تاکی پنه یا تنفس سریع و کم عمق

تنفس سریع و کم عمق اغلب به عنوان تاکی پنه شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که تنفس شما یک دقیقه بیشتر از حد معمول طول بکشد. تاکی پنه معمولا به عنوان تعداد تنفس بیش از 20 نفس در دقیقه بزرگسالان تعریف می شود. در کودکان، تعداد تنفس در دقیقه می تواند بیشتر از بزرگسالان باشد. اگر شما تنفس سریع و کم عمق را تجربه کردید به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید درمان خود را سریع تر آغاز کرده و از بروز عوارض آن پیشگیری کنید.

چه عواملی باعث تاکی پنه می شود؟

بیماری ها و شرایط زمینه ای مانند عفونت ها و آسم ممکن است باعث بروز تاکی پنه شوند، اما تاکی پنه به دلیل خفگی یا لخته شدن خون هم رخ دهد. تاکی پنه همیشه نتیجه یک بیماری مزمن پزشکی یا مشکل سلامتی نیست.

خفگی

هنگام خفگی، جسمی به طور جزئی یا کامل راه هوایی شما را مسدود می کند. در این شرابط ممکن است اصلاً نتوانید نفس بکشید، یا تنفس شما عمیق یا آرام نخواهد بود. در موارد خفگی، مراقبت فوری پزشکی بسیار مهم است.

حملات اضطراب

در حالی که اضطراب اغلب به عنوان یک اختلال صرفا روانی در نظر گرفته می شود، اما می تواند علائم فیزیکی روی بدن داشته باشد. حملات اضطرابی پاسخ های فیزیکی به ترس یا اضطراب هستند. در یک حمله اضطرابی، ممکن است تنفس سریع یا تنگی نفس را تجربه کنید.

فعالیت بدنی شدید

در هنگام افزایش فعالیت بدنی مانند ورزش شدید یا رابطه جنسی شدید، بدن اکسیژن بیشتری مصرف می کند و شاهد افزایش دی اکسید کربن است. ورزش نمونه کلاسیک از هیپرپنه محسوب می شود. هایپرپنه پاسخ تنفسی مناسب به افزایش تولید دی اکسید کربن در بدن است.

در حالی که شما در این فعالیت‌ها شرکت می‌کنید، تاکی پنه و هایپرپنه به جای اینکه نشانه‌ای از بیماری زمینه ای باشند، مفید و مناسب هستند. روشی است که بدن شما برای برآوردن این نیازهای اکسیژن افزایش یافته و خلاص شدن از شر دی اکسید کربن می تواند از آن استفاده کند.

علل پاتولوژیک تاکی پنه

برخی از بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند باعث تنفس سریع و کم عمق شوند، از جمله:

تاکی پنه گذرا نوزاد (TTN)

برخی از نوزادان به دلیل ابتلا به یک بیماری ریوی به نام تاکی پنه گذرا در نوزادان (TTN) در چند ساعت اول زندگی تنفس بسیار سریع یا سختی دارند. “گذرا” به این معنی است که این اختلال مدت زیادی دوام نمی آورد.

همچنین کلمه Tachypnea (tak-ip-NEE-uh) به معنی تنفس سریع است. با این حال، این تنفس سریع معمولاً پس از 48 ساعت بدون درمان بهتر می شود. اگر نوزادی قبل از موعد مقرر به دنیا بیاید، احتمال TTN بیشتر می شود. با این حال، کودکان در هر سن حاملگی ممکن است بلافاصله پس از تولد دچار TTN شوند.

عوامل خطر احتمالی عبارتند از:

• دیابت بارداری در والدین
• زایمان قبل از هفته 39 بارداری
• کوچک یا بزرگ بودن جنین نسبت به سن بارداری
• خفگی پری ناتال یا کاهش انتقال خون و گاز به جنین در حوالی زمان تولد

TTN معمولاً یک بیماری خوش خیم است. علائم پس از 12 تا 24 ساعت برطرف می شوند، اما در موارد شدید ممکن است تا 72 ساعت باقی بمانند. بنابراین، اگر علائم بدتر شوند یا به زودی پس از زایمان برطرف نشوند، پزشک ممکن است کودک را برای دریافت مکمل اکسیژن، نظارت و درمان به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان ارجاع دهد.

واکنش های آلرژیک

یک پاسخ آلرژیک به یک محرک خاص ممکن است منجر به واکنش فیزیکی شود که شامل تاکی پنه است.

سایر شرایطی که ممکن است منجر به تاکی پنه شود عبارتند از:

عفونت ها

عفونت‌هایی که بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارند، مانند ذات‌الریه یا برونشیت، می‌توانند باعث مشکل در تنفس شوند. اگر این عفونت ها بدتر شوند، ریه ها پر از مایع می شوند. که این وضعیت تنفس برای کودک را دشوار می کند. لازم به ذکر است که برخی از عفونت های نادر بدون درمان می توانند کشنده باشند.

مشکلات تنفسی

اگر آسیب ساختاری، التهاب یا عفونت بر عملکرد ریه‌های شما تأثیر بگذارد، احتمالاً تنفس شما دچار مشکل می شود. مشکلات تنفسی می توانند حاد یا مزمن باشند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آمبولی ریه. این یک لخته خون در ریه است که می تواند منجر به تاکی پنه، همراه با درد قفسه سینه، سرفه و تنفس نامنظم شود.
• پلورال افیوژن. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که مایع بیش از حد بین غشاهای نازکی که ریه را می پوشانند، که به آن پلورا نیز می گویند، جمع می شود.
• مسمومیت با مونوکسید کربن. اگر بیش از حد گاز مونوکسید کربن بی بو و بی رنگ تنفس کنید، این می تواند منجر به تاکی پنه و همچنین سردرد، حالت تهوع، سرگیجه و احتمال بیهوشی شود.
• اختلال انسداد مزمن ریه (COPD). این یک بیماری شایع ریوی است که شامل برونشیت مزمن یا آمفیزم می شود. برونشیت التهاب راه های هوایی و آمفیزم تخریب کیسه های هوایی در ریه ها است.
• آسم. تاکی پنه می تواند یکی از علائم حمله آسم باشد. آسم که یک بیماری التهابی مزمن در ریه هاست، اغلب علت تنفس سریع و کم عمق در کودکان است که می تواند در شب، بعد از ورزش یا در هنگام تماس با محرک هایی مانند آلرژن ها و هوای سرد بدتر شود.

سپسیس

این یک عفونت کشنده در سراسر بدن است، که معمولاً به عنوان یک واکنش شدید به عفونت ایجاد می شود. بر اساس مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) عفونت ریه از عوامل شایع سپسیس است و تاکی پنه یکی از علائم آن است.

کتواسیدوز دیابتی (DKA)

این وضعیت جدی زمانی رخ می دهد که بدن شما انسولین کافی تولید نمی کند. در نتیجه اسیدهایی به نام کتون در بدن شما تجمع می یابد. DKA  اغلب منجر به تنفس سریع می شود که شامل هیپرپنه و هیپرونتیلاسیون برای جبران تجمع کتواسیدها در بدن می شود. اگر بدن شما نتواند این الگوی تنفسی افزایش یافته را تحمل کند، ممکن است منجر به ناراحتی تنفسی شود.

علائم تاکی پنه چیست؟

تنفس سریع و کم عمق مشخصه اصلی تاکی پنه است. اما علائم دیگری ممکن است همراه با آن باشد، از جمله:

• تنگی نفس
• اگر سطح اکسیژن خونتان پایین باشد، آبی در نوک انگشتان و لب‌هایتان قابل مشاهده است.
• افزایش کشش به داخل و خارج قفسه سینه در حین تنفس، زیرا تنفس به تلاش بیشتری نیاز دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همیشه تنفس سریع و کم عمق را به عنوان یک وضعیت اورژانس پزشکی، به ویژه اولین باری که آن را تجربه می کنید، تلقی کنید. در صورت بروز هر یک از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تب
• سبکی سر
• درد قفسه سینه
• تنفس سریع که بدتر می شود.
• سینه ای که با هر نفس فرو می رود.
• رنگ خاکستری مایل به آبی برای پوست، ناخن ها، لب ها یا لثه ها

تاکی پنه می تواند نتیجه بسیاری از شرایط مختلف باشد. تشخیص صحیح از سوی پزشک به تعیین علت کمک می کند. این بدان معنی است که بهتر است هر موردی از تاکی پنه را به پزشک خود گزارش دهید.

تاکی پنه چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک شما ممکن است فوراً درمان را برای اصلاح الگوی تنفس شما و راحت‌تر کردن تنفس عمیق انجام دهد. درمان شما می تواند شامل دریافت هوای غنی از اکسیژن از طریق ماسک باشد. سپس، آنها سوالاتی در رابطه با علائم یا وضعیت شما خواهند پرسید. هنگامی که وضعیت شما تثبیت شد، پزشک از شما سؤالاتی می پرسد تا به آنها در تشخیص علت کمک کند. سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شرایط پزشکی قبلی دارید؟
• از دارویی استفاده می کنید؟
• آیا اخیرا سرماخوردگی یا آنفولانزا داشته اید؟
• مشکلات تنفسی شما از چه زمانی شروع شده است؟
• آیا مشکلات تنفسی یا بیماری های ریوی مانند آسم، برونشیت یا آمفیزم دارید؟

پس از گرفتن سابقه پزشکی، پزشک به صدای قلب و ریه های شما با گوشی پزشکی گوش می دهد. آنها از یک پالس اکسیمتر برای بررسی سطح اکسیژن شما استفاده می کنند. این یک مانیتور کوچک است که روی انگشت شما گذاشته می شود.

در صورت لزوم، پزشک ممکن است سطح اکسیژن شما را با استفاده از آزمایش گاز خون شریانی بررسی کند. برای این آزمایش، آنها مقدار کمی خون را از شریان شما می گیرند و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستند. این آزمایش باعث ایجاد ناراحتی می شود، بنابراین پزشک ممکن است قبل از خونگیری، بیهوشی (عامل بی حسی) را در ناحیه مورد نظر اعمال کند.

اسکن تصویربرداری

پزشک شما ممکن است بخواهد برای بررسی آسیب ریه، علائم بیماری یا عفونت، ریه های شما را دقیق تر بررسی کند. پزشکان معمولاً در ابتدا از اشعه ایکس برای این کار استفاده می کنند. اما، در برخی موارد، پزشک ممکن است برای دریافت تصویر دقیق تری از ریه، سی تی اسکن قفسه سینه را تجویز کند. اگر پزشک بخواهد پلورال افیوژن را ارزیابی کند، سونوگرافی ساده و مفید است. آنها معمولاً برای ارزیابی مشکلات ریوی درخواست MRI نمی کنند.

تاکی پنه چگونه درمان می شود؟

گزینه های درمانی تاکی پنه بسته به علت دقیق مشکلات تنفسی شما متفاوت است.

عفونت های ریه

درمان های موثر برای تنفس سریع و کم عمق ناشی از عفونت عبارتند از:

• یک استنشاق برای تسکین علائم که راه های هوایی را باز می کند، مانند آلبوترول
• آنتی بیوتیک برای کمک به رفع عفونت باکتریایی

آنتی‌بیوتیک‌ها برای برخی از عفونت‌ها، مانند عفونت‌های ناشی از ویروس، مفید نیستند. در این موارد، درمان‌های تنفسی که راه هوایی را باز می‌کنند و مراقبت‌های حمایتی، درمان‌های اصلی برای اکثر ویروس‌ها هستند.

بیماری مزمن

هیچ راهی برای درمان بیماری های مزمن، از جمله آسم و COPD وجود ندارد. با این حال، با درمان، می توانید تنفس سریع و کم عمق را به حداقل برسانید. درمان این شرایط می تواند شامل موارد زیر باشد:

• استنشاقی ها
• داروهای تجویزی
• مخازن اکسیژن در موارد شدید

DKA یک عارضه جدی دیابت است و پزشکان آن را وضعیت یک اورژانس پزشکی می دانند. افزایش سرعت و حجم تنفس نیاز به نظارت دقیق دارد در حالی که پزشک شما به محرک اصلی DKA می پردازد.

اختلالات اضطرابی

اگر تنفس سریع و کم عمق را به عنوان علامت حمله اضطراب تجربه کنید، پزشک احتمالا ترکیبی از گفتگو درمانی و داروهای ضد اضطراب را توصیه می کند. این داروها می توانند شامل موارد زیر باشند:

• آلپرازولام (زاناکس)
• کلونازپام (کلونوپین)
• بوسپیرون (Buspar)

چگونه می توانم از تاکی پنه جلوگیری کنم؟

اقدامات پیشگیرانه به علت تنفس سریع شما بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر به دلیل آسم باشد، می توانید از آلرژن ها، ورزش های شدید و محرک هایی مانند دود و آلودگی اجتناب کنید.

برای کمک به تاکی پنه نکات زیر را رعایت کنید:

• از طریق بینی نفس بکشید و از طریق دهان هوا را به بیرون بازدم کنید.
• سعی کنید با استفاده از دیافراگم نفس های آهسته و عمیق بکشید و به خود فرصت کافی برای بازدم کامل بدهید.

مهم است که علت اصلی تاکی پنه خود را ارزیابی کنید، در این صورت می توانید بر پیشگیری و همچنین درمان تمرکز کنید. رسیدگی به علت زمینه ای ممکن است از بدتر شدن یا مکرر شدن بیماری جلوگیری کند.

سخن آخر

تنفس سریع و کم عمق ممکن است نشانه یک بیماری جدی پزشکی باشد، اگرچه شدت آن ممکن است متفاوت باشد. همیشه ایده خوبی است که تشخیص پزشک را در مورد تنفس سریع دریافت کنید، به ویژه در مورد نوزادان و کودکان خردسال، که ممکن است نتوانند به طور کامل علائم خود را منتقل کنند.