پیوند روده کوچک عملی برای جایگزینی روده کوچک آسیب دیده یا کوتاه شده با روده سالم از یک اهدا کننده است. پیوند روده کوچک یک عمل پیچیده و بسیار تخصصی است و به بیمار کمک می کند زندگی معمولی داشته باشد. پیوند روده کوچک برای افرادی که نارسایی روده دارند و مجبور هستند از طریق TPN تغذیه کنند در نظر گرفته می شود. در روش تغذیه ای TPN بیمار مجبور است مواد غذایی مورد نیاز خود را از طریق یک قطره چکان در داخل یک ورید دریافت کند زیرا روده آن ها قادر به جذب مواد مغذی نیست. نارسایی روده یعنی روده فرد قادر به جذب کافی مواد مغذی از مواد غذایی نیست.
سندرم روده کوتاه
سندرم روده کوتاه از آسیب بخش بزرگی از روده کوچک تحت شرایط زیر ناشی می شود.
- نقص مادرزادی
- پیچش روده (ولولوس)
- مرگ بخشی از بافت روده یا انتروکولیت نکروز کننده
- جراحی برای برداشتن بخش بزرگی از روده برای درمان بیماری کرون یا سرطان روده
اکثر مبتلایان به سندرم روده کوتاه نیاز به تغذیه از TPN دارند. بیماران می توانند تغذیه با روش TPN را در خانه بدون ایجاد مشکلات اساسی انجام دهند.
با این حال، TPN طولانی مدت گاهی منجر به عوارضی می شود که می تواند خطرناک و جدی باشند، از جمله:
- بیماری کبد
- خارج شدن سوند از رگ ها
- عفونی شدن محل سوند که عفونت می تواند از طریق جریان خون پخش و منجر به سپسیس شود.
ارزیابی پیوند روده کوچک
بیماران نیازمند پیوند روده برای انجام پیوند باید مورد ارزیابی قرار گیرند. آزمایشات برای ارزیابی طی مدت زمان 1 تا 3 هفته انجام خواهد شد. بسته به وضعیت و شرایط کلی بیمار، ممکن است لازم باشد او در طی مراحل آزمایشات در بیمارستان بستری شود.
آزمایشات اولیه برای انجام پیوند روده کوچک، عبارتند از:
- تست عملکرد ریه
- کولونوسکوپی برای بررسی وضعیت روده
- تعدادی اسکن مانند اشعه ایکس قفسه سینه، سی تی اسکن شکمی و اسکن سونوگرافی از کبد
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد، الکترولیت ها، کلیه و بررسی و یا رد عفونت های جدی مانند HIV یا هپاتیت
موارد منع پیوند روده کوچک
در برخی شرایط به علت کاهش احتمال موفقیت جراحی ممکن است پیوند روده کوچک امکان پذیر نباشد، مثلا:
- سن بالای شصت سال
- ابتلا بیمار به سرطان های پیشرفته
- بیماری جدی با پیش آگهی بسیار ضعیف
- احتمال عدم رعایت سبک زندگی سالم مانند ترک سیگار و یا الکل
انتظار برای پیوند روده کوچک
مدت زمان انتظار بیمار برای پیوند بستگی به گروه خونی بیمار، در دسترس بودن اهداء کننده و وضعیت بیمار بستگی دارد. در مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار برای پیوند روده کوچک قرار دارد. پزشک معالج، بیمار را برای بررسی بروز عوارض احتمالی و کنترل وضعیت بیماری تلاش خواهد کرد.
انواع روش های پیوند روده کوچک
انواع اصلی عمل پیوند برای روده کوچک عبارتند از:
پیوند روده کوچک، این پیوند برای مبتلایان نارسایی روده که بیماری کبدی ندارند توصیه می شود.
پیوند کبد و روده کوچک، این پیوند برای مبتلایان به نارسایی روده که بیماری کبدی پیشرفته دارند، انجام می گیرد.
پیوند چند اندام (چند رده ای)، این پیوند به ندرت و برای افرادی که دارای نارسایی اندام های متعدد هستند، انجام می شود و شامل پیوند معده، لوزالمعده، دوازدهه (اولین بخش روده کوچک)، کبد و روده کوچک می باشد.
گاهی اوقات انجام پیوند روده کوچک با استفاده از بخشی از روده اهدا شده توسط یک عضو خانواده امکان پذیر است. در این موارد، اهدا کننده نیاز به عمل دارد که در آن قسمتی از روده اهدا شده برداشته و بخش های باقیمانده روده به هم وصل می شوند.
عمل روده چند ساعت طول میکشد ؟
پیوند روده کوچک تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و حدود 8 تا 10 ساعت طول می کشد. پس از برداشتن روده، رگ های خونی بیمار به رگ های خونی روده پیوندی وصل می شوند. روده پیوند شده و سپس به دستگاه گوارش یا باقیمانده روده بیمار متصل می شود. در طول عمل جراحی پیوند روده کوچک، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد جراح برشی در شکم بیمار ایجاد می کند. از طریق این برش، روده و یا در صورت لزوم اندامم های دیگر برداشته می شود و اندام های پیوندی در بدن بیمار قرار می گیرد.
علاوه بر آن ممکن است بیمار در طی عمل جراحی به یک روش جراحی که با آرامش veno-veno انجام می شود احتیاج داشته باشد. در صورت لزوم و بسته به شرایط بیمار، جراح زیر بغل یا گردن و کشاله ران بیمار را برای قرار دادن کاتترها برش می دهد. این کاتترها به دستگاهی متصل می شوند که اجازه می دهد خون بیمار در حین عمل بخشی از شکم فوقانی بیمار را دور بزند. در برخی موارد جراح برای نگه داشتن جریان خون در پاهای بیمار از چکمه های مکانیکی ویژه ای استفاده می کند تا از لخته شدن خون جلوگیری شود. این چکمه های مکانیکی ویژه ای بعد از بهبودی از بدن بیمار خارج می شوند.
استوما
لوله های در بدن بیمار قرار می گیرد تا مایعات از بین بروند و به بهبودی او کمک می کنند. جراحان مجبور هستند که در طی پیوند روده کوچک و روده بزرگ یک استوما یا برش باز در شکم بیمار ایجاد کنند. استوما در جراحی روده کوچک و روده بزرگ به ترتیب colostomy و ileostomy نامیده می شود که به تیم پیوند اجازه می دهد تا از این طریق بتوانند اندام پیوند یافته را تحت نظر بگیرند. استوما معمولاً یک وضعیت موقتی است و مدت زمان قرار گیری آن در بدن بیماران مختلف متفاوت است و معمولاً بین شش تا 12 ماه، استوما در طی یک جراحی کوچک بسته می شود. جراحی بسته شدن استوما نیاز به بستری شدن بیمار در بیمارستان دارد.
لوله تغذیه گاستروژژونوستومی
علاوه بر استوما، ممکن است لوله ای به نام “لوله تغذیه گاستروژژونوستومی” از طریق پوست بیمار درون دستگاه گوارش او وارد شود. یک قسمت این لوله در خارج از بدن بیمار و انتهای دیگر آن در معده بیمار قرار دارد و معمولاً برای کاهش فشار معده یا تجویز داروها استفاده می شود. در برخی شرایط ممکن است بیمار به لوله گاستروژژونوستومی نیاز نداشته باشد.
بهبودی در بیمارستان
بلافاصله پس از پیوند روده کوچک بیمار به بخش مراقبت های ویژه (ICU) منتقل و تحت کنترل قرار می گیرد. بیمار در بخش مراقبت های ویژه (ICU)، دارو و مایعات را از طریق لوله دریافت می کند. بعد از پیوند ممکن است جراح در محل ایلئوستومی ایجاد شده بیوپسی های منظم روده را انجام دهد. علاوه بر آن، در برخی شرایط برای بررسی داخل روده بیمار آندوسکوپی تجویز می شود. بیمار بعد از پیوند برای سرکوب سیستم ایمنی بدن به طور مادام العمر نیاز به مصرف داروهای سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن نیاز دارد. پس از بهبودی نسبی، بیمار به بخش پیوند منتقل می شود و در آنجا به بیمار قرص های ضد درد، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و مواد غذایی از طریق لوله به داخل ورید (TPN) داده می شود.
با گذشت زمان، اکثر بیماران توانایی خوردن یک رژیم غذایی معمولی از طریق دهان را به دست می آورند.
بهبودی در منزل
بهبودی بعد از پیوند در بیماران ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد که در این مدت فرد باید محدودیت هایی را برای انجام فعالیت های روزانه خود رعایت کند. در طول دوره بهبودی، تیم پیوند وضعیت بیمار را پیگیری می کند. بیماران باید به صورت مادام العمر تحت نظر پزشک قرار بگیرند. به طور متوسط، افراد بعد از پیوند روده کوچک برای چند هفته یا ماه های اول پس از ترک بیمارستان، باید به طور منظم آزمایش خون و آندوسکوپی انجام دهند، اما این آزمایشات با گذر زمان کمتر انجام می گیرد. بیماران بعد از پیوند باید جلسات معاینات منظم خود برای تشخیص زودهنگام بروز عوارض احتمالی را ادامه دهند. هدف از انجام عمل پیوند روده کوچک این است که در نهایت بیمار بتواند به زندگی عادی خودش برگردد.
عوارض عمل پیوند روده
در تمام جراحی ها به خصوص جراحی هایی که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، احتمال بروز عوارض وجود دارد. بسیاری از عوارض جزئی هستند و به خودی خود بهتر می شوند، اما در بعضی موارد، عوارض به حدی جدی می شوند که فرد به جراحی یا روش های درمانی دیگری نیاز پیدا می کند.
درد
بیمارانی که تحت جراحی پیوند روده قرار می گیرند بلافاصله پس از عمل، درد خواهند داشت اما تیم پیوند سعی می کنند که این درد را کنترل کنند.
رد پیوند و عفونت
رد و عفونت دو مشکل اساسی در هر پیوند عضوی می باشد که نیاز به درمان دارد که هر چه این دو عارضه زودتر شناسایی شوند و تحت درمان قرار گیرند احتمال بروز عوارض جدی تر کاهش پیدا می کند.
برخی از علائم رد پیوند روده عبارتند از:
- تب
- خونریزی روده
- حالت تهوع و استفراغ
- تغییر در وضعیت استوما
رد پیوند
رد پیوند یک واکنش طبیعی بدن است. هنگامی که اندام جدیدی به بدن بیمار پیوند زده می شود، سیستم ایمنی بدن بیمار، اندام پیوندی را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی می کند و ممکن است آنتی بادی های را برای حمله به آن ترشح می کند. پزشک بعد از پیوند داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن را برای تضعیف سیستم ایمنی بدن بیمار و کاهش رد پیوند تجویز می کند که بیمار باید در طول پیوند و پس از آن به طور مادام العمر مصرف کند.
رد پیوند در پیوند روده کوچک علاوه بر متوقف کردن عملکرد روده پیوندی می تواند باعث انتشار باکتری های موجود در روده کوچک در جریان خون عفونت جدی شود. نوع نادر دیگر رد پیوندی وجود دارد که سلول های ایمنی که با عضو جدید پیوند می خورند، علیه سلول های میزبان مبارزه می کنند. این رد پیوند در مقابل بیماری میزبان (GvHD) نامیده می شود. GvHD احتمال دارد در طی چند هفته یا چند ماه یا حتی چند سال بعد پیوند اتفاق بیفتد. در بعضی موارد که پیوند موفقیت آمیز نباشد، ممکن است بیمار مجدداً در لیست انتظار برای پیوند دوباره قرار بگیرد.
نظارت بر رد پیوند پس از عمل
در صورت بروز علائم بالینی مشکوک رد پیوند، پزشک آندوسکوپی را توصیه می کند. این روش تنها راه تشخیص رد پیوند در روده کوچک است و امکان تجزیه و تحلیل ماکروسکوپی و میکروسکوپی روده پیوند یافته را فراهم می آورد. آندوسکوپی از طریق دهانه استوما انجام می شود. آندوسکوپی بر اساس وضعیت پزشکی بیمار انجام می شود. ايلوسكوپي و بيوپسي در هفته دو تا سه بار و یا به صورت هفته اي به مدت سه ماه بعد، سپس ماهانه تا زمان بستن استوما صورت می گیرد س از بسته شدن استوما، بسته به اینکه کدام قسمت از روده نیاز به ارزیابی داشته باشد، آندوسکوپی از طریق روده یا دهان انجام می شود.
مانند سایر انواع جراحی ها، پیوند روده کوچک می تواند باعث بروز برخی عوارض شود. برخی از عوارض عبارتند از:
- رد پیوند
- مشکلات قلبی و تنفسی
- لخته شدن خون (ترومبوز)
- عفونت روده کوچک، مانند عفونت توسط سیتومگالوویروس (CMV)
- اختلال لنفوپرولیفراتیو پس از پیوند (PTLD)، در جایی که ویروس Epstein-Barr گلبول های سفید خون را آلوده می کند و در صورت عدم درمان به موقع می تواند منجر به رشد غیر طبیعی در سراسر بدن و نارسایی اندام شود.
- مشکلات مرتبط با استفاده طولانی مدت از داروهای سرکوب کننده مانند افزایش خطر عفونت ها، مشکلات کلیوی و انواع خاصی از سرطان به دلیل این خطرات و سلامت كلی كسانی كه برای پیوند روده كوچك در نظر گرفته شده اند، برخی از افراد طی چند سال پس از عمل می میرند.
پیش آگهی پیوند روده کوچک
آمارهای مربوط به ثبت علمی دریافت کنندگان پیوند (SRTR) نشان می دهد که:
- 83 درصد از بیماران بعد از پیوند روده تا یک سال پس از پیوند زنده می مانند.
- 70 درصد آن ها تا سه سال هم پیش آگهی مناسبی داشته اند.
- تقریباً 80 درصد از این بیماران بدون استفاده از لوله تغذیه توانسته اند غذا بخورند.
میزان موفقیت پیوند روده در بیماران به وضعیت بیمار و بروز عوارض بستگی دارد اما اکثر بزرگسالان و کودکانی که این عمل را انجام داده اند حداقل تا 5 سال بعد پیوند زنده می مانند.
آخرین دیدگاه‌ها