افتادگی مجرای ادرار چیست؟

افتادگی مجرای ادرار (اورتروسل) زمانی اتفاق می افتد که مجرای ادرار به داخل کانال واژن فشار می آورد. همچنین ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که مجرای ادرار از دهانه مجرای ادرار بیرون بزند. مجرای ادرار لوله نازکی است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می برد. افتادگی مجرای ادرار (اورتروسل) زمانی است که بخشی از پوشش داخلی این لوله به سمت بیرون می چرخد و از طریق دهانه خارجی مجرای ادرار به بیرون می چسبد. پوشش داخلی یک برآمدگی دایره ای یا دوناتی شکل در دهانه مجرای ادرار ایجاد می کند.

پرولاپس مجرای ادرار نوعی افتادگی اندام لگنی است. پرولایس نسبتاً نادر است و بیشتر موارد در دختران قبل از رسیدن به بلوغ دیده می شود. زنان یائسه (زمان پس از یائسگی، زمانی که دوره های قاعدگی برای 12 ماه متوالی متوقف شده است) نیز شاید دچار افتادگی مجرای ادرار شوند.

به طور معمول، مجرای ادرار توسط مجموعه ای از رباط ها، ماهیچه ها و بافت در جای خود نگه داشته می شود. هنگامی که مجرای ادرار از موقعیت طبیعی خود می لغزد، می تواند به داخل واژن فشار وارد کند، از دهانه مجرای ادرار خارج شود. در بسیاری از موارد، افتادگی مثانه (سیستوسل) با افتادگی مجرای ادرار نیز رخ می دهد. این ترکیب از شرایط سیستورتروسل نامیده می شود.

علائم افتادگی مجرای ادرار چیست؟

شایع‌ترین نشانه‌های افتادگی مجرای ادرار، برآمدگی دایره‌ای قابل مشاهده است که از دهانه خارجی مجرای ادرار بیرون زده و همچنین با خونریزی واژینال همراه است. این خونریزی ممکن است باعث لکه بینی یا خون در لباس زیر شود. در موارد کمتر، افتادگی مجرای ادرار باعث تکرر ادرار یا درد در هنگام ادرار یا مقاربت دردناک می شود.

گاهی اوقات افتادگی بدون علائم قابل توجه به خصوص در دختران جوان رخ می دهد. در زنان یائسه، افتادگی مجرای ادرار معمولاً با علائم اضافی، به ویژه درد همراه با ادرار، تکرر ادرار و افزایش نیاز به ادرار در شب همراه است. زنان یائسه با افتادگی مجرای ادرار نیز بیشتر احتمال دارد که در ادرار خود خون داشته باشند. افراد مبتلا به پرولاپس خفیف یا جزئی احتمالا هیچ علامتی را احساس نمی کنند. با شدیدتر شدن پرولاپس، علائم احتمال دارد شامل موارد زیر باشد:

• تحریک واژن یا فرج
• رابطه جنسی دردناک
• ناراحتی دردناک در ناحیه لگن
• احساس پری یا فشار در ناحیه لگن و واژن
• اندام هایی که از دهانه واژن یا مجرای ادرار بیرون زده اند.
• مشکلات ادراری مانند بی اختیاری استرسی، ناتوانی در تخلیه مثانه و تکرر ادرار

افتادگی بر اساس شدت بیرون زدگی طبقه بندی می شود:

• افتادگی درجه یک: به این معنی است که مجرای ادرار به آرامی به دیواره های واژن فشار می آورد یا کمی به سمت دهانه مجرای ادرار افت می کند.
• پرولاپس درجه دوم: معمولاً به این معنی است که مجرای ادرار تا دهانه واژن یا مجرای ادرار امتداد می یابد یا دیواره های واژن تا حدودی فرو ریخته است.
• پرولاپس درجه سوم: به معنای برآمدگی اندام ها در خارج از دهانه واژن یا مجرای ادرار است.

وجود برآمدگی دایره ای یا دوناتی شکل که از دهانه خارجی مجرای ادرار بیرون زده است، نشان دهنده احتمال افتادگی مجرای ادرار است. خروج ادرار از دهانه مرکزی توده، چه با تخلیه طبیعی یا کاتتریزاسیون، تشخیص را تایید می کند. در بزرگسالان، سیستورتروسکوپی (قرار دادن یک لوله با دوربین متصل به مجرای ادرار) گاهی اوقات برای تایید تشخیص استفاده می شود.

علل افتادگی مجرای ادرار 

علل این حالت به طور کامل شناخته نشده است. فعالیت ها یا رویدادهای زندگی مانند بلند کردن اجسام سنگین یا زایمان ممکن است خطر افتادگی را افزایش دهند زیرا فشار شکم را افزایش می دهند. این می تواند عضلات لگن و بافت پشتیبان را ضعیف یا تحت فشار قرار دهد. افتادگی مجرای ادرار زمانی رخ می دهد که عضلات، بافت ها و رباط های داخل بدن ضعیف شوند. فاسیا، غلاف نازکی از بافت، به طور معمول اندام های داخلی را در جای خود نگه می دارد. هنگامی که از کار می افتد، بافت دیگر شاید به اندازه کافی قوی نباشد که موقعیت طبیعی خود را حفظ کند. مشخص نیست که چرا افتادگی مجرای ادرار رخ می دهد، اما به نظر می رسد برخی افراد بیشتر از دیگران به آن مبتلا می شوند. اما بعضی از دلایل ایجاد افتادگی مجرای ادرار، عبارتند از:

ژنتیکی و مادرزادی

برخی از افراد احتمالا استعداد ژنتیکی برای ضعیف شدن عضلات یا بافت های کف لگن را دارند. این بافت ها به طور معمول از مجرای ادرار حمایت می کنند، بنابراین افرادی که به طور طبیعی بافت های ضعیف تری دارند، ممکن است استعداد ذاتی برای افتادگی مجرای ادرار داشته باشند.

سن

افتادگی اندام لگن در میان زنان یائسه شایع‌تر است. افزایش سن منجر به از دست دادن قدرت عضلانی از جمله قدرت عضلات کف لگن می شود که از مجرای ادرار حمایت می کنند.

سطوح هورمونی

استروژن هورمونی است که در زنان بیشتر از مردان یافت می شود. از آنجایی که استروژن قدرت عضلانی را افزایش می دهد، تصور می شود که به پیشگیری از افتادگی اندام لگن کمک می کند. سطح استروژن در طول یائسگی کاهش می یابد که می تواند قدرت عضلانی ناحیه لگن را کاهش دهد. به نظر می رسد استروژن درمانی در زنان یائسه خطر افتادگی مجرای ادرار را در آنها کاهش می دهد. سطوح پایین استروژن نیز ممکن است به توضیح دوران پیش از بلوغ کمک کند. خطر افتادگی مجرای ادرار در دختران نسبتاً بالاست.

بارداری و زایمان

زنانی که باردار بوده اند و یک یا چند زایمان واژینال داشته اند در معرض خطر این حالت هستند. بارداری و زایمان باعث فشار بر روی شکم و ناحیه لگن می شود. این فشار می‌تواند به عضلات کف لگن و سایر بافت‌هایی که به حمایت از مجرای ادرار کمک کند، کشش، پاره یا آسیب برساند. برای برخی از زنان، آسیب به بافت های حمایتی بلافاصله پس از زایمان آشکار نمی شود و سال ها بعد متوجه آن می شوند.

سایر منابع فشار شکم

سایر منابع فشار بر ناحیه لگن و شکم نیز می توانند خطر این حالت را افزایش دهند. منابع  فشار، عبارتند از:

• چاقی
• سرفه های مکرر
• بلند کردن اجسام سنگین
• یبوست مزمن و زور زدن در هنگام اجابت مزاج
• فیبروم رحم (تومورهای غیر سرطانی رحم) یا پولیپ (رشد بیش از حد سلول هایی که به رحم می چسبند).

جراحی قبلی لگن

جراحی های قبلی لگن، به خصوص برای افتادگی پیشابراه قبلی یا افتادگی سایر اندام های لگن، می تواند خطر افتادگی مجرای ادرار را افزایش دهد.

عوارض افتادگی مجرای ادرار چیست؟

شدیدترین عارضه انسدا است. افتادگی مجرای ادرار مختنق زمانی رخ می دهد که  جریان خون را مسدود کند. مسدود شدن جریان خون باعث لخته شدن و جلوگیری از بازگشت طبیعی خون از بافت می شود. بافت بیرون زده شروع به نکروز می کند و به رنگ آبی یا ارغوانی در می آید. این حالت می تواند باعث درد شدید در هنگام ادرار، خونریزی، مشکل در ادرار کردن و دردی که در ناحیه لگن می شود.

درمان افتادگی مجرای ادرار چیست؟

بسیاری از این موارد خفیف هستند و با حداقل درمان یا بدون درمان از بین می روند. موارد شدیدتر، مانند مواردی که شامل افتادگی مجرای ادرار است، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. پرولاپس جزئی احتمال دارد نیازی به درمان نداشته باشد. در واقع، شما حتی شاید در مورد مجرای ادرار بیرون زده تا زمانی که پیشرفته تر نشود، از آن مطلع نشوید. به این دلیل که افتادگی مجرای ادرار در مراحل اولیه همیشه علائمی ایجاد نمی کند. احتمالا برای پرولاپس پیشرفته درمان لازم باشد. گزینه های شما به شدت پرولاپس، وضعیت سلامتی و احتمالاً برنامه های شما برای بارداری آینده بستگی دارد.

درمان غیر جراحی افتادگی مجرای ادرار چیست؟

موارد خفیف معمولاً نیازی به درمان ندارند یا فقط به حداقل درمان نیاز دارند. اغلب می توان آنها را با حمام نشستن با آب کم عمق، تمیز نگه داشتن ناحیه و استفاده از ژل نفتی برای کمک به کاهش حساسیت کنترل کرد. در زنان یائسه، کرم های استروژن اغلب علائم خفیف را برطرف می کنند. این کرم ها می توانند استحکام بافت های حمایت کننده مجرای ادرار را بهبود بخشند و از عود آن پیشگیری کنند. تنظیم سبک زندگی، مانند کاهش وزن و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، احتمال دارد خطر عود را کاهش دهد.

در کودکان، درمان یبوست و پیشگیری از زور زدن هنگام دفع مدفوع به طور کلی به بهبود بافت افتادگی و پیشگیری از عود کمک می کند. اگر عفونت وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. پساری ها این دستگاه های سیلیکونی در کانال واژن قرار می گیرند و به حفظ ساختار آن کمک می کنند. پساری ها در اندازه ها و اشکال مختلفی وجود دارند. پزشک آن را در کانال واژن شما قرار می دهد. این یک گزینه آسان و غیر تهاجمی است، بنابراین پزشکان اغلب توصیه می کنند که پساری را قبل از سایر درمان ها امتحان کنید.

هورمون های موضعی کرم‌های استروژن ممکن است مقداری از هورمون از دست رفته را به بافت‌های ضعیف را جبران کنند تا به تقویت قدرت آنها کمک کنند. تمرینات کف لگن که به آن تمرینات کگل نیز می گویند. این تمرینات به شما کمک می کند تا اندام های لگن خود را تقویت کنید. تصور کنید که سعی می کنید یک شی را با کانال واژن خود در جای خود نگه دارید و به مدت 1 تا 2 ثانیه محکم منقبض شوید. سپس به مدت 10 ثانیه استراحت کنید. این کار را 10 بار در روز انجام دهید.

درمان جراحی افتادگی مجرای ادرار چگونه است؟

تغییر سبک زندگی چاقی می تواند ماهیچه ها را ضعیف کند، بنابراین کاهش وزن راه خوبی برای کمک به کاهش فشار است. به همین ترتیب، درمان هر گونه بیماری زمینه ای که ممکن است بر عضلات کف لگن شما تأثیر بگذارد، به از بین بردن استرس کمک می کند. سعی کنید از بلند کردن اجسام سنگین نیز خودداری کنید. این فشار می تواند باعث افتادگی اندام ها شود.

پزشک شما ممکن است برای موارد شدیدتر افتادگی مجرای ادرار، مانند مواردی که شامل عفونت، انسداد مجرای ادرار یا افتادگی است، جراحی را توصیه کند. در طول ترمیم جراحی، جراح معمولاً بافت بیرون زده را بریده و سپس آستر را دوباره به هم می دوزد. اکثر بیماران برای مدت کوتاهی پس از جراحی نیاز به کاتتریزاسیون دارند و سپس بهبودی کامل پیدا می کنند. کرم های استروژن بعد از جراحی می توانند به پیشگیری از عود کمک کنند. اگر درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا گزینه‌ای نباشند، پزشک شاید جراحی مانند ترمیم دیواره قدامی واژن را برای تقویت ساختارهای نگهدارنده توصیه کند. برای درمان این حالت می توان از چندین نوع جراحی استفاده کرد. آنچه برای شما مناسب است به شدت پرولاپس، سلامت کلی بستگی دارد.

سخن آخر

در حالی که افتادگی خفیف مجرای ادرار معمولاً علامتی ایجاد ندارد، با پیشرفت بیماری می تواند بسیار ناراحت کننده شود. گزینه های درمانی زیادی برای این حالت وجود دارد، بنابراین با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید تا بهترین مراحل بعدی را مشخص کنید. حتی افرادی که دچار افتادگی شدید مجرای ادرار هستند نیز می توانند تسکین طولانی مدت پیدا کنند.