آبسه ریه، عفونت باکتریایی است که در بافت ریه ایجاد می شود. عفونت باعث از بین رفتن بافت و تجمع چرک در آن فضا می شود. آبسه ریه برای درمان چالش برانگیز است و می تواند خطرناک باشد.
آبسه های ریه را می توان به دو صورت اولیه یا ثانویه طبقه بندی کرد. آنها از سویه های مختلف باکتری ایجاد می شوند و دلایل مختلفی دارند.
آبسه های اولیه
آبسه های اولیه در اثر عفونت، ذات الریه، در داخل ریه ایجاد می شود. پنومونی آسپیراسیون نوعی عفونت است که بعد از استنشاق غذا یا ترشحات از دهان، معده یا سینوس ها در ریه ها به جای اینکه در مری وارد شود، ایجاد می شود. این یکی از علل شایع آبسه های اولیه است.
آبسه ریه در اثر تعرق در غذا یا ترشحات اغلب در حالی که فردی آرام یا بیهوش باشد، یا از طریق مسمومیت یا بیهوشی روی می دهد. مواد استنشاق شده اغلب به بافت ریه آسیب می رساند. همچنین به طور معمول مملو از باکتری است، یا از طریق عفونت یا از باکتری های طبیعی موجود در دهان، دستگاه تنفسی یا معده ایجاد می شود.
رایج ترین بیماری که فرد را مستعد ابتلا به آبسه ریه می کند، اعتیاد به الکل است. کسانی که از الکل سوء استفاده می کنند اغلب دچار استفراغ و تغییر سطح هوشیاری می شوند. این شرایط احتمال استنشاق محتوای معده و باکتری در ریه ها را افزایش می دهد، که می تواند باعث ایجاد عفونت شود. افرادی که از الکل استفاده می کنند، به دلیل ضعف در سلامت عمومی و تغذیه، اغلب سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، که ابتلا به عفونت را در آنها افزایش می دهد.
آبسه های ثانویه
آبسه های ثانویه به علت عفونت دیگری که در ریه شروع می شود، رخ می دهند. این وضعیت می تواند ناشی از انسداد مجاری تنفسی بزرگ، بیماری همزمان در ریه ها یا عفونت از سایر قسمت های بدن باشد که به ریه ها انتشار می یابد.
علل آبسه های ریه
تعدادی از شرایطی که مستقیماً بر ریه ها تأثیر می گذارد، ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این بیماری کند، از جمله:
ذات الریه: هر نوع ذات الریه، اما به خصوص پنومونی آسپیراسیون ممکن است منجر به آبسه شود، به خصوص اگر تشخیص و درمان آن به تأخیر بیفتد.
تومورها: یک سرطان زمینه ای تقریباً در 10٪ یا 15٪ از افراد ممکن است منجر به تشکیل آبسه ریه شود. در این حالت، انسداد مجاری تنفسی به دلیل تومور اغلب منجر به ذات الریه (ذات الریه پس از انسداد) و به نوبه خود منجر به آبسه می شود. سرطان سلول سنگفرشی ریه ها شایع ترین شکل سرطان ریه است که منجر به آبسه ریه می شود، اما سایر سرطان ها مانند لنفوم ها نیز ممکن است دلیل اصلی باشد.
بیماری ریوی زمینه ای: بیماری های ریه مانند برونشکتازی، فیبروز کیستیک، کوفتگی ریه (کوفتگی) و سکته های انفارکتوس عفونی ممکن است منجر به آبسه ریه شود.
کمبود ایمنی: سندرم های نقص ایمنی مادرزادی و همچنین مواردی که اکتساب شده اند (مانند HIV / AIDS یا به دلیل شیمی درمانی) ممکن است منجر به آبسه ریه شوند.
علل آبسه ثانویه ریه
آبسه ثانویه ریه ممکن است هنگامی رخ دهد که باکتری های موجود در مناطق دیگر با استنشاق (تنفس)، از طریق جریان خون یا از خارج بدن به ریه ها سرایت کنند.
- آسپیراسیون مواد عفونی از دهان و مجاری هوایی فوقانی
- آمبولی سپتیک: عفونت ها ممکن است از ناحیه ترومبوفلبیت، دریچه قلب آلوده (اندوکاردیت باکتریایی) در سمت راست قلب (مانند دریچه سه تایی)، کاتتر مرکزی آلوده یا سو ء مصرف داروی IV از طریق جریان خون به ریه ها منتقل شوند.
- نفوذ: عفونت ممکن است از مناطق مجاور مانند مری (فیستول برونش مری)، عفونت مدیاستین یا آبسه زیر دیافراگم (آبسه سابفرنیک) به ریه ها نفوذ کند.
علائم آبسه ریه
بارزترین علائم آبسه ریه، سرفه است. محتویات سرفه احتمال دارد خونی یا چرکی بوده و بوی بدی داشته باشد.
علائم آبسه ریه ممکن است به سرعت، یا به آرامی و موذیانه ظاهر شود. انواع آبسه ها بر اساس مدت زمان بروز علائم به صورت زیر است:
- حاد: مدت زمان کمتر از 6 هفته است.
- مزمن: بیشتر از 6 هفته
علائم و نشانه های اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب و لرز: تب اغلب اولین نشانه آبسه ریه است که حداقل 80٪ افراد این علامت را دارند.
- عرق شبانه: برخلاف “گرگرفتگی”، عرق شب اغلب “خیساندن” توصیف می شود و نیاز به تغییر لباس شب دارد. همچنین ممکن است در طول روز عرق ایجاد شود.
- سرفه مداوم: در ابتدا سرفه معمولاً خشک است، اما ممکن است به بلغم تبدیل گردد. به خصوص اگر آبسه در نایژه ها پاره شود.
علائم و نشانه های بعدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تنگی نفس
- خلط با بوی بد
- لاغری ناخواسته
- درد با تنفس عمیق (درد قفسه سینه که با نفس عمیق بدتر می شود).
- چماق زدن (تغییری که در آن ناخن ها ظاهری قاشق مانند وارونه ایجاد می کنند).
- سرفه کردن خون (هموپتیز): هموپتیزی در آبسه های پیشرفته ریه کاملاً شایع است.
عوامل خطر آبسه ریه
افرادی که مشروبات الکلی مصرف می کنند یا اخیراً بیمار شده اند (به خصوص با ذات الریه) در معرض خطر ابتلا به آبسه هستند. افراد دیگر با سیستم ایمنی ضعیف که دارای شرایطی مانند سرطان، HIV، پیوند اعضا و بیماری خود ایمنی هستند نیز در معرض خطر هستند. خطر ابتلا به این بیماری برای افرادی که اخیراً تحت بیهوشی یا آرام بخشی قرار گرفته اند و کسانی که در اثر ضایعه یا بیماری بیهوش شده اند زیاد است. استنشاق یک جسم خارجی که راه هوایی را مسدود می کند نیز یک عامل خطر است.
تشخیص آبسه ریه
برای تشخیص آبسه ریه، ابتدا پزشک سابقه سلامتی و اقدامات اخیر را که در آن بیهوشی استفاده شده است را بررسی می کند. در صورت مشکوک بودن به آبسه، پزشک خلط یا چرک را تجزیه و تحلیل می کند. وی همچنین احتمال دارد از ابزارهای تصویربرداری، مانند اشعه ایکس یا سی تی اسکن، برای بررسی محل عفونت در ریه ها و رد سایر شرایط مانند سرطان یا آمفیزم استفاده کند. برای عفونت های جدی تر، پزشک می تواند روشی را برای نمونه برداری از آبسه انجام دهد.
اگر پزشک احتمال دهد که یک جسم خارجی وارد ریه ها شده، احتمال دارد ابزاری به نام برونکوسکوپ را قرار دهد تا محل آن را بررسی کند.
درمان آبسه ریه
درمان اصلی آبسه ریه، آنتی بیوتیک است. استفاده طولانی مدت از دارو ممکن است تا شش ماه لازم باشد. تغییر شیوه زندگی مانند عدم استعمال سیگار و نوشیدن مایعات بیشتر نیز احتمال دارد پیشنهاد شود.
در حالی که تخلیه روش ترجیحی درمان آبسه در بسیاری از مناطق بدن است، به ندرت در آبسه به درناژ یا جراحی نیاز است. آنتی بیوتیک ها به تنهایی اغلب در درمان این بیماری کافی و تقریباً در 80٪ مواقع موثر هستند.
آنتی بیوتیک و توان بخشی ریه
بسته به میزان بیمار بودن فرد، آنتی بیوتیک ها اغلب از راه وریدی شروع می شوند و به مدت چهار هفته تا شش هفته ادامه می یابند یا تا زمانی که دیگر شواهد مربوط به آبسه در مطالعات تصویربرداری مشاهده نشود.
در آبسه های ناشی از قارچ، انگلی و همچنین عفونت با مایکوباکتریوم، اکتینومایسس یا نوکاردیا، ممکن است به مدت طولانی تری از درمان به عنوان مثال 3 تا 6 ماه نیاز باشد.
آنتی بیوتیک ها تقریباً 80 درصد از زمان منجر به رفع آبسه می شوند، اما اگر بهبودی مشاهده نشود، ممکن است به سایر درمان ها نیز نیاز باشد.
توانبخشی ریه و تخلیه وضعیتی نیز غالباً مفید هستند و اغلب با درمان آنتی بیوتیکی ترکیب می شوند.
این معمولاً درصورت در نظرگرفتن بهبودی پس از 10 روز تا 14 روز مصرف آنتی بیوتیك مورد توجه قرار می گیرد و باید در این مورد زودتر از آن در نظر گرفته شود.
تخلیه ممکن است از طریق سوزنی که از دیواره قفسه سینه به داخل آبسه فرو رفته است (تخلیه از طریق پوست) یا از طریق برونکوسکوپی و سونوگرافی درون برونشی (تخلیه درون برونش) انجام شود. در صورت وجود خطر سوراخ شدن بافت ریه، ممکن است در آبسه هایی که در مرکز قرار دارند و از پلور دور هستند، تخلیه درون برونش گزینه ای بهتر باشد، اما تخلیه از راه پوست بیشتر انجام می شود.
در برخی موارد، احتمال دارد اقدامات تهاجمی یا جراحی بیشتری لازم باشد. می توان لوله ای را برای تخلیه چرک از آبسه به داخل ریه ها فرو برد، یا شاید برای برداشتن بافت ریه آلوده یا آسیب دیده به یک روش جراحی نیاز باشد.
عوارض آبسه ریه
در موارد نادر، آبسه ریه می تواند پاره شود. این یک نگرانی جدی پزشکی است. عوارض احتمالی متعاقب پارگی یا درمان جراحی آبسه، عبارتند از:
- آمیما. مجموعه بزرگی از مایع آلوده در اطراف ریه است که در محل آبسه ایجاد می شود. این می تواند خطرناک باشد و به درمان پزشکی فوری احتیاج دارد تا برطرف شود.
- فیستول Bronchopleural. این زمانی است که ارتباطی بین یک راه هوایی بزرگ در داخل ریه و فضای موجود در پوشش اطراف آن ایجاد می شود. از طریق جراحی اصلاح می شود.
- خونریزی از دیواره ریه یا قفسه سینه. این وضعیت می تواند با مقدار کمی خونریزی همراه باشد و بسیار جدی و خطرناک است.
- عفونت. عفونت به سایر نقاط بدن انتشار می یابد. اگر عفونت از ریه خارج شود، می تواند در قسمت های دیگر بدن از جمله مغز آبسه ایجاد کند.
پیش آگهی آبسه ریه
آبسه ریه تحت درمان با آنتی بیوتیک بدون هیچ عارضه ای بهبود می یابد. 90 درصد از افرادی که دارای سیستم ایمنی سرکوب شده، بیماری زمینه ای یا فاقد دسترسی به مراقبت های بهداشتی هستند، ممکن است مستعد ابتلا به عواقب ناگوار این بیماری باشند.
سخن آخر
آبسه ریوی یک حفره پر از چرک در ریه ها است که در اثر عفونت با باکتری یا گاهی قارچ یا انگلی ایجاد می شود. آنها ممکن است اولیه یا ثانویه باشند. آبسه ممکن است در اشعه ایکس قفسه سینه دیده شود، اگرچه بهترین آزمایش برای تشخیص CT قفسه سینه است. بیشتر اوقات تنها با آنتی بیوتیک برطرف می شوند، اما در بعضی موارد به تخلیه یا جراحی نیاز دارد.
