بیماری شغلی ریه نوعی بیماری ریوی است که در اثر تنفس در غبار سیلیس زیاد رخ می دهد. سیلیکوزیس یک بیماری پیشرونده است که علائمی مانند سرفه و تنگی نفس ایجاد می کند.
سیلیکوزیس جزء گروه های از بیماری است که به عنوان پنوموکونیوز شناخته می شود. این بیماری ها به دلیل تنفس در انواع مختلف ذرات گرد و غبار در یک محیط کار و ایجاد جای زخم در داخل ریه می شود. سیلیکوزیس در سراسر جهان، سیلیکوزیس شیوع بیشتری دارد.
علائم بیماری شغلی ریه
علائم بالقوه سیلیکوزیس در مراحل اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه خشک
- درد قفسه سینه
- خس خس سینه
- تنگی نفس غیرطبیعی همراه با ورزش
با این حال، افراد اغلب در مراحل اولیه بیماری، هیچ علائمی ندارند. علائم سیلیکوزیس اغلب تا 10 الی 20 سال در معرض سیلیس در یک محیط کار ظاهر نمی شوند. به این وضعیت سیلیکوزیس مزمن می گویند. بعضی اوقات علائم خصوصاً در افرادی که در معرض مقادیر بیشتری گرد و غبار سیلیس هستند، سریعتر از آن نشان داده می شوند. در موارد شدیدتر علائم ممکن است طی پنج تا 10 سال بروز کنند به این وضعیت سیلیکوزیس تسریع شده گفته می شوند. حتی در موارد شدیدتر علائم ممکن است در هفته ها یا ماه های اولیه بعد از قرار گرفته در برابر آلودگی ایجاد شود و باعث شدیدترین نوع بیماری (سیلیکوزیس حاد) شود.
چرا علائم بیماری شغلی ریه بلافاصله شروع نمی شوند؟
گرد و غبار سیلیس به طور مستقیم به ریه ها آسیب نمی رساند. گرد و غبار سیلیس می تواند به پاسخ سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. بدن سعی می کند گرد و غبار خارجی را دفع کند، که این وضعیت منجر به التهابات زیادی می شود. با گذشت زمان، پاسخ ایمنی بدن به سیلیس می تواند به ریه های شما آسیب برساند. در نهایت، این وضعیت ممکن است منجر به زخم شدید در ریه شود و تنفس فرد را محدود کند.
به همین دلیل علائم سیلیکوزیس معمولاً فوری بروز نمی کنند و به راحتی هم از بین نمی روند، حتی اگر هنوز در معرض گرد و غبار سیلیس نباشید. حتی پس از از بین رفتن آن، سیستم ایمنی بدن هنوز فعال شده و باعث ایجاد زخم در ریه می شود.
علت بیماری شغلی ریه
سیلیکوزیس در اثر استنشاق بیش از حد شکل بلوری سیلیس (دی اکسید سیلیسیم)، به خصوص وقتی این اتفاق در طی چند سال رخ دهد، ایجاد می شود.
سیلیس کریستالی را می توان در بسیاری از مواد مختلف، از جمله بتن، ماسه، ملات، مواد معدنی دیگر، گرانیت و سنگ مصنوعی یافت.
بعضی از انواع شغل ها نیاز به برش، سوراخکاری، انفجار یا آسیاب کردن مواد حاوی این سیلیس کریستالی دارند. این مشاغل می توانند گرد و غبار سیلیس را به هوا منتقل کند. در حین انجام این مشاغل اگر فرد اقدامات احتیاطی بهداشتی مناسب را انجام ندهد، ممکن است مقادیر خطرناک گرد و غبار سیلیس را تنفس کنند.
هر شخصی که در محل کار خود ممکن است در معرض گرد و غبار سیلیس استنشاق شده قرار بگیرد، در معرض خطر سیلیکوزیس است. در ایالات متحده تخمین زده می شود که بیش از 2 میلیون نفر در معرض گرد و غبار سیلیس قرار دارند. برخی از مشاغل در معرض خطر سیلیکوزیس، عبارتند از:
- معدنچیان
- کارگران تخریب
- سنگ تراشان
- کارگران معدن
- کارگران ریخته گری
- کارگران ماسه شویی
- سازندگان سیمان و آسفالت
- برخی از کارگران ساختمانی
- افرادی که در نفت و گاز کار می کنند.
سنگ مصنوعی که اغلب برای ساختن سنگ های آشپزخانه و حمام استفاده می شود، دلیل فزاینده سیلیکوزیس است. تراشیدن یا آسیاب کردن این سنگ باعث آزاد شدن مقادیر بسیار زیادی از گرد و غبار سیلیس می شود. این می تواند باعث بروز علائم شدید سیلیکوزیس در چند هفته یا چند ماه شود.
عوارض بیماری شغلی ریه
در یک فرد مبتلا به سیلیکوزیس پیشرفته، این علائم می تواند کاملاً شدید شده و با تنگی نفس بسیار بدتر شود. یک فرد مبتلا ممکن است علائم جدیدی مانند خستگی شدید و التهاب در اندام های انتهایی خود را تجربه کند. برخی از افراد دچار فشار خون ریوی می شوند. در شرایط شدیدتر این وضعیت می تواند منجر به نارسایی قلب سمت راست شود که وضعیتی خطرناک و جدی است.
افراد مبتلا به سیلیکوزیس همچنین در معرض خطر ابتلا به برخی از بیماری ها هستند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به سیلیکوزیس خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهند. همچنین اگر فرد در معرض باکتری های عامل ایجاد آن قرار بگیرید، خطر ابتلا به سل در او افزایش می یابد.
به نظر می رسد سیلیکوزیس خطر ابتلا به برخی بیماری های خود ایمنی از جمله اسکلرودرمی، لوپوس و آرتریت روماتوئید و بیماری کلیوی را افزایش می دهد. برخی از افراد در معرض گرد و غبار سیلیس نیز علائمی از بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) پیدا می کنند.
بسیاری از افراد افسردگی و اضطراب مربوط به تشخیص سیلیکوزیس را نیز تجربه می کنند. علاوه بر این، این شرایط می تواند کیفیت زندگی شما را به شدت کاهش دهد، که طبیعتاً بر خلق و خوی و نگرش شما تأثیر می گذارد.
تشخیص سیلیکوزیس
تشخیص این بیماری در اکثر بیماران با بروز علائم صورت می گیرد. در برخی از بیماران در هنگام غربالگری های معمول پزشکی که توسط کارفرمای آنها ارائه می شود، بیماری تشخیص داده می شوند. پزشکان باید سیلیکوزیس را از سایر بیماری هایی که می توانند علائم مشابه ایجاد کنند، تشخیص دهند.
اگر در محل کار در معرض گرد و غبار سیلیس هستید، باید مرتباً غربالگری پزشکی انجام دهید. غربالگری می تواند در تشخیص سیلیکوزیس قبل از شروع علائم موثر باشد.
انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) توصیه می کند که هر کارگری که در معرض گرد و غبار سیلیس قرار دارد، معاینات پزشکی منظمی را انجام دهد. این معاینات باید شامل آزمایش اشعه ایکس قفسه سینه و عملکرد ریه باشد
بررسی سابقه پزشکی بیماری بخش اصلی و مهم در تشخیص بیماری است. پزشک برای بررسی وضعیت بیمار باید علائم اخیر و همچنین سایر مشکلات پزشکی بیمار را ارزیابی کند. بسیار مهم است که آنها از سابقه کار بیمار و احتمال قرار گرفتن در معرض گرد و غبار سیلیس مطلع شوند.
تصویربرداری اشعه ایکس قفسه سینه نیز اغلب قسمت مهمی در تشکیل تشخیص است. توموگرافی قفسه سینه (CT) همچنین می تواند اطلاعات دقیق تری در مورد ریه ها را به پزشک معالج ارائه دهد.
آزمایشات عملکرد ریوی (آزمایشات غیرتهاجمی برای بررسی عملکرد ریه ها) نیز برای تشخیص بیماری مفید هستند. برخی از افراد ممکن است به بیوپسی ریه نیز نیاز داشته باشند. در این حالت لازم است قسمت کوچکی از ریه برداشته شود تا یک متخصص آزمایشگاه بتواند آن را زیر میکروسکوپ بررسی کند.
اگر فردی در محل کار شما به سیلیکوزیسیس مبتلا شده باشد، بسیار مهم است که بقیه افراد از نظر بیماری ارزیابی شوند. اقدامات احتیاطی ایمنی موجود در محل کار باید بررسی شود. اقدامات حفاظتی بعدی، مانند تجهیزات حفاظتی بهتر، باید در نظر گرفته شود.
متأسفانه، سیلیکوزیس همیشه به درستی تشخیص داده نمی شود. زیرا بعضی از پزشکان علائم این بیماری را نادیده می گیرند. اگر تا به حال در شغلی با احتمال قرار گرفتن در معرض سیلیس کار کرده اید، حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
پیشگیری سیلیکوزیس
پیشگیری از سیلیکوزیس بسیار آسان تر از درمان آن است. اگر در مشاعلی کار می کنید که شما را در معرض گرد و غبار سیلیس قرار می دهد، بهتر است محیط کار خود را از نظر حفاظتی و ایمنی بررسی کنید.
در ژوئن 2018، اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) حداکثر حد کار را برای گرد و غبار سیلیس قابل استنشاق کاهش داد و غربالگری پزشکی را برای هر کارگری که بالقوه در معرض سطوح بالاتر قرار گرفت، اجباری کرد. OSHA و NIOSH رهنمودهایی را برای اقدامات ایمن در محل کار ارائه می دهند. روش های کاهش قرار گرفتن در معرض موارد محرک، عبارتند از:
- باید در محیط های کار روش های تهویه مطلوب در نظر گرفته شود.
- هرگز در مجاورت گرد و غبار سیلیس غذا نخورید، ننوشید، یا سیگار نکشید.
- کارگران فقط برای دوره های بسیار کوتاه مجاز به کار کردن در محیط های سیلیسی هستند.
- در صورت امکان، محصولات کاربردی در محیط های کاری به محصولات غیر سیلیسی تغییر داده شود.
- در صورت لزوم، به کارگران باید دستگاه های مخصوص ماسک یا محافظت تنفسی اضافی داده شود.
- کارگران بعد از قرار گرفتن در معرض مواد سیلیس و قبل از خوردن، آشامیدن، و یا سیگار کشیدن حتما دستان خودشان را بشویند.
درمان سیلیکوزیس
متأسفانه، درمان های خوبی برای سیلیکوزیس وجود ندارد. حتی اگر فرد مبتلا به طور کامل از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار سیلیس در آینده جلوگیری کند، بیماری معمولا با گذشت زمان بدتر می شود. برخی از داروها ممکن است به شما در مدیریت بیماری کمک کنند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای گشاد کننده برونش مانند آلبوترول
- داروهای سرفه مانند Robitussin (دکسترومتورفان)
- کورتیکواستروئیدها (برای علائم برونشیت)
روشی به نام شستشوی ریه نیز ممکن است علائم این بیماری را تسکین دهد. در این روش تحت بیهوشی عمومی، از آب نمک برای شستشوی ریه های بیمار استفاده می شود.
اکسیژن درمانی در صورت نیاز نیز ممکن است مفید باشد. احتمال دارد بیمار در اوایل بروز علائم فقط هنگام ورزش به اکسیژن درمانی نیاز داشته باشد، اما پیشرفت بیماری مجبور شود بیشتر از آن استفاده کند. محققان همچنین روش های درمانی موجود را که ممکن است در سیلیکوزیس مفید باشد بررسی کرده اند. اگر بیماری ریوی ناشی از سیلیکوزیس بسیار شدید شود، پیوند ریه تنها گزینه درمانی است. با این حال، پیوند ریه با خطرات جدی و عوارض جانبی همراه است.
راه های پیشگیری از عوارض سیلیکوزیس
حتی اگر در حال حاضر هیچ علائمی از این بیماری را ندارید بهتر است از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار سیلیس پیشگیری کنید. پیشگیری حتی ممکن است در طولانی مدت علائم شما را کاهش دهد.
سیگار کشیدن برای ریه های همه افراد مضر است، اما در صورت ابتلا به سیلیکوزیس، ترک سیگار حتی از اهمیت بیشتری برخوردار است. سیگار کشیدن وضعیت ریه و علائم شما را بدتر می کند. همچنین یک عامل خطر مهم برای سرطان ریه است، که در حال حاضر برای افراد مبتلا به سیلیکوزیس خطرناک است.
همچنین باید از سایر محرک های احتمالی ریه مانند مواد حساسیت زا یا آلودگی هوای خودداری کنید. علاوه بر آن، بهتر است فعال بمانید. مرتباً ورزش کنید اما از ورزش زیاده روی نکنید. برای برخی از افراد، یک برنامه توانبخشی ریوی می تواند به آنها در حفظ سطح مطلوب فعالیت کمک کند.
عفونت ریه در افراد سیلیکوزیس نیز خطرناک تر و درمان آن دشوارتر است. به همین دلیل، تهیه واکسن آنفلوانزا ، پنوموکوک و COVID-19، در مبتلایان به این بیماری طبق توصیه پزشک از اهمیت برخوردار است. در صورت مشاهده علائم عفونت، مانند تب و یا سرفه شدید، باید بلافاصله به دنبال درمان باشید. برای رفع عفونت زمینه ای ممکن است به آنتی بیوتیک یا سایر روش های درمانی نیاز داشته باشید.
از آنجا که افراد مبتلا به سیلیکوزیس مستعد ابتلا به سل هستند، در صورت بروز علائم باید مرتباً از نظر بیماری غربال شوید. حتی غربالگری ممکن است از طریق آزمایش پوست PPD یا روش های دیگر انجام شود. در صورت مثبت بودن، بسته به نتایج آزمایشات تشخیصی، به درمان دارویی برای درمان سل نهفته یا فعال نیاز دارید. برای مدیریت علائم خود بهتر است با یک متخصص ریه مشورت و همکاری کنید.
سخن آخر
تشخیص سیلیکوزیس می تواند نگران کننده باشد که ممکن است فرد را مجبور کند تا به دنبال شغل دیگری برود. تغییر شغل اجباری همزمان با و بدتر شدن وضعیت بیماری، می تواند ضربه سنگینی را به بیمار وارد می کند. اگر نگران قرار گرفتن در معرض گرد و غبار سیلیس در محل کار خود هستید، دریغ نکنید برای پیشگیری از بروز این بیماری با یک متخصص ریه مشورت کنید
