیماً داخل بدن را مشاهده می کنند و از دوربین استفاده نمی کنند. نفرکتومی لاپاراسکوپی ممکن است منجر به کوتاه شدن مدت بستری در بیمارستان و بهبود سریعتر شود. جراحی لاپاراسکوپی اغلب نیاز به دوره های طولانی تری تحت بیهوشی دارد. برخی از افراد ممکن است به مدت طولانی تحت بیهوشی پاسخ مناسبی ندهند. همچنین، افراد ممکن است تومور کلیوی بزرگی داشته باشند که جراحی باز می تواند ایمن تر باشد.

مطالعه بیشتر: کارسینوم سلول کلیه (RCC)

مزایای نفرکتومی

در موارد سرطان کلیه، نفرکتومی می تواند یک روش نجات دهنده زندگی باشد. اگر شما برای برداشتن کلیه به منظور اهدای نفرکتومی عمل می کنید، کلیه اهدا کننده شما می تواند جان شخص دیگری را نجات دهد. اکثر افراد تنها با یک کلیه عملکرد خوبی دارند.

خطرات برداشتن کلیه

خطرات مربوط به هرگونه جراحی بزرگ شامل موارد زیر است:

• سکته
• خونریزی
• حمله قلبی
• مشکلات تنفسی
• عفونت در محل برش جراحی
• واکنش آلرژیک به بیهوشی یا داروهای دیگر
• تشکیل لخته خون در پاها که به ریه ها منتقل می شود، که به آن آمبولی ریه می گویند.

اما خطرات مربوط به نفرکتومی عبارتند از:

• آسیب به سایر اندام ها یا بافت های اطراف کلیه شما
• فتق که در آن اندام ها ممکن است از برش جراحی شما بیرون زده شوند.

ممکن است بعد از عمل با کلیه باقی مانده مشکل داشته باشید. این تا حدی به این دلیل است که افرادی که به جراحی کلیه احتیاج دارند ممکن است در معرض خطر بیماری های دیگر کلیوی قرار بگیرند. این مشکلات در اهداکنندگان کلیه کمتر دیده می شود.

در نفرکتومی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

در صورت مشاهده علائم نارسایی کلیه باید با اورژانس تماس بگیرید. در صورت مشاهده موارد زیر با متخصص کلیه آنلاین تماس بگیرید:

• تهوع یا استفراغ
• تکرر ادرار یا تغییر رنگ ادرار
• ادم (تورم) در پاها، کمر یا صورت
• فشار خون بالا به طور فزاینده ای افزایش یابد.

مطالعه بیشتر: فشار خون کلیوی چیست؟

آمادگی برای نفرکتومی

در صورت بارداری حتماً به پزشک و جراح خود اطلاع دهید. همچنین، پزشک را در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه، مطلع کنید. ممکن است لازم باشد قبل از عمل، مصرف برخی داروهای خاص، به ویژه داروهای رقیق کننده خون را قطع کنید. چند روز قبل از عمل، آزمایش خون از شما گرفته می شود تا در صورت نیاز به تزریق خون در طول عمل، گروه خونی شما مشخص باشد و عملکرد کلی کلیه و شمارش خون را بررسی می کند. همچنین باید یک روز قبل از عمل ناشتا باشید و نوشیدن مایعات را متوقف کنید.

پیش آگهی نفرکتومی چیست؟

بهبودی بعد از جراحی باید بین سه تا شش هفته طول بکشد. ممکن است لازم باشد تا هفت روز در بیمارستان بمانید. مدت بستری در بیمارستان به نوع نفرکتومی شما بستگی دارد. پزشک یا جراح شما در مورد موفقیت جراحی و هرگونه درمان بعدی که ممکن است نیاز داشته باشید صحبت خواهد کرد.

پزشک شما فشار خون، الکترولیت ها و سطح مایعات را تحت نظر خواهند داشت. به طور معمول، شما باید چند روز اول پس از عمل از کاتتر ادراری (لوله توخالی برای تخلیه ادرار) استفاده کنید. در ابتدا، برش زخم می شود و ممکن است محل برش بی حس باشد. در صورت نیاز، تیم مراقبت های بهداشتی شما می تواند در کنترل درد به شما کمک کند. از آنجا که برش شما در نزدیکی دیافراگم شما (ماهیچه زیر ریه ها) است، ممکن است نفس کشیدن عمیق اذیت کننده باشد. با این حال، انجام تمرینات تنفسی دیافراگمی برای جلوگیری از ذات الریه (عفونت ریه) مهم است.

زمان بهبودی بعد از نفرکتومی

پس از بازگشت به خانه، ممکن است بتوانید ظرف یک یا دو هفته به فعالیت های سبک بازگردید. شما باید حداقل شش هفته از انجام کارهای سنگین یا فعالیت های سنگین اجتناب کنید. پس از شش هفته، شما نیاز به آزمایش خون دارید تا عملکرد کلیه باقی مانده خود را کنترل کنید. پزشک به شما دستور می دهد که چند وقت یکبار آزمایش خون را انجام دهید.

آیا به هر دو کلیه نیاز داریم؟

اکثر مردم با دو کلیه متولد می شوند، اما شما معمولاً تنها با یک کلیه می توانید کار کنید. اگر هر دو کلیه را برداشته اید، برای زنده ماندن به پیوند کلیه یا دیالیز (درمانی برای کنترل عملکرد کلیه) نیاز دارید.

 افرادی که تنها یک کلیه پس از نفرکتومی دارند به مراقبت مداوم برای نظارت بر عملکرد کلیه نیاز دارند. شما حداقل یک بار در سال به آزمایش ادرار (آزمایش غربالگری ادرار) و آزمایش خون نیاز دارید .همچنین باید از فعالیت هایی که خطر آسیب به کلیه را افزایش می دهند، دوری کنید. به عنوان مثال، شما باید از ورزشهای با تماس زیاد مانند هاکی، فوتبال یا کشتی اجتناب کنید.

مراقبت از کلیه باقی مانده بعد از نفرکتومی

آزمایشات به طور منظم صورت می گیرند تا بررسی شود که کلیه باقی مانده چگونه کار می کند. آزمایش ادرار و بررسی فشار خون باید هر سال انجام شود و آزمایش های عملکرد کلیه (کراتینین، میزان فیلتراسیون گلومرولی [GFR]) باید هر چند سال یکبار (یا بیشتر در صورت مشاهده نتایج غیر طبیعی) بررسی شود. آزمایشات منظم ادرار برای پروتئین نیز باید انجام شود. وجود پروتئین در ادرار ممکن است به این معنی باشد که کلیه تا حدودی آسیب دیده است.

افرادی که یک کلیه دارند باید از ورزش هایی که خطر تماس شدید یا تصادف بالاتری دارند، اجتناب کنند. این ورزش شامل بوکس، هاکی روی زمین، فوتبال، هاکی روی یخ، لاکروس، هنرهای رزمی، رودو، فوتبال و کشتی است، اما محدود به آن نیست. این ممکن است شامل فعالیت های شدید مانند چتربازی نیز باشد. هرکسی که یک کلیه دارد و تصمیم به شرکت در این ورزشها می گیرد باید بیشتر مراقب باشد و از محافظ استفاده کند. او باید درک کند که از دست دادن کلیه باقی مانده یک وضعیت بسیار جدی است.

به طور کلی، افرادی که دارای یک کلیه سالم هستند، نیازی به رژیم غذایی خاص ندارند. در صورت داشتن سوال در مورد ترکیب اساسی رژیم غذایی مناسب، با پزشک خود یا یک متخصص تغذیه مشورت کنید. علاوه بر آن می توانید در مورد هر گونه سوال در زمینه مشکلات کلیوی خود با متخصصین اورولوژی و نفرولوژی خوب و با تجربه در تهران همراه با خدمات 24 ساعته مشاوره فوری پزشکی در ارتباط باشید.