درماتیت سبوره ای

درماتیت سبوره ای یک بیماری پوستی شایع است که عمدتاً پوست سر فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری باعث بروز لکه های پوسته پوسته، قرمزی پوست و شوره های سر سخت می شود. درماتیت سبوره ای همچنین می تواند قسمت های چرب بدن مانند صورت، قسمت های از بینی، ابروها، گوش ها، پلک ها و سینه را تحت تأثیر قرار دهد.

به درماتیت سبوره ای شوره سر، اگزما سبورئیک و پسوریازیس سبورئیک نیز گفته می شود. در بین نوزادان، این بیماری به عنوان cradle cap شناخته شده و باعث پوسته پوسته شدن سر فرد مبتلا خواهد شد.

اگزمای سبوره ای یک بیماری پوستی طولانی مدت است که در صورتی که خود به خود بهبود نیابد، فرد نیاز به درمان مداوم خواهد داشت. با این وجود مراقبت از پوست و محدود کردن محرک ها می تواند تا حد زیادی به کنترل بیماری کمک کرده و علائم آن را کاهش دهد.

 علت بروز درماتیت سبوره ای

علت اصلی بروز اگزما سبوره ای مشخص نیست.

با این حال پزشکان بر این باورند که دو عامل اصلی وجود دارد که می تواند به پیشرفت این بیماری کمک کند. عامل اول ترشح چربی بیش از حد پوست است زیرا مقادیر بیش از حد چربی پوست ممکن است به عنوان یک ماده تحریک کننده عمل کرده و باعث قرمز شدن پوست شود. دومین عامل مؤثر مالاسزیا، نوعی قارچ است که به طور طبیعی در چربی پوست یافت می شود. گاهی اوقات این قارچ به طور غیر طبیعی رشد کرده و باعث ترشح بیشتر چربی پوستی می شود. به خاطر داشته باشید که چربی بیش از حد پوست یکی از عوامل اصلی بروز اگزما سبوره ای است.

این بیماری ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی که در دوران بارداری در بدن مادر رخ می دهد، نوزادان تازه متولد شده را نیز درگیر کند. اعتقاد بر این است که سطح هورمون نوسان کننده باعث تحریک بیشتر غدد چربی شیرخوار شده و تولید بیش از حد چربی باعث افزایش تحریک پذیری پوست خواهد شد.

اما به طور کلی این عارضه پوستی ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

• پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن
• قارچی به نام مالازیا که باعث ترشح چربی پوست می شود.

عوامل خطر درماتیت سبوره ای

بعضی از عوامل احتمال ابتلا به درماتیت سبوره ای را در فرد افزایش می دهند.

این عوامل شامل موارد زیر می شود:

• مصرف بعضی از داروهای خاص
• بهبودی از شرایط استرس زا پزشکی، مانند حمله قلبی
• بیماری های عصبی و روانی مانند پارکینسون و افسردگی
• سیستم ایمنی ضعیف در افرادی مثل گیرندگان پیوند عضو و افراد مبتلا به HIV /AIDS، پانکراتیت الکلی و برخی از سرطان ها

علائم درماتیت سبوره ای

اگزمای سبوره ای، که به عنوان درماتیت سبوره ای نیز شناخته می شود یک بیماری پوستی بسیار شایع است که باعث قرمزی، ایجاد لکه های پوسته پوسته و شوره سر می شود. این بیماری اغلب پوست سر را درگیر می کند اما می تواند نواحی چرب دیگر بدن را نیز گرفتار کند. به طور معمول این بیماری در چند هفته اول شدت گرفته و سپس به تدریج طی چند هفته یا ماه کاملاً برطرف خواهد شد.

علائم و نشانه های بروز درماتیت سبوره ای ممکن است شامل موارد زیر شود:

• پوسته پوسته شدن پوست کف سر (شوره سر)، مو، ابرو، ریش یا سبیل
• قرمزی پوست
• احساس خارش پوست

لکه های پوستی چرب که به صورت پوسته پوسته های سفید یا زرد رنگ نمایان شده در قسمت های مختلف بدن مانند موارد زیر می تواند نشانه این بیماری باشد:

• زیر بغل
• پلک ها
• قفسه سینه
• زیر سینه ها
• پوست صورت
• ابروها، گوش ها
• ناحیه کشاله ران
• قسمت های از بینی

علائم و نشانه های گفته شده ممکن است در صورت استرس فرد شدیدتر بوده و در هوای سرد یا فصول خشک سال شدت پیدا کند.

زمان مراجعه به پزشک

بهتر است در صورت داشتن علائم زیر برای تشخیص و درمان سریع تر بیماری به پزشک مراجعه کنید:

• احساس ناآرامی که باعث مشکلات خواب و عدم تمرکز بر روی کارهای روزمره فرد شود.
• بیماری باعث نگرانی و اضطراب بیش از حد شما شده است.
• احساس می کنید دچار عفونت پوستی شده اید.
• تمامی اقدامات مراقبتی و بهداشتی را رعایت کرده اید ولی علائم به وجود آمده بهبود نیافته اند.

تشخیص درماتیت سبوره ای

پزشک شما با بررسی و معاینه ساده پوست می تواند ابتلا به درماتیت سبوره ای را تشخیص دهد. البته پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق تر این بیماری پوستی، قسمتی از پوست درگیر شده را برای معاینه (بیوپسی) برداشته و برای آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه ارسال کند. این آزمایش به تشخیص دقیق تر این عارضه پوستی کمک خواهد کرد زیرا این بیماری ممکن است علائمی مشابه بیماری های زیر داشته باشد:

پسوزیاریس

این اختلال نیز می تواند باعث بروز علائمی مثل شوره، پوسته پوسته شدن کف سر شده اما از نظر مقدار این پوسته ها و رنگ آن ها با درماتیت سبوره ای متفاوت خواهد بود.

درماتیت آتوپیک (اگزما)

• این بیماری پوستی باعث خارش و التهاب پوست در قسمت های مثل کمر، آرنج، زانوها و جلوی گردن فرد خواهد شد.
• یکی از علائم دیگر این بیماری این است که پس از بهبودی ممکن است مجدداً عود کند.

تینا ورسیکالر

این بیماری باعث بروز ضایعات پوستی بر روی کمر فرد شده و معمولاً لکه های ایجاد شده به قرمزی لکه های ناشی از درماتیت سبوره ای نخواهد بود.

روزاسه

این بیماری معمولاً بر روی صورت به وجود آمده و قسمت کمی از پوست را درگیر خواهد کرد.

درمان درماتیت سبوره ای

درماتیت سبوره ای ممکن است نیازی به درمان نداشته و بدون درمان نیز بهبود یابد.

در بعضی موارد برای برطرف شدن این بیماری ممکن است فرد نیاز به درمان های مکرر داشته باشد و حتی بعد از درمان مجدداً علائم بیماری برگردد. تمیز کردن روزانه پوست با صابون و شامپو ملایم می تواند به کاهش چربی پوست و تقویت پوست مرده کمک کند. شامپو های دارویی، کرم ها و لوسیون ها اصلی ترین درمان درماتیت سبوره ای هستند. احتمالاً پزشک قبل از تجویز دارو توصیه می کند تا داروهای خانگی مانند شامپو های ضد شوره بدون نسخه را امتحان کنید. اگر داروهای خانگی مؤثر نبود می توانید برای امتحان کردن شیوه های دیگر درمانی با پزشک خود مشورت کنید.

کرم ها، شامپوها یا پمادهای کنترل کننده التهاب

هیدروکورتیزون قوی، فلوکینولون، کلوبتازول و دسونید کورتیکواستروئیدهایی هستند که می توانید از آن ها برای درمان درماتیت سبوره ای استفاده کنید. این داروها مؤثر بوده و استفاده از آن ها نیز آسان است، اما به هیچ وجه نباید در مصرف آن ها زیاده روی کرد. اگر این داروها هفته ها و ماه ها بدون وقفه مورد استفاده قرار بگیرند، ممکن است باعث عوارض جانبی مانند نازک شدن پوست یا بروز رگه ها یا خطوط پوستی شوند.

کرم ها یا لوسیون های حاوی مهارکننده های کلسیمینورین تاکرولیموس و پیمکلرولیموس نیز ممکن است برای درمان درماتیت سبوره ای مؤثر بوده و عوارض جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروئیدها داشته باشند. اما این شیوه های درمانی نباید به عنوان اولین راه حل درمان مورد استفاده قرار بگیرند، زیرا سازمان جهانی غذا و دارو احتمال می دهد که مصرف این داروها با بروز انواع سرطان ارتباط داشته باشد.

ژل ها، کرم ها یا شامپوهای ضد قارچ

بسته به منطقه آسیب دیده و شدت علائم، پزشک ممکن است محصولات درمانی مثل کتوکونازول (Nizoral) 2 درصد یا سیکلوپیروکس 1 درصد تجویز کند. البته در بعضی موارد شدید پزشک ممکن است هر دو محصول را به طور همزمان تجویز کند تا فرد مبتلا به صورت یک روز درمیان از هرکدام استفاده نماید.

قرص های ضد قارچ

اگر بیماری درماتیت سبوره ای با سایر روشهای درمانی دیگر بهبود نیافت، پزشک ممکن است داروی ضد قارچ را به صورت قرص تجویز کند. اما دقت داشته باشید که قرص های ضد قارچ به دلیل عوارض جانبی احتمالی و تداخلات دارویی، به عنوان اولین و بهترین گزینه درمانی توصیه نمی شود.

سبک زندگی و درمان خانگی درماتیت سبوره ای

 

ممکن است با تغییر سبک زندگی و داروهای خانگی بتوانید تا حدی علائم درماتیت سبوره ای را کنترل کنید. بسیاری از داروهای مؤثر این عارضه پوستی بدون نیاز به نسخه در دسترس بوده و می توانید از آن ها برای درمان خود استفاده کنید. در بعضی موارد شاید نیاز به ترکیب چندین شیوه درمانی با هم داشته باشید. بهترین روش درمانی برای شما به نوع پوست، شدت وضعیت و اینکه علائم کدام قسمت از بدن را درگیر کرده باشد، بستگی خواهد داشت. اما در بعضی افراد حتی پس از درمان قطعی، ممکن است علائم بیماری با گذشت زمان برگشته و مجدداً عود کند.

شست و شوی منظم سر

اگر شامپوهای معمولی کمکی به درمان شوره سر شما نمی کند، بهتر است شامپوی های ضد شوره بدون نیاز به نسخه را امتحان کنید.

این شامپوها بر اساس محتویاتشان به صورت زیر دسته بندی می شوند:

• پیریتیون روی (Dermazinc ، Head & Shoulders)
• سولفید سلنیوم (Selsun Blue)
• کتوکونازول (Nizoral A-D)
• تار (نوتروژن T / ژل ، DHS تار)
• سالیسیلیک اسید (Neutrogena T / Sal)

هر روز تا زمانی که علائم و نشانه های بیماری کاهش پیدا کند فقط از یک محصول استفاده کرده و در صورت لزوم هفته ای یک تا سه بار این کار را تکرار کنید. شامپویی که حاوی tar است، ممکن است رنگ موهای روشن را روشن تر کند، به همین خاطر توصیه می شود که افراد دارای موهای رنگ روشن از محصولات دیگر درمانی برای شستشوی موهای خود استفاده کنند.

اگر از یک نوع شامپو برای مدتی استفاده کردید و نتیجه گرفتید اما به نظر می رسد با گذشت زمان اثربخشی خود را از دست داده، سعی کنید از شامپوهای دیگر نیز استفاده کنید. حتماً شامپو را با توجه به مدت زمان توصیه شده روی موهای خود باقی گذاشته و سپس به خوبی آبکشی کنید. اگر درماتیت سبوره ای قسمت های از پوست بدن شما را نیز درگیر کرده، بهتر است شامپو را روی این قسمت ها نیز بزنید.

درمان های خانگی دیگر

درمان های بدون نیاز به نسخه و محصولات مراقبتی زیر نیز می تواند به کنترل درماتیت سبوره ای کمک کند:

پوسته ها را از روی سر خود بردارید. روغن های گیاهی یا معدنی را به کف سر خود مالیده و بعد از گذشت یک ساعت برس کشیده و به خوبی آبکشی کنید.

به طور منظم پوست خود را بشویید. با استفاده از صابون کف سر و بدن خود را به خوبی شسته و آبکشی کنید. هیچگاه از صابون های قوی استفاده نکرده و همیشه بعد از صابون، از مرطوب کننده ها استفاده کنید.

از کرم های دارویی استفاده کنید. ابتدا کرم کورتیکو استروئید خفیف را روی قسمت های درگیر پوستی مالیده و در صورت عدم بهبود، کرم کتوکونازول ضد قارچ را امتحان کنید.

از محصولات آرایشی مو استفاده نکنید. از محصولات مراقبتی پوست و مو حاوی الکل بپرهیزید. مصرف این محصولات باعث شدت گرفتن علائم بیماری درماتیت سبوره ای خواهد شد.

لباس های نازک بپوشید، باعث تعریق بیش از حد نشده و باعث ناراحتی پوست شما نشود.

اگر ریش یا سبیل دارید، مرتباً موهای صورت را شامپو بزنید. درماتیت سبوره ای می تواند با شدت بیشتری پوست زیر ریش و سبیل را درگیر کند. می توانید روزانه از شامپو کتوکونازول 1 درصد استفاده کنید تا زمانی که علائم شما بهبود یابد. سپس مصرف شامپو را به هفته ای یکبار کاهش دهید. در بعضی از مبتلایان اصلاح موهای صورت به کاهش و بهبود علائم کمک خواهد کرد.

پلک های خود را به آرامی تمیز کنید. اگر پلک های شما علائم قرمزی یا پوسته پوسته شدن را نشان می دهند هر شب آن ها را با شامپو بچه بشویید. کمپرس های گرم یا داغ نیز می تواند تا حد قابل توجهی به کاهش علائم بیماری کمک کند.

درمان خانگی در کودکان

پوست سر کودک خود را به آرامی بشویید. اگر شیرخوار شما مبتلا به این بیماری شده، روزی یک بار پوست سر کودک را با شامپو مخصوص کودکان بشویید. قبل از شستشوی کف سر با شامپو بهتر است با استفاده از یک برس کوچک نرم، پوسته های سر را شل کرده و سپس سر را بشویید. اگر پوسته ها بعد از شستشو بازهم بر روی کف سر کودک وجود دارد، بهتر است قبل از شستشوی سر از روغن استفاده کنید.

درمان های جایگزین

روش های درمانی جایگزین بسیاری برای بهبود و مدیریت درماتیت سبوره ای وجود دارد که می توانید از آن ها کمک بگیرید. البته بهتر است قبل از شروع هر شیوه درمانی در این مورد با پزشک مشورت کنید.

روغن درخت چای

روغن درخت چای یکی از روغن های فوق العاده ای است که می توانید به صورت خالص یا در غالب شامپوهای درمانی از آن استفاده کنید. اما برخی از مطالعات نشان داده است که استفاده از روغن درخت چای می تواند واکنش آلرژیک به همراه داشته باشد.

مکمل های روغن ماهی

این نوع قرص ها حاوی اسیدهای چرب امگا 3 بوده و می تواند به درمان این بیماری کمک کند.

آلوئه ورا

ژل آلوئه ورا را می توانید به صورت محصولات داروخانه ای یا ژلی که مستقیم از داخل برگ گیاه خارج شده، استفاده کرده و به ناحیه درگیر پوست بمالید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید. بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.

اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.

لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.

دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.

سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان می رسد بپرسید.

سوالات پزشک

پزشک احتمالاً در حین معاینه و تشخیص بیماری تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ دادن به این سؤالات می تواند به صرفه جویی زمانی کمک کرده و باعث شود تا وقت بیشتری برای پرسیدن سؤالات مدنظر خود داشته باشید.

پزشک ممکن است سؤالات زیر را مطرح کند:

• چه دارو، ویتامین یا مکملی مصرف می کنید؟
• چند بار در روز از این روش های درمانی استفاده می کنید؟
• آیا به نظر می رسد چیزی به بهبود علائم کمک کرده است؟
• آیا به نظر می رسد چیزی باعث بدتر شدن علائمتان شده است؟
• علائم شما چیست و برای اولین بار از چه زمانی متوجه آن ها شدید؟
• آیا شما همه درمان های خانگی مانند کرم، ژل یا شامپو را امتحان کرده اید؟
• آیا اخیراً استرس شدید داشته یا شاهد تغییرات جدی در زندگی خود بوده اید؟
• آیا این اولین بار است که این علائم را تجربه کرده اید یا قبلاً نیز شاهد بروز چنین علائمی بوده اید؟
• علائم شما تا چه حد شدید است؟ آیا این علائم همیشه یکسان هستند یا به مرور زمان بدتر شده یا گاهی اوقات بهتر و گاهی اوقات بدتر می شوند؟

کارهای که می توانید تا زمان ملاقات با پزشک انجام دهید.

در این مدت استفاده از کرم ضد قارچ بدون نسخه یا کرم ضد خارش می تواند برای شما مفید باشد. اگر پوست سر شما مبتلا به بیماری درماتیت سبوره ای شده باشد، شامپو ضد قارچ بدون نسخه می تواند تا حدی علائم شما را کاهش دهد. سعی کنید در حین شست و شو باعث خراش یا آسیب دیدن محل درگیر شده نشوید، زیرا این کار احتمال بروز عفونت پوستی را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد.